Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o emeryturę

na skutek apelacji Z. K.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

z dnia 24 września 2013 r. sygn. akt VIII U 229/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem z dnia 24 września 2013 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy Z. K. od decyzji strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 30 października 2012 r. o emeryturę.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca ur. (...) w dniu 1 października 2012 r. łącznie z wnioskiem o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa, złożył po raz trzeci w organie rentowym wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W odmownej decyzji z dnia 30 października 2012 r. organ rentowy nie uznał żadnego okresu zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych, a łączny staż ubezpieczeniowy na dzień 31.12.1998r. wyniósł 29 lat, 2 m─ce i 3 dni. W był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. w okresie od 17.11.1974 r. do 1. 06.1991 r. jako kierowca, jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t, a 26 listopada 1983 r. ukończył strzałowych, konwojentów i wydawców materiałów wybuchowych. Jako kierowca wnioskodawca pracował nadto od 9.09.1975 r. do 31.03.1978 r. w (...) W. i od 20.10.1996 r. do 23.01.2012 r. w zakładzie (...). Za te okresy nie wykazał pracy warunkach szczególnych. W świadectwie pracy od tego ostatniego pracodawcy wyraźnie zaznaczono, iż odnośnie pracy w warunkach szczególnych „nie dotyczy”.

Przy tak poczynionych ustaleniach Sąd Okręgowy wskazał, że podstawa dochodzonego prawa do emerytury jest przepis art. 184 w zw. z art. 32 ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. tj. 2013/1440 ze zm.) w związku z przepisami oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43). Odnośnie oceny pracy wnioskodawcy w (...)we W. wynika z zebranego materiału dowodowego, że wnioskodawca wykonywał pracę o charakterze mieszanym, kierowcy samochodu ciężarowego i prace wiertnicze, natomiast odnośnie pozostałych dwóch okresów zatrudnienia również nie wykazał, aby prace wykonywał w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawcy jako niezasadne na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zarzucając naruszenie prawa procesowego poprzez sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w postaci zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy wobec przyjęcia, że w całym spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t. i naruszenie art. 233 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego.

Wnioskodawca wnosił z zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, nadto wnosił o zasądzenie kosztów procesu według norm .

Skarżący naprowadza, że Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń co do wymiaru i rzeczywistego czasu pracy, w tym w nadgodzinach, to nawet w świetle jego twierdzeń , przy wykonywaniu robot strzelniczych pracując np. 14 godz. dziennie realizował normę 8 godz., jako kierowca ciężarówki. Nadto sąd pierwszej instancji nie wskazał czy i w jakim zakresie dal wiarę przeprowadzonym dowodom.

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił w toku postępowania apelacyjnego.

W okresie zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) we W. w okresie od 17.11.1974 r. do 1. 06.1991 r., od 24.05.1990 r. do 31.05.1991 r. przebywał na urlopie bezpłatnym w wymiarze 1 roku i 8 dni. Wnioskodawca był wynagradzany według 3 różnych stawek za pracę na R., jako kierowca S.w Grupie Robót Strzałowych oraz odrębnie za czas pracy przy wykonywaniu robót wiertniczo z strzelniczych. (...) we W., w tym angaże z lipca i grudnia 1989r. w aktach emerytalnych i świadectwo pracy.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zdaniem Sądu Apelacyjnego apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie, a podniesione w niej zarzuty są chybione.

Przedmiotem sporu w sprawie była kwestia spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek wymaganych do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. tj. 2013/1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43).

Wnioskodawca jest osobą urodzoną (...), z tego względu zgodnie z brzmieniem art. 184 ustawy w/ ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat ─ dla kobiet i 65 lat ─ dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat w przypadku mężczyzny. Sąd Okręgowy przytoczył niewadliwie przepisy znajdujące zastosowanie w sprawie i dokonał ich trafnej wykładni.

W okolicznościach sprawy wnioskodawca nie wykazał wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych na dzień 31/12/1998r./ w wymiarze co najmniej 15 lat, nadto praca w tych warunkach winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze (§ 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia). Warunkiem nabycia prawa do świadczenia jest łączne spełnienie wszystkich przesłanek, a niespełnienie którejkolwiek z nich wyklucza przyznanie prawa do świadczenia. Z tych względów Sąd Okręgowy skupił się na ocenie okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) we W. w okresie od 17.11.1974 r. do 1. 06.1991 r. tj. 16 lat 6 m─cy i 14 dni, c z czego w okresie od 24.05.1990 r. do 31.05.1991 r. przebywał na urlopie bezpłatnym w wymiarze 1 roku i 8 dni. Wnioskodawca dowodził, że w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t, która to praca odpowiada zatrudnieniu wymienionemu w załączniku A, dział VIII pkt 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. Z akt osobowych wnioskodawcy wynika jedynie, że był kierowcą, bez jakiejkolwiek wzmianki, iż jeździł wyłącznie wyżej opisanymi samochodami ciężarowymi. Z uwagi jednak na rodzaj pracodawcy jako zmechanizowany Zakład (...), skoro nie oznaczono, że wnioskodawca był kierowca innych samochodów wiarygodne są twierdzenia świadków, że przewozy transportowe były wykonywane przez wnioskodawcę przy użyciu owego ciężkich samochodów ciężarowych. Podkreślenia wymaga, że zeznania świadków zasługują na wiarę tylko w zakresie typowego transportu na budowie. Natomiast Sąd Apelacyjny w całości podziela ocenę Sądu Okręgowego , iż w spornym okresie wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t. W dniu 26.11.193r. wnioskodawca ukończył kurs strzałowych, konwojentów i wydawców materiałów wybuchowych. Z zebranego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, ze wnioskodawca po nabyciu tych uprawnień faktycznie wykonywał prace strzałowe i wiertnicze. Z zeznań świadków w szczególności świadka T. M. wynika jednoznacznie, że został przeniesiony do Grupy Robót Strzałowych, co potwierdzają też akta osobowe. Z zachowanych angaży wynika, że za czas wykonywania robót wiertniczych i strzałowych otrzymywał inną stawkę wynagrodzenia niższą niż za prace kierowcy samochodu S. (angaże z 29.12.1989 r.). Nadto zróżnicowano w tej dacie pracę wnioskodawcy jako kierowcy R. niżej płatna niż prace kierowcy S., ten pierwszy z samochodów nie zawsze miał ciężar całkowity powyżej 3,5 t, która to okoliczność jest faktem notoryjnym. Zróżnicowanie przez pracodawcę stawek wynagrodzenia, w tym najniższych za prace strzałowe, wybitnie decyduje o wykonywaniu pracy o charakterze mieszanym, na potrzeby której prowadzono ewidencję, nawet jeżeli się nie zachowała, jednoznacznie decyduje o pracy mieszanej. Wnioskodawca dla czynności o charakterze symbolicznym w niewielkim wymiarze wykonywanych, nie wyodrębniałby odrębnej stawki. Z powyższą oceną koresponduje funkcjonowanie w tym zakładzie Grupy Robót Strzałowych, do której przeniesiono wnioskodawcę. Z tych motywów co najmniej od 1 .12.1983 r. zatrudnienie wnioskodawcy w (...) miało charakter mieszany, która to okoliczność, zgodnie z przepisem § 2 powołanego wyżej rozporządzenia stoi na przeszkodzie uznaniu jako zatrudnienia w szczególnych warunkach decydującego o nabyciu prawa do spornego świadczenia.

Wskazać należy, iż prace strzałowe i wiertnicze w budownictwie nie są zaliczane doi wykonywanych w warunkach szczególnych, tego typu czynności byłyby praca w warunkach szczególnych wykonywaną w górnictwie.

Sąd Najwyższy w wyroku z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10 stwierdza, że w świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. W odniesieniu do niniejszej sprawy nieproporcjonalnie większe jest narażenie pracownika zatrudnionego w górnictwie, niż praca w budownictwie, na co wskazuje klasyfikacja zawarta w powołanym rozporządzeniu.

Sąd Apelacyjny miał na względzie, iż w przedmiocie ustalenia prawa wnioskodawcy do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych toczył się już spor na skutek odwołania od odmownej decyzji ZUS z dnia 10.01.2012 r., zawnioskowani byli tam świadkowie z niniejszego procesu, ale dowodu tego Sąd Okręgowy nie przeprowadził, a odwołanie zostało oddalone prawomocnym wyrokiem z dnia 10.09.2012 r., po uzyskaniu informacji o wydaniu przez organ rentowy kolejnej odmownej decyzji z dnia 16.04.2012 r. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.01.2011 r. sygn. akt I UK 239/10 wskazał m.in., że „O wystąpieniu powagi rzeczy osądzonej prawomocnego wyroku decyduje kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek, a mianowicie tożsamości stron występujących w postępowaniu zakończonym tymże wyrokiem i w kolejnym postępowaniu sądowym oraz tożsamości podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. W świetle utrwalonego w judykaturze poglądu, powagę rzeczy osądzonej ma w zasadzie tylko rozstrzygnięcie zawarte w sentencji wyroku, a nie uzasadnienie. Jeżeli jednak sentencja wyroku nie zawiera wyraźnych granic rozstrzygnięcia, aby ustalić granice powagi rzeczy osądzonej należy w pierwszej kolejności dokonać wykładni wyroku. Następnie trzeba posłużyć się treścią uzasadnienia, a jeśli nie zostało ono sporządzone, sąd orzekający musi sam - na podstawie akt sprawy - odtworzyć rozumowanie sądu, który wydał badane rozstrzygnięcie.” Z tych motywów z uwagi na podstawy oddalenia odwołania w poprzedniej sprawie przez Sąd Okręgowy i nie przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się powagi rzeczy osądzonej w rozumieniu art. 366 kpc.

Prawo do przedmiotowej emerytury jest przywilejem dla osób zatrudnionych w szczególnie uciążliwych i szkodliwych warunkach, z tego względu interpretacja rozszerzająca przepisów rozporządzenia, bez uwzględnienia powiązań stanowiskowo ─ branżowych jest niedopuszczalna, w całkowitym oderwaniu od rodzaju zakładu pracy w którym było wykonywane zatrudnienie i jego umiejscowienia w poszczególnych gałęziach gospodarki.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przedmiotowe świadczenie, strona winna w sposób pewny i nie budzący wątpliwości wykazać spełnienie wymaganych przesłanek. Warunkowi temu nie czynią zadość ogólnikowe i sięgające kilkadziesiąt lat wstecz zeznania świadków pomijające mieszany charakter pracy wnioskodawcy. Wnioskodawca nie przedstawił również żadnych dowodów odnośnie innych okresów zatrudnienia, stosownie do obowiązku rozłożenia ciężaru dowodu zgodnie z art. 232 kpc w braku również podstawowego dowodu w postaci świadectw pracy w warunkach szczególnych iż dotyczyło to zatrudnienia na opisanych wyżej samochodach ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t.

Zarzuty apelacji sprowadzają się do prostego i bezkrytycznego zaprzeczenia logicznej i racjonalnej ocenie materiału dowodowego sprowadzającej się do przyjęcia w spornym okresie przynajmniej od grudnia 1983 r., pracy mieszanej, na co wskazują oryginalne dokumenty zachowane i dołączone do akt emerytalnych ZUS. Uszło uwagi skarżącego, że czynienie zarzutów, iż sąd nie poczynił określonych ustaleń poprzedzone winno być inicjatywa dowodowa strony. Ta ostatnia oprócz zawnioskowania dowodów z zeznań świadków, była żadna, podobnie jak aktywność strony przy przeprowadzaniu dowodów, mimo zawodowego zastępstwa strony przez pełnomocnika. Zdziwienie mogą budzie argumenty apelacji, że wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze, skoro nikt tego nie kwestionuje i wynika to z akt osobowych, natomiast okoliczność ewentualnej pracy w nadgodzinach pozostaje bezprzedmiotowa w kierunku oceny uprawnień do spornej emerytury, skoro decydujący jest wymiar etatu na wymaganym stanowisku. Nadto okoliczność ta w żadnej mierze na podstawie enigmatycznych i ogólnikowych zeznań świadków nie została w żadnej mierze wykazana.

Z tych motywów, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelacji sprowadzają się do polemiki i prostego zaprzeczenia, trafnej ocenie materiału dowodowego, dokonanej przez Sąd Okręgowy. W braku argumentów merytorycznych, zarzuty pozostające w całkowitej sprzeczności z zachowanymi oryginalnymi dokumentami z akt osobowych wnioskodawcy, nie czynią apelacji zasadną, w okolicznościach sprawy brak jest podstaw do uznania, że wnioskodawca wykazał co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Podniesione zarzuty natury formalnej uwarunkowane są wyłącznie subiektywnym interesem procesowym strony z całkowitą ignorancją wskazanych okoliczności faktycznych, przeczących bezkrytycznym twierdzeniom strony. W tych okolicznościach chybiony jest zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny materiału dowodowego poprzez odmowę wiary przesłuchaniu wnioskodawcy. Elementarnym zasadom logiki przeczy uznanie za miarodajne twierdzeń strony dochodzącej danego prawa, które pozostają w sprzeczności z oryginalnymi dokumentami sprzed kilkudziesięciu lat.

W świetle powyższego apelacja wnioskodawcy jako niezasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

R.S.