Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2014r.

Sąd Okręgowy w Łodzi, w II Wydziale Cywilnym,

w składzie: Przewodniczący: SSO Mariola Kaźmierak

Protokolant: sekr. sąd. Dorota Jankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2014 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa B. Ś. i P. Ś.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. 1. zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz B. Ś. :

a. kwotę 67.500 zł. (sześćdziesiąt siedem tysięcy pięćset złotych) z tytułu zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

b. kwotę 51.500 zł. (pięćdziesiąt jeden tysięcy pięćset złotych) z tytułu odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

2.oddala powództwo B. Ś. w pozostałej części;

II. 1 zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz P. Ś. :

a. kwotę 67.500 zł. (sześćdziesiąt siedem tysięcy pięćset złotych) z tytułu zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

b. kwotę 51.500 zł. (pięćdziesiąt jeden tysięcy pięćset złotych) z tytułu odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

c. kwotę 13.591,68 zł (trzynaście tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych, sześćdziesiąt osiem groszy) z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot :

- 5.923,96 zł (pięć tysięcy dziewięćset dwadzieścia trzy złote, dziewięćdziesiąt sześć groszy) od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

- 7.667,72 zł (siedem tysięcy sześćset sześćdziesiąt siedem złotych, siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 3 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty ;

3.oddala powództwo P. Ś. w pozostałej części;

III. zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz B. Ś. i P. Ś. solidarnie kwotę 18.652,50 zł (osiemnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt dwa złote, pięćdziesiąt groszy) z tytułu zwrotu kosztów procesu .

Sygn. akt II C 774/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 czerwca 2013 roku powodowie B. Ś. i P. Ś. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W.:

1.na rzecz powódki B. Ś.:

- kwoty 67.500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek śmierci córki S. Ś. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 51.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci córki wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

2. na rzecz P. Ś.:

- kwoty 67.500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek śmierci córki S. Ś. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 51.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci córki wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 35.684 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu córki z ustawowymi odsetkami:

a) od kwoty 5.923,96 zł od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

b) od kwoty 29.760 zł od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje roszczenia powodowie wskazali, iż w nocy dniu 9 września 2012 roku na drodze prowadzącej z D. do R. doszło do wypadku drogowego, w którym śmierć poniosła ich córka. S. Ś. wraz z A. M. (1), S. P. podróżowała samochodem kierowanym przez R. G.. Postępowanie karne przeciwko kierowcy jest w toku. Świadkowie w nim zeznający są niewiarygodni, gdyż przedstawiają rozbieżne wersje zdarzeń . Z uwagi jednak na to, iż w toku postępowania likwidacyjnego pojawiła się kwestia przyczynienia się S. Ś. do zaistniałego wypadku poprzez brak zapiętych pasów bezpieczeństwa, powodowie uznali co do zasady w/w zarzut i w związku z tym przyjęli, że S. Ś. przyczyniła się do wypadku w wymiarze nie większym niż 20%. Powodowie przyznali, iż pozwany wypłacił im łącznie z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania kwoty po 25.000 zł bez wskazania jaka kwota z jakiego tytułu, dlatego też zaliczyli na poczet odszkodowania i zadośćuczynienia kwoty po 12.500 złotych . P. Ś. ponadto wypłacono 8.000 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu. Dochodzone pozwem kwoty uwzględniają zarówno dokonane wypłaty jak i 20 % przyczynienia się zmarłej.

/pozew k. 3-23/

Odpis pozwu został doręczony stronie pozwanej w dniu 2 sierpnia 2013 roku.

/zwrotne poświadczenie odbioru k. 322/

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 sierpnia 2013 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona pozwana podniosła zarzut znacznego stopnia przyczynienia się S. Ś. do powstania szkody, który określiła na przynajmniej 60%. Zdaniem pozwanego zmarła naruszała przynajmniej dwie elementarne zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, tj. nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa oraz zdecydowała się na podróż z osobą nie posiadającą uprawnień do kierowania pojazdem. Jako nie wyjaśnioną pozwany podniósł także kwestię wspólnego spożywania alkoholu przez pokrzywdzoną i kierowcę.

Pozwane towarzystwo przyznało fakt wypłaty na rzecz powodów kwot po 25.000 zł , z tym, że podniosło , iż były to kwoty po 17.000 złotych z tytułu zadośćuczynienia i kwoty po 8.000 zł z tytułu odszkodowania w związku z pogorszeniem sytuacji życiowej . Zakwestionowało roszczenia powoda związane z kosztami pochówku zakresie wartości nagrobka oraz kosztów zakupionej odzieży przez członków najbliższej rodziny.

Pozwany wniósł także, na podstawie art. 84 k.p.c. o powiadomienie R. G. o toczącym się postępowaniu .

/odpowiedź na pozew k. 324-329/

Sąd, wobec tego, że sprawca był niepełnoletni, doręczył odpis zawiadomienia o procesie jego rodzicom, którzy to na rozprawie w dniu 30 października 2013 roku oświadczyli, iż syn nie przystąpi do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

(oświadczenie E. i M. G. złożone do protokołu rozprawy k- 380v)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 września 2012 roku około godziny 1 w nocy na drodze prowadzącej z D. do R. doszło do wypadku drogowego, w którym śmierć poniosła S. Ś..

W chwili śmierci S. Ś. miała 17 lat. Zmarła pozostawiła po sobie rodziców P. i B. P. oraz brata R..

/odpis skrócony aktu zgonu k. 54, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:08:37/

Do zdarzenia doszło w ten sposób, że tego samego dnia w godzinach wieczornych, na działce należącej do rodziców R. G. spotkali się przy ognisku S. P., R. G. i A. M. (1).

/zeznania świadka R. G. protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:24:37/

Po pewnym czasie S. P. skontaktował się telefonicznie z koleżanką z klasy z technikum S. Ś. i zaprosił ją na to spotkanie. S. Ś. wracała wówczas do D. od koleżanki z Ł.. Z uwagi na to, że nie wiedziała, gdzie odbywa się spotkanie, R. G. wziął z domu rodziców, bez ich zgody kluczyki od samochodu P. (...), należącego do jego kuzynki i wraz z S. P. oraz A. M. (1) pojechali po koleżankę do D.. Pojazd kierowany był przez R. G..

/zeznania świadków: S. P. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:37:38, M. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:16:39, A. M. (1) protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:09:03/

S. Ś. nie znała wcześniej R. G..

/zeznania świadka S. P. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:37:38/

W drodze powrotnej na działkę rodziców R. G. młodzież zatrzymała się w miejscowości P. obok A. J., K. D., M., M. S. (1).

/zeznania świadków: A. M. (1) protokół rozprawy z 13.01.2014 r. – 00:15:40, 00:22:01, A. J. protokół rozprawy z 30.10.2013 r. – 01:06:09, K. D. protokół rozprawy z 13.01.2014 r. – 00:47:22/

W trakcie postoju R. G., S. P. i A. M. (1) pili prawdopodobnie alkohol z plastikowych kubeczków , do których wlali około kieliszka w obecności A. J.. Mieli przy sobie dużą butelkę po napoju, koloru brązowego.

S. Ś. nie spożywała napoju z uczestnikami, gdyż w tym czasie rozmawiała z kolegami A. J. i K. D. . Nie było od niej czuć, ani nie było po niej widać, że piła alkohol. Nie widziała jak pozostali uczestnicy pili, gdyż stała do nich plecami.

/zeznania świadków: A. J. protokół rozprawy z 30.10.2013r. k -381 -01:06:09 , K. D. protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:44:34, 00:47:22/

Na podstawie przeprowadzonej sekcji zwłok S. Ś. nie stwierdzono u zmarłej obecności alkoholu etylowego. W chwili śmierci S. Ś. była trzeźwa.

/protokół sądowo – lekarskiej sekcji zwłok k. 428 - 432/

Przy ognisku młodzież siedziała kilkadziesiąt minut. S. chciała wracać do domu, więc R. G. podjął się odwiezienia ją samochodem. Obok kierowcy siedziała A. M. (1), a na tylnym siedzeniu S. P. za pasażerem i S. Ś. za kierowcą. Nikt nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa.

/zeznania świadków: S. P. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:18:52, A. M. (1) protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:09:03, 00:13:16, /

Stan techniczny pasów z samochodzie P. (...) świadczy o braku ich użycia w chwili zaistnienia zdarzenia. Napinacze nie zostały uruchomione, taśmy pasów nie nosiły ślady ich uszkodzenia w chwili wypadku. Pasy były sprawne technicznie.

/opinia biegłego z zakresu techniki samochodowej i rekonstrukcji wypadków drogowych Z. G. wykonana na zlecenie Komendy Powiatowej Policji w P. k. 422-427/

W trakcie jazdy R. G. stracił ponowienie nad pojazdem, czego skutkiem było kilkukrotne dachowanie samochodu.

/zeznania świadków: A. M. (1) protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:15:40/

Po wypadku R. G. zadzwonił do swoich rodziców. Gdy E. G. i M. G. przybyli na miejsce zdarzenia, nie zastali w miejscu wypadku syna, A. M. (1), ani S. P.. Zobaczyli jedynie leżącą w pobliżu samochodu na trawie S. Ś., która nie dawała oznak życia.

/zeznania świadków: E. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:52:02, 01:58:50, M. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:06:01, A. M. (1) protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:15:40, /

W miejscu wypadku zatrzymał się M. S. (2). Zobaczył wówczas dziewczynę leżącą kilka metrów przed samochodem. M. G. wykręcił numer pogotowia ratunkowego. Z uwagi na zdenerwowanie nie był wstanie mówić i przekazał telefon M. S. (2).

/zeznania świadków: E. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:01:10, M. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:12:02, /

Po przyjeździe policji matka R. G. oświadczyła, że to ona kierowała samochodem marki P. (...), zabierając wcześniej dziewczynę idącą poboczem. Kobieta nie była w stanie wyjaśnić, jak doszło do zdarzenia. Mąż E. G. oświadczył, że nie był świadkiem wypadku i że został powiadomiony o zdarzeniu przez żonę telefonicznie. Taką samą wersję wydarzeń E. G. przedstawiła M. S. (2).

/notatka urzędowa k. 421, zeznania świadka M. S. (3) w sprawie III Nk. 2/13 k. 448v/

S. Ś. zmarła śmiercią gwałtowaną nagłą na skutek obrażeń czaszkowo – mózgowych.

/protokół sądowo – lekarskiej sekcji zwłok k. 428 - 432/

Na skutek wypadku S. P. uderzył się w głowę i doznał rozcięcia ucha.

/zeznania świadka S. P. w sprawie III Nk. 2/13 k. 448/

R. G. dotarł do domu następnego dnia po południu. Wcześniej rodzice szukali go, jeździli samochodem po okolicy.

Do domu państwa G. przyszedł także S. P.. Potwierdzono wówczas ustaloną już wersję, że samochód w chwili wypadku prowadzony był przez E. G..

/zeznania świadków: S. P. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:18:52, E. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:58:50, M. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:15:53/

W dniu zdarzenia R. G. nie miał uprawnień do kierowania samochodem osobowym. Ukończył jedynie kurs prawa jazdy i zdał egzamin, uprawniający go do prowadzenia pojazdów na małe samochody i motocykl.

/zeznania M. G. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 02:07:59/

Przed zdarzeniem R. G. był widywany, kiedy jeździł samochodami marki S. i P. .

/zeznania świadków: S. P. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:21:05, 01:42:45, K. D. protokół rozprawy z 13.01.2014r. – 00:49:17, notatka k. 420, A. J. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:06:09/

R. G. wygląda na starszego niż jest w rzeczywistości.

/zeznania świadka A. J. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 01:06:09/

W dniu 20 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie III Npw 250/12 postanowił o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu poprawczym nieletniego R. G. przez to, że nieletni ten dopuścił się czynu karalnego przewidzianego w art. 177 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. w dniu 9 września 2012 roku w D. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, kierując samochodem marki P. (...) o nr rejestracyjnych (...) wbrew treści art. 19 ust. 1 i art. 44 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, oraz nie posiadając uprawnień do prowadzenia samochodów osobowych, nie zachował należytych środków ostrożności, stracił panowanie nad prowadzonym pojazdem, zjechał z jezdni do rowu w wyniku czego:

- spowodował u pasażerki S. Ś. obrażenia ciała skutkujące jej późniejszymi zgonem w szpitalu, po czym nie udzielając pomocy rannej, oddalił się z miejsca zdarzenia,

- spowodował u S. P. i A. M. (2) uszkodzenia ciała inne niż określone w art. 156 k.k., które to obrażenia nie spowodowały u pokrzywdzonych naruszenia czynności narządów ciała na okres czasu powyżej siedmiu dni.

/postanowienie k. 444/

S. Ś. miała wrócić do domu w niedzielę. Kiedy się nie zjawiła, rodzina zaczęła jej szukać przez portal społecznościowy facebook, znajomych. Zgłoszono zagięcie na policji. O śmierci S. rodzina dowiedziała się poprzez informacje zamieszczone w Internecie przez młodzież. W szpitalu w P. potwierdzono, że córka powodów zginęła w wypadku samochodowym.

/zeznania świadka R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:49:50, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:20:55/

Powodowie mieli dwójkę dzieci: młodszą S. i syna, który obecnie ma 27 lat. Dzieci mieszkały wraz z rodzicami w domu rodzinnym w D..

/zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:08:37/

W dacie wypadku S. Ś. uczęszczała do II klasy technikum w P.. Uczyła się przeciętnie. Nie sprawiała problemów wychowawczych, była zdrowym dzieckiem. Planowała studiować hotelarstwo. Interesowała się fotografią, tańcem. Była dzieckiem wierzącym i zaangażowanym w działalność kościoła parafialnego.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:35:29, 00:47:01, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:08:14, A. W. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:18:35, 00:21:57, 00:29:09, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:08:37, 00:15:48, 00:22:48/

S. Ś. była bardzo dobrą córką. Sprzątała w domu, pomagała rodzicom przy zakładaniu plantacji borówek - przygotowywała podłoże, pomagała w warzywniaku, ogrodzie, czasami w handlu odzieżą w G.. Za pomoc nie otrzymywała pieniędzy. Po śmierci S. obowiązki przejęte zostały przez jej rodziców i brata.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:33:18, 00:35:29, 00:43:06, 00:43:54, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:08:14, 00:13:30, 00:14:53, A. W. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:18:35, 00:20:27, 00:27:40, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:08:37, 00:17:49, 00:20:55, akt notarialny Rep A nr (...)k. 66-71/

S. Ś. miała bardzo dużo znajomych, była komunikatywna, pogodna, lubiana. Uczestniczyła w licznych akacjach charytatywnych. Znajomi często do niej przychodzili.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:38:17, 00:39:20, 00:43:54, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:14:53, legitymacja k. 55, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:26:40, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:41:40, fotografie k. 88-99, 102-107, 124-127/

Zmarła miała relacje przyjacielskie z mamą. Była „oczkiem w głowie” taty. Miała bliskie, bardzo dobre relacje z bratem.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:45:09, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:11:10, 00:12:53, A. W. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:23:43, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:26:40, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:36:41/

Brat zmarłej - R. Ś. jest kawalerem, mieszka z rodzicami i zaangażował się w pracę w ich gospodarstwie. Nie pracuje on zawodowo, nie otrzymuje stałej pensji. Ubezpieczony jest w KRUS-ie.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:42:22, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:16:47, A. W. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:31:23, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:15:48, 00:32:43/

Powodowie do tej pory nie pogodzili się ze stratą jedynej córki. Nie radzą sobie z tą stratą, jest im bardzo ciężko. Rodzina codziennie odwiedza jej grób w D.. Rodzice zachowali pokój dziecka w stanie niezmienionym. Chwilami mają nadzieję, że ono wróci do domu. Od śmierci córki powód jeszcze nie był w jej pokoju.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:37:50, 00:38:17, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:09:54, A. W. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:25:24, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:12:51, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:36:41, 00:40:29, 00:41:40/

Przed dwa tygodnie po śmierci córki powód zażywał leki uspokajające.

/zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:26:40, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:36:41/

P. Ś. cierpi na bóle pleców.

/wyniki badania k. 62, zeznania świadka R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:35:29/

B. Ś. cały czas zażywa leki antydepresyjne, leczy się psychiatrycznie, uczęszcza do psychiatry regularnie, co miesiąc. Codziennie płacze.

/zeznania świadków: R. Ś. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:35:29, 00:40:12, R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:09:54, zaświadczenia k. 57 – 59, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:12:51, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:41:40/

Przed śmiercią córki powódka także leczyła psychiatrycznie w związku z nerwicą, zaburzeniami lękowymi. Aktualnie objawy nasiliły się.

/zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:32:43/

Rodzina wspólnie prowadzi gospodarstwo rolne, które aktualnie opiera się o założoną za życia S. plantacje borówek. Plantacja ta jeszcze nie przynosi dochodów. Powód zajmuje się ponadto sprzedażą i szyciem odzieży. W firmie krawieckiej, której siedziba znajduje się na terenie posesji stron, P. Ś. zatrudnia 3 osoby. Dochód z tej działalności wynosi około 3.000 zł miesięcznie. Jest to jedyny dochód całej rodziny. Uszytą odzież powód sprzedaje także na rynku w G..

/zeznania świadka R. S. protokół rozprawy z 30.10.2013r. – 00:11:10, 00:13:30, zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:08:37, zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:36:41/

Dom powodów w D. ma powierzchnię około 200 m ². Oprócz działki przydomowej powodowie posiadają także około 2,5 ha ziemi. Powodowie zakupi dla dzieci po sąsiedzku w D. działki mając nadzieję, że kiedyś w przyszłości dzieci wybudują domy blisko rodziców.

/zeznania powódki protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:17:49/

W związku ze śmiercią córki P. Ś. poniósł następujące koszty związane z jej pochówkiem:

- usługa pogrzebowa w kwocie 1.500 zł,

- opłata za miejsce na cmentarzu w kwocie 300 zł,

- ubranie zwłok w kwocie 270 zł,

- zakup wieńca i wiązanki w kwocie 680 zł,

- trumna, tabliczka, ułożenie osoby zmarłej w trumnie, przewozy, wystrój trumny, przeniesienie trumny do grobu w kwocie 5.100 zł,

- wykonanie piwnicy nagrobnej w kwocie 6.500 zł,

- dopłata do usługi pogrzebowej w kwocie 200 zł,

- nagrobek z kamienia naturalnego w kwocie 37.200 zł,

- zakup garnituru dla P. Ś. w kwocie 260 zł,

- zakup garnituru dla R. Ś. w kwocie 260 zł,

- zakup ozdoby na włosy B. Ś. w kwocie 13 zł,

- zakup torebki dla B. Ś. w kwocie 55 zł,

- zakup butów dla B. Ś. w kwocie 168 zł,

- zakup żakietu i spódnicy dla B. Ś. w kwocie 240 zł,

- zakup książeczki, medalika i różańca dla zmarłej w kwocie 43 zł,

- zakup torebki dla zmarłej w kwocie 30 zł,

- zdjęcia pogrzebowe w kwocie 76 zł,

- zakup pończoch dla zmarłej w kwocie 19,90 zł,

- zakup bielizny dla zmarłej w kwocie 200 zł,

- zakup sukienki, żakietu, butów, blezera dla zmarłej w kwocie 399,70 zł,

- zakup koszul dla P. Ś. i R. Ś. w kwocie 190 zł,

- zakup butów dla R. Ś. w kwocie 150 zł,

- zakup butów dla P. Ś. w kwocie 150 zł,

- zakup krawatów dla P. Ś. i R. Ś. w kwocie 50 zł

- zakup zniczy w kwocie 35 zł,

- dwie msze w kwocie 100 zł.

/zaświadczenie k. 75, 85, paragony k. 76, 81-84, faktury VAT k. 77-80, 309/

Nagrobek wykonany jest ze szwedzkiego czarnego granitu. Jest to nowy grób kupiony przez powodów dla córki i pierwszy tego typu w D..

/zeznania powoda protokół rozprawy z 19.05.2014 r. – 00:40:29/

W czasie przedmiotowego wypadku sprawca legitymował się obowiązującą w chwili zdarzenia umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów mechanicznych OC zawartą z (...) S.A.

/niesporne /

Powodowe dokonali zgłoszenia szkody pozwanemu ubezpieczycielowi w dniu 30 listopada 2012 roku, domagając się zasądzenie na ich rzecz po 100.000 zł tytułem odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci córki oraz 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 446 § 4 k.c., a dodatkowo na rzecz powoda 17.404,96 zł zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu.

/zgłoszenie szkody k. 32- 50, potwierdzenie odbioru k. 31/

Pismem z dnia 30 grudnia 2012 roku pozwany przyznał powódce 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia i stosowego odszkodowania po śmierci córki, natomiast powodowi 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia i stosowego odszkodowania po śmierci córki, 8.000 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. W decyzji kwoty zostały wskazane łącznie.

/decyzja k. 308/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci zeznań powodów, świadków: R. Ś., R. S., A. W., K. D., A. J. oraz częściowych zeznań A. M. (1), E. G., M. G. oraz załączonych w sprawie dokumentów.

Za niewiarygodne Sąd uznał zeznania R. G. i S. P. oraz w przeważającej części E. G.. W pierwszej kolejności wskazać należy, że S. P. będąc przesłuchany w dniu 13 września 2012 roku na Komisariacie Policji w P. twierdził, że samochód prowadziła matka R. G., nie pamiętał szczegółów zdarzenia, po wypadku ocknął się w domu państwa G. (k. 224). Zarówno wówczas, jak i w toku postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Pabianicach w sprawie nieletniego R. G. (k. 448) świadek twierdził wówczas, że pił oranżadę marki H., z kolei w trakcie niniejszego postępowania podał, że przy ognisku wszyscy spożywali napój gazowany H. koloru czerwonego (protokół z rozprawy z 30.10.2013 r. – 01:17:41). Za niezgodne z rzeczywistością należy uznać także zeznania S. P. podczas przesłuchania na Komisariacie Policji w dniu 13 września 2013 roku, iż w chwili wypadku miał zapięte pasy bezpieczeństwa (k. 224). Przeczą temu zeznania A. M. (1), iż żadna z osób w samochodzie nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, a przede wszystkim opinia biegłego z zakresu techniki samochodowej i rekonstrukcji wypadków drogowych, z której wynika, że stan techniczny pasów z samochodzie P. (...) świadczy o braku ich użycia w chwili zaistnienia zdarzenia.

Z kolei R. G. zasłaniał się utratą pamięci i zeznał, że podczas spotkania przy ognisku nie spożywał on alkoholu, wódkę pili S. P., S. Ś. i A. M. (1). Pomimo tego, że świadek był częstowany wódką, odmówił (protokół z rozprawy z 13.01.2014 r. – 00:28:32). R. G. twierdził także, iż w dniu wypadku w ogóle nie zatrzymywali się w drodze do D. i nikogo nie spotkali. Raz twierdził, że nic nie pamięta, a następnie przypominały mu się szczegóły zdarzenia. Taka postawa jest uwarunkowana chęcią uniknięcia lub zminimalizowania odpowiedzialności za ten wypadek.

Zeznania R. G. co do przebiegu wypadku są niekonsekwentne, co świadczy o braku możliwości nadania im jakiegokolwiek waloru wiarygodności. W trakcie postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Pabianicach wyjaśniał on, że wyjął S. z samochodu (k. 445), gdy tymczasem uczestniczka wypadku A. M. (1) podała, że bezpośrednio po zdarzeniu S. nie było w samochodzie. Na uwagę zasługuje okoliczność, iż w toku przedmiotowej sprawy R. G. zeznał, że kiedy wysiadł z samochodu, zobaczył leżącą na ziemi S. Ś..

Skoro S. Ś. nie znała wcześniej R. G., wydaje się mało prawdopodobne, że już na pierwszym spotkaniu informował on dziewczynę, że nie posiada prawa jazdy do prowadzenia samochodów osobowych. Skoro był on widywany wcześniej przez świadków jak prowadził auto, należy przypuszczać, iż wręcz zataił fakt braku uprawnień aby zaimponować rówieśnikom.

Podobnie Sąd ocenił zeznania matki sprawcy . Są one całkowicie niewiarygodne. Chcąc uchronić dziecko przed odpowiedzialnością świadek stworzyła wersję zdarzenia, w której to rzekomo prowadziła auto. Następnie , po zmianie wersji zasłaniała się brakiem pamięci. Świadek twierdziła, że nigdy nie zdarzało się, aby syn kierował samochodem. Zarówno S. P., K. D., jak i A. J. widywali przed zdarzeniem R. G., kiedy jeździł samochodami marki S. i P.. Ponadto przed wypadkiem w trakcie jednej w kontroli policyjnych samochodu kierowanego przez R. G., okazało się, że nie posiada on uprawnień do prowadzenia pojazdem osobowym.

Nie zasługują na uwzględnienie w dużej części także zeznania A. M. (1), że w czwórkę spożywali alkohol. Podczas przesłuchania przez policję w dniu 13 września 2012 roku świadek podała z kolei, że jedyną osobą, która nie piła alkoholu był R. G. (k. 239-240). Twierdzeniom A. M. (1) i R. G. co do picia alkoholu przez S. S. (2) przeczą przede wszystkim wyniki przeprowadzonej sekcji zwłok zmarłej, na podstawie której ustalono, iż w chwili śmierci była ona trzeźwa.

Również częściowo rozbieżne są zeznania A. J. i K. D., obok których zatrzymały się osoby podróżujące samochodem marki P. (...). Świadkowie w różny sposób przedstawiają wersję rzekomego picia alkoholu. Podali, że w ich obecności był pity alkohol z plastikowych kubeczków przez S. P., A. M. (1) i R. G.. Od tych osób było czuć woń alkoholu. Z drugiej strony świadek J. zeznał, że to była ilość odpowiadająca zawartości kieliszka, że po pijących nie było widać , że spożywali alkohol. Świadek D. zaś twierdził, że to były większe ilości oraz że po uczestnikach było widać spożycie alkoholu. Obaj świadkowie podnoszą, iż jednocześnie w tym czasie rozmawiali z S., która nie widziała picia. Świadkowie ci jednak konsekwentnie twierdzili, że S. Ś. nie spożywała alkoholu, nie było od niej czuć, ani nie było po niej widać, że spożywała alkohol. Ta ostania okoliczność jest, w świetle poczynionych w sprawie ustaleń - pewna.

Wobec tak znacznej rozbieżności zeznań , nie sposób było ustalić, tak szczegółów dotyczących przebiegu zdarzenia, jak i picia alkoholu przez uczestników. Wydaje się być prawdopodobnym , iż do spożycia niewielkiej ilości alkoholu doszło. Nie wiedziała jednak o tym zmarła. Czy i w jakim stopniu ten spożyty alkohol miał wpływy na wypadek nie sposób ustalić.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 13 stycznia 2014 roku Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa i psychiatry. Podnieść bowiem należy, iż w sprawach związanych z utratą osoby najbliższej, badając zakres krzywdy powodów, Sąd jest w stanie ocenić, jaką krzywdę wywołuje u rodziców śmierć dziecka. W sprawach, których przedmiotem rozpoznania jest szkoda własna, nie zachodzi potrzeba zasięgania opinii biegłych z zakresu psychologii, czy psychiatrii. Chodzi tu bowiem o ocenę, jak śmierć dziecka wpływa na życie stron, a nie ustalenie szkody własnej w postaci uszczerbku na zdrowiu.

Nadto podkreślić należy, że stosownie do treści art. 278 k.p.c. sąd może dopuścić dowód z opinii biegłego, jeżeli rozpoznanie sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Celem tego dowodu nie jest ustalenie faktów mających znaczenie dla sprawy, ale udzielenie sądowi wyjaśnień w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych, a co za tym idzie ułatwienie sądowi wyciągnięcia właściwych wniosków co do oceny roszczenia i rozstrzygnięcia sprawy. Rozstrzygnięcie wymaga natomiast wiadomości specjalnych wtedy, gdy przy rozpoznaniu sprawy wyłoni się zagadnienie, mające znaczenie dla jej ostatecznego wyniku, a którego wyjaśnienie przekracza zakres wiadomości i doświadczenia życiowego osób ogólnie wykształconych.

W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu, okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia oraz te, na które został zgłoszony omawiany wniosek dowodowy, zostały w dostatecznym stopniu wyjaśnione w drodze dowodu z przesłuchania powodów i świadków: R. Ś., R. S., A. W.. W związku z powyższym zgłoszony przez powodów wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa podlegał oddaleniu jako zmierzający do przewlekłości postępowania jako bezcelowy i zmierzające jedynie do zbędnego przedłużania procesu oraz zwiększania jego kosztów.

W związku z tym, że pomimo zobowiązania, pełnomocnik pozwanego nie uiścił zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego z zakresu medycyny sądowej na okoliczność, czy w przypadku gdyby pokrzywdzona S. Ś. miała zapięte pasy bezpieczeństwa, wypadłaby z pojazdu oraz doznałaby obrażeń skutkujących jej zgonem, postanowieniem z dnia 19 maja 2014 roku Sąd na podstawie art. 130 ⁴ § 5 k.p.c. pominął dowód z opinii w/w biegłego sądowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w dużej części.

Podstawą odpowiedzialności sprawcy wypadku jest przepis art. 415 k.c. w związku z brzmieniem art. art. 436 § 2 k.c. w związku z art. 435 k.c. W oparciu o te przepisy samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie przewożonej z grzeczności na zasadach ogólnych.

Przepis zaś art. 415 k.c. statuuje podstawową zasadę odpowiedzialności deliktowej za szkodę wyrządzoną z winy sprawcy . Istnienie przesłanek tej odpowiedzialności tj . wystąpienie szkody, wina sprawcy i związek przyczynowy pomiędzy ruchem pojazdu a szkodą jest niewątpliwe. Nie ulega wątpliwości, że w następstwie wypadku z dnia 9 września 2012 roku S. Ś. poniosła śmierć.

Ustawową podstawą odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela jest z kolei przepis art. 822 k.c. stanowiący, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013 r., poz. 392) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Stosownie do art. 35 ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

Przed przystąpieniem do szczegółowych rozważań, rozstrzygnięcia wymaga zgłoszony zarzut przyczynienia się poszkodowanej do powstania szkody. Strona pozwana wskazywała na przyczynienie co najmniej 60%, zaś powodowie na przyczynienie w granicach 20%.

Zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody ma miejsce wówczas, gdy szkoda jest skutkiem nie tylko zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy innego podmiotu, ale także zachowania się samego poszkodowanego. Zachowanie się poszkodowanego jest więc w konstrukcji przyczynienia traktowane jako przyczyna konkurencyjna do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej (adekwatna współprzyczyna powstania lub zwiększenia szkody). U jego podłoża tkwi założenie, że jeżeli sam poszkodowany swoim zachowaniem wpłynął na powstanie lub zwiększenie szkody, jest rzeczą słuszną, by ponosił również konsekwencje swego postępowania.

Przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody w rozumieniu art. 362 k.c. jest zatem takie jego zachowanie, które pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą wyrządzoną przez inną osobę. Nie wystarcza zatem, aby zachowanie to było warunkiem (conditio sine qua non) powstania szkody. O tym, czy zachowanie poszkodowanego stanowiło współprzyczynę szkody odpowiadającą cechom normalnego związku przyczynowego, decyduje ocena konkretnych okoliczności danej sprawy, dokonana według kryteriów obiektywnych i uwzględniająca zasady doświadczenia, a w razie potrzeby także wiadomości specjalne.

W rozpatrywanej sprawie obie strony procesu były zgodne co do tego, że S. Ś. można zarzucić przyczynienie do powstania szkody. Ich stanowiska różniły się jednak stopniem przyczynienia.

Ponieważ to pozwany odnosi korzyść z ewentualnego uwzględnienia przez Sąd przyczynienia się poszkodowanego, to wedle reguły z art. 6 kc to on winien udowodnić, że miało ono miejsce oraz jaki miało wpływ na rozmiar szkody.

Kierującemu samochodem marki P. (...) nieletniemu R. G. zarzucono dopuszczenie się czynu karalnego poprzez naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez to, że kierując samochodem marki P. (...) o nr rejestracyjnych (...) wbrew treści art. 19 ust. 1 i art. 44 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, oraz nie posiadając uprawnień do prowadzenia samochodów osobowych, nie zachował należytych środków ostrożności, stracił panowanie na prowadzonym pojazdem, zjechał z jezdni do rowu w wyniku czego doprowadził do wypadku. Gdyby kierowca P. (...) nie naruszył zasad bezpieczeństwa, miałby on realną szansę uniknięcia wypadku. W sprawie niespornym jest, iż to zachowanie sprawcy stanowiło przyczynę sprawczą śmierci poszkodowanej.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów, poszkodowanej, można jedynie zarzucić , że jej zachowanie polegające na świadomej rezygnacji z zapięcia pasów bezpieczeństwa podczas jazdy, pomimo istnienia takiego obowiązku, pozostało w związku przyczynowym z rozmiarem szkody. Kierowca oraz postali dwaj pasażerowie także nie mieli zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Obowiązek zapięcia pasów bezpieczeństwa podczas jazdy zarówno przez pasażerów, jak i kierującego pojazdem wynika z art. 39 ust 1 ustawy prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.).

W okolicznościach niniejszej sprawy zachowanie się poszkodowanej bez wątpienia nosiło cechy obiektywnej nieprawidłowości. Co więcej, Sąd doszedł do przekonania, że po jej stronie wystąpił subiektywny element w postaci zawinienia. Wina ta polegała na naruszeniu zasad i reguł ruchu drogowego oraz braku ostrożności o własną osobę. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż pozostali uczestnicy nie mieli również zapiętych pasów, a ich obrażenia ( w szczególności obrażenia siedzącego z tyły S. P.) były znacznie mniejsze, Sąd ustalił, że przyczynienie się poszkodowanej do wypadku nie mogło przekroczyć 20%.

Natomiast zarzut strony pozwanej, iż poszkodowana przyczyniała się do powstania szkody poprzez jazdę z osobą nie posiadającą uprawnień do kierowania samochodem osobowym, nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazać bowiem należy, że S. Ś. nie znała wcześniej R. G.. Tak więc jest mało prawdopodobnym aby na pierwszym spotkaniu dowiedziała się , iż R. G. nie ma uprawnień do kierowania pojazdem, tym bardziej, że wygląda on na starszego niż jest w rzeczywistości. Ponadto R. G. twierdził, iż posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdów małolitrażowych i był widywany przed wypadkiem, jak kierował samochodami, a zatem S. Ś. miała podstawy sądzić, że posiada on prawo jazdy.

Podobnie jeśli chodzi o picie alkoholu przez kierowcę. Jak była już mowa o tym wyżej, postępowanie dowodowe nie wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że ten alkohol kierowca pił, że pił go w ilości która miałaby wpływ na ocenę sytuacji i zdolność reagowania i wreszcie , że miało to wpływ na zaistnienie wypadku. Na uwagę zasługuje to, iż w toku postępowania prowadzonego w sprawie nieletniego R. G. przez Sąd Rejonowy w Pabianicach zarzucono mu, że doprowadził do wypadku, nie posiadając uprawnień do prowadzenia samochodów osobowych. Nie ma wśród zarzutów spożywania alkoholu. Wreszcie też niewątpliwym jest, że sama poszkodowana była trzeźwa. Jedyni wiarygodni świadkowie w sprawie zeznali zaś, że zmarła mogła nie widzieć spożywania trunków podczas postoju, gdyż była zajęta rozmową z nimi.

Materialnoprawna podstawa wywiedzionych przez powodów żądań tkwi w art. 446 k.c., który to przepis kompleksowo reguluje katalog roszczeń przysługujących osobom pośrednio poszkodowanym. Do ich grona zalicza się zaś najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy w oparciu o § 3 mogą się domagać odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, zaś poprzez dyspozycję zawartą w § 4 mogą dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W świetle powołanego przepisu najbliższymi członkami rodziny są przede wszystkim osoby połączone pokrewieństwem i więzami krwi, przy czym stosowne odszkodowanie należy się członkom najbliższej rodziny zmarłego poszkodowanego (a nie każdej osobie bliskiej), do kręgu której należy zaliczyć przede wszystkim małżonka, dzieci, rodziców oraz rodzeństwo zmarłego. Nie ulega żadnych wątpliwości, że powodowie należą do grona osób najbliższych zmarłej S. Ś. , która była ich córką.

W orzecznictwie wskazuje się, że dokonana z dniem 3 sierpnia 2008 roku zmiana stanu prawnego stanowi realizację zgłaszanego w nauce postulatu przyznania najbliższym członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zakres szkód, których naprawienia mogą domagać się pośrednio poszkodowani jest stosunkowo szeroki. Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego regulacji z art. 446 § 4 k.c. wyłącza potrzebę dotychczas przyjmowanej szerokiej interpretacji art. 446 § 3 k.c., polegającej na uwzględnianiu w ramach odszkodowania zasądzonego z tytułu istotnego pogorszenia sytuacji życiowej elementów szkody niemajątkowej. Powinno ono służyć wyłącznie kompensacie szkody majątkowej. Roszczenie najbliższych członków rodziny zmarłego o przyznanie stosownego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 446 § 4 k.c.), zmierza natomiast do zaspokojenia szkody niemajątkowej i jako takie jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia o przyznanie stosownego odszkodowania określonego w art. 446 § 3 k.c. (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 października 2009 r., I PK 97/09 niepubl.).

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie na tej podstawie może być przyznane jedynie w takich sytuacjach, gdy wystąpiła szkoda niemajątkowa, krzywda. Dla powstania roszczenia o zadośćuczynienie obojętne jest, czy zdarzenie powodujące szkodę niemajątkową także wyrządziło szkodę majątkową. Zadośćuczynienie za krzywdę ma rekompensować szkodę niemajątkową. Istotą szkody niemajątkowej jest naruszenie czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Krzywda moralna zaś to pewnego rodzaju uszczerbek dotykający subiektywnej sfery osobowości człowieka, którą jednak nie są objęte przeżycia poszkodowanego będące refleksem doznanej szkody majątkowej (podobnie Z. Radwański, Zadośćuczynienie pieniężne..., s. 166).

Prawidłowa wykładnia art. 446 § 4 k.c. wymaga przede wszystkim podkreślenia, że roszczenie oparte na tym przepisie jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia zmierzającego do naprawienia szkody majątkowej, opartego na art. 446 § 3 k.c. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego, lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc członkom jego rodziny w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 roku o sygn. akt IV CSK 87/13).

Więź, jaka wiązała powodów ze zmarłą, wskazuje na rozmiar cierpień, zasługujący na zasądzenie zadośćuczynienia w żądanej przez nich kwocie. Zmarła była ukochaną, jedyną córką powodów, którzy poświęcili kilkanaście lat swego życia na jej wychowanie. Właśnie wkraczała w dorosłe życie, które jej nagle odebrano. Utrata dziecka dla rodzica jest ogromnie traumatycznym przeżyciem . Tak też jest w przypadku powodów, którzy do tej pory są w żałobie i bólu.

Powodowie nie pogodzili się ze śmiercią córki, nie potrafią sobie z tym faktem poradzić. W pokoju zmarłej pozostawione jest wszystko w taki sposób, jak było przed wypadkiem. P. Ś. nie jest w stanie wejść do tego pomieszczenia. B. Ś. codziennie płacze. Powodowie codziennie odwiedzają grób córki. Na skutek przedmiotowego zdarzenia powódka zażywa obecnie leki antydepresyjne, uczęszcza do psychiatry regularnie co miesiąc. Z kolei powód przez dwa tygodnie po śmierci córki zażywał leki uspokajające.

Pozbawieni wsparcia ze strony córki, po śmierci osoby najbliższej powodowie utracili niewątpliwie poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, wynikające z dotychczasowego pożycia razem z córką, na którą mogli do tej pory liczyć w każdej sytuacji. Obecnie powodowie mogą liczyć jedynie na wparcie syna.

Oczywiste jest, że szkody niemajątkowej nie da się wymierzyć w kategoriach ekonomicznych. Należy jednak zadbać o to by przyznana kwota była wymierna ekonomicznie i była w stanie choć w części złagodzić krzywdę powodów.

W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę rozmiar doznanej na skutek śmierci córki krzywdy przez powodów zadośćuczynieniem odpowiednim jest kwota po 100.000 złotych . Biorąc jednak pod uwagę przyczynie się zmarłej do wypadku w 20% oraz kwotę wypłaconą przez pozwanego – 12.500 złotych , otrzymujemy należność w kwotach po 67.500 zł .

W tym miejscu należy wskazać, iż powodowie w sposób uprawniony zaliczyli sobie kwoty po 12.500 zł na odszkodowanie i zadośćuczynienie. Skoro pozwany nie wskazał sposobu zarachowania w decyzji , powodowie uczynili to we własnym zakresie.

Roszczenie odszkodowawcze powodów ma z kolei swoją podstawę w przepisie art. 446 § 3 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Skutkiem śmierci bezpośrednio poszkodowanego może być znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego rodziny. Śmierć poszkodowanego powoduje, że jego bliscy nie mogą liczyć na pomoc i wsparcie z jego strony. Celem odszkodowania przyznawanego na podstawie art. 446 § 3 k.c. jest naprawienie szkód majątkowych, związanych z pogorszeniem się sytuacji życiowej rodziny zmarłego (wyrok Sądu Najwyższego z 4 września 1967 roku, I PR 23/67, OSPiKA 1969, Nr 1, poz. 5).

Ustalenie odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3 k.c. jest obarczone ryzykiem hipotetycznych ocen, gdyż odnosi się do wzajemnych relacji zmarłego i osoby mu bliskiej, w szczególności zachowania zmarłego usprawiedliwiającego oczekiwanie, że byłoby kontynuowane w przyszłości. Dlatego orzekając o stosownym odszkodowaniu sąd musi opierać się na przewidywaniu co do charakteru hipotetycznych przyszłych relacji osoby uprawnionej i zmarłej uzasadniających stwierdzenie, że nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji życiowej osoby bliskiej zmarłemu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2013 roku, sygn. akt V ACa 22/13). Przepis art. 446 § 3 k.c. z założenia ma kompensować szkodę majątkową powstałą wskutek śmierci najbliższego członka rodziny, ale jedynie taką szkodę, która powoduje znaczne pogorszenie sytuacji życiowej uprawnionego. Przyznanie takiego odszkodowania nie jest przy tym obligatoryjne, na co wskazuje sformułowanie ustawy („sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego (...)”), obligujące każdorazowo sąd orzekający do zbadania indywidualnej sytuacji życiowej powoda i do dokonania stosownego porównania, jak bardzo zmieniła się ona na niekorzyść w następstwie śmierci członka rodziny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 98/13).

Użyty w art. 446 § 3 k.c. zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy więc odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację, np. utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań, zwłaszcza w razie choroby (wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2010 roku, sygn. akt I PK 88/10).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zostały spełnione przesłanki określone w powołanym przepisie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na stwierdzenie, że na skutek śmierci S. Ś. po stronie powodów nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Przede wszystkim zauważyć należy, że zmarła córka nie tylko dawała im wsparcie psychiczne, ale również pomagała w prowadzeniu gospodarstwa domowego, sprzątała w domu, pomagała przy zakładaniu plantacji borówek, pomagała w warzywniaku, ogrodzie, czasami w handlu odzieżą w G.. Za pomoc nie otrzymywała pieniędzy. Po zaistnieniu przedmiotowego zdarzenia obowiązki zmarłej przejęte zostały przez jej rodziców i brata.

Na skutek śmierci S. Ś. doszło po stronie powodów do powstania szkód niematerialnych, które mieszczą się w ramach tego przepisu, o ile polegają na obiektywnym pogorszeniu pozycji życiowej danej osoby w świecie zewnętrznym. Ta negatywna zmiana przejawiła się w utracie wsparcia i pomocy ze strony córki w rozmaitych sytuacjach życiowych oraz w utracie szansy na pomoc w przyszłości, gdy byłaby ona szczególnie pożądana ze względu na wiek lub stan zdrowia powodów. Nie bez znaczenia jest przy tym fakt, że utrata pomocy materialnej, jakiej powodowie mogliby oczekiwać w przyszłości od swojego dziecka, jest nieodwracalna.

S. Ś. nie sprawiała rodzicom żadnych kłopotów wychowawczych, była zdrowym , pogodnymi i uczynnym dzieckiem. Po ukończeniu technikum miała zamiar kontynuować naukę, co w przyszłości - po ukończeniu studiów - zapewne przełożyłoby się także wymiernie na sytuację życiową jej rodziców. Na skutek nagłej śmierci S. runęły ich wszystkie plany i marzenia, jakie z nią wiązali. Oboje powodowie są osobami w średnim wieku ( ok. 50 lat) i należy przypuszczać, że liczyli w przyszłości na pomoc i opiekę córki. Okolicznością powszechnie znaną bowiem jest, iż dziewczęta, później kobiety przejawiają większą wolę i predyspozycje do sprawowania opieki nad starszymi rodzicami. Nie umniejszając zalet brata zmarłej, stwierdzić należy to , że polskim społeczeństwie to z reguły córki przejmują pomoc nad starszymi i schorowanymi rodzicami i otaczają je opieką. Na takie wsparcie na starość liczyli powodowie i zostali jej pozbawieni przez sprawcę wypadku. Zamiast z pomocy córki , powodowie będą musieli korzystać w przyszłości z pomocy osób trzecich w gospodarstwie czy też w domu. Za pomoc taką będą zmuszeniu ponosić opłaty.

Konieczne jest również zwrócenie uwagi na ujemne przeżycia powodów. Dla każdego człowieka śmierć osoby najbliższej jest jednym z najbardziej traumatycznych doświadczeń. W przypadku powodów śmierć córki bezpośrednio przełożyła się na pogorszenie ich codziennego funkcjonowania, ponieważ popadli oni w taki stan psychiczny, w trakcie którego zmalała ich cała aktywność życiowa. Przełożyło się to na zmniejszenie aktywności zawodowej , a tym samym obniżenie zarobków.

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości Sądu, że śmierć córki pociągnęła ze sobą istotne pogorszenie sytuacji życiowej powodów i w związku z tym zasądził na ich rzecz z tego tytułu odszkodowanie w wysokości po 51.500 złotych . Sąd stanął na stanowisku, iż kwota należnego powodom odszkodowania wynosi po 80.000 złotych, uwzględniając przy tym przyczynie się zmarłej do wypadku w 20% oraz kwotę wypłaconą – 12.500 złotych , otrzymujemy należność zasądzoną wyrokiem.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek (art. 481 § 1 i 817 k.c.) od kwot zasądzonych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, sąd zważył, iż termin spełnienia świadczenia przez dłużnika, którym jest zakład ubezpieczeń, w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w terminie 30 dni licząc od dnia zawiadomienia o szkodzie. W rozważanej sprawie powodowie zgłosili pozwanemu szkodę w dniu 30 listopada 2012 roku. Nie zachodziły przy tym żadne szczególne okoliczności, które uniemożliwiłyby stronie pozwanej wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia, a tym samym pozwany powinien spełnić świadczenie w terminie 30 – sto dniowym, a zatem było ono wymagalne w dniu 31 grudnia 2012 roku. W dniu tym pozwany świadczenia jednak nie spełnił, co uzasadnia zasądzenie na rzecz powodów odsetek za opóźnienie od tego dnia.

Zgodnie z art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie powyższego przepisu obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio związanych z pogrzebem (jak przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu i in.), jak również zwrot wydatków, odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków zalicza się koszt postawienia nagrobku, wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej żałobników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1982 roku, II CR 556/81).

Powód domagał się zasądzenie na jego rzecz kwoty 25.684 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu córki, z czego wypłacone mu zostało przez stronę pozwaną 8.000 zł.

Sąd uwzględnił w większości koszty, jakie poniósł R. Ś. w związku z pogrzebem córki. Koszty te były udokumentowane rachunkami.

Za niezasadny i wygórowany uznać należy natomiast koszt wykonanego nagrobka z kamienia naturalnego w wysokości 37.200 zł. W ocenie Sądu w/w kwota nie opowiada przeciętnym kosztom przyjętym w środowisku D. i w związku z tym zasądzono z tego tytułu na rzecz powoda 10.000 zł. Kwota ta jest przeciętna i odpowiada cenie, za jaką można nabyć pomnik również z kamienia naturalnego. Fakt, iż powodowie wybrali dla swej ukochanej córki kamień najdroższy i grób jest duży, nie może obciążać pozwanego.

Ponadto Sąd nie uwzględnił żądania powoda zwrotu kosztów zakupu dla zmarłej blezera w wysokości 179,90 zł, bowiem powyższa kwota została zaliczona w fakturze opiewającą na kwotę 579,60 zł za zakup butów, blezera, ubrania i sukienki dla zmarłej. Tenże rachunek został skorygowany in minus o kwotę 179,90 zł, a nie jak wyliczyli to powodowie in plus. Ponadto nie uwzględnione zostały koszty zakupu zestawu kosmetycznego dla B. Ś. w wysokości 56,16 złotych. Sąd stanął na stanowisku, iż wydatek ten nie pozostaje w związku przyczynowym ze śmiercią poszkodowanej.

Wobec powyższych ustaleń łączne koszty pogrzebu S. Ś. wyniosły 26.989,60 zł (16.989,60 zł + 10.000 zł). Uwzględniając natomiast wypłacone powodowi przez stronę pozwaną z tego tytułu 8.000 zł oraz przyczynienie się zmarłej do wypadku w 20%, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 13.591,68 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu. W pozostałej części powództwo P. Ś. zostało oddalone.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek od powyższej kwoty Sąd orzekł podobnie jak w przypadku pozostałych kwot na podstawie art. 481 § 1 i 817 k.c. i w związku z tym odsetki ustawowe przyznane zostały od kwot:

- 5.923,96 zł (objętej pierwotnym zgłoszeniem) od dnia 31 grudnia 2012 roku, uwzględniając datę doręczenia pozwanemu zgłoszenia szkody w dniu 30 listopada 2012 roku,

- 7.667,22 zł od dnia 3 sierpnia 2013 roku, uwzględniając datę doręczenia pozwanemu odpisu pozwu w dniu 2 sierpnia 2013 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozdzielenia. Powodowie wygrali sprawę w 92%.

Strona powodowa poniosła koszty opłaty sądowej w wysokości 13.685 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.217 zł ustalone w oparciu o § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 461).

Strona pozwana poniosła natomiast koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.217 złotych.

Mając na uwadze stosunkowe rozliczenie kosztów procesu, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 18.652,50 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.