Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1038/13

POSTANOWIENIE

Dnia 16 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędziowie: SO Barbara Braziewicz

SO Joanna Naczyńska (spr.)

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku M. G. (G.)

z udziałem E. G. i W. L.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt I Ns 1583/12

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 w ten sposób, że stwierdzić, iż spadek po J. K. (K.) zmarłej dnia 14 maja 2012 r. w G., ostatnio stale zamieszkałej w G. na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 20 lutego 1990 r. nabyła w całości jej wnuczka M. G., córka J. i E..

SSO Joanna Naczyńska SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 1038/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 26. lutego 2013r. Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że spadek po J. K., zmarłej 14. maja 2012r. w G., ostatnio stale zamieszkałej w G. na podstawie testamentu własnoręcznego z 20. lutego 1990r. nabyły : wnuczka M. G. w 9.638/10.000 części oraz córki E. G. i W. L. - każda po 181/10.000 części.

Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy podjął po ustaleniu, że spadkodawczyni J. K. w chwili śmierci była rozwiedziona. Miała dwoje dzieci - E. G. i W. L.. Sporządziła dwa testamenty, mianowicie w dniu 15 stycznia 1990r. - testament notarialny, na mocy którego do całego spadku jako jedyną spadkobierczynię powołała swą wnuczkę M. G., a w dniu 20 lutego 1990r. - testament własnoręczny, w którym zapisała spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G., przy ul. (...) wnuczce M. G., a pozostałą część spadku w równych częściach córkom - E. G. i W. L.. W skład spadku wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G., przy ul. (...) oraz wyposażenie tego lokalu: meblościanka, wersalka, ława, telewizor, meble kuchenne. Na dzień sporządzenia testamentu własnoręcznego (luty 1990r.) wartość prawa do lokalu mieszkalnego wynosiła 40.000 zł, a na dzień śmierci spadkodawczyni (maj 2012r.) - 91.000 zł. Wartość wyposażenia lokalu w lutym 1990r. wynosiła 1.500 zł, a w maju 2012r. - 150zł. Żadna z uczestniczek nie złożyła oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po J. K., nie zawierała ze spadkodawczynią umów o zrzeczenie się dziedziczenia, jak i nie została uznana za niegodną dziedziczenia.

Sąd Rejonowy stwierdził, iż obydwa testamenty J. K. są ważne oraz, że testament własnoręczny, jako późniejszy odwołał wcześniejszy testament notarialny. Przy-wołując art. 961 k.c. Sąd Rejonowy uznał, że skoro spadkodawczyni w testamencie własnoręcznym rozrządziła przedmiotami majątkowymi, które wyczerpują cały spadek, osoby którym je zapisała, tj. M. G., E. G. i W. L. zostały powołane do całego spadku, jako spadkobierczynie w częściach ułamkowych odpowiada- jących stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów do wartości spadku na dzień sporządzenia testamentu własnoręcznego. W konsekwencji uznał, że skoro wartość spadku (suma wartości prawa do lokalu i wartości wyposażenia lokalu) wg cen z lutego 1990r. wyniosła 41.500zł, zaś wnioskodawczyni przypadł lokal o wartości 40.000zł, a każdej z uczestniczek wyposażenie mieszkania o wartości po 750zł, to udział w spadku wniosko-dawczyni wynosi 9.638/10.000 części (40.000/41.500), zaś udział każdej z uczestniczek 181/10000 części (750/41.500).

Postanowienie to zaskarżyła wnioskodawczyni, wnosząc o jego zmianę przez stwierdzenie, iż nabyła w całości spadek po J. K.. Zarzuciła, iż Sąd Rejonowy, stwierdzając nabycie spadku także przez uczestniczki po 181/10.000 części naruszył zarówno przepisy postępowania, w tym art. 233 §1 w zw. z art. 13 §1 k.p.c. jak i przepisy prawa materialnego, a to art. 948 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 961 k.c. Wywodziła, iż prawidłowa wykładnia testamentu własnoręcznego spadkodawczyni, ukierunkowana na nadanie mu rozsądnej treści i urzeczywistnienie ostatniej woli J. K., prowadzi do wniosku, iż jedyną spadkobierczynią jest wnioskodawczyni.

Żadna z uczestniczek nie odniosła się do apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Trafnie Sąd Rejonowy przyjął, iż przez sporządzenie testamentu własnoręcznego, spadkodawczyni J. K. odwołała swój wcześniejszy testament, sporządzony w formie aktu notarialnego. Okoliczność ta pozostawała poza sporem. Sporna była natomiast wykładnia testamentu własnoręcznego spadkodawczyni, sporządzonego 20. lutego 1990r. Wykładni, dokonanej przez Sąd Rejonowy, Sąd Odwoławczy nie podzielił, przyjmując w tej materii trafność zarzutów podniesionych w apelacji.

Tłumacząc testament własnoręczny z 20 lutego 1990r.- stosownie do zaleceń uregulowanych w art. 948 § 1 i 2 k.c.- tak, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawczyni i utrzymać rozrządzenia testamentowe w mocy, nadając im rozsądną treść, a nadto nie naruszając art. 961 k.c., nakazującego traktować osobę, której spadkodawca przeznaczył przedmioty majątkowe, wyczerpujące prawie cały spadek za spadkobiercę powołanego do całego spadku - Sąd Odwoławczy przyjął, iż ostatnią wolą spadkodawczyni było powołanie do całego spadku wnuczki - wnioskodawczyni M. G.. Za przyjęciem tej konstatacji przemawiało to, że wartość przeznaczonego wnioskodawczyni spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego typu własnościowego w dacie sporządzenia testamentu stanowiła ponad 96% wartości wszystkich posiadanych wówczas przez spadkodawczynię składników majątkowych, a w dacie otwarcia spadku udział ten wzrósł do ponad 99%, tym samym prawo do lokalu mieszkalnego wyczerpywało prawie cały spadek. Stan ten kwalifikował poczytanie wnioskodawczyni za spadkobierczynię powołaną do całego spadku zwłaszcza, że pozostałe składniki - przeznaczone w testamencie uczestniczkom - to użytkowane przez wiele lat przez spadkodawczynię, nie posiadające w dacie jej śmierci de facto już żadnej wartości handlowej, mocno zużyte sprzęty domowe. W tej sytuacji przeznaczenie przez spadkodawczynię w testamencie wyposażenia mieszkania po połowie uczestniczkom postępowania powinno być rozpatrywane jedynie w kategorii ustanowienia zapisu, a nie powołania do spadku.

Z tych to też przyczyn Sąd Odwoławczy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie, stwierdzając, iż spadek po J. K., zmarłej 14 maja 2012r. w G., ostatnio stale zamieszkałej w G. - na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 20 lutego 1990r. - nabyła w całości jej wnuczka M. G., córka J. i E..

  SSO Joanna Naczyńska SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Barbara Braziewicz