Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2012 r. w Lublinie

sprawy W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 28 maja 2012 r. sygn. akt VII U 1921/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz W. B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 stycznia 2012 r znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił W. B. prawa do emerytury, podnosząc że nie udowodnił piętnastoletniego okresu takiej pracy. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r ma okres ubezpieczenia łącznie 26 lat 3 miesiące i 26 dni, osiągnął wiek 60 lat, nie pozostaje w stosunku pracy, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jednakże nie udowodnił żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji W. B. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury, bowiem wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 28 maja 2012 r zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 13 stycznia 2012 r.

Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i ich ocenie prawnej. W. B., urodzony (...), do 31 marca 2013 r jest uprawniony do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 13 stycznia 2012 r złożył wniosek o emeryturę. Na podstawie przedłożonych dokumentów ZUS ustalił na 1 stycznia 1999 r łączny okres podlegania wnioskodawcy ubezpieczeniom 26 lat 3 miesiące 26 dni. Nadto ustalono, że wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a w dniu składania wniosku nie pozostawał w stosunku pracy. Organ rentowy podniósł, że nie uznał okresów pracy od 30 stycznia 1970 r do 19 lutego 1972 r, od 29 grudnia 1972 r do 5 czerwca 1974 r, od 6 listopada 1974 r do 30 czerwca 1984 r oraz od 27 lipca 1993 r do 30 czerwca 1995 r z tytułu zatrudnienia w (...) SA w L. za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych. W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z 22 lutego 2000 r brak powołania się przez pracodawcę na odpowiedni dział i pozycję rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Nadto w świadectwie pracy z 26 września 1995 r za okres zatrudnienia od 27 lipca 1993 r do 30 czerwca 1995 r podano, że wnioskodawca pracował na dwóch stanowiskach pracy, tj. transportowy podręczny przy automacie oraz hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie. Rozbieżność ta uniemożliwia uznanie tego okresu za udowodniony.

Sąd wskazał, że wnioskodawca 30 stycznia 1970 r został zatrudniony w Hucie (...) na okres próbny 7 dni na stanowisku transportowego podręcznego. Po upływie tego okresu umowa przekształciła się w umowę na czas nieograniczony (angaż - akta osobowe). Z dniem 1 lipca 1970 r przeniesiony on został na stanowisko grzacza po zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego 29 czerwca 1970 r (angaż, zaświadczenie - akta osobowe). Od 18 lutego 1972 r do 14 grudnia 1972 r odbywał zasadniczą służbę wojskową (książeczka wojskowa). Od 29 grudnia 1972 r ponownie został zatrudniony tym razem jako zatapiacz (angaż - akta osobowe). Od 8 stycznia 1973 r został przeniesiony na stanowisko dmuchacza szkła. Od 16 marca 1973 r zajmował stanowisko hutnika formowacza wyrobów szklanych ręcznie, gdzie pracował do 5 czerwca 1974 r. Z tym dniem umowa o pracę została rozwiązana na skutek dokonanego przez niego wypowiedzenia (angaże, wypowiedzenie - akta osobowe). W dniu 6 listopada 1974 r wnioskodawca ponownie zatrudnił się w Hucie (...) na okres próbny 7 dni na stanowisku hutnika formowacza wyrobów szklanych ręcznie. Umowa ta przekształciła się po upływie 7 dni na umowę o pracę na czas nieokreślony (angaż - akta osobowe). Od 1 lutego 1977 r zostały mu powierzone dodatkowo obowiązki brygadzisty zespołu formującego (angaż - akta osobowe). Na stanowiskach tych pracował do 30 czerwca 1984 r, kiedy to umowa o pracę została rozwiązana wskutek wypowiedzenia wnioskodawcy (wypowiedzenie, świadectwo pracy - akta osobowe). Od 27 lipca 1993 r powrócił do pracy w Hucie (...) na poprzednio zajmowanym stanowisku, gdzie pracował do 30 czerwca 1995 r (umowy o pracę na czas określony - akta osobowe). W tym czasie pobierał zasiłek chorobowy w okresach od: 1 października 1993 r do 15 października 1993 r, od 1 lutego 1994 r do 8 lutego 1994 r, od 6 kwietnia 1994 r do 8 kwietnia 1994 r, od 10 października 1994 r do 14 października 1994 r, od 10 listopada 1994 r do 30 listopada 1994 r, od 1 grudnia 1994 r do 2 grudnia 1994 r, od 13 grudnia 1994 r do 17 grudnia 1994 r i od 12 maja 1995 r do 30 czerwca 1995 r (zaświadczenie - akta osobowe).

Sąd ustalił, że w powyższych okresach, pomimo różnego nazewnictwa stanowisk, wnioskodawca zajmował się formowaniem wyrobów szklanych ręcznie. Wydmuchiwał ustami szklanki termosu. Najpierw nabierał metalową rurką szkło z wanny na bańkę, kształtował szkło w dołki i je lekko wydmuchiwał. Następnie wkładał do formy i wydmuchiwał kształt pierwszej ścianki termosu. Później odbijał formę i przekazywał ją grzaczowi. Pracę tę wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo było to 6 godzin, a następnie 8 godzin dziennie. Praca odbywała się na czterech zmianach. Hala była podzielona na zespoły. Zespół składał się z pięciu osób. Było dwóch dmuchaczy, bańkarz, grzewacz i rozwierczarz. Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, zapewniano napoje. Brak było strojów ochronnych (wyjaśnienia i zeznania wnioskodawcy, zeznania świadków L. W. i K. M.). Sąd zeznania świadków i wnioskodawcy obdarzył wiarą. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił również na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz akt osobowych.

Sąd stwierdził, że odwołanie jest zasadne. Przytoczył art. 184 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 39, poz. 353), zgodnie z którym mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) mówi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd wskazał, że wnioskodawca przedłożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy zakwestionował jego wartość, gdyż nie zawierało powołania się na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wadliwość dokumentu nie przekreśla uprawnienia wnioskodawcy do emerytury. Ponadto jego treść została potwierdzona zeznaniami świadków.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w zakwestionowanym przez ZUS okresie wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Zatrudnienie to odpowiada pracy wskazanej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r Nr 8, poz. 43 ze zm.) – w Wykazie A, dziale XIII. „W zespołach formujących szkło”, pod poz. 3 „formowanie wyrobów szklanych” oraz wymienionej w załączniku Nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r w sprawie pracy wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MPChiL Nr 4 z 1987 roku): w dziale XIII. pod poz. 3, w pkt 3 na stanowisku hutnik-formowacz wyrobów szklanych ręcznie.

Sąd wyjaśnił, że w okresie tej pracy należy uwzględnić okresy pobierania po dniu 15 listopada 1991 r zasiłku chorobowego od: 1 października 1993 r do 15 października 1993 r, od 1 lutego 1994 r do 8 lutego 1994 r, od 6 kwietnia 1994 r do 8 kwietnia 1994 r, od 10 października 1994 r do 14 października 1994 r, od 10 listopada 1994 r do 30 listopada 1994 r, od 1 grudnia 1994 r do 2 grudnia 1994 r, od 13 grudnia 1994 r do 17 grudnia 1994 r i od 12 maja 1995 r do 30 czerwca 1995 r. Nieuwzględnienie okresów pobierania zasiłków chorobowych do okresów pracy w warunkach szczególnych nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Zgodnie z § 2 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r, okresy pracy uzasadniające prawo do świadczeń z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Takie świadectwo zostało przez zakłady pracy wnioskodawcy wydane. Żaden przepis nie uprawnia do zmniejszenia okresu zatrudnienia ustalonego przez zakład pracy zgodnie z wymogami zawartymi w rozporządzeniu o okresy pobierania zasiłków, a trudności interpretacyjne związane z § 2 ust 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r zostały rozwiane uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r, III UZP 10/03.

Sąd podkreślił, że art. 184 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy jest przepisem, który jednoznacznie stwierdza, że okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ocenia się w świetle stanu prawnego obowiązującego do 1 stycznia 1999 r, a zatem ze stażu tego nie można, bo brak ku temu podstawy prawnej, odliczyć okresów niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy. Regulacja taka wynika z art. 32 ust. la ustawy i została wprowadzona od 1 lipca 2004 r. przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r (Dz. U. z 2004 r Nr 121, poz. 1264), jednak art. 184 ogranicza wyraźnie zakres zastosowania art. 32, jedynie do oznaczenia przesłanki wieku emerytalnego, nie zaś do wszystkich wskazanych tam przesłanek ustalania uprawnień emerytalnych. Oznacza to, że art. 184 ustawy emerytalnej stanowi samodzielną podstawę do nabycia prawa do emerytury. Zasady uzyskania emerytury w obniżonym wieku zostały w nim bowiem uregulowane w sposób wyczerpujący i pełny, zaś odwołanie do art. 32, 33, 39, 40 odnosi się tylko do wieku emerytalnego określonego w tych przepisach, bez odwoływania się do pozostałych wymogów związanych z tym wiekiem. Pogląd ten znajduje oparcie w wyroku Sądy Najwyższego z dnia 18 lipca 2007 r, I UK 62/07 (OSNP 2008/17-18/269) oraz uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r, II UZP 14/06 (OSNP 2007/13-14/199). Sąd Najwyższy podsumował, że przepis art. 184 jest samodzielną podstawą w zakresie warunków do nabycia prawa, z wyjątkiem wieku emerytalnego.

Sąd Okręgowy zważył, iż wnioskodawcy okresy, w których pobierał zasiłek chorobowy po 15 listopada 1991 r, będąc zatrudnionym w Hucie (...), należało zaliczyć do okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Staż pracy w warunkach szczególnych, wynikający z udowodnionych okresów pracy, od 30 stycznia 1970 r do 1 lutego 1972 r, od 30 grudnia 1972 r do 6 czerwca 1974 r, od 6 listopada 1974 r do 30 czerwca 1984 r oraz od 27 lipca 1993 r do 30 czerwca 1995 r, to łącznie 14 lat 9 miesięcy i 9 dni. Okresy pobierania zasiłków chorobowych to łącznie 109 dni. Razem staż w szczególnych warunkach wynosi 15 lat i 27 dni. Zatem wnioskodawca spełnił warunek posiadania piętnastoletniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Tym samym spełnił wszystkie przesłanki do ustalenia prawa do emerytury od 13 stycznia 2012 r, tj. od dnia złożenia wniosku o świadczenie. Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w sentencji.

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zaskarżając go w całości i zarzucając:

l) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1, art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227) oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie nie spełniającej przesłanki piętnastu lat pracy w szczególnych warunkach,

2) sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres wynoszący 15 lat.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji wskazał, że nie kwestionującego ustaleń Sądu co do stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach, okres tej pracy wynosi 14 lat, 9 miesięcy i 8 dni, zatem nie uprawnia wnioskodawcy do wcześniejszej emerytury.

Apelujący pokreślił, że stoi na stanowisku, że okresy zwolnień lekarskich przypadające po 14 listopada 1991 r są okresami nieskładkowymi, niewliczanymi do stażu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie podziela poglądu Sądu Najwyższego, wyrażonego w wyroku z dnia 18 lipca 2007 r, I UK 62/07 (OSNP 2008/17-18/269) oraz uchwale z dnia 8 lutego 2007 r, II UZP 14/06 (OSNP 2007/13-14/199), i uważa, że art.184 nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej w zakresie warunków do nabycia prawa do emerytury. Przepis art. 184 dotyczy bowiem tylko pewnej grupy osób, tj. zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - art. 32 ust. 2, które musza spełnić wymogi zawarte w przepisach dotychczasowych - art. 32 ust. 4. Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z dyspozycją § 2 ust. 1 rozporządzenia, praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W świetle powyższych regulacji prawnych, nie ma podstaw do zaliczenia do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów, w których praca nie była faktycznie wykonywana z powodu zwolnienia lekarskiego, ponieważ nie zachodzi spełnienie przesłanki wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze. Zatem okres zatrudnienia w szczególnych warunkach należy pomniejszyć o okres niezdolności do pracy skarżącego, a wówczas okres ten wynosi 14 lat, 9 miesięcy i 8 dni, co oznacza, że jest nie wystarczający do przyznania wnioskodawcy emerytury.

Pełnomocnik wnioskodawcy będący radcą prawnym, złożył odpowiedź na apelację. Wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację wskazane zostało że brak jest podstaw do wyłączenia z okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uprawniających do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, okresów pobierania zasiłku chorobowego w trakcie tego zatrudnienia, a przypadających po dniu 14 listopada 1991 r. Okresami równorzędnymi z okresami zatrudnienia są okresy pracy, w których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński albo opiekuńczy. Wskazał, że powyższym zagadnieniem zajmował się Sąd Najwyższy (uchwała z dnia 27 listopada 2003 r, III UZP 10/03), który stwierdził, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.

Nieuwzględnienie okresów pobierania zasiłków chorobowych do okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia w obowiązujących przepisach, dlatego też nie sposób zgodzić się z zarzutem apelującego, dotyczącym obrazy przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe ich zastosowanie, a w związku z tym z zarzutem sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres wynoszący 15 lat.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną dokonane przez Sąd pierwszej instancji i nie istnieje potrzeba ich powtarzania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r, II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60, z dnia 18 lipca 2002 r, IV CKN 1244/00, Lex nr 55521).

Nie są zasadne zarzuty apelacji dotyczące naruszenia prawa materialnego i sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału.

Prawidłowe i zgodne z materiałem dowodowym są ustalenia Sądu pierwszej instancji, że wnioskodawca, będąc zatrudniony w Hucie (...) w L. od 30 stycznia 1970 r do 1 lutego 1972 r, od 30 grudnia 1972 r do 6 czerwca 1974 r, od 6 listopada 1974 r do 30 czerwca 1984 r oraz od 27 lipca 1993 r do 30 czerwca 1995 r, wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Te okresy pracy w szczególnych warunkach to 15 lat i 27 dni. Nie ma bowiem w świetle prawidłowej interpretacji prawa i utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wątpliwości, że nie istnieją podstawy, aby od tych okresów odliczyć okresy pobierania przez wnioskodawcę zasiłków chorobowych.

Zważyć należy, iż przepis art. 184 ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dotyczy tych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r, którzy w dniu wejścia tej ustawy w życie (1 stycznia 1999 r) osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn i 60 lat - dla kobiet, 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. co najmniej 25 lat - dla mężczyzn i 20 lat - dla kobiety. Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 powołanej ustawy, pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Warunki te winny być spełnione łącznie.

Przepis art. 184 ust. 1 cytowanej ustawy ustanawia odrębną niż wymieniona w art. 32 tej ustawy, kategorię ubezpieczonych i znajduje zastosowanie do innych stanów faktycznych niż określone w art. 32 ust. 1 i art. 46 ust. 1 ustawy.

Analiza art. 46 ust. 1 i art. 184 ustawy wskazuje, że ten drugi przepis nie odsyła w zakresie warunków nabycia przez zatrudnionego w szczególnych warunkach prawa do wcześniejszej emerytury do art. 32, jak czyni to art. 46 ustawy, lecz ustanawia własne przesłanki nabycia tego prawa. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego i utrwaloną już linię orzeczniczą w tym przedmiocie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r, II UZP 14/06, OSNP 2007/13-14/199 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 lipca 2007 r, I UK 62/07, OSNP 2008/17-18/269 i z dnia 6 grudnia 2007 r, I UK 132/07 - L.).

Gramatyczna wykładnia art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, że sformułowanie: „po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 4” odnosi się wyłącznie do wieku emerytalnego określonego w tych przepisach - bez odwoływania się do pozostałych wymogów związanych z tym wiekiem. Te pozostałe wymogi związane z wiekiem, to jeden z warunków prawa do emerytury, niemieszczący się w znaczeniu pojęciowym słowa wiek.

Reasumując należy stwierdzić, że przesłankami nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 cytowanej ustawy jest osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r tzw. warunków stażowych, do których należą: okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn oraz okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn (pkt 1). Skutkiem odesłania do przepisów dotychczasowych zawartego w art. 184 ust. 1 pkt 1 jest stosowanie wprost przepisów powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W sprawie niniejszej, jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji, nie znajduje zastosowania przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach, obowiązujący od dnia 1 lipca 2004 r. Przepis ten wprowadził ograniczenia przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze polegające na tym, iż nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Skoro przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odsyła do art. 32 tej ustawy jedynie w zakresie przewidzianego w nim wieku emerytalnego, to przepis art. 32 ust. 1a nie ma zastosowania do ubezpieczonych ubiegających się o przyznanie wcześniejszej emerytury na podstawie przepisu przejściowego, jakim jest art. 184.

Stosownie do treści § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Pojęcia, którymi posługuje się ten przepis: „wykonywał prace” oraz „ma wymagany okres zatrudnienia” nie są równoznaczne. Na zachodzące różnice między tymi określeniami zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r, III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87), stwierdzając iż do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podniósł, iż użyte w § 4 ust. 1 pojęcia: pracownik, stosunek pracy czy zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek prawa ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tj. Kodeks pracy.

W myśl art. 2 Kodeksu pracy, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, zaś stosunek pracy został zdefiniowany jako zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawcy - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem, przy czym zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 1 ¹ kp). Pogląd ten wzmacnia treść art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 205, poz. 1585 ze zm.). W art. 6 ust. 1 pkt 1 wyrażona została reguła, że obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami, natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Sformułowania te oznaczają odpowiednio pracownika i stosunek pracy według wskazań Kodeksu pracy. Sąd Najwyższy dodatkowo podniósł, że z samego tytułu omawianego rozporządzenia - (...) "pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze" - wynika, iż jego regulacja dotyczy takich właśnie pracowników, a więc pozostających w zatrudnieniu w ramach stosunku pracy. Ma to i ten skutek, że do takiego okresu pracy wlicza się także okres corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego, będącego niezbywalnym prawem pracownika, mimo, że w takim okresie - co oczywiste - praca rozumiana jako faktyczne wykonywanie określonych czynności nie ma miejsca.

Słusznie na tę uchwałę Sądu Najwyższego powołał się Sąd Okręgowy oraz wnioskodawca w odpowiedzi na apelację.

W świetle powyższego nie ma wątpliwości, że do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach winny być zaliczone okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych przypadające po dniu 14 listopada 1991 r, wymienione w przedstawionym przez organ rentowy rozliczeniu.

Tym samym, jak słusznie ustalił Sąd pierwszej instancji, wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury, określone w treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach. Niewątpliwe w dniu 12 stycznia 2012. osiągnął wiek 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, nie pozostaje w stosunku pracy, na dzień 1 stycznia 1999 r legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 26 lat 3 miesiące i 26 dni, w tym ponad piętnastoletnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Z przedstawionych wyżej względów apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na mocy art. 385 kpc została oddalona. W konsekwencji zasądzone zostały od strony przegrywającej na rzecz wnioskodawcy koszty postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 § 1 kpc oraz § 12 ust. 2 w związku z § 13 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. U z 2002 r Nr 163, poz. 1348 ze zm.).