Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji wnioskodawczyni M. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt VIII U 788/12

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w M. decyzją z 12 stycznia 2012 roku, znak (...), na podstawie art. 61 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił M. B. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

M. B. wniosła odwołanie od decyzji, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, błędne ustalenia faktyczne oraz obrazę prawa materialnego.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 7 czerwca 2013 roku w sprawie VIII U. 788/12 oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca M. B. (ur. (...)) z zawodu jest sprzedawcą.

Na podstawie decyzji ZUS I Oddział w P. z 29 kwietnia 2011 roku odwołująca miała przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na okres od 24 lutego 2011 roku do 31 października 2011 roku.

5 września 2011 roku M. B. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Biegli powołani w postępowaniu sądowym rozpoznali u odwołującej sprawność umysłową w normie, brak psychologicznych wykładników dysfunkcji CUN, zaburzenia sfery emocjonalnej na podłożu czynnościowym, cechy nieprawidłowej osobowości, zaburzenia nerwicowe miernie upośledzające sprawność ustroju, bóle stawów oraz kręgosłupa w wywiadzie.

W opinii biegłych psychiatry i psychologa odwołująca nie jest niezdolna do pracy z przyczyn psychopatologicznych. Odwołująca jest psychicznie sprawna i nie jest dotknięta ostrymi zaburzeniami psychicznymi. Zaburzenia nerwicowe, związane z osobowością określoną jako nieprawidłowa, nie naruszają istotnie sprawności ustroju, nie powodują niezdolności do pracy. Przy tym zaburzenia nerwicowe, czyli psychogenne, traktuje się klinicznie jako nawykowe, nieprawidłowe funkcjonowanie emocjonalne z pomięciem funkcji kontrolnych sfery poznawczej i niewłaściwym dystansem do osoby własnej i otoczenia.

W opinii biegłego reumatologa, odwołująca nie jest ani częściowo, ani całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej z powodu schorzeń narządu ruchu. W badaniu przedmiotowym nie stwierdzono ograniczeń funkcji stawów obwodowych oraz kręgosłupa. Zgłaszane dolegliwości mogą być leczone ambulatoryjnie z okresową rehabilitacją.

Zgodnie z opinią biegłego chirurga, nie stwierdzono u odwołującej chorób, które kiedykolwiek powodowałyby częściową lub całkowitą niezdolność do pracy.

W łącznej opinii biegłych, M. B. jest zdolna do pracy.

W opinii uzupełniającej biegli wskazali, na czym polega poprawa stanu zdrowia odwołującej w stosunku do orzeczenia z 6 kwietnia 2011 roku.

Przy tym biegli wskazali, że lekarz orzecznik ZUS rozpoznając zaburzenia psychopatologiczne u odwołującej określone jako zaburzenia depresyjno-lękowe mieszane związane z osobowością niedojrzałą o cechach histeryczno-sensytywnych, orzekł częściową niezdolność do pracy „w związku z zaplanowanym przyjęciem do szpitala w M.”. Zdaniem biegłych psychiatry i psychologa, orzekanie niezdolności do pracy z powodu zaburzeń nerwicowych jest błędne. Zaburzenia nerwicowe są zawsze związane z osobowością i dlatego mają przebieg przewlekły. Są to zaburzenia psychogenne, czynnościowe.

W uzupełnieniu opinii z 2 października 2012 roku biegli psychiatra i psycholog ustosunkowali się do zarzutów odwołującej, podtrzymując swoją opinię w całości.

8 marca 2013 roku biegli uzupełnili opinię i odnieśli się do dodatkowo przedkładanej przez odwołującą dokumentacji medycznej.

Biegły reumatolog podtrzymał w całości swoją opinię, wskazując, że przedstawiona dokumentacja nie wnosi nic nowego do sprawy. Biegły chirurg w całości podtrzymał swoją opinię, wskazując, że dostarczona dokumentacja nie zawiera nowych danych.

Także biegli psychiatra i psycholog podtrzymali w całości swoją opinię wskazując, że dokumentacja przedstawiona przez odwołującą nie zawiera nowych danych z zakresu psychopatologii. Zaburzenia sfery emocjonalnej mają charakter zaburzeń nerwicowych, nie upośledzają istotnie sprawności umysłowej, a więc nie wypełniając kryteriów do orzekania niezdolności do pracy. Również cechy nieprawidłowej osobowości nie mają znaczenia orzeczniczego.

W oparciu o łączne opinie biegłych, Sąd stwierdził, że M. B. nie jest osobą niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy jako właściwe dla rozstrzygnięcia powołał przepisy art. 57, 12, 13 ust. 1 oraz art. 61 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd I instancji uznał, że twierdzenia odwołującej kwestionujące wnioski zawarte w opiniach biegłych, stanowią jedynie jej subiektywne odczucia, przy czym odwołująca nie posiada specjalistycznej wiedzy medycznej, a spodziewała się opinii o treści dla niej korzystnej. Wskazywane przez odwołującą choroby albo nie miały aktualnie znaczenia orzeczniczego, albo ich zaawansowanie nie uzasadniało obecnie stwierdzenia stanu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy podzielił zatem stanowisko biegłych wyrażone w opiniach, ponieważ jest ono wnikliwe i szczegółowe. Opinie zostały wydane przez fachowców posiadających wiedzę specjalistyczną. Biegli zgodnie z poleceniem Sądu przeprowadzili badanie odwołującej, przeanalizowali jej dokumentację medyczną. Brak było zasadnych przesłanek do dyskwalifikowania konkluzji zawartych w opiniach biegłych, a co za tym idzie zasadności i zgodności opinii z rzeczywistym stanem rzeczy. Sprawozdanie z przedmiotowego badania i wywiadu o badanej, zawarte w opiniach świadczy o tym, że badanie i analiza dokumentacji medycznej nie była powierzchowna. Wydano je w oparciu o bezpośrednie badanie odwołującej, ale również przy uwzględnieniu okazanej biegłym dokumentacji medycznej odwołującej.

Sąd I instancji zaznaczył, iż w opinii biegłych psychiatry i psychologa odwołująca nie jest niezdolna do pracy z przyczyn psychopatologicznych. Odwołująca jest psychicznie sprawna i nie jest dotknięta ostrymi zaburzeniami psychicznymi. Zaburzenia nerwicowe, związane z osobowością określoną jako nieprawidłowa nie naruszają istotnie sprawności ustroju, nie powodują niezdolności do pracy.

Biegli reumatolog i chirurg nie stwierdzili u odwołującej schorzeń, które mogłyby powodować u odwołującej powstanie częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Kompletnym, rzeczowym i należycie uzasadnionym konkluzjom biegłych lekarzy ubezpieczona nie przeciwstawiła ostatecznie rzeczowych argumentów medycznych mogących podważyć ich wiarygodność.

Z uwagi na powyższe Sąd I instancji uznał, że odwołująca nie wykazała w postępowaniu przed Sądem, że stała się ponownie niezdolna do pracy. Nie oznacza to, że odwołująca jest osobą zdrową, ale że zmiany chorobowe nie są obecnie nasilone do tego stopnia, aby czyniły ją aktualnie niezdolną do wykonywania zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami.

Odwołująca wniosła apelację od całości wyroku, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegającego na naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów wskutek nie przeprowadzenia wyczerpującego postępowania dowodowego, pomimo zarzutów zgłoszonych do opinii biegłych, ponadto nie uwzględnienie orzeczenia o niepełnosprawności.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie odwołania w całości oraz zasądzenie od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w P. na jej rzecz kosztów postępowania sądowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującej kosztów postępowania sądowego w II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Odwołująca swoje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, wywiodła z art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z którym, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie ubezpieczonej, jeżeli spełniła łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolna do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy emerytalnej).

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. ustawy).

W oparciu o art. 61 ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przez ustąpienie prawa do renty należy rozumieć sytuację określoną w art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej, czyli upływ okresu czasu, na jaki świadczenie zostało przyznane. W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jego ponownego przyznania jest ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy.

Ustalenie niezdolności do pracy M. B. stanowiło przedmiot sporu w postępowaniu przed Sądem I instancji.

W tym miejscu wskazać należy, iż w obecnym orzecznictwie sądów powszechnych nie budzi żadnych wątpliwości, że w postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, koniecznym jest ustalenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, z którym to stanem związana jest przedmiotowa niezdolność do pracy. Natomiast stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art. 278 §1 k.p.c., wymagające udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia oraz związana z nim niezdolność do pracy – w przypadku sporu co do tej okoliczności - nie może być ustalana przez Sąd samodzielnie lub wyłącznie na podstawie innych dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, takich jak dokumenty, zeznania świadków, wyjaśnienia stron, oględziny.

Apelująca uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że wniosek biegłych lekarza psychiatry oraz biegłego psychologa, jakoby zaburzenia nerwicowe u odwołującej nie mogą stanowić przesłanki do orzeczenia wobec niej niezdolności do pracy, jest krzywdzący i niezgodny ze sztuką lekarską. Błędny jest również wniosek biegłych, jakoby podejmowane prze odwołującą leczenie psychiatryczne oraz regularne odbywanie terapii psychologicznej, nie miało znaczenia dla orzekania o niezdolności do pracy.

Nadto zdaniem apelującej, wydane w sprawie opinie nie zostały przekonująco uzasadnione, biegli nie ocenili przypadku odwołującej a wydali wnioski w oparciu o założenia przyjęte a priori.

W ocenie Sąd Apelacyjnego powyższa argumentacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy nie naruszył w postępowaniu dowodowym żadnych przepisów, w szczególności art. 233 k.p.c. i zgromadzony z należytą starannością materiał dowodowy poddał trafnej ocenie. Sąd II instancji przyjął za własne poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne.

W postępowaniu przed Sądem I instancji powołany został dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów psychiatry, reumatologa i chirurga oraz biegłego psychologa, na okoliczność niezdolności do pracy odwołującej

Opiniujący lekarze dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone opinie zostały wydane w oparciu o badania oraz uwzględniały całość zgromadzonej dokumentacji lekarskiej. Ponadto opinie zawierały logiczne i rzeczowe uzasadnienia.

Zarzuty odwołującej wobec powyższego uznać należało za całkowicie gołosłowne, w szczególności uwzględniając również okoliczność, że Sąd Okręgowy trzykrotnie nakazywał biegłym uzupełnienie opinii, w związku z uwagami odwołującej oraz przedstawieniem przez nią dodatkowej dokumentacji medycznej.

Podkreślić również należało, że odwołująca zarzucając biegłym postępowanie „niezgodne ze sztuką” w istocie wyraziła jedynie swoje niezadowolenie z treści opinii. Apelująca nie przedstawiła natomiast pod adresem biegłych rzeczowych zarzutów, wskazujących na konkretne błędy.

W dalszej kolejności ustosunkowania się wymagał również zarzut nieuwzględnienia przez Sąd I instancji okoliczności, że odwołująca jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym.

Sąd Apelacyjny za zasadne uznał zwrócić uwagę, iż pogląd, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane w trybie przepisów ustawy z 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych nie jest równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS wydanym w trybie przepisów ustawy z 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie budzi obecnie wątpliwości tak w orzecznictwie sądów powszechnych jak i administracyjnych. Pojęcia „niezdolności do pracy" (art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) oraz "niepełnosprawności" (art. 1 i art. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych) posiadają odmienną definicję legalną, orzekanie w sprawie ustalenia stopnia "niezdolności do pracy" oraz w sprawie ustalenia stopnia "niepełnosprawności" należą do innych organów i stanowić mają konieczną przesłankę prawną dla ustalenia prawa do korzystania z różnego rodzaju świadczeń lub uprawnień. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie wywiera zatem skutków prawnych, jakie ustawa łączy z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS.

Powyższe można sprowadzić do prostego wniosku, iż osoba nie w pełni sprawna, a taką jest odwołująca, nie musi być uznana za niezdolną do pracy. Odwołująca jako osoba z zaburzeniami w sferze emocjonalnej i cechami osobowości nieprawidłowej może wykonywać pracę zawodową.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.