Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Joanna Naczyńska

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 23 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 303/09

uchyla zaskarżony wyrok w punktach 2, 3, 4 i 5 i w tej części sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Joanna Naczyńska SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 1431/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach zasądził od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powódki A. M. kwoty 5000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 stycznia 2013r., 225 zł z odsetkami ustawowymi od 1 lipca 2009r. i 313zł, w pozostałym zakresie oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że bezsporna w niniejszej sprawie była kwestia odpowiedzialności pozwanego za spowodowanie w dniu 16 września 2007r. w M. wypadku komunikacyjnego przez D. P. kierującego pojazdem marki T. (...) z tytułu umowy odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Odpowiedzialność ta była niezależna od faktu, że D. P. wszedł w posiadane pojazdu wskutek rozboju. Bezsporna była także okoliczność, że na skutek tego zdarzenia komunikacyjnego powódka doznała obrażeń w postaci stłuczenia klatki piersiowej, stłuczenia płuc, złamania kości nosowej, pęknięcia śledziony, stłuczenia prawej nerki, złamania kości krzyżowej, rozejścia spojenia łonowego, złamania trzonu mostka, złamania trzonu prawej kości ramiennej powikłane porażeniem nerwu promieniowego, złamania podgłowowego prawej kości promieniowej, złamania ½ trzonu prawej kości udowej. Cierpiała także na niewydolność oddechową. Poddano ją licznym zabiegom m.in. wydobyciu martwego płodu, usunięciu śledziony, założeniu wyciągu szkieletowego, założeniu szyny gipsowej, zespolenia złamania spojenia łonowego. Udokumentowane koszty pogrzebu martwo urodzonego płodu wyniosły 704 zł. Powódka podjęła leczenie w (...). Do chwili obecnej ma na ciele liczne i rozległe blizny. W okresie pobytu w szpitalu powódkę odwiedzała jej mama E. O., dojeżdżając prywatnym samochodem i ponosząc koszty zakupu paliwa. W postępowaniu likwidacyjnym ustalono uszczerbek na zdrowiu powódki w łącznej wysokości 59%. Pozwany wypłacił jej w dniu 16 lipca 2008r. kwotę bezsporną zadośćuczynienia w wysokości 20 000zł. Pozwany przyjął 75% przyczynienie się powódki do zaistnienia szkody.

Sąd Rejonowy na podstawie akt śledztwa w sprawie wypadku drogowego nr 4 Ds 909/07 ustalił, że powódka wraz z koleżanką A. Z. przez całą noc z 15 na 16 września 2007r. przebywała w różnych lokalach na terenie T.. W tym czasie odbywała się w mieście doroczna uroczystość zwana (...) i powiązane z tym liczne imprezy. Powódka i jej koleżanka były umówione w godzinach wczesnorannych z D. P. i W. Ś., z którym ostatnio spotykała się A. Z.. Młodzi ludzie faktycznie przyjechali w umówionym czasie uzyskaną wcześniej w drodze rozboju T.. Kobiety wsiadły, mając pełną świadomość, że mężczyźni weszli w posiadanie samochodu nielegalnie. Sąd wskazał, że świadczy o tym fakt, że chcąc nabyć napoje na stacji benzynowej zostały wysadzone w pewnej odległości od niej, aby uniknąć nagrania na kamerach monitoringu. Były też świadkami nieudanej próby znalezienia pasera i sprzedaży samochodu. Kierujący pojazdem D. P. był pod wpływem znacznej ilości alkoholu i środków odurzających. Sąd uznał, że ilość wykrytych jego organizmie środków przemawia za podejrzeniem, że jego stan musiał być wyraźnie widoczny. Uzasadnił także, że powódka była uprzednio karana za posiadanie środków odurzających i odbyła po kresie leczenia karę pozbawienia wolności, tego rodzaju doświadczenie jak przyjmowanie środków odurzających poszerzało doświadczenie życiowe powódki i powinno pozwolić na łatwe zorientowanie się w stanie psychofizycznym kierowcy.

Sąd Rejonowy ustalił, że łączny uszczerbek na zdrowiu powódki w wyniku przebytego wypadku wynosi 65%, przy czym 60% uszczerbku z tytułu przebytego urazu wielonarządowego i 5% z tytułu urazu psychicznego. Z opinii biegłych wynika, że proces leczenia zakończył się z wynikiem bardzo dobrym, nadto, że następstwa powypadkowe zostały wyleczone z wynikiem „wręcz rewelacyjnym”. Rokowania dla zdrowia powódki na przyszłość są pomyślne. Powódka w czasie trwania postępowania przebyła prawidłową ciążę i w prawidłowym terminie urodziła zdrowe dziecko jest jak najlepszym dowodem pełnego powrotu do zdrowia. Jeśli chodzi o blizny, co do których powódka deklarowała negatywne odczucia zeszpecenia a które pokryła następnie kolorowymi tatuażami, to możliwe jest ich usunięcie bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Również aktualny stan zdrowia psychicznego powódki i poziom jej funkcjonowania w społeczeństwie jest dobry. Pozostały jedynie szczątkowe objawy zespołu stresu pourazowego. Obecnie powódka nie wymaga leczenia psychiatrycznego.

Sąd I instancji jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003.124.1152 ze zm.), art. 444 § 1 k.c. i 445 § 1 k.c., art. 362 k.c. Uznał, że powódka doznała cierpień fizycznych na skutek zdarzenia komunikacyjnego. Powódka po wypadku była wyłączona z normalnego trybu życia, nie mogła kontynuować nauki i działalności zarobkowej. Wysokość żądanego zadośćuczynienia nie jest nadmierna w stosunku do doznanej przez powódkę krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, uwzględniając nawet kwotę już wypłaconą przez ubezpieczyciela. Na określenie wysokości zadośćuczynienia wpływ miał również fakt, że utraciła ona dziecko a także wiek powódki, oraz że proces leczenia, choć długotrwały, przebiegł bez powikłań i doprowadził zdrowie powódki do pełnej sprawności. Sąd Rejonowy przychylił się do stanowiska pozwanego, że powódka przyczyniła się do wypadku, jak również do tego, że przyczynienie to można przyjąć w rozmiarze 75%. W niniejszej sprawie ustalono niezbicie, że powódka, kobieta w zaawansowanej ciąży, po spędzeniu nocy poza domem, wsiadła do samochodu prowadzonego przez kierowcę odurzonego alkoholem i amfetaminą, który na dodatek prowadził pojazd z rażącym naruszeniem zasad ruchu drogowego. Nadto powódka nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Zdaniem Sądu I instancji powódka jawnie i świadomie zlekceważyła zasady bezpieczeństwa. Również świadomość faktu, że jedzie kradzionym samochodem nie wzbudziła u niej większej refleksji co do ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej za skutki wypadku. Sąd uwzględnił również powództwo zakresie kosztów pogrzebu J. O., w zakresie w jakim zostały udowodnione, i zwrotu kosztów dojazdu matki powódki do szpitala. W przedmiocie żądania odsetek Sąd orzekł zasadzając je w zakresie zadośćuczynienia od daty wydania wyroku a odnośnie zwrotu kosztów pogrzebu od daty wniesienia pozwu na zasadzie art. 481 k.c. w związku z art. 476 k.c.

Powódka wniosła apelację od wyroku w części oddalającej powództwo w zakresie żądania zasądzenia od pozwanego na jej rzecz zatem zadośćuczynienia kwocie 45 000zł ustawowymi odsetkami od kwoty 25 000zł od 16 września 2008r. i od kwoty 20 000 zł od upływu siedmiu dni od dnia doręczenia stronie pozwanej pisma rozszerzającego powództwo, a także w części zasądzającej od powódki na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu oraz zasądzającej od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego. Powódka zarzuciła rozstrzygnięciu naruszenie przepisów postępowania - błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że powódka miała świadomość, że kierujący wszedł w posiadanie pojazdu nielegalnie oraz brała udział w próbie znalezienia pasera, że powódka miała świadomość, że kierujący pojazdem D. P. był pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy na to nie wskazuje, że uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi 65 % podczas gdy z opinii biegłych wynika że uszczerbek wynosi 73%. Zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i dokonanie ustaleń sprzecznych zebranym w sprawie materiałem, które mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegające na przyjęciu, że niezapięcie przez powódkę pasów bezpieczeństwa było nieuzasadnione i stanowiło naruszenie przepisów bezpieczeństwa w ruchu lądowym, podczas gdy powódka była szóstym miesiącu ciąży i była zwolniona z tego obowiązku, naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i pominięcie ustalenia jaką kwotę sąd uznaje za odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. i z jakich przyczyn sąd ustalił u powódki 65% uszczerbku na zdrowiu. Powódka zarzuciła też naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 362 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie i uznanie że powódka przyczyniła się do zaistnienia wypadku przez niezapięcie pasów bezpieczeństwa, że świadomie podjęła decyzję o podróży z nietrzeźwym kierowcą i ustaleniu 75 % przyczynienia powódki do zaistnienia wypadku i w efekcie obniżenia należnych kwot tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, naruszenie art. 6 k.c. i 445 § 1 k.c. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że kwota 25 000zł w pełni rekompensuje powódce doznane krzywdy jest odpowiednią sumą.

Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w części i zasądzenie na rzecz powódki dalszej kwoty zadośćuczynienia w kwocie 45 000zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 25 000 zł od 16 września 2008r. i od kwoty 20 000zł od upływu siedmiu dni od dnia doręczenia pisma rozszerzającego powództwo oraz zasądzenie kosztów.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja musiała odnieść skutek.

Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe, ustalając przebieg wypadku i rozmiar doznanej przez powódkę obrażeń. Okoliczności te nie były przez strony kwestionowane. Jednakże mimo tych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Z uzasadnienia nie wynika bowiem w jakiej wysokości Sąd Rejonowy uznał zadośćuczynienie należne powódce za odpowiednie. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia nie ma na ten temat żadnej wzmianki, co sprawia że zasadnym jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Brak takiego ustalenia, które jest wyjściowe dla dalszych rozważań dotyczących przyjętego przyczynienia, powoduje że orzeczenie wymyka się spod kontroli instancyjnej. Pozwany w odpowiedzi na apelację za pomocą obliczeń matematycznych usiłuje dojść w jakiej wysokości zadośćuczynienie ostatecznie Sąd przyjął, ale trudno uznać takie zabiegi za poważne w świetle stanu faktycznego tej sprawy.

Sąd Rejonowy przyjął także, że powódka przyczyniła się do wypadku w 75%, ponieważ nie zapięła pasów bezpieczeństwa i zdecydowała się na podróż samochodem kierowanym przez nietrzeźwego kierowcę. Nie można nie zgodzić się z zarzutami apelacyjnymi, iż ustalenia te nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w dowodach przeprowadzonych przez Sąd I instancji. Sąd Rejonowy nie przeprowadził postępowania na okoliczność, że powódka faktycznie miała świadomość, że wsiada do samochodu kierowanego przez nietrzeźwego kierowcę. Wiadomo, że wsiadła razem z koleżanką do samochodu, który nadjechał, a nie wsiadała do niego razem z kierowcą. Sąd nie ustalił okoliczności jakie poprzedzały ten moment, czy powódka i kierowca razem spędzali wcześniejszy wieczór, czy powódka wiedziała, co robił kierowca, czy mogła przypuszczać że spożywał on wcześniej alkohol czy inne środki odurzające. Powódka w toku postępowania przed Sądem I instancji składała zeznania, z których te okoliczności w ogóle nie wynikają. Brak takich ustaleń powoduje, iż ustalenie Sądu Rejonowego w tym zakresie jest dowolne, a przyjęte 75% przyczynienie - wobec braku w tym zakresie postępowania dowodowego - nie do obronienia. Trudno też zarzucać powódce przyczynienie z tytułu niezapięcia pasów bezpieczeństwa, skoro ze względu na zaawansowana ciążę powódka takiego obowiązku nie miała.

Za uzasadniony również należy uznać zarzut sprzecznych ustaleń dotyczących przyjętego uszczerbku na zdrowiu. Sąd Rejonowy przyjął, że jest to 65 %, natomiast z opinii biegłego ortopedy wynika, że powódka odniosła 60% uszczerbek na zdrowiu na skutek urazu wielonarządowego, biegły neurolog uszczerbek z tytułu zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia nerwu promieniowego wraz ze złamaniem kości ramieniowej określił na 8%, a biegły psychiatra z tytułu urazu psychicznego przyjął 5% uszczerbek. Sąd nie wyjaśnił czy przyjęty przez biegłego neurologa uszczerbek na zdrowiu mieści się w ustaleniach biegłego ortopedy czy jest dodatkowym obciążeniem powódki, dowolnie ustalając uszczerbek na zdrowiu z pominięciem opinii biegłego neurologa. Oczywiście podkreślić należy, że sam uszczerbek na zdrowiu nie jest jedyną przesłanką warunkującą wysokość zadośćuczynienia, które nie stanowi prostego przelicznika jakieś kwoty za procent uszczerbku na zdrowiu, ale z całą pewnością wpływa na ocenę rozmiaru doznanych cierpień, długotrwałość leczenia, odczuwalne następstwa obrażeń.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze uznał, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy i na mocy art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w części objętej apelacją i sprawę przekazał w tym zakresie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę dokona ustaleń dotyczących wysokości zadośćuczynienia adekwatnego do rozmiaru doznanych przez powódkę cierpień, przeanalizuje opinię biegłych i ustali czy określone w nich procentowe uszczelki na zdrowiu pokrywają się czy też należy je sumować, zasięgając w tym opinii uzupełniającej bądź zobowiązując biegłych do złożenia ustnych wyjaśnień na rozprawie, przeprowadzi postępowanie dowodowe na okoliczność ewentualnego przyczynienia się powódki do odniesionych obrażeń poprzez ustalenie okoliczności poprzedzających wypadek, jej relacji z kierowcą w dniu poprzedzającym wypadek i tego czy powódka mogła przypuszczać, mogła wiedzieć, że kierujący pojazdem był w tym dniu pod wpływem alkoholu i środków odurzających. Dopiero takie ustalenia pozwolą ocenić czy i w jakim zakresie powódka przyczyniła się do doznanych obrażeń i zdecydować w jakim zakresie jej roszczenia należy uzyskać uwzględnić.

SSO Joanna Naczyńska SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Barbara Braziewicz