Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rzeźniowiecka

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

del. SSO Beata Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2014 r. w Łodzi

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 13 sierpnia 2013 r., sygn. akt: V U 206/13;

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz A. S. kwotę 120 ( sto dwadzieścia ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 2032/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. S. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca wnosił o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2013r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. S. prawo do emerytury od 1 stycznia 2013r., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że A. S., ur. (...), w dniu 3 stycznia 2013 roku złożył wniosek o emeryturę. Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 5 lat, 11 miesięcy i 29 dni. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 15 stycznia 1992 roku do 31 stycznia 1998 roku w (...) ODLEWNIA Spółce z o.o. w P. na stanowisku Głównego Mechanika. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Od dnia 5 sierpnia 1969 roku do chwili obecnej A. S. jest zatrudniony w (...) ODLEWNIA w P. i stosunek pracy nie został przez niego rozwiązany.

W w/w zakładzie pracy wnioskodawca pracował na następujących stanowiskach: - od 1 czerwca 1976 roku do 30 września 1989 roku jako Kierownik Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego;

- od 1 października 1989 roku do 14 stycznia 1992 roku jako Kierownik Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej;

- od 15 stycznia 1992 roku do 31 stycznia 1998 roku jako Główny Mechanik.

W trakcie zatrudnienia na stanowiskach Kierownika Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego (od 1 czerwca 1976 roku do 30 września 1989 roku) i Kierownika Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej (od 1 października 1989 roku do 14 stycznia 1992 roku) A. S. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace polegające na kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe były wykonywane prace w warunkach szczególnych. Jako Kierownik Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego wnioskodawca zajmował się opracowaniem dokumentacji technicznej oprzyrządowania odlewniczego i wdrożeniem tego oprzyrządowania do produkcji. W ramach tych czynności wnioskodawca najpierw zajmował się analizą dokumentacji technicznej nadesłanej przez zleceniodawców i opracowaniem technologii produkcji oprzyrządowania odlewniczego. Następnie sprawował nadzór nad wykonawstwem oprzyrządowania, tj. wykonywaniem próbnych sztuk modeli odlewów i sprawdzaniem ich parametrów technicznych. Czynności związane z analizą dokumentacji technicznej zajmowały wnioskodawcy około 30-40% czasu pracy, a przez resztę czasu pracy pracował w wydziałach odlewniczych, tj. w formierni, modelarni i oczyszczalni, gdzie nadzorował prace formierzy, wytapiaczy metali, rdzeniarzy itp. Jako Kierownik Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej A. S. zajmował się nadzorem stanu technicznego urządzeń do produkcji odlewów i prawidłowości funkcjonowania linii produkcyjnych. Pracownikami, nad których pracą wnioskodawca sprawował nadzór byli ślusarze remontowi, elektrycy utrzymania ruchu, spawacze, suwnicowi itp. W ramach swych obowiązków wnioskodawca opracował najpierw sposób usunięcia awarii, aby był jak najkrótszy postój urządzeń, a następnie rozdzielał prace i kontrolował bezpieczeństwo i jakość wykonywanej pracy.

(...) ODLEWNIA w P. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w których wskazano, że pracował on w takich warunkach w okresach: - od 1 czerwca 1976 roku do 30 września 1989 roku jako Kierownik mi (...) Oprzyrządowania Odlewniczego; - od 1 października 1989 roku do 14 stycznia 1992 roku jako Kierownik D. Utrzymania (...) Odlewniczej; - od 15 stycznia 1992 roku do 31 stycznia 1998 roku jako Główny Mechanik - wykonując wówczas prace polegające na kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace w warunkach szczególnych (Dział XIV, poz. 24 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych).

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy okresów zatrudnienia: od 1 czerwca 1976 roku do 30 września 1989 roku oraz od 1 października 1989 roku do 14 stycznia 1992 roku, staż pracy wnioskodawcy, w takich warunkach, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, wynosi ponad 15 lat.

W konsekwencji powyższych ustaleń i wniosków Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. A. S. przysługuje prawo do emerytury przewidzianej w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity późn. zm.), ponieważ legitymuje się on wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe potwierdziło, fakt wykonywania przez A. S. pracy w szczególnych warunkach w Fabryce (...) (obecnie (...) – Odlewnia Sp. z o.o. w P. Kombinacie) od 1 czerwca 1976r. do 30 września 1989r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego oraz od 1 października 1989r. do 14 stycznia 1992r. na stanowisku Kierownika Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej - wykaz A dział XIV pkt 24 przepisów ogólnych rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Tym samym odwołujący legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat i spełnił wszystkie przesłanki do przyznania żądanej emerytury, a zgodnie z art. 129 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy świadczenie to przysługuje od 1 stycznia 2013r., to jest od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek o świadczenie. Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

W apelacji organ rentowy zaskarżył ten wyrok w całości, zarzucając rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z póź. zm.) w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. we sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z p. zm. ) przez błędne przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury od dnia 1 stycznia 2013r., podczas gdy wnioskodawca nie ma prawa emerytury, gdyż nie spełnia warunków do jej przyznania.

Zdaniem apelującego Sąd Okręgowy pominął fakt, że wnioskodawca jako Kierownik Pracowni Oprzyrządowania Odlewniczego oraz jako Kierownik Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej wykonywał również czynności, które w żadnej mierze nie mieszczą się w zakresie czynności wykonywanych w szczególnych warunkach, a mieściły się w zakresie wymienionych wyżej stanowisk kierowniczych. Okolicznością bezsporną, przyznaną przez Sąd jest fakt, że na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego czynności związane z analizą dokumentacji technicznej zajmowały wnioskodawcy około 30 - 40% czasu pracy. W przypadku zaś dozoru inżynieryjno - technicznego wykonywanie jakichkolwiek innych prac, np. o charakterze administracyjno - biurowym, typowych dla pełnionej funkcji lub przebywanie w czasie zmiany z dala od stanowisk pracy wymienionych w wykazie jest przesłanką decydującą o niezaliczeniu danej pracy do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Na potwierdzenie tego stanowiska apelujący przytoczył wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009r. w sprawie I UK 24/09 w którym stwierdzono, że nie każdy pracownik, który sprawuje nadzór inżynieryjno - techniczny na wydziałach (oddziałach), na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, zalicza się do osób pracujących w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale dla którego ta praca (dozór) jest stała i w pełnym wymiarze. Podobnie Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w sprawie III AUa 1028/12, Lex nr 127960, uznał, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym okresów, w których równocześnie z czynnościami kwalifikowanymi jako praca w szczególnych, które nie stanowiły czynności podstawowych, wykonywano inne prace w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co zatrudniony nie spełnił koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony, reprezentowany przez pełnomocnika z wyboru, wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Przede wszystkim zauważyć należy, że organ rentowy nie zgłosił w apelacji żadnych zarzutów procesowych. Z art. 378 § 1 k.p.c. wynika zaś zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza granice apelacji, które wyznaczone są wnioskami i zarzutami apelującego oraz nakaz wzięcia pod uwagę i rozważenia wszystkich podniesionych wniosków i zarzutów. Jeżeli w apelacji strona nie zarzuca naruszenia prawa procesowego Sąd Apelacyjny nie ma podstaw do dokonywania własnych ustaleń i innej oceny stanu faktycznego niż sąd I instancji /por. postanowienie SN z 25.11.2010r., I CSK 704/09, Legalis; wyrok SN z 10.02.2012r., II CSK 195/11, Legalis/. Tym samym Sąd Apelacyjny rozpatrywał przedmiotową apelację w kontekście zgłoszonych w niej zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego mając za podstawę oceny i rozstrzygania ustalony przed Sądem I instancji stan faktyczny.

W tak ustalonym stanie faktycznym, jaki został zaprezentowany w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji, brak podstaw do twierdzenia, że zostało naruszone prawo materialne, tj. art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z póź. zm.), bowiem jak ustalił Sąd Okręgowy, wnioskodawca w spornym okresie od 1 czerwca 1976r. do 30 września 1989r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Oprzyrządowania Odlewniczego oraz od 1 października 1989r. do 14 stycznia 1992r. na stanowisku Kierownika Wydziału Utrzymania (...) Odlewniczej – wykonywał pracę w szczególnych warunkach określoną w wykazie A dziale XIV pkt 24 przepisów ogólnych rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), polegającą na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno - technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy dokonał wnikliwej analizy wykonywanych przez ubezpieczonego czynności, odniósł się również do tego, że zarzucany przez organ rentowy czas pracy ubezpieczonego polegający na analizie dokumentacji technicznej musi być rozpatrywany łącznie, w kontekście konieczności wykonywania takich analiz na danym stanowisku nadzorczym i przytoczył w tym względzie – potwierdzające to stanowisko - orzecznictwo Sądu Najwyższego, które Sąd Apelacyjny w składzie tu orzekającym w pełni podziela. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok SN z 4.10.2007r., I UK 111/07, wyrok z 30.01.2008r., I UK 195/07). W konsekwencji, objęcie nadzorem lub kontrolą także innych prac niż wymienione w wykazie A, nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe. W sytuacji, gdy kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i dozór inżynieryjno - techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca wnioskodawcy polegająca na takiej kontroli i dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania, ile dokładnie czasu poświęcał on na bezpośredni nadzór i kontrolę nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z kontrolą.

W związku z powyższym, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490 ).