Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Łapińska

Sędziowie: SSO Magdalena Marczyńska

SSR del. Urszula Sipińska-Sęk (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o zasiłek pogrzebowy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 stycznia 2014r. sygn. IV U 257/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt V Ua 7/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. decyzją z dnia 27 czerwca 2013r. sygn.. (...) odmówił E. K. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 11 czerwca 2013r. R. G., z uwagi na to, że nie był on uprawniony do renty albo emerytury ani nie też nie był też członkiem rodziny E. K..

Od decyzji tej odwołała się E. K. podnosząc, że zmarły był jej przyrodnim bratem, pracował, ale pracodawca go nie ubezpieczył. To ona pochowała R. G. i musi te koszty pogrzebu zwrócić zakładowi pogrzebowemu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 stycznia 2014 roku wydanym w sprawie sygn. akt IVU 257/13 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zmienił zaskarżoną decyzją w ten sposób, że zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz E. K. kwotę 2.500 złotych z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku tytułem zasiłku pogrzebowego.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

R. G. zmarł dnia(...) Faktura za pochówek na kwotę 2.500.00zł została wystawiona przez Dom Pogrzebowy (...) dla E. K..

R. G. był synem S. G. i J. (zd. M.).

S. G. w dniu 17 maja 1980r. zawarł związek małżeński z M. W.. Przed zawarciem związku małżeńskiego od 1964r. żyli w konkubinacie.

E. K. jest córką M. W.. S. G. nie był jej ojcem. E. K. była od dziecka wychowywana przez matkę M. W. i jej konkubenta S. G., wychowywała się wraz z dziećmi S. G.. Traktowała R. G. jak brata.

Nie byli jednak rodzeństwem, nie byli też rodzeństwem przyrodnim. Ani ona nie została przysposobiona przez S. G., ani też dzieci S. G. nie zostały przysposobione przez jej matkę.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy wskazał, że z punktu widzenia prawa E. K. i R. G. byli osobami obcymi, nie wiązały ich żadne więzy pokrewieństwa czy powinowactwa. Podał również, że R. G. nie był osobą ubezpieczoną, nie miał też prawa do emerytury czy renty. Z punktu widzenia formalnoprawnego nie był też członkiem rodziny wnioskodawczyni E. K.. Wnioskodawczyni była jednak, jak to podniósł Sąd Rejonowy osobą, która pokryła koszty pogrzebu R. G.. Pokryła je, gdyż faktycznie traktowała zmarłego jak swego brata, wychowywała się z nim od dzieciństwa, a ojciec zmarłego i matka wnioskodawczyni zawarli związek małżeński w 1980r. Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, wnioskodawczyni winna być więc traktowana jak osoba inna, która pokryła koszty pogrzebu, a o jakiej mowa w art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz. 1118 ze zm.), która reguluje problematykę zasiłku pogrzebowego.

W ocenie Sądu Rejonowego należało wziąć pod uwagę ww. wskazane przepisy i uwzględnić faktyczna więź rodzinną, jaka łączyła ją ze zmarłym R. G..

Dlatego Sąd Rejonowy zmienił decyzję ZUS i przyznał E. K. prawo do zasiłku pogrzebowego w wysokości udokumentowanych kosztów tego pogrzebu, czyli 2.500, 00 zł.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości apelacją organ rentowy zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 77 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm) przez błędne przyznanie wnioskodawczyni E. K. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym R. G., podczas gdy wnioskodawczyni nie nabyła prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego jest zasadna.

Słusznym jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego, a mianowicie art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) przez jego niezastosowanie.

Sąd I instancji mimo, iż przeprowadził właściwe postępowanie i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, to do tak ustalonego stanu faktycznego nie zastosował prawidłowych przepisów obowiązującego prawa, tj. 77 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Prawo do zasiłku pogrzebowego, o którym mowa w art. 77 ustęp 1 ustawy o emeryturach i rentach, przysługuje w razie śmierci następujących osób:

- ubezpieczonego,

- osoby pobierającej emeryturę lub rentę,

- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,

- członka rodziny osoby ubezpieczonej lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę.

Członkami rodziny w myśl art. 67 ustawy o emeryturach i rentach z FUS są :

- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,

- wnuki, rodzeństwo;

- małżonek (wdowa, wdowiec),

-rodzice, w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;

W świetle takiej treści zapisu art. 77 ust. 1 ustawy w zw. z art. 67 ustawy, kwestią pierwszoplanową pozostaje ustalenie, do której z tych grup należy osoba zmarła. O ile nie ma możliwości zakwalifikowania zmarłego do jednej z tych grup, to prawo do zasiłku pogrzebowego, czy też ewentualnie prawo do zwrotu kosztów pogrzebu, nie może być dochodzone w oparciu o przepisy powołanej ustawy.

Tymczasem Sąd Rejonowy pomimo ustalenia, że zmarły R. G. nie należał do żadnej z grup osób wymienionych w art. 77 ustęp 1 ustawy, przyznał skarżącej prawo do zasiłku pogrzebowego na podstawie art. 79 ustawy. Faktem jest, iż przepis art. 78-79 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wprowadzają zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu w udokumentowanej wysokości dla osób spoza kręgu członków rodziny zmarłego tj. osób obcych, domu pomocy społecznej, gminy, powiatu, osoby prawnej kościoła lub związku wyznaniowego. Nie mniej podmioty te tylko wówczas mogą ubiegać się o te świadczenia, jeżeli zmarły należał do jednej z grup osób wymienionych w art. 77 ust. 1 pkt 1-3 ustawy tj. gdy zmarły był osobą ubezpieczoną, osobą pobierającą emeryturę lub rentę albo osobą, która w dniu śmierci wprawdzie nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do uzyskania i pobierania emerytury lub renty. A contrario jeżeli osoba obca dla zmarłego ( nie należąca do członków rodziny wymienionych w art. 77 ustęp 2 w zw. z art. 67 ustawy) pokryła koszty pogrzebu zmarłego nie należącego do kręgu osób wymienionych w art. 77 ustęp 1 pkt 1-3 ustawy, to nie przysługuje jej roszczenie o zwrot kosztów pogrzebu na podstawie art. 79 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis art. 79 ustawy jest bowiem ściśle związany z treścią art. 77 ustawy, co polega na tym, że prawo do zwrotu kosztów pogrzebu ma tylko ta osoba spoza kręgu rodziny zmarłego, która pokryła koszty pogrzebu zmarłego wymienionego w treści art.77 ustęp 1 pkt 1- 3 ustawy. Prawo do żądania zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest zatem uzależnione od powstania prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie art. 77 ustawy. Jeżeli prawo do zasiłku pogrzebowego nie powstaje, to nie można żądać zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie art. 79 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zmarły R. G.– jak wynika z ustaleń Sądu Rejonowego - nie był osobą ubezpieczoną, nie pobierał emerytury lub renty, nie był też osobą, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania, nie był wreszcie członkiem rodziny osoby ubezpieczonej tj. wnioskodawczyni, albowiem nie mieścił się w katalogu osób wymienionych w art. 67 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Skoro zmarły nie należał do żadnej z grup osób wymienionych w art. 77 ustęp 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to po jego śmierci nie powstało prawo do zasiłku pogrzebowego na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wnioskodawczyni zatem jako osobie nie będącej w świetle prawa członkiem rodziny zmarłego nie należał się zwrot kosztów pogrzebu na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Nie oznacza to jednak, że wnioskodawczyni nie może odzyskać wyłożonych na pochówek zmarłego R. G. środków.

Należy podnieść, że sprawienie pogrzebu należy do obowiązkowych zadań własnych gminy zgodnie z art. 17 ust.1 pkt 15 ustawy z dnia z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593). Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego (art. 44 ustawy o pomocy społecznej).

Sprawienie pogrzebu zmarłemu przyrodniemu bratu przez wnioskodawczynię nie oznacza, iż wynikający z powołanego art. 17 ust 1 pkt 15 ustawy o pomocy społecznej, obowiązek spoczywający na gminie został z niej zdjęty. Gmina zobligowana jest do pokrycia kosztów pogrzebu w takiej wysokości, w jakiej poniosłaby je gdyby sama sprawiała pogrzeb (tak por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10.11.1999 r. I SA 1046/99). Gmina może dochodzić zwrotu kosztów pochówku zmarłego od jego spadkobierców z masy spadkowej (art. 96 ust 3 ustawy o pomocy społecznej). Takie samo prawo służy także wnioskodawczyni. Koszty pogrzebu należą bowiem do długów spadkowych, a za te odpowiadają spadkobiercy zmarłego.

Zatem wnioskodawczyni - w celu zwrotu kosztów pogrzebu R. G. - winna zwrócić się do gminnego ośrodka pomocy społecznej albo do spadkobiercy zmarłego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.- zmienił zaskarżony wyrok i odwołanie oddalił.