Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SO Danuta Morys - Woźniak (spr.)

Sędzia SO Magdalena Balion – Hajduk

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. M.

przeciwko K. D. ((...))

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. akt III RC 335/12

1.  prostuje oznaczenie przedmiotu sprawy w zaskarżonym wyroku jako sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Tomasz Tatarczyk SSO Danuta Morys – Woźniak

Sygn. akt III Ca 1403/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 czerwca 2013r. Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach ustanowił rozdzielność majątkową

pomiędzy K. M. Ł. M. z dniem 18.06.2011 r. i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 560 (pięćset sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy wydał po ustaleniu ,że Ł. M. i K. M. zawarli związek małżeński w dniu 19 września 2009r. i pozostawali we wspólności majątkowej. W dniu 21 maja 2013r. Sąd Okręgowy w Gliwicach rozwiązał ich małżeństwo przez rozwód , przy czym strony pozostawały w faktycznej separacji od dnia 18 czerwca 2011r. Po ślubie strony nie posiadały samodzielnego mieszkania i mieszkały w domu rodziców pozwanej. Małżonkowie posiadali osobiste konta bankowe oraz jedno wspólne konto w Banku (...). W dniu 30 czerwca 2011r. na koncie wspólnym znajdowały się środki finansowe w wysokości 110.628,95 zł. Powód od kwietnia 2010r. pracował w delegacji a do domu rodziców pozwanej przyjeżdżał podczas weekendów. Z otrzymywanego wynagrodzenia za pracę opłacał mieszkanie w miejscu delegacji w kwocie po ok.1000 zł miesięcznie, na pozostałe wydatki związane ze swoim utrzymaniem przeznaczał kwoty od 1000- do 2000 zł miesięcznie a pozostałą część wynagrodzenia lokował na koncie wspólnym. Wspólne konto zasilane było głównie przez wpływy powoda z wynagrodzenia za pracę. Powód udzielił pożyczki znajomym rodziców w kwocie 23 000 złotych. W kwietnia 2011r. B. M. – brat powoda – udał się do mieszkania rodziców pozwanej celem odebrania rzeczy osobistych należących do Ł. M..

Na początku sierpnia 2011r. odbyła się rozmowa stron postępowania i ich rodziców dotycząca przyszłości małżeństwa stron. Po tej rozmowie Ł. M. zaprzestał przyjazdów do domu teściów. Wcześniej – w lipcu i sierpniu strony spędziły wspólnie dwa tygodnie urlopu na M.. We wrześniu 2011r. powód podczas rozmowy telefonicznej z pozwaną stwierdził, że jej nie kocha . W od grudnia 2011r. przez cztery miesiące powód nie otrzymał wynagrodzenia z uwagi na problemy finansowe pracodawcy. W styczniu 2012r. Ł. M. udał się do banku w celu podjęcia ze wspólnego konta pieniędzy na bieżące utrzymanie. Ustalił ,iż na koncie pozostała kwota 40 zł albowiem w dniu 5 stycznia 2012r. pozwana przelała kwotę 98.570,19 zł na swoje konto osobiste. Powód nie uiścił w terminie podatku dochodowego w kwocie 15.000 zł, gdyż pozwana odmawiała mu dostępu do środków pieniężnych. Wspólne konto bankowe zostało zablokowane przez Urząd Skarbowy. Pozwana w tym czasie pracowała w Fundacji (...) w W. Pomoc (...), gdzie otrzymywała wynagrodzenie w granicach od 1.203,62 zł do 2.350,3 zł netto. W dniu 7 kwietnia 2012r. powód podjął nową pracę a w dniu 10 maja 2012r. otrzymał pierwsze wynagrodzenie w kwocie 7.000 zł, lecz środki te pozostawały niedostępne na zablokowanym koncie. Ostatecznie powód uregulował zaległy podatek korzystając z pieniędzy pożyczonych od rodziców (15.000 zł) i znajomych.

Powołując się na opisane wyżej ustalenia oraz regulację art. 52 § 1 i 2 k.r.o. Sąd Rejonowy wskazał ,że żądanie powoda było uzasadnione a ustanowienie rozdzielności majątkowej niezbędne. Pomiędzy małżonkami w czerwcu 2011r. doszło do separacji faktycznej , przy czym do początku stycznia 2012r.( bez wzajemnych uzgodnień) korzystali ze środków zgromadzonych na wspólnym koncie bankowym. Pomimo problemów finansowych powoda pozwana nie udzieliła mu wsparcia pieniężnego. W ocenie Sądu Rejonowego nie potwierdziły się zarzuty pozwanej jakoby Ł. M. miał trwonić pieniądze. Powód często wypłacał jednorazowo kwoty 1.000 zł, które przeznaczał na utrzymanie w związku z pracą w delegacji. Sąd Rejonowy wskazał, że dalsze istnienie wspólności majątkowej byłoby utrzymywaniem fikcji wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego przez małżonków, podczas gdy zachowanie pozwanej doprowadzało do całkowitej utraty zaufania powoda do pozwanej. Tymczasem zarząd majątkiem wspólnym wymaga czynnego uczestnictwa małżonków - udzielania sobie informacji o stanie majątkowym, w tym zaciągniętych zobowiązaniach oraz konsultowania decyzji w zakresie obciążania składników majątkowych. Swoboda finansowa stron i brak bezpośredniego kontaktu a tym samym brak możliwości kontrolowania poczynań małżonka w zakresie obciążania składników należących do majątku wspólnego, przemawiało za ustanowieniem rozdzielności z datą wcześniejszą, niż data wytoczenia powództwa i w tym zakresie uznając twierdzenia powoda za prawdziwe , zgodnie z żądaniem pozwu ustanowił rozdzielność majątkową z dniem 18 czerwca 2013r. O kosztach procesu orzekł na podstawi art. 98 k.p.c. Uznał ,że pozwana jako strona przegrywająca sprawę winna zwrócić powodowi koszty postępowania w łącznej kwocie 560 zł. Wyłożone przez powoda uzasadnione koszty dochodzenia roszczenia to: opłata sądowa od pozwu 200 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 360 zł (§ 7 pkt 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Dz. U. z 2013r. poz. 461).

Apelację od wyroku wniosła pozwana zaskarżając wyrok w całości. Domagała się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz obciążenia powoda kosztami procesu, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. i art. 299 k.p.c.) i przepisów prawa materialnego tj. art. 52 § 1 i 2 k.r.o.

Nadto na podstawie art. 368 § 1 pkt. 4 k.p.c. wniosła o dopuszczenie dowodu z protokołu rozprawy z dnia 21 marca 2013r. w sprawie o sygn. XII RC 425/12 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach – o rozwód na okoliczność wiarygodności wyjaśnień powoda. W uzasadnieniu apelacji podniosła, że zaskarżony wyrok jest wadliwy, oparty na błędnie ustalonym stanie faktycznym, co spowodowało, że jedyną okolicznością, dla której Sąd ustanowił rozdzielność majątkową z dniem 18 czerwca 2011r. było wydarzenie z dnia 05 stycznia 2012r., kiedy to przelała na swoje konto oszczędności małżonków. Uczyniła tak w obawie o wspólne pieniądze, albowiem powód niejednokrotnie przelewał ze wspólnego konta rożne kwoty na bliżej nieokreślone cele. Przelewając środki ze wspólnego konta, chciała je jedynie zabezpieczyć przed zbędnymi wydatkami powoda. Pozwana zarzuciła również , że Sąd nie wyjaśnił, co tak naprawdę zdarzyło się w dniu 18 czerwca 2011r. Bezkrytycznie dał wiarę zeznaniom powoda , odmówił waloru wiarygodności twierdzeniom pozwanej oraz zeznaniom zawnioskowanych przez nią świadków. Natomiast powód wytaczając powództwo w niniejszej sprawie próbuje uniknąć odpowiedzialności za porzucenie pozwanej . Skutkiem uwzględnienia powództwa powód nie jest zobowiązany do rozliczenia się z wydatków, które poczynił np. w lipcu czy sierpniu 2011r.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie, jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania. Podniósł, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i uznał, iż w niniejszej sprawie zaszły wyjątkowe okoliczności przemawiające za ustaleniem rozdzielności majątkowej między stronami z datą wcześniejszą niż data wytoczenia powództwa. Nadto powód wniósł o oddalenie wniosku dowodowego pozwanej, zgłoszonego w pisemnej apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja pozwanej nie mogła odnieść oczekiwanego przez nią skutku.

Sąd I instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powoda, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalenia faktyczne składające się na podstawę rozstrzygnięcia są prawidłowe, znajdują swoje uzasadnienie w zgromadzonym materiale dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i spójny. Dokonana przez Sąd I instancji ocena mieści się więc w granicach swobodnej oceny dowodów przewidzianej w dyspozycji normy art. 233 k.p.c. Z tych względów Sąd Okręgowy w całości przyjął za własne ustalenia faktyczne i prawną ich oceną dokonaną przez Sąd I instancji.

Przepis z art. 52 § 1 i 2 k.r.o. wyraźnie stanowi, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Zgodnie z szerokim orzecznictwem Sądu Najwyższego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie o sygn. II CSK 371/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2004 r. w sprawie o sygn. V CK 215/04; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2004 r. III CK 126/03), ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Sytuacja taka stwarza bowiem z reguły zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków.

Pozwana domagając się oddalenia powództwa miedzy innymi zarzucała, że poprzez złożenie pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, powód próbował uniknąć odpowiedzialności za to, że ją porzucił i zrezygnował z tworzenia rodziny. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym akt rozwodowych o sygn. XII RC 425/12 wskazuje na bezzasadność jej zarzutów. Po ślubie w lipcu 2010r. strony ustaliły, że powód opuści wspólne mieszkanie celem świadczenia pracy w R. przy budowie jednego z odcinków autostrady (...) i będzie tam pracował , co najmniej do czerwca 2012r.W trakcie podejmowania tej wspólnej decyzji pożycie małżonków układało się dobrze. Po podjęciu pracy w delegacji powód w miarę możliwości przyjeżdżał na weekendy do domu teściów. Nie kontrolował stanu wspólnego konta i nie rozliczał pozwanej z jej wydatków, darzył ją pełnym zaufaniem. Praca powoda w delegacji i pretensje pozwanej o jego nieobecność w domy prowadziły do coraz częstszych konfliktów między małżonkami. W R. powód pracował przez okres około roku i w tym czasie pozwana odwiedziła go zaledwie dwukrotnie. Powód chciał aby z nim zamieszkała, ale odmówiła. Powód poszukiwał pracy w okolicach P., jednakże jej nie znalazł i od marca 2011r. podjął pracę w Ż., gdzie pracował do czasu rozpoczęcia Euro 2012.Od marca 2011r. kontakty między małżonkami były coraz rzadsze. Powód zaprosił pozwaną na M. na okres dwóch tygodni ale spędziła z nim tylko tydzień, ponieważ pracował i poświęcał jej mało czasu. W dniu 18 czerwca 2011r. pomiędzy małżonkami doszło do kolejnej awantury w obecności rodziców pozwanej oraz rodziców powoda .Pozwana wysunęła wobec niego szereg zarzutów , w tym zażywania narkotyków. Od tego czasu strony pozostawały w faktycznej separacji albowiem definitywnie ustała pomiędzy nimi więź fizyczna , gospodarcza i emocjonalna. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 21 maja 2013r. Jaką jedną z przyczyn zawinienia pozwanej za rozkład pożycia sąd wskazał na jej nielojalność wobec powoda związaną z wypłatą bez jego wiedzy i zgody środków ze wspólnego konta i przelaniem ich na własne konto skutkiem czego powód został pozbawiony środków do życia i zapłaty ciążących na nim zobowiązań. Z akt sprawy o rozwód (podobnie jak z materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie ) bezspornie wynika, że stan faktycznej separacji stron trwał nieprzerwanie od 18 czerwca 2011r. Po tym okresie strony nie były w stanie się porozumieć zarówno w sprawach majątkowych jak i sprawach życia codziennego. Mieszkały osobno, nie prowadziły wspólnego gospodarstwa domowego i nie konsultowały się w sprawach finansowych. Powód był zajęty pracą, małżonkowie byli skłóceni, powód nie sprawdzał stanu wspólnego konta a pozwana w żaden sposób nie sygnalizowała mu ,że zamierza zabezpieczyć wspólne pieniądze. Ostatecznie doprowadziło to do sytuacji, że na skutek działań pozwanej powód został pozbawiony środków do życia.

Opisane wyżej okoliczności dały podstawę do zastosowania art. 52 k.r.o. w zakresie żądanym przez powoda. Odnosząc się do pozostałych zarzutów pozwanej podnieść należy ,iż orzeczenie o ustanowieniu rozdzielności majątkowej ze skutkiem wstecznym powinno być wydawane w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych (patrz wyrok SN z dnia 3 lutego 1995r., II CRN 162/94). a przy jego wydaniu należy brać pod uwagę nie tylko interes rodziny, ale także ewentualność pokrzywdzenia tych wierzycieli każdego z małżonków, których należności powstały w okresie objętym wstecznym działaniem orzeczenia. W niniejszej sprawie wbrew twierdzeniom pozwanej uwzględnienie żądania powoda w zakresie daty wstecznej nie skutkuje pokrzywdzeniem pozwanej . Takie przekonanie należy wyciągnąć z całokształtu sprawy i ustalonych okoliczności faktycznych.

Z przytoczonych względów na podstawie art. 385 k.p.c apelację jako bezzasadną oddalono. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli art. 98 k. p.c. i art.108 § 1k.p.c., obciążając nimi pozwaną jako stronę przegrywającą.

Jednocześnie na podstawie na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. Sąd Odwoławczy sprostował w sentencji zaskarżonego wyroku oznaczenie przedmiotu sprawy, jako sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Tomasz Tatarczyk SSO Danuta Morys-Woźniak