Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy, w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Antecka (sprawozdawca)

Sędziowie : SO Barbara Augustyniak

SO Tomasz Pintara
Protokolant: sekr. sąd. Dorota Lerka

przy udziale prokuratora Krzysztofa Kowalczyka
na posiedzeniu
w sprawie M. G.
skazanego z art 157§1 kk i inne
w przedmiocie wznowienia postępowania na wniosek obrońcy skazanego

na podstawie art 190 ust 4 Konstytucji RP i art 540§2 kpk w zw z art 547§3 kpk oraz art 639 kpk w zw z art. 632 pkt 2 kpk w zw z art 1§2 kkw.

postanawia:

1.  wznawia postępowanie na korzyść skazanego M. G., zakończone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 11 lipca 2013 r. sygn. akt V Ko 1203/13 ( V K 1829/10) o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności i je uchyla, a na podstawie art 75§4 kk zw z art 15§1 kkw umarza w tym zakresie postępowanie;

2.  obciąża kosztami postępowania w przedmiocie wznowienia postępowania Skarb Państwa;

3.  zwraca skazanemu M. G. opłatę sądową od wniosku o wznowienie postępowania w kwocie 150 (sto pięćdziesiąt) złotych .

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie V Ko 1203/13 zarządził na podstawie art 75§1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności w rozmiarze 8 miesięcy w stosunku do skazanego M. G. wymierzonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 27 stycznia 2011 r. sygn. akt V K 1829/10.

Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez strony i uprawomocniło się dnia 4 sierpnia 2013 r. Skazany osobiście odebrał odpis postanowienia z dnia 11 lipca 2013 r. w dniu 22 lipca 2013 r. (k.109)

W dniu 25 września 2013 r. obrońca skazanego złożył wniosek o wznowienie postępowania i wniósł o:

-

na podstawie art 540§2 kpk, art 542§1 kpk, art 544 kpk w zw z art 1§2 kkw w zw z art 1§2 kkw - wznowienie postępowania w przedmiocie zarządzenia wykonania kary w sprawie przeciwko M. G. skazanemu za przestępstwo określone w art 157§1 kk i inn wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 4 marca 2011 r. w sprawie V K 1829/10;

-

na podstawie art 547§2 kpk w zw z art 1§2 kkw – uchylenie punku 1 postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 11 lipca 2013 r., wydanego w sprawie V Ko 1203/13 tj. części dot. zarządzenia wykonania wobec skazanego M. G. kary łącznej ośmiu miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 27 stycznia 2011 r., wydanym w sprawie o sygn. akt V K 1829/10;

-

przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieście.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Wniosek o wznowienie postępowania zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi postanowieniem z dnia 11 lipca 2013 r. zarządził na podstawie art 75§1 kk w stosunku do M. G. wykonanie kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 27 stycznia 2011 r. sygn. akt V K 1829/10. Sąd uzasadnił swoją decyzję popełnieniem przez skazanego podobnego przestępstwa umyślnego w okresie próby, za które prawomocnie wymierzono mu karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, co w myśl art 75§1 kk jest obligatoryjne.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 lipca 2013 r. w sprawie SK 9/2010 r. zakwestionował konstytucyjność przepisu art 75§1 kk w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości od odstąpienia przez sąd od zarządzenia wykonania kary w sytuacji, gdy wobec skazanego ponownie orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy. Zdaniem TK sąd wykonawczy powinien mieć możliwość zbadania, czy zachodzą okoliczności, które przemawiałyby za zarządzeniem wykonania wcześniej zawieszonej warunkowo kary wobec osoby skazanej za podobne przestępstwo umyślne. TK uznał, że przepis art 75§1 nie ma charakteru technicznego i stąd nie można odmawiać sądowi prawa do merytorycznej oceny konieczności zarządzenia wykonania kary.

Trybunał Konstytucyjny jednocześnie odroczył utratę mocy obowiązującej art 75§1 kk w zakwestionowanym zakresie na okres 18 miesięcy. Nie ulega wątpliwości, że przepis art 75§1 kk nie został do tej pory wyeliminowany z systemu prawnego, zachował on do czasu jego derogacji swoją moc. Na powyższym tle w orzecznictwie, jak i w doktrynie pojawiły się sprzeczne poglądy, czy istnieją podstawy do odmówienia stosowania niekonstytucyjnego przepisu, czy też z uwagi, że przepis ten dalej obowiązuje w systemie prawa należy go stosować do chwili utraty jego mocy Jedni opowiadają się, że do momentu upływu 18 miesięcy od czasu ukazania się wyroku TK w Dzienniku Ustaw przepis art 75§1 kk dalej obowiązuje. Autorzy drugiego poglądu stoją jednak na stanowisku, że z chwilą wejścia w życie wyroku TK obalone zostało domniemanie konstytucyjności przepisu art 75§1 kk w zakresie wskazanym przez ten organ i to, że dalej przepis ten funkcjonuje w obrocie prawnym, nie pozbawia prawa sądu do oceny w zakresie stosowania lub pominięcia normy uznanej za niekonstytucyjną w postępowaniu o wznowienie w aspekcie wartości konstytucyjnych. Ten drugi pogląd popiera też Sąd Najwyższy, co wyraził w niedawno wydanej uchwale z dnia 27 marca 2014 r. I KZP 30/13 (OSNKW 2014/5/36). Sąd w tym składzie podziela zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego w powyższej uchwale, że sąd może nie stosować art 75§1 kk w zakresie, w jakim Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2013 r. uznał ten przepis za niekonstytucyjny, jeżeli obligatoryjny tryb zarządzenia wykonania kary wobec skazanego, co od którego w okresie próby orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, prowadziłby do naruszenia Konstytucji RP w większym stopniu niż odstąpienie od tego trybu, z uwagi na szczególne okoliczności sprawy.

Z uzasadnienia postanowienia z dnia 11 lipca 2013 r. wynika, że sąd w ogóle nie badał okoliczności związanych z zachowaniem skazanego w okresie próby, jego warunkami rodzinnymi i materialnymi. W uzasadnieniu sąd powołał się jedynie na popełnienie przez niego podobnego przestępstwa umyślnego w okresie próby, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, co w świetle art 75§1 kk jest podstawą do obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności. Przedmiotowe postanowienie wydane zostało w okolicznościach, w jakich TK uznał, że przepis art 75§1 kk jest niekonstytucyjny, gdyż nie daje sadowi możliwości oceny prognozy kryminologicznej osoby skazanej, jego warunków osobistych i rodzinnych. Zauważyć należy, że z wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora zawodowego z dnia 24.10.2013 r. wynika, że skazany ma stałą pracę, nie nadużywa alkoholu, poprawiły się jego stosunki z żoną, która nie chce, aby mąż miał trafić do ZK. (k.163-164)

W tej sytuacji zachodzi podstawa do stwierdzenia, że sąd meriti orzekał w oparciu o przepis niekonstytucyjny, albowiem sąd pozbawiony został możliwości oceny zasadności zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności w świetle innych przesłanek niż wymienione w przepisie art 75§1 kk. W uchwale Sąd Najwyższy powołuje się na poglądy, że istnieje możliwość odstąpienia od stosowania przepisu, którego utrata mocy prawnej została przez Trybunał odroczona. (E.Łetowska, K.Gonera (odroczenie utraty mocy niekonstytucyjnej normy i wznowienie postępowania po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, PiP 2008, z.6, s.5-6, S.Wronkowska, “Kilka uwag o “prawodawcy negatywnym”, PiP 2008, z. 10, s.207-208) Według tych autorów uchylenie domniemania konstytucyjności sprawia, że normy nie można stosować, mimo że nie została ona jeszcze wyeliminowana z systemu prawa.

W sprawie niniejszej postanowienie wydane zostało w dniu 11 lipca 2013 r. i uprawomocniło się 4 sierpnia 2013 r., a zatem przed wejściem w życie wyroku TK z dnia 17 lipca 2013 r. w sprawie SK 9/10. Orzeczenie o niekonstytucyjności aktu nieobowiązującego nie podważa jego mocy obowiązującej w okresie, kiedy dany akt normatywny obowiązywał, ale otwiera drogę do wznawiania postępowań na podstawie art 190 ust 4 Konstytucji na tych samych zasadach, bez względu na rodzaj stwierdzonej niekonstytucyjności. Orzeczenie o niekonstytucyjności oddziałuje zatem na przyszłości. Jednakże art 190 ust 4 Konstytucji wprowadza wyjątek od tej zasady przewidując możliwość wznawiania na wniosek zainteresowanych stron – postępowań, w których przepis niekonstytucyjny został zastosowany. To znaczy, że dzięki tej regulacji, możliwe jest odniesienie skutków negatywnego wyroku TK do stosunków prawnych, zaistniałych przed wydaniem przez Trybunał orzeczenia. ( Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa, Studia i Materiały Trybunału Konstytucyjnego Tom XLVIII) Sąd meriti orzekał w czasie, kiedy przepis art 75§1 kk chroniło domniemanie o jego konstytucyjności, a zatem sąd wydał postanowienie nie naruszając obowiązującego prawa. Ale po wejściu w życie wyroku TK domniemanie konstytucyjności zostało obalone, co musi być uwzględnione w świetle art 190 ust 4 Konstytucji także do zdarzeń ukształtowanych w przeszłości, jeżeli orzeczenie wydane zostało w oparciu o przepis uznany przez TK za niekonstytucyjny i podlega ono wykonaniu.

W sprawie niniejszej taka zachodzi sytuacja, że kara pozbawienia wolności zarządzona na mocy prawomocnego postanowienia z dnia 11 lipca 2013 r. do tej pory nie została wykonana w stosunku do skazanego M. G. i w tych warunkach w postępowaniu wznowieniowym treść wyroku Trybunału z dnia 17 lipca 2013 r. musi być uwzględniona. Wyrok ten ostatecznie uchyla domniemanie zgodności przepisu art 75§1 kk z Konstytucją. Fakt odroczenia momentu derogacji tego przepisu na podstawie art 190 ust 3 Konstytucji nie zmienia tej oceny.

Reasumując, to w okolicznościach sprawy niniejszej zachodzą podstawy na zasadzie lex superior do pominięcia normy z art 75§1 kk w zakresie, w jakim ustało domniemanie konstytucyjności, gdyż w przeciwnym razie prowadziłoby to do naruszenia Konstytucji RP w większym stopniu niż odstąpienie od tego trybu.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że wniosek o wznowienie postępowania jest zasadny, albowiem w sprawie istnieją podstawy do wznowienia postępowania na podstawie art 190 ust 4 Konstytucji RP, art 540§2 kpk w zw z art 1§2 kkw i uchylenia prawomocnego postanowienia z dnia 11 lipca 2013 r. o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności w stosunku do M. G. ( art 547§3 kpk w zw z art 1§2 kkw). W sprawie niniejszej upłynął już okres próby ( 04.03.2013 r.) i dalsze 6 miesięcy, co skutkuje w świetle art 75§4 kk w zw z art 15§1 kkw umorzeniem postępowania w zakresie, w jakim uchylono postanowienie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji postanowienia obciążając na podstawie art 639kpk w zw z art. 632 pkt 2 kpk w zw z art. 1§2 kkw kosztami postępowania Skarb Państwa.