Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Kropiewnicka (spr.)

Sędziowie SSO Anna Bałazińska – Goliszewska

SSO Aleksander Ostrowski

Protokolant Justyna Gdula

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Ireny Głogowskiej

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2014 r.

sprawy K. S.

oskarżonego o przestępstwa z art. 281 k.k. i art.157§2 k.k. w zw. z art.11§2 k.k. i w zw. z art.64§1 k.k. oraz z art.193 k.k. w zw. z art.64§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia

z dnia 25 marca 2014 r. sygn. akt V K 1214/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt: IV Ka 529/14

UZASADNIENIE

K. S. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 26 września 2012 r. we W. w mieszkaniu przy ul. (...) zabrał w celu przywłaszczenia z kieszeni kurtki banknoty o nominale 2x100 zł i 2x50 zł w łącznej kwocie 300 zł na szkodę J. G., a następnie w celu utrzymania się w posiadaniu zabranych rzeczy użył wobec J. G. przemocy w ten sposób, że wskoczył na niego i uderzył kilkakrotnie rękoma w twarz i tułów, powodując u niego obrażenia w postaci stłuczenia głowy ze wstrząśnieniem mózgu bez cech uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, stłuczenia klatki piersiowej po stronie prawej z podejrzeniem złamania żebra IX, które to obrażenia spowodowały u pokrzywdzonego naruszenie czynności zarządów ciała i rozstrój zdrowia na czas poniżej dni siedmiu, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia w V Wydziale Karnym z dnia 07 czerwca 2004 r. sygn. akt V K 203/4 za czyn z art. 280§1 k.k. i inne na karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 29 września 2009 r. do 25 września 2010 r., tj. o czyn z art. 281 k.k. i art.157§2 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art.64§1 k.k.;

II.  w tym samym miejscu i czasie jak w pkt I naruszył mir domowy, w ten sposób, że wdarł się do mieszkania nr (...) przy ul. (...) należącego do J. G. i nie opuścił go mimo żądania właściciela lokalu, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia w V Wydziale Karnym z dnia 07 czerwca 2004 r. sygn. akt V K 203/4 za czyn z art. 280§1 k.k. i inne na karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 29 września 2009 r. do 25 września 2010 r., tj. o czyn z art.193 k.k. w zw. z art.64§1 k.k.

Wyrokiem z dnia 25 marca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Śródmieścia:

I. uznał oskarżonego K. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku, a stanowiącego przestępstwo z art.281 k.k. i art.157§2 k.k. w zw. z art.11§2 k.k. i w zw. z art.64§1 k.k. przy czym przyjął, iż powyższego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia z dnia 07 czerwca 2004 r. w sprawie V K 203/04 i za to na podstawie art.281 k.k. w zw. z art.11§3 k.k. i w zw. z art.64§1 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II. uznał oskarżonego K. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, a stanowiącego przestępstwo z art.193 k.k. w zw. z art.64§1 k.k. przy czym przyjął, iż powyższego czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia z dnia 07 czerwca 2004 r. w sprawie V K 203/04 i za to na podstawie art.193 k.k. w zw. z art.64§1 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III. na podstawie art.85 k.k. i art.86§1 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności i wymierzył karę łączną 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

IV. na podstawie art.63§1 k.k. na poczet łącznej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania w dniach od 26.09.2012r. do 28.09.2012r.;

V. na podstawie art.46§1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego J. G. kwotę 1000 (jednego) tysiąca złotych zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

VI. na podstawie art.415§3 k.p.k. powództwo cywilne prokuratora pozostawił bez rozpoznania;

VII. na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze oraz §19 oraz §14 ust. 2 pkt 3 i §16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. L. S. kwotę 723,24 zł z tytułu kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu sądowym, w tym 135,24 zł podatku od towarów i usług;

VIII. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w tym od opłaty, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zarzucił Sądowi Rejonowemu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że pokrzywdzony w dniu zdarzenia posiadał pieniądze w kwocie 300 zł, podczas gdy brak jest dowodów potwierdzających tę okoliczność;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że oskarżony zabrał pokrzywdzonemu pieniądze w kwocie 300 zł, podczas gdy ani zeznania świadka K. J. ani protokół przeszukania oskarżonego nie dowodzą tej okoliczności;

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że oskarżony użył przemocy w celu utrzymania się w posiadaniu zabranych pieniędzy, podczas gdy brak jest związku przyczynowego pomiędzy kradzieżą a użyciem przemocy;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że oskarżony wdarł się do mieszkania pokrzywdzonego wbrew jego woli;

5. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k., które miało wpływ na treść orzeczenia, a polegające na tym, iż Sąd orzekający, wydając zaskarżony wyrok ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dowolnie z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a w szczególności polegający m.in. na tym, że Sąd dał wiarę wyłącznie zeznaniom pokrzywdzonego, pomijając wyjaśnienia oskarżonego, w sytuacji, gdy stopień nietrzeźwości pokrzywdzonego w chwili zdarzenia nie pozwala na przypisanie jego zeznaniom przymiotu wiarygodności;

6. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 5 § 2 k.p.k., które miało wpływ na treść orzeczenia, poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego, nasuwających się w sprawie wątpliwości dotyczących wypełnienia przez oskarżonego wszystkich znamion czynów zabronionych zarzucanych mu aktem oskarżenia, w szczególności działania z podwójnym zamiarem kierunkowym popełnienia przestępstwa kradzieży rozbójniczej.

Mając na uwadze powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie powyższego wyroku i przekazanie niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I Instancji

Apelację od powyższego wyroku wniósł także oskarżony, który zarzucił Sądowi Rejonowemu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że zgormadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na przypisanie oskarżonemu obu zarzucanych mu czynów, podczas gdy oskarżony czynów tych nie popełnił, zaś rozstrzygnięcie Sądu I instancji stanowi wyraz błędnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów.

Mając powyższe na uwadze oskarżony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie go od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje oskarżonego oraz jego obrońcy zasługiwały na uwzględnienie. Przypisując oskarżonemu popełnienie obu zarzucanych mu czynów, Sąd Rejonowy w zasadzie nie ustalił kluczowych dla sprawy okoliczności faktycznych, a tym samym nie odniósł zachowania oskarżonego do treści ustawowych znamion przypisanych mu typów przestępstw. Stanowiło to samodzielną podstawę do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że przypisując oskarżonemu popełnienie przestępstwa z art. 281 kk Sąd I instancji w żaden sposób nie ustalił, że to właśnie oskarżony dokonał zaboru mienia pokrzywdzonego. Sąd Rejonowy ustalił jedynie, że „ w kieszeni kurtki J. G. miał schowany portfel z zawartością pieniędzy w kwocie 300 zł”, zaś „ po opuszczeniu mieszkania przez K. S., J. G. zauważył brak pieniędzy w kwocie 300 zł” (k. 1 uzasadnienia wyroku). W ustalonym przez Sąd I instancji stanie faktycznym brak jakichkolwiek ustaleń w przedmiocie dokonanego przez oskarżonego zaboru mienia. Ustalenia dotyczące sprawstwa i winy oskarżonego oparto na domniemaniu, że skoro oskarżony był obecny w mieszkaniu pokrzywdzonego, to niewątpliwe właśnie on dokonał zaboru mienia pokrzywdzonego. Wiarygodność owego domniemania podważa jednak szereg innych, ustalonych przez Sąd faktów, znajdujących zresztą bezpośrednie wsparcie w zeznaniach samego pokrzywdzonego. W pierwszej kolejności należy wskazać, że pokrzywdzony przechowywał pieniądze w kurtce znajdującej się w bezpośredniej bliskości wejścia do mieszkania, które nie było zamykane na klucz. Jak to przy tym pokrzywdzony szczerze przyznał, okolica nie należała do bezpiecznych, zaś w budynku przy ul. (...) zamieszkiwało wiele osób posiadających przeszłość kryminalną. Podkreślenia wymaga również fakt, że przy oskarżonym nie zabezpieczono pieniędzy w kwocie 300 zł, zaś w momencie ujawnienia jego obecności na miejscu przestępstwa, oskarżony wyraźnie zwrócił się do świadka K. J., aby ten zwrócił uwagę, że oskarżony nie wszedł w posiadanie żadnych przedmiotów należących do pokrzywdzonego. W tych okolicznościach oczywiste zdziwienie budziło stanowisko Sądu I instancji, który nie dokonując jakichkolwiek ustaleń w przedmiocie dokonanego przez oskarżonego zaboru mienia, nie odnosząc się również do powstających w tym zakresie wątpliwości, przypisał K. S. przestępstwo z art. 281 kk. Także zresztą intencjonalny cel użycia przemocy (w celu utrzymania się w posiadaniu zabranego mienia) budził istotne wątpliwości. Skoro bowiem pokrzywdzony nie zwracał się do oskarżonego z żądaniem zwrotu zabranych pieniędzy (pokrzywdzony nie wiedział nawet wówczas, że pieniądze te zostały mu zabrane), a wyrażał jedynie zdziwienie obecnością oskarżonego w mieszkaniu, to oskarżony mógł po prostu opuścić lokal i nie musiał stosować wobec pokrzywdzonego żadnej formy agresji. Gwałtowna reakcja oskarżonego mogła być oczywiście uzasadniona poczuciem zagrożenia przed ujawnieniem popełnionego czynu, jednak w sytuacji gdy pokrzywdzony znał oskarżonego i bez trudu mógł go zidentyfikować, stosowanie przez oskarżonego przemocy fizycznej celem uniknięcia denuncjacji byłoby wysoce nielogiczne. Zresztą celowi takiemu zdaje się również przeczyć późniejsze zachowanie oskarżonego, który nie ukrywał się przed organami ścigania i udał się do pobliskiego mieszkania, gdzie wspólnie ze swoim znajomym spożywał alkohol. Do wskazanych wyżej wątpliwości Sąd Rejonowy w żaden sposób się nie odniósł, w zasadzie apriorycznie akceptując stanowisko oskarżyciela publicznego wyrażone w akcie oskarżenia. Brak wnikliwego uzasadnienia wydanego w sprawie wyroku budzi tym większe wątpliwości, że jeszcze w toku rozprawy głównej Sąd I instancji nabrał wątpliwości co do rzeczywistego dokonania przez oskarżonego zaboru mienia (a tym samym co do możliwości przypisania mu przestępstwa z art. 281 kk), co znalazło wyraz w uprzedzeniu stron o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu poprzez przyjęcie, że stanowił on przestępstwo z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk. Przypisując ostatecznie oskarżonemu czyn wyczerpujący znamion z art. 281 kk i art.157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i w zw. z art. 64 § 1 kk Sąd Rejonowy miał więc tym bardziej oczywisty obowiązek wnikliwego odniesienia się do wszystkich wyłaniających się w tym zakresie wątpliwości, zaś brak wywiązania się z owej powinności wyłączał możliwość zaakceptowania rozstrzygnięcia Sądu I instancji we wskazanym wyżej zakresie.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że rozstrzygnięcie dotyczące czynu opisanego w pkt I aktu oskarżenia pozostawało w bezpośrednim związku z orzeczeniem w przedmiocie czynu opisanego w pkt II a/o. Jeśliby bowiem okazało się, że oskarżony rzeczywiście wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 281 kk, to uprzednie naruszenie przez niego miru domowego należałoby traktować jako czyn współukarany. Jeśli bowiem Sąd I instancji ustaliłby, że zasadniczym celem działania oskarżonego było dokonanie zaboru mienia, to wejście do mieszkania pokrzywdzonego i pozostawanie w nim wbrew jego woli stanowiłoby jedynie środek do realizacji zasadniczego zamiaru oskarżonego i nie powinno być kwalifikowane w kategoriach odrębnego czynu zabronionego. W tym więc kontekście rozstrzygnięcie w przedmiocie wskazanego czynu uzależnione jest od jednoznacznych ustaleń Sądu I instancji dotyczących możliwości przypisania oskarżonemu przestępstwa z art. 281 kk, których dokonanie możliwe będzie dopiero w toku ponownego rozpoznania przedmiotowej sprawy.

W ponownie przeprowadzonym postępowaniu Sąd Rejonowy przesłucha oskarżonego oraz pokrzywdzonego, dążąc do wyjaśnienia wszystkich wyłaniających się w sprawie wątpliwości, w szczególności do ustalenia, czy w ujawnionych w sprawie okolicznościach faktycznych zachodzą podstawy do niebudzącego wątpliwości ustalenia, że to właśnie oskarżony dokonał zaboru mienia pokrzywdzonego. W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy w jak najszerszym zakresie skorzysta z możliwości odczytania treści przeprowadzonych wcześniej dowodów (art. 442 § 2 kpk), chyba że w oparciu o przeprowadzone na rozprawie dowody uzna za konieczne bezpośrednie przeprowadzenie także innych czynności dowodowych. Po przeprowadzeniu wszystkich czynności Sąd Rejonowy oceni zgromadzony w sprawie materiał dowodowy a następnie wnikliwie uzasadni wydany w sprawie wyrok, bacząc na potrzebę wszechstronnego odniesienia się do wszystkich wyłaniających się w sprawie wątpliwości.