Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: III AUa 712/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 luty 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

SSA Jolanta Wolska

Protokolant: stażysta Paulina Działońska

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2013 r. w Łodzi

sprawy W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o podjęcie wypłaty emerytury,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 20 lutego 2012 r., sygn. akt: IX U 1180/11;

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organy rentowego i przyznaje W. S. prawo do wypłaty emerytury od 1 października 2011 roku.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz W. S. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 712/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wstrzymał wypłatę emerytury W. S. z dniem 1 października 2011 r. z uwagi na fakt, iż wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy z każdym pracodawcom, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Odwołanie wniósł W. S. domagając się uchylenia decyzji.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan faktyczny:

W. S., urodzony (...), w dniu 5 stycznia 1998 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. W dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca pozostawał w stosunku pracy, który kontynuował po przyznaniu prawa do emerytury. Decyzją z dnia 24 lutego 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia 1 stycznia 1998 r. Jednocześnie organ rentowy zawiesił wypłatę świadczenia z powodu osiągania przez wnioskodawcę dochodu w kwocie przekraczającej 120% przeciętnego wynagrodzenia . Kolejną decyzją z dnia 18 marca 2002 roku organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury ubezpieczonego z uwagi na fakt, iż kontynuował on zatrudnienie . Na skutek wniosku ubezpieczonego Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 19 lutego 2009 r. podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie W. S. za bezzasadne. Wskazał na art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidujący zawieszenie prawa do emerytury w przypadku braku uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Art. 28 ustawy wprowadzającej w/w przepis przewidywał jego stosowanie także do tych ubezpieczonych, którzy prawo do emerytur nabyli przed wejściem w życie nowelizacji, począwszy od dnia 1 października 2011 r. Zdaniem sądu pierwszej instancji nie można mówić o naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego, w tym także związanej z nią zasady ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz wynikającego z niej szeregu zasad szczegółowych, do których należy między innymi zasada niedziałania prawa wstecz czy też zasada ochrony praw nabytych. Należy bowiem zważyć, iż art. 103a ustawy emerytalnej nie dotyczy zasad nabywania prawa do świadczeń. Nie narusza on zatem praw nabytych. Uprawniony do emerytury w każdej chwili może spełnić warunek z wyżej wymienionego przepisu i tym samym doprowadzić do kontynuowania pobierania świadczenia emerytalnego, o czym wnioskodawca został pouczony w treści zaskarżonej decyzji. Sąd podkreślił, że Trybunał Konstytucyjny ocenił zgodność z konstytucją podobnej regulacji przewidzianej w dawniej obowiązującym art. 103 ust. 2a i uznał, że jest on zgodny z ustawą zasadniczą.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony. Postawił zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez przyjęcie, że odwołujący musiał rozwiązać stosunek pracy by nadal pobierać emeryturę, a także sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że odwołujący w każdej chwili może spełnić warunek uprawniający do pobierania emerytury. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy zawiesił ubezpieczonemu prawo do wypłaty emerytury, powołując się na treść art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1227 z zm.), zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis ów wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. i został wprowadzony do systemu prawnego ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010 r., Nr 257, poz. 1726). Art. 28 ustawy nowelizującej przewidywał, że do emerytur przyznanych przed dniem wejścia jej w życie wyrażoną wyżej zasadę stosuje się poczynając od dnia 1 października 2011 r. W tym przypadku organ rentowy i Sąd pierwszej instancji wskazały, że ubezpieczony nabył świadczenie emerytalne poczynając od 1 stycznia 1998 r., przy czym był on zatrudniony od 15 czerwca 1990 r. na stanowisku Wójta Gminy O. i nadal pracę tę wykonuje. Zostały zatem spełnione przesłanki warunkujące zawieszenie wypłaty jego świadczenia wynikające z art. 103a ustawy emerytalnej w zw. z art. 28 ustawy nowelizującej.

Analizując zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego i prawidłowość zastosowanej przez niego argumentacji trzeba mieć jednak na uwadze następujące kwestie:

W dniu dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny w wyroku (sygn. K 2/12) uznał, iż art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 16 grudnia 2010 roku w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony dnia 22 listopada 2012 r. w Dz. U. pod poz.1285 i z tą datą nastąpiły skutki w nim przewidziane (art. 190 ust.2 Konstytucji RP). Trybunał uznał, że rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. spowodowało, iż osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., zostały objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego. Aby nadal po 1 października 2011 r. pobierać emeryturę musiały bowiem rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą. Tymczasem, gdyby w momencie przechodzenia na emeryturę osoby te wiedziały, że będą musiały przerwać zatrudnienie, aby uzyskać świadczenie emerytalne, to być może ich decyzja byłaby inna, tzn. nie składałyby wniosku o ustalenie prawa do emerytury i kontynuowałyby zatrudnienie, bowiem korzystniejsze byłoby bowiem dla nich osiąganie dochodu ze stosunku pracy niż pobieranie niższej emerytury. Trybunał uznał, że treść ryzyka emerytalnego, w określeniu której ustawodawca ma swobodę, nie powinna być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury, a takie działanie stoi w sprzeczności z zasadą ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Sentencja w/w wyroku wskazuje, że dotyczy on jedynie tych osób, które uzyskały prawo do emerytury bez potrzeby zakończenia stosunku pracy. Zatem w sytuacji tych ubezpieczonych, którzy uzyskali świadczenie w reżimie prawnym, w którym nie było możliwości jego pobierania bez rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą, nie można twierdzić, że zostali oni zaskoczeni wprowadzoną w art. 103a regulacją, na co zwracał uwagę Trybunał w uzasadnieniu wyroku oceniając wpływ nowego przepisu na sytuację osób, które gdy nabywały prawo do emerytury warunku rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy spełnić nie musiały. Tym samym nie mogą oni skutecznie powoływać się na skutki tegoż wyroku.

W niniejszej sprawie W. S. urodził się (...)od 1 stycznia 1998 r. uzyskał prawo do emerytury nauczycielskiej pod rządami ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (j.t. Dz. U. 1982 r., Nr 40, poz. 267 ze zm.). W decyzji odnotowano, że emerytura została przyznana od dnia ustania stosunku pracy, jednakże niewątpliwym jest, że pozostawał on w tym okresie i później w zatrudnieniu z racji sprawowania funkcji wójta Gminy O.. Wypłata zaświadczenia została zawieszona, jak wskazano w decyzji, z uwagi na osiąganie dochodów przekraczających wyznaczoną granicę, następnie w kolejnych decyzjach zaznaczono, że zawieszenie wypłaty jest spowodowane kontynuacją zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. W 2008 r. odwołujący uzyskał prawo do emerytury w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego (art. 46 w zw. z art. 27 ustawy emerytalnej), a decyzją z dnia 19 lutego 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wznowił wypłatę emerytury poczynając od 1 stycznia 2009 r. podnosząc, że z tym dniem nastąpiło uchylenie art. 103 ust. 2a ustawy przewidującego zawieszenie wypłaty świadczenia w przypadku kontynuacji zatrudnienia.

Należy jednak przede wszystkim wskazać na jedną istotną kwestię. Zarówno Sąd pierwszej instancji, jak i organ rentowy pominęli fakt, że zatrudnienie W. S. jest zatrudnieniem pracowniczym na podstawie wyboru (art. 4 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. 2008 r., Nr 223, poz. 1458 z zm.). Jednocześnie zaś z art. 73 § 2 k.p. wynika, że stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. Art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz. U. 2001 r., Nr 142, poz. 1591 ze zm.) przewiduje, że kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy, czyli zasadniczo wynosi 4 lata.

Mając na względzie powyższe uwagi należy zauważyć, że choć ubezpieczony nieprzerwanie jest wójtem Gminy O., to jednak za każdym razem odbywa kolejną kadencję, a zatem za każdym razem dochodzi do przerwania jego stosunku pracy i w związku z wyborem na następną kadencję do nawiązania następnego stosunku pracy. Nie można zatem mówić o kontynuowaniu zatrudnienia, bowiem dochodzi do każdorazowego jego przerwania. Już z tego wynika, że obecnie obowiązujący art. 103a ustawy emerytalnej nie może mieć do ubezpieczonego zastosowania, bowiem nie wypełnia on dyspozycji tego przepisu mówiącego o kontynuowaniu stosunku pracy bez jego uprzedniego rozwiązania – takie zaś rozwiązywanie stosunku pracy łączącego odwołującego z Gminą O. miało miejsce, w każdym przypadku upływającej kadencji.

Mając na względzie powyższe uwagi Sąd Apelacyjny zmienił na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok i orzekł jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 2 k.p.c.