Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Wiesława Buczek-Markowska (spr.)

Sędziowie: SO Marzenna Ernest

SO Agnieszka Tarasiuk - Tkaczuk

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2014 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku wierzyciela (...). F. S.w G.,

przy udziale dłużnika D. M.

w przedmiocie skargi wierzyciela na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) - K. M.w postaci postanowienia z dnia 10 marca 2014 r., sygn. akt KM 1559/12 w przedmiocie odmowy uzupełnienia postanowienia z dnia 05.02.2014 r., kończącego postępowanie w sprawie KM 1559/12, poprzez ustalenie tym postanowieniem należnych wierzycielowi kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym i obciążenie tymi kosztami dłużnika

na skutek zażalenia wierzyciela na postanowienie Sądu Rejonowego w Gryficach VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Ł. z dnia 29 kwietnia 2014 r. sygn. akt VI Co 195/14

I.  zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nadaje mu treść :

1.  uchyla czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gryficach - K. M. w postaci postanowienia z dnia 10 marca 2014 r., wydanego w sprawie o sygn. akt KM 1559/12;

2.  zasądza od dłużnika D. M.na rzecz wierzyciela (...)– (...) F. S.w G.kwotę 177 (sto siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od dłużnika D. M.na rzecz wierzyciela (...)– (...) F. S.w G.kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt II Cz 1228/14

(...)

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy oddalił skargę wierzyciela (...)– (...). F. S.w G.na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w(...)- K. M.w postaci postanowienia z dnia 10 marca 2014 r., sygn. akt KM 1559/12 w przedmiocie odmowy uzupełnienia postanowienia z dnia 05.02.2014 r., kończącego postępowanie w sprawie KM 1559/12, poprzez ustalenie tym postanowieniem należnych wierzycielowi kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym i obciążenie tymi kosztami dłużnika.

Sąd ten wskazał, iż wniosek wierzyciela z dnia 25 lutego 2014 r. o uzupełnienie postanowienia z dnia 5 lutego 2014r poprzez "ustalenie tym postanowieniem należnych wierzycielowi kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym i obciążenie tymi kosztami dłużnika (...)" nie mógł zostać uwzględniony, albowiem postanowieniem z dnia 20 listopada .2012 r. Komornik przyznał wierzycielowi koszty zastępstwa prawnego wierzyciela w niniejszym postępowaniu w kwocie 150,00 zł, zgodnie z wnioskiem wierzyciela z dnia 13 listopada 2012 r., które pozostaje aktualne. Zdaniem Sądu Rejonowego umorzenie niniejszego postępowania w trybie art. 824 § 1 pkt. 3 kpc nie spowodowało – wbrew przekazaniu skarżącego - uchylenia postanowienia z dnia 20 listopada 2012 r. o przyznaniu wierzycielowi kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym. Sąd I instancji wywodził, iż przywołana przez wierzyciela uchwała Sądu Najwyższego z dnia(...) (...), zgodnie z którą umorzenie postępowania na wniosek wierzyciela powoduje uchylenie wydanego w jego toku postanowienia o przyznaniu wierzycielowi od dłużnika kosztów zastępstwa prawnego, nie znajduje zastosowania do niniejszej sprawy. Postępowanie egzekucyjne w niniejszej sprawie nie zostało bowiem umorzone na wniosek wierzyciela, lecz w trybie art. 824 § pkt 3 kpc wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, a zatem postanowienie z dnia 05 lutego 2014 r. nie wywołało skutku w postaci uchylenia postanowienia z dnia 20 listopada 2012 r. o przyznaniu wierzycielowi kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji. Uchwała, na którą powołuje się wierzyciel w sposób jednoznaczny odnosi się wyłącznie do sytuacji umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela. Sąd I instancji przywołując treść art. 770 § 1 kpc podkreślił, iż postanowienie Komornika z dnia 12 listopada 2012 r. jest w istocie postanowieniem ustalającym koszty postępowania, a zatem po stwierdzeniu jego prawomocności przez Komornika podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Sąd Rejonowy zauważył, iż w końcowej części uzasadnienia skargi wierzyciel wskazuje, że domaga się uwzględnienia w postanowieniu z dnia 05 lutego 2012 r. wszystkich kosztów postępowania, w tym również kosztów zastępstwa prawnego wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym w celu umożliwienia sobie skorzystania z uprawnienia do egzekucji w/w kosztów. Przy czym - zdaniem Sądu Rejonowego -należy zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, iż koszty zastępstwa prawnego wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym pod sygn. akt KM 1559/12, zostały w całości wyegzekwowane i przekazane wierzycielowi. Kwoty egzekwowane w omawianym postępowaniu zaspokoiły należności w kolejności określonej w art. 1026 § 2 kpc tj. w pierwszej kolejności koszty postępowania. Fakt zaspokojenia kosztów zastępstwa prawnego wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym KM 1559/12 został z pewnością uwidoczniony na tytule wykonawczym, który zwrócono wierzycielowi.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył wierzyciel wywodząc zażalenie i zaskarżając w całości postanowienie Sądu Rejonowego w Gryficach, Zamiejscowego Wydziału VI z dnia 29.04.2014 r., zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania a to art. 770 k.p.c., 108 k.p.c. w zw. z art. 13 k.p.c. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji, poprzez uwzględnienie wniesionej przez wierzyciela skargi, zasądzenie na rzecz skarżącego wierzyciela od dłużnika kosztów postępowania za obie instancje w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu autor zażalenia podkreślał, iż postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 1559/12 zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji w dniu 05.02.2014r., zaś zaniechanie rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie o wysokości kosztów zastępstwa prawnego wierzyciela, prowadzi do powstania stanu niepewności co do wysokości faktycznie ściągniętych od dłużnika i przekazanych wierzycielowi kosztów z tego tytułu. Skarżący podkreślił, że choć uchwała Sądu Najwyższego z dnia(...)została wydana wskutek skierowanego zapytania prawnego dotyczącego umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, nie można zgodzić się z Sądem o „braku podstawy prawnej” do ponownego orzekania o kosztach postępowania, albowiem podstawa prawna wynika z przepisów art. 770 k.p.c., 108 k.p.c. w zw. z art. 13 k.p.c.

Skarżący powołując się na stanowisko judykatury i doktryny wywodził, iż czynności organu dokonane od chwili wszczęcia postępowania do chwili umorzenia postępowania przez organ egzekucyjny ulegają uchyleniu, tym samym również postanowienie wydane w toku trwającej egzekucji. Nie ulega wątpliwości, że w sposób analogiczny do postępowania sądowego, dopiero przy zakończeniu postępowania organ egzekucyjny winien ustalić koszty. Dopiero po zakończeniu egzekucji, biorąc pod rozwagę całokształt postępowania, nakład pracy pełnomocnika wierzyciela, składniki, z jakich prowadzona była egzekucja, w tym czy egzekucja została skierowana do nieruchomości dłużnika, organ egzekucyjny winien ustalić wysokość całości kosztów prowadzonego postępowania egzekucyjnego, w tym również wysokość kosztów zastępstwa prawnego wierzyciela. W uchwale z dnia (...)., sygn. akt (...)Sąd Najwyższy wskazał, że niewydanie końcowego postanowienia rozliczającego koszty postępowania stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 5 2 k.p.c. lub niezamieszczenie w nim rozstrzygnięcia o wszystkich kosztach tego postępowania uprawnia do żądania uzupełnienia tego niedopatrzenia odpowiednio na podstawie art. 351 k.p.c w zw. z art 361 k c. i w zw. z art. 13§ 2 k.p. c. w odniesieniu do kosztów poniesionych przez wierzyciela, bądź na podstawie art. 108§1 k w zw. z art 13§2 k.ac. w odniesieniu do kosztów poniesionych przez komornika lub (...). Skarżący wywodził, iż w sprawie egzekucyjnej zażądał ustalenia wysokości kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji, zostawiając organowi egzekucyjnemu ustalenie, czy koszty te były niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Wierzyciel zażądał jedynie tego, komornik był obowiązany uczynić przy umorzeniu postępowania egzekucyjnego; wierzyciel zażądał ostatecznego rozliczenie kosztów postępowania egzekucyjnego, które winno towarzyszyć umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego w sprawie wierzyciel otrzymał wpłaty na sumę 160,56 zł . Wierzyciel otrzymał należne mu koszty zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym, albowiem zostały one w całości ściągnięte od dłużnika wraz z egzekwowanym roszczeniem i przekazane wierzycielowi, zatem wierzyciel nie domaga się wydania mu postanowienia w oparciu o które będzie mógł dochodzić od dłużnika w przyszłości (w toku następnie prowadzonego postępowania egzekucyjnego) kosztów zastępstwa postępowaniu egzekucyjnym przeprowadzonego w sprawie KM 1559/12, a jedynie domaga się ustalenia kosztów, które już otrzymał po to, aby uzyskać podstawę prawna do ich zatrzymania i księgowego rozliczenia, zgodnie z ustawą o rachunkowości. Skarżący wskazał, że choć koszty zastępstwa zostały ustalone postanowieniem z dnia 20.11.2012r., postanowienie to zostało uchylone z mocy art. 826 k.p.c. i nie może stanowić podstawy do rozliczenia przez wierzyciela tych kosztów.

W postanowieniu kończącym postępowanie u sprawie KM 1559/12 Komornik zaniechał orzeczenia o kosztach zastępstwa wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym co powoduje niepewność co do wysokości rzeczywiście ściągniętych od dłużnika przekazanych wierzycielowi z tego tytułu środków.

W ocenie wierzyciela w niniejszej sprawie, w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, organ egzekucyjny winien wraz z rozliczeniem kosztów postępowania egzekucyjnego rozliczyć także koszty zastępstwa prawnego wierzyciela, które stanowią część składową kosztów postępowania egzekucyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się uzasadnione.

Na wstępie Sąd Okręgowy pragnie zaznaczyć, iż w postępowaniu egzekucyjnym obowiązuje zasada zwrotu kosztów celowych, tj. niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji (art. 770 kpc). Koszty postępowania egzekucyjnego przed komornikiem ustala sam komornik, kierując się przesłankami określonymi w art. 98 i następne kpc i art. 770 kpc.

W przedmiotowej sprawie Km 1559/12 postanowieniem z dnia 20.11.2012 r. Komornik przyznał wierzycielowi, którego w postępowaniu reprezentował radca prawny, koszty zastępstwa prawnego w egzekucji w wysokości 150 zł.

Istotne – zdaniem Sądu II instancji - w realiach niniejszej sprawy jest jednak to, iż postanowieniem z dnia 05.02.2014r. Komornik sądowych postępowanie w sprawie umorzył wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji (pkt 1); zwrócił tytuł wykonawczy wierzycielowi (pkt 2), i ustalił koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie 188,55 zł (pkt 3). Bezspornie koszty te nie obejmowały jednako przyznanych postanowieniem z dnia 20.11.2012 r. kosztów zastępstwa prawnego. Takie rozstrzygnięcie uznać należy za błędne.

Zgodnie bowiem z art. 826 k.p.c. umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna. Umorzenie postępowania egzekucyjnego nie może naruszać praw osób trzecich.

Z ugruntowanego już stanowiska judykatury i doktryny wynika, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie wszystkich czynności egzekucyjnych. Skutek ten następuje w każdym przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego (z mocy samego prawa, na wniosek czy z urzędu) i polega na przywróceniu stanu prawnego sprzed wszczęcia egzekucji. Podnoszone niekiedy wątpliwości, czy czynności komornika związane z ustalaniem kosztów należą do czynności egzekucyjnych, należy uznać za nieuzasadnione. Koszty podlegają ściągnięciu przez komornika wraz z dochodzonym roszczeniem i muszą być przez niego rozliczone, należy więc przychylić się do poglądu, że wydawanie postanowień dotyczących kosztów prowadzenia egzekucji stanowi jedną z czynności egzekucyjnych ((...)

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, iż z momentem umorzenia postępowania (bez względu na jego podstawę, gdyż ustawodawca nie różnicuje wskazanych w art. 826 k.p.c. skutków zależnie od przyczyn umorzenia) uchyleniu uległo również postanowienie z dnia 20.11.2012 r.

Powyższe powoduje zatem, że obok kosztów szczegółowo wskazanych w uzasadnieniu postanowienia z dnia 05.02.2014 r. Komornik orzeczeniem tym winien objąć również koszty związane z zastępstwem procesowym w sprawie, nawet jeżeli zostały już wyegzekwowane na wcześniejszym etapie postępowania egzekucyjnego. Postanowienie o ustaleniu wszystkich kosztów egzekucyjnych winno bowiem być wydawane na końcowym etapie postępowania, kiedy ustalenie wysokości opłaty jest możliwe. Konsekwencją powyższego nie będzie wcale uzyskanie przez wierzyciela kolejnego tytułu egzekucyjnego w zakresie kosztów zastępstwa procesowego, ale potwierdzenie podstawy prawnej otrzymanych już należności z tego tytuły. Warto bowiem podkreślić, iż wydając postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania Komornik, oprócz ich wysokości, wskazuje zakres ich dotychczasowego pokrycia i obowiązanego do ich uiszczenia.

Na marginesie należało zaznaczyć, iż analiza karty rozliczeniowej z dnia 20.11.2012r., znajdującej się w aktach komorniczych Km 1559/12 – wbrew stanowisku komornika – wcale nie prowadzi w sposób nie budzący wątpliwości do konkluzji, iż kwota 150 zł, należna pełnomocnikowi wierzyciela tytułem kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji, została pokryta w całości. Na karcie tej znajduje się jedynie adnotacja, poczyniona ołówkiem, iż kwota 148,25 zł wchodząca w skład kwoty 235,74 zł, przekazanej wierzycielowi w dniu 11.12.2012r. oraz kwota 2 zł, przekazana w dniu 7.03.2013r. – stanowi wskazane koszty zastępstwa, jednakże dla Sądu taka adnotacja nie stanowi żadnej podstawy do czynienia jakichkolwiek ustaleń. Stąd - zdaniem Sądu Okręgowego – zachodziła potrzeba uchylenia zaskarżonego postanowienia. Komornik jest zobowiązany do uzupełnienie postanowienia z dnia 05.02.2014r. zgodnie z wnioskiem wierzyciela i dokonać ustalenia kosztów należnych wierzycielowi z tytułu zastępstwa prawnego w egzekucji. Na marginesie jedynie Sąd II instancji pragnie wskazać, iż - jeżeli w oparciu o dokonane wyliczenia okaże się, że koszty te rzeczywiście zostały już wyegzekwowane - komornik ustalając ich wysokość, jednocześnie dokona w swoim postanowieniu zastrzeżenia, że koszty te zostały już pokryte w toku postępowania egzekucyjnego.

Mając na uwadze powyższe na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. należało orzec jak w sentencji.

W punkcie I. pkt 2 Sąd Okręgowy orzekł o należnych wierzycielowi kosztach postępowania przed Sądem I instancji. Sąd ten miał na uwadze, iż wnosząc skargę na czynność komornika, wierzyciel zażądał zasądzenia na swoją rzecz od dłużnika należnych mu kosztów postępowania sądowego. Ponieważ Sąd Rejonowy skargę oddalił, jednoczesnemu oddaleniu przez ten Sąd podlegał też wniosek wierzyciela o zasądzenie kosztów sądowych związanych z wniesieniem tej skargi. Natomiast Sąd Okręgowy skargę wierzyciela uwzględnił i w następstwie tego zmienił orzeczenie Sądu Rejonowego. W związku z tym - w oparciu o art. 98-99 kpc - należało również uwzględnić wniosek wierzyciela o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania przed Sądem I instancji, na które złożyły się : opłata od skargi – 100 zł oraz koszty należne pełnomocnikowi – 60 zł + opłata skarbowa od pełnomocnictwa (§ 10 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia MS z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) [tekst jedn. (...)

Na koszty postępowania zażaleniowego (pkt III sentencji postanowienia) złożyły się natomiast opłata sądowa od zażalenia – 30 zł oraz wynagrodzenie należne radcy prawnemu w wysokości 60 zł (§ 12 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust.1 pkt 8 cyt. rozporządzenia MS z 28.09.2002r.).

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

- (...)

-(...)

(...)

(...)

S., (...).