Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik (spr.)

Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SR (del.) Anna Hajda

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. N.

przeciwko A. N.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 31 maja 2013 r., sygn. akt III RC 733/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 o tyle tylko, że zasądza alimenty od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia 30 maja 2013 r.;

b)  w punkcie 3 w ten sposób, że w miejsce wskazanej w nim kwoty nakazuje pobrać kwotę 70 zł (siedemdziesiąt złotych);

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Tomasz Pawlik SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 1436/13

UZASADNIENIE

W dniu 30 listopada 2012 r. powódka wniosła o zasądzenie alimentów w kwocie 1000 zł miesięcznie od pozwanego.

W uzasadnieniu pozwu podała, że wyrokiem z dnia 16 września 2011 r. rozwiązano małżeństwo stron przez rozwód. Pozwany do końca listopada 2012 r. opłacał media za wspólne mieszkanie na podstawie ugody zawartej w maju 2012 r. Powódka na początku małżeństwa pracowała, ale za namową pozwanego przestała, gdy zaszła w ciążę. w listopadzie 2012r. pozwany wyprowadził się ze wspólnego mieszkania, nie ponosi żadnych opłat związanych z jego utrzymaniem. Powódce pomimo aktywnego poszukiwania nie udało się znaleźć pracy.

Na rozprawie w dniu 8 lutego 2013r. powódka ograniczyła żądanie pozwu do kwoty 400 zł miesięcznie, począwszy od dnia 1 listopada 2012 r.. Natomiast na rozprawie w dniu 29 maja 2013 r. ograniczyła żądanie do kwoty 300 zł w związku z otrzymaniem stażu z Urzędu Pracy.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie 200 zł miesięcznie począwszy od 1 listopada 2012 r., a w pozostałej części oddalił powództwo. Jednocześnie obciążył pozwanego kosztami sądowymi od uwzględnionej części powództwa i odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania. Nadał też wyrokowi w części uwzględniającej powództwo klauzulę natychmiastowej wykonalności.

Powyższe orzeczenie oparł o następujące ustalenia faktyczne.

Wyrokiem z dnia 16 września 2011r. w sprawie sygn. akt II RC 324/11 Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku rozwiązał małżeństwo powódki z pozwanym przez rozwód, nie orzekając o winie w rozkładzie pożycia ani o alimentach jednej ze stron na rzecz drugiej. Powódka jest zarejestrowana w PUP jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku, poszukuje aktywne pracy, również przez Internet. W ciągu ostatnich 2 lat przepracowała tylko 4 dni. W lutym 2012 r. przeszła zabieg wycięcia macicy. Od 6 maja 2013 r. odbywa staż z PUP jako księgowa, otrzymując stypendium w kwocie 953 zł netto. Otrzymuje alimenty na córkę w wysokości 500 zł i zasiłek rodzinny w kwocie 106 zł. Pozwany do końca listopada 2012 r. opłacał media i czynsz za mieszkanie, w którym mieszka powódka, na podstawie porozumienia zawartego w maju 2012 r. w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wodzisławiu Śląskim pod sygn. akt III RC 210/12. Pozwany wyprowadził się z tego mieszkania i od grudnia 2012 r. nie ponosi żadnych opłat związanych z jego utrzymaniem.

Czynsz za mieszkanie, w którym obecnie zamieszkuje powódka wraz z małoletnią córką wynosi średnio miesięcznie 607 zł, opłaty za gaz wynoszą – 45 zł co dwa miesiące, za energię – 120 zł co dwa miesiące, za telewizję – 14 zł, internet – 60 zł. Na koszty utrzymania powódki składają się nadto wydatki na: wyżywienie, paliwo, środki czystości – co najmniej kwota 250 zł, opłacenie połowy raty kredytu hipotecznego w wysokości 220 zł, opłata za samochód w kwocie 60 zł oraz około 70 zł za telefon. Matka małoletniej ma przyznany dodatek mieszkaniowy z MOPS, który wynosi 225,02 zł. Udział powódki w kosztach utrzymania mieszkania (czynszu po potrąceniu dodatku i mediów) oraz telefonu wynosi średnio miesięcznie 300 zł. Miesięczny koszt utrzymania powódki wynosi co najmniej 830 zł.

Nadto powódka ponosi opłatę za przedszkole, do którego uczęszcza córka stron w kwocie 307zł miesięcznie za maj i czerwiec 2013 r., albowiem w związku z otrzymaniem stażu przez K. N. małoletnia pozostaje w placówce o 4 godziny dłużej, tj. 9 godzin dziennie. Pozwany od grudnia 2012 r. nie partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania.

Pozwany zarabia około 2850 zł netto i mieszka u swoich rodziców. Ponosi następujące koszty utrzymania: 630 zł – miesięczna opłata za kredyt, 400 zł miesięcznie za paliwo, 500 zł miesięcznie za wyżywienie i utrzymanie domu u rodziców, 100 zł miesięcznie za odzież, 80 zł miesięcznie za środki higieny osobistej, 1000-1500 zł roczne utrzymanie samochodu (ubezpieczenie, przegląd techniczny, bieżące naprawy), 500 zł tytułem alimentów na córkę oraz 200 zł-430 zł za kredyt spłacany wspólnie z powódką. Wysokość wpłaty na poczet raty wspólnie zaciągniętego przez strony kredytu zależy od tego, czy powódka uiści przypadającą na nią część.

Na lokalnym rynku pracy w czasie trwania postępowania dostępne były oferty pracy dla technika farmacji, księgowej i osób bez wykształcenia.

Koszt utrzymania małoletniej J. wynosi 1300 zł. Pozwany w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wodzisławiu Śląskim pod sygn. akt III RC 750/12 został zobowiązany do ponoszenia tych kosztów w kwocie 700 zł miesięcznie.

W oparciu o powyższe Sąd Rejonowy ocenił, że powódka wykazała, że znajduje się w niedostatku. Stan ten nie budził wątpliwości Sądu w toku trwania postępowania, gdy powódka pozostawała bez pracy, a przedłożone dokumenty wskazywały na zaangażowanie powódki w proces poszukiwania pracy i niemożność jej podjęcia z uwagi na sytuację na rynku pracy oraz jej stan zdrowia. W ocenie Sądu I instancji powódka znajdowała się w niedostatku również po uzyskaniu stypendium z tytułu odbywanego stażu, gdyż otrzymywane sumy nie zaspakajały w pełni jej potrzeb.

Powyższa ocena uzasadniała zdaniem Sądu Rejonowego zasądzenie alimentów na podstawie art.60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Wysokość alimentów Sąd ustalił z uwzględnieniem możliwości zarobkowych pozwanego, uznając, że kwota 200 zł miesięcznie nie jest wygórowana i jest odpowiednia do usprawiedliwionych potrzeb powódki, mając na względzie jej wiek, stan zdrowia, wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe, jak również fakt, że pozwany nie ponosi żadnych kosztów utrzymania mieszkania, którego jest współwłaścicielem.

Na zasadzie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności, a na zasadzie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami postępowania obciążył pozwanego w części, w jakiej przegrał sprawę i nakazał pobrać od niego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 zł tytułem części należnej opłaty sądowej.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd I instancji odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego w części, w jakiej pozwany wygrał sprawę, uznając, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, albowiem biorąc pod uwagę stan niedostatku powódki, nie byłaby ona w stanie ich uiścić.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania za obie instancje. Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie art.60 § 1 k.r.i.o., wskazując, że powódka pozostaje w niedostatku tylko dlatego, że nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych. Upatrywał też naruszenia art.233 k.p.c. w tym, że Sąd Rejonowy – wbrew przeprowadzonym dowodom- nie ustalił, że powódka posiada szerokie możliwości zarobkowe.

Powódka domagała się oddalenia apelacji i nie obciążania jej kosztami postępowania. W odpowiedzi na apelację wskazała na wysokie koszty utrzymania swoje i pozostającej pod jej bieżącą pieczą córki. Jednocześnie na rozprawie apelacyjnej oświadczyła, że od 6 listopada 2013 r. pracuje w ramach umowy o pracę za 1215 zł netto, wcześniej w ramach stażu – od maja 2013 r.- otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 980 zł.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna w zakresie w jakim dotyczyła alimentów zasądzonych do końca maja 2013 r., natomiast nie sposób jej odmówić trafności odnośnie alimentów dotyczących dalszych okresów.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. W ustaleniach tych szczególnie istotne było to, że od chwili wniesienia pozwu do maja 2013 r. powódka była zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku, jednakże poszukiwała aktywnie pracy, również przez Internet. Rezultatem tych starań było podjęcie przez powódkę, od 6 maja 2013 r. stażu z Powiatowego Urzędu Pracy z czym wiązało się stypendium w kwocie 953 zł netto.

Mając powyższe na uwadze trafna była ocena Sądu Rejonowego, że do maja 2013 r. powódka pozbawiona była jakichkolwiek środków na bieżące utrzymanie bez swojej winy, przy czym miało to miejsce w sytuacji gdy pozwany –jej były mąż zaprzestał partycypowania w kosztach utrzymania mieszkania a pod jej opieką znajdowało się wspólne dziecko w wieku przedszkolnym. Tym samym alimenty zasądzone za okres od listopada 2012 do maja 2013 znajdują podstawę w treści art.60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdyż powódka, która nie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia znajdowała się w tym okresie w niedostatku, a od orzeczenie rozwodu nie upłynęło 5 lat.

Wysokość zasądzonych alimentów, których wielkość jest w istocie symboliczna, była adekwatna do możliwości zarobkowych pozwanego.

Z tych też względów apelacja dotycząca omawianego wyżej okresu podlegała oddaleniu na zasadzie art.385 k.p.c., o czym orzeczono w pkt 2 sentencji.

Inaczej przedstawiała się sytuacji powódki po podjęciu stażu, a następnie po podjęciu pracy (już w toku postępowania odwoławczego). Otrzymywane przez nią z tych tytułów kwoty niewątpliwie pozwalają na zaspokajanie jej podstawowych potrzeb, których wielkość Sąd Rejonowy zasadnie oszacował na około 800 zł miesięcznie. Z tego też powodu najpóźniej od czerwca 2013 r. odpadła przesłanka zasądzenie alimentów z art.60 § 1 k.r.i.o. w postaci niedostatku po stronie powódki.

Odnośnie dalszych alimentów zaskarżony wyrok nie mógł się zatem ostać i podlegał zmianie poprzez oddalenie powództwa także w tym zakresie o czym orzeczono w pkt 1 a sentencji na podstawie art.386 § 1 k.p.c.

Odpowiedniej korekcie podlegał też wyrok Sądu I instancji w zakresie kosztów sądowych pobranych od pozwanego (art. 100 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Nie było natomiast podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie w jakim ten Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego w części, w jakiej pozwany wygrał sprawę. Trafnie w tym zakresie Sąd I instancji zastosował art.102 k.p.c.

Wymieniony przepis znalazł też zastosowanie do kosztów postępowania odwoławczego, którymi Sąd Okręgowy nie obciążył powódki. Wydając takie rozstrzygnięcie Sąd odwoławczy miał na względzie zarówno trudną sytuację materialną powódki, jak i to, że apelacja została uwzględniona jedynie w części i to co do okresów po wydaniu wyroku przez Sąd Rejonowy, także ze względu na nowe okoliczności (podjęcie przez powódkę stałej pracy).

SSR (del.) A. Hajda SSO T. Pawlik (spr.) SSO L. Dąbek