Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Andrzej Kirsch

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Makać

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2014r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko P. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej P. K. na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 134.011,27 CHF (sto trzydzieści cztery tysiące jedenaście i 27/100) franków szwajcarskich, przyznając jednocześnie pozwanej P. K. prawo powoływania się w postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie jej odpowiedzialności do nieruchomości, dla której w Sądzie Rejonowym w Mińsku Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta numer (...),

II.  odstępuje od obciążania pozwanej P. K. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 37/14

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu Okręgowego w Siedlcach w dniu 11 grudnia 2013 roku (data stempla pocztowego), powód - (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanej P. K., jako dłużnika rzeczowego, kwoty 134.011,27 CHF, na którą składają się kwoty: 113.484,02 CHF tytułem należności głównej, kwota skapitalizowanych, wyliczonych na dzień 3 grudnia 2013 roku odsetek w wysokości 20.356,39 CHF oraz kwota 170,86 CHF tytułem kosztów, z informacją, że sąd zobowiązuje komornika do przeliczenia tej kwoty na walutę polską według średniego kursu waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, stosownie do obowiązujących przepisów. Powód żądał również zasądzenia od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazywał, że przysługuje mu od pozwanej wymagalna wierzytelność z tytułu zabezpieczenia rzeczowego ustanowionego dla spłaty kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...), udzielonego przez oddział powodowego banku w W. na podstawie umowy z dnia 15 stycznia 2009 roku, zmienionej następnie aneksem nr (...) z dnia 23 września 2010 roku oraz aneksem nr (...) z dnia 14 sierpnia 2012 roku, dłużnikowi B. B.. Stosownie do umowy kredytu, jego spłata została zabezpieczona poprzez: ustanowienie hipoteki umownej zwykłej w kwocie 115.691,64 CHF oraz ustanowienie hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 30.080,00 CHF na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Podnosił jedocześnie, że wzywał pozwaną do dobrowolnego uregulowania należności wynikających z ustanowionych hipotek, jednak pozwana do dnia wniesienia pozwu nie spłaciła swojego zobowiązania.

Pozwana w odpowiedzi na pozew żądała oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą od pełnomocnictwa. Z ostrożności procesowej wnosiła jednak, na wypadek przegrania sprawy, o nieobciążanie jej kosztami niniejszego postępowania z uwagi na obecny zły stan majątkowy pozwanej oraz jej trudną sytuację życiową. Wskazywała, że jest osobą bezrobotną, samotnie wychowującą syna ze związku z dłużnikiem osobistym powoda - B. B.. Wskazywała również, że ma zdiagnozowaną chorobę pląsawicy H.. Jedynym wartościowym składnikiem majątku pozwanej jest natomiast nieruchomość stanowiąca zabezpieczenie rzeczowe kredytu, którego dotyczy przedmiotowe postępowanie. Wskazywała także, że nie skorzystała z kwoty kredytu udzielonego dłużnikowi osobistemu powoda B. B., gdyż ten nie wywiązał się z obietnicy przeznaczenia połowy uzyskanego kredytu na zabezpieczenie przyszłości wspólnego z pozwaną dziecka.

W uzasadnieniu stanowiska powódka kwestionowała zasadność powództwa, tak co do zasady jak i co do wysokości. Kwestionowała przede wszystkim okoliczność podpisania przez nią oświadczenia o ustanowieniu tytułem zabezpieczenia umowy kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...), hipoteki umownej zwykłej w kwocie 115.691,64 CHF oraz ustanowieniu hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 30.080,00 CHF na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...). Jej zdaniem, niewystarczającym do wykazania istnienia hipoteki jest wyłącznie wpis w prowadzonej dla nieruchomości księdze wieczystej. Do powstania hipoteki konieczna jest bowiem umowa oraz wpis hipoteki, zaś domniemanie wynikające z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ma charakter wzruszalny. W związku z powyższym, zdaniem pozwanej, dojść może do sytuacji, kiedy wpis w księdze wieczystej jest ważny od strony proceduralnej, gdyż dokonywany jest na podstawie oświadczenia banku (art. 95 prawa bankowego), jednak hipoteka w ogóle z punktu widzenia materialno-prawnego nie powstała np. ze względu na brak oświadczenia dłużnika o ustanowieniu hipoteki. Powód, zdaniem pozwanej, w ogóle nie wykazał, aby pozwana rzeczywiści ustanowiła na jego rzecz hipoteki ujawnione w księdze wieczystej, a pozwana takiej okoliczności zaprzecza. Przedłożenie jedynie odpisu księgi wieczystej jest, jej zdaniem, w tym zakresie niewystarczające. Także niewystarczającym jest, jej zdaniem, jedynie oświadczenie banku wydane na podstawie art. 95 ust. 1 ustawy prawo bankowe, gdyż obecnie dokumenty bankowe nie mają już mocy dokumentów urzędowych. Dalsza ewentualna inicjatywa powoda w tym zakresie jest, zdaniem pozwanej, sprekludowana na podstawie art. 207 § 6 k.p.c.

Niezależnie od tego pozwana wskazywała, że powód nie wykazał, aby roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu w ogóle powstało wobec jej osoby. Nie wykazano bowiem wypowiedzenia umowy dłużnikowi osobistemu, co jest konieczne z perspektywy § 41 umowy, jak też nie wykazano, aby powiadamiano o wypowiedzeniu poręczyciela. Pozwana kwestionowała, aby kiedykolwiek była informowana przez powoda o wypowiedzeniu umowy kredytu. Ponadto wskazywała, że powód nie wykazał, aby doręczał B. B. bądź pozwanej przypomnienia o zaległościach w spłacie dwóch kolejnych rat kredytu, po których dopiero mogło nastąpić wypowiedzenie umowy, do czego powód był zobowiązany na podstawie § 40 umowy. W tym kontekście pozwana również wskazywała argument prekluzji, co do dalszej inicjatywy dowodowej powoda.

W części argumentacji kwestionującej powództwo co do wysokości powódka wskazała, że dla wykazania wysokości roszczenia nie jest wystarczającym dokument w postaci wyciągu z ksiąg banku. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego oraz obecnie obowiązujący przepis art. 95 ust. 1 prawa bankowego wskazywała, że wyciągi z ksiąg banku nie mają mocy dokumentu urzędowego. Powołanie się zatem przez powoda na dokument w postaci wyciągu z ksiąg banku dla wykazania wysokości roszczenia w ogóle nie można traktować jako udowodnienia przez powoda wysokości roszczenia objętego pozwem, a powód nie wykazał tej okoliczności żadnym innym dowodem. Zgodnie zaś z art. 6 k.c., to na powodzie ciąży w tym zakresie ciężar dowodowy, jednak wobec niewykazania tej okoliczności już w pozwie pozwana wskazywała, powołując się na treść art. 207 § 6 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c., na brak możliwości jakiejkolwiek w tym zakresie obecnie inicjatywy powoda.

Stanowiska stron w toku postępowania nie ulegały modyfikacjom.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 15 stycznia 2009 roku pomiędzy (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. Oddział 1 w W., a B. B., doszło do podpisania umowy kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...), w ramach której bank zobowiązał się udzielić B. B. kredytu w wysokości 115.691,64 CHF na okres 300 miesięcy ( k. 43 - oryginał umowy kredytowej z dnia 15 stycznia 2009 roku (kopia na k. 15-21v, k. 4 - wyciąg z ksiąg rachunkowych banku). Jako zabezpieczenie umowy kredytu, na nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), pozwana P. K. ustanowiła na rzecz banku hipotekę umowną zwykłą w kwocie 115.691,64 CHF oraz hipotekę umowną kaucyjną do kwoty 30.080,00 CHF (k. 91 - oryginał oświadczenia o ustanowieniu hipoteki, kopia na k. 7, k. 43 - oryginał oświadczenia banku o ustanowieniu hipoteki, kopia na k. 14, k. 77-8 - odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) ). Wpis hipotek w dziale IV księgi wieczystej (...) nastąpił w dniu 2 lutego 2009 roku, na podstawie wniosku złożonego w wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim w dniu 27 stycznia 2009 roku ( k. 79v-80 - informacje zawarte w dziale IV księgi wieczystej nr (...) wraz z podstawami wpisu).

Umowę kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...) z dnia 15 stycznia 2009 roku dwukrotnie aneksowano. Aneks nr (...) z dnia 23 września 2010 roku dotyczył zawieszenia spłaty trzech kolejnych rat miesięcznych kapitałowo-odsetkowych za miesiąc od października 2010 roku do grudnia 2010 roku, przypadających odpowiednio do spłaty na dzień od 1 września 2010 roku do 1 grudnia 2010 roku. Aneksem nr (...) z dnia 14 sierpnia 2012 roku, strony dokonały restrukturyzacji kredytu poprzez przeniesienie wymagalnych należności w stan należności niewymagalnych ( k. 43 - oryginały aneksów, kopie na k. 22-23).

Pismem z dnia 1 października 2013 roku P. K. wezwano, w związku z zabezpieczeniem kredytu na nieruchomości pozwanej, do uregulowania wymagalnej należności wobec (...) Banku (...) S. A. z siedzibą w W.. Wezwanie doręczono pozwanej w dniu 8 października 2013 roku ( k. 43 - wezwanie do zapłaty wraz potwierdzeniem odbioru, kopia na k. 12-13).

Wcześniej, wezwaniem z dnia 5 marca 2013 roku wysłanym na adres ul. (...), (...)-(...) P. w dniu 7 marca 2013 roku, do zapłaty zaległych rat wzywano dłużnika osobistego B. B. ( k. 91 - oryginał wezwania wraz z potwierdzeniem nadania, kopia- k. 89-90).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne zawarcia umowy kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...) przez dłużnika osobistego powoda B. B., nie były przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Pozwana kwestionowała natomiast zasadność swojej odpowiedzialności jako dłużnika rzeczowego z tytułu zobowiązań wynikających z przedmiotowej umowy kredytu wskazując, iż nigdy nie podpisywała oświadczenia o ustanowieniu hipotek na należącej do niej nieruchomości, wskazując jednocześnie, że w tym zakresie nie może być wystarczający wpis w księgach wieczystych, który jest dokonywany w oparciu jedynie o oświadczenie banku.

Argumentacja pozwanej w tym zakresie okazała się być bezzasadna. Powód przedstawił bowiem w niniejszej sprawie oryginał oświadczenia pozwanej, w którym oświadczyła ona o ustanowieniu na rzecz powoda (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. hipoteki umownej zwykłej w kwocie 115.691,64 CHF oraz ustanowieniu hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 30.080,00 CHF na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Hipoteki ustanowiono celem zabezpieczenia wierzytelności banku wobec dłużnika osobistego B. B., wynikającej z umowy kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...) z dnia 15 stycznia 2009 roku. Okoliczności kwestionowane przez pozwaną wynikają z przedmiotowego dokumentu wprost, zaś pozwana nie przedstawiła w tym zakresie żadnego przeciwdowodu mogącego skutkować wątpliwościami co do prawdziwości dokumentu. Tym samym należy uznać, że powodowy bank był uprawniony do wystawienia w trybie art. 95 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1376 ze zm.) oświadczenia stanowiącego podstawę wpisu hipotek do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości pozwanej, ze względu na fakt złożenia przez pozwaną pisemnego oświadczenia (pod rygorem nieważności), wymaganego przez art. 95 ust. 4 tejże ustawy, tj. oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku.

Jednocześnie należy uznać, że chybione są zarzuty pozwanej w zakresie wynikającej z przepisów postepowania cywilnego prekluzji dowodowej powoda w tym zakresie. Należy bowiem uznać, że potrzeba złożenia przedmiotowego dokumentu pojawiła się dopiero na skutek argumentacji pozwanej ukierunkowanej na podważenie w ogóle istnienia jej oświadczenia o ustanowieniu hipotek, czego powód nie musiał się spodziewać. We wstępnym etapie wystarczającym było bowiem udokumentowanie tej okoliczności oświadczeniem banku stanowiącym podstawę wpisu oraz wpisem w księgach wieczystych, który objęty jest domniemaniem wynikającym z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 707 ze zm.), stanowiącego, że domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Istotnie należy przyznać rację pełnomocnikowi pozwanej, że domniemanie to ma charakter wzruszalny, jednak strona pozwana nie podjęła w tym zakresie inicjatywy dowodowej, zaś twierdzenia pozwanej nie mogą stanowić wobec pozostałego materiału dowodowego wystarczającej podstawy dla poczynienia oczekiwanych przez pozwaną ustaleń.

Podobnie niezasadne, zdaniem Sądu, są zarzuty pozwanej dotyczące kwestii niedopuszczalności wypowiedzenia umowy kredytu ze względu na niewyczerpanie przez powoda przewidzianej umową kredytu procedury przypomnień o zaległościach w spłacie kredytu, które winien otrzymać, tak dłużnik osobisty, jak i pozwana jako dłużnik (...) S.A. z tytułu ustanowienia zabezpieczenia kredytu. Jeśli chodzi o kwestię doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty wymagalnej należności z tytułu kredytu, zdaniem Sądu, nie pozostawia ona wątpliwości, gdyż dokumentuje je oryginał wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniem doręczenia zawierającym podpis pozwanej (k. 43). Jeśli chodzi natomiast o kwestię wcześniejszych przypomnień o zaległościach w spłatach kredytu (§ 33 umowy), bank przedstawił w tym zakresie wydruki informujące o wysłaniu „ zawiadomień o niedopłacie, braku”. Zdaniem Sądu, nie sposób jednak uznać, aby przesłanka udokumentowania wysłania przypomnień miała dla możliwości wypowiedzenia kredytu i postawienia go w stan wymagalności decydujące znaczenie. Taka okoliczność nie wynika bowiem z analizy postanowień umowy, w której wyraźnie wskazano (§ 33 umowy), że przypomnienia będą wysyłane listami zwykłymi, a więc nierejestrowanymi. Udokumentowanie tej okoliczności jest zatem w chwili obecnej praktycznie niemożliwe, bądź zdecydowanie ograniczone, aczkolwiek nie sposób uznać, aby należało taką sytuację traktować w kategoriach braku możliwości wypowiedzenia kredytu i dochodzenia należności. Z pewnością taka wola stron nie wynika z treści umowy, gdyż bank sam ograniczałby sobie w ten sposób możliwość dochodzenia należności, a nie sposób uznać, aby do tego zmierzał w umowie jako profesjonalista. Gdyby udokumentowanie przypomnień grało istotną rolę przy realizacji przez strony postanowień umowy, z pewnością postanowienia umowy szłyby w kierunku zwrotnego potwierdzenia odbioru, a nie jedynie listu zwykłego. Znaczenie dla wypowiedzenia ma raczej fakt niewywiązywania się przez dłużnika osobistego z postanowień dotyczących spłaty kredytu i brak spłaty co najmniej dwóch kolejnych rat kredytu, co nie było przez pozwaną kwestionowane. Dołączone do akt wydruki z systemu komputerowego należy uznać w tym zakresie za wystarczające dla stwierdzenia, że czynności „przypominające” były przez bank podejmowane.

Za chybioną Sąd uznał również argumentację strony pozwanej odnoszącą się do braku wykazania wysokości roszczenia powoda.

Istotnie, wyciągi z ksiąg banku utraciły w postępowaniu cywilnym moc dokumentów urzędowych. Nie sposób jednak uznać, że nie posiadają one w niniejszej sprawie waloru dowodowego jako dokument prywatny. Należy pamiętać bowiem, że wyciągi tego rodzaju muszą odzwierciedlać stan ksiąg rachunkowych banku, prowadzonych według szczegółowych zasad określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 330 ze zm.), zaś banki są poddawane m.in. w tym zakresie, wnikliwej kontroli przez instytucje działające w ramach nadzoru finansowego. Tym samym, wykazanie przez pozwaną, że kwoty wskazane przez powoda w wyciągu z ksiąg banku nr (...) nie odpowiadają rzeczywistości, powinno zmierzać do wykazania nieprawidłowości przy wykonywaniu przez bank obowiązków rachunkowych. Pozwana nie podjęła natomiast w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej, ograniczając się jedynie do gołosłownych twierdzeń. Wątpliwości co do rzetelności wskazanych kwot nie powodują natomiast także pozostałe dokumenty zgromadzone w sprawie niniejszej, gdyż kwota wskazana w wyciągu nie odbiega od tych, wskazanych w innych materiałach z akt sprawy. W szczególności fakt, że wysokość zobowiązania została wskazana przez bank prawidłowo, uwiarygodnia dokument aneksu nr (...) do umowy kredytu z dnia 14 sierpnia 2012 roku, w którym dłużnik osobisty własnoręcznym podpisem potwierdził m.in. wysokość zadłużenia, które jeśli chodzi o należność główną w dniu podpisania aneksu, kształtowało się na poziomie wyższym niż wskazuje wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 4 grudnia 2013 roku. Twierdzenia pozwanej co do braku wykazania wysokości należności nie są zatem poparte jakimikolwiek argumentami. Podważenie wysokości zobowiązania wymagało wykazania przez pozwaną większej inicjatywy ukierunkowanej na podważenie rzetelności złożonego przez powoda dokumentu prywatnego.

Roszczenie powoda przeciwko pozwanej P. K. wynika, jak wskazano w pozwie, z rzeczowego zabezpieczenia spłaty kredytu bankowego, jakim było ustanowienie na nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), hipoteki umownej zwykłej w kwocie 115.691,64 CHF oraz hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 30.080,00 CHF. Możliwość rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności wynika z treści art. 65 ust. 1 u.k.w.h., który stanowi, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Uprawnienie do zaspokojenia się z nieruchomości, według dominujących w doktrynie poglądów, nie ogranicza się wyłącznie do ściśle rozumianego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości i obowiązku znoszenia egzekucji przez dłużnika, a nosi charakter tzw. obligacji realnej, co oznacza, że wierzyciel hipoteczny może żądać od właściciela zapłaty sumy hipoteki z ograniczeniem do przedmiotu hipoteki. Odpowiedzialność P. K., jako dłużnika hipotecznego z tytułu wierzytelności powoda wynikającej z opisanej umowy kredytu jest więc, na chwilę obecną, odpowiedzialnością wyłącznie rzeczową, ograniczającą się do przedmiotowej nieruchomości, nie zaś odpowiedzialność osobistą całym majątkiem dłużnika. Podstawę odpowiedzialności pozwanego jako dłużnika rzeczowego stanowi art. 75 u.k.w.h., w myśl którego zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny. Niezbędnym zatem dla uzyskania przez wierzyciela możliwości egzekucji z przedmiotowej nieruchomości jest uzyskanie w postępowaniu sądowym tytułu egzekucyjnego, a następnie tytułu wykonawczego poprzez zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności.

W niniejszej sprawie, jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, nie budzi wątpliwości fakt ustanowienia przez pozwaną hipotek: zwykłej i kaucyjnej na nieruchomości, zabezpieczających umowę kredytu hipotecznego (...) w (...) nr (...). Wszechstronna analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazuje na istnienie po stronie powoda wymagalnej wierzytelności z tytułu wymienionej umowy kredytu, we wskazanej przez powoda wysokości. Pozwana nie podnosiła w postępowaniu żadnych zarzutów natury materialnej, mogących świadczyć o wadzie złożonego wobec powoda oświadczenia woli. W związku z powyższym, jej odpowiedzialność jako dłużnika rzeczowego, wynikającą z umowy kredytu zawartej pomiędzy powodem a B. B., należy uznać za niewątpliwą.

W związku z powyższym powództwo (...) Banku (...) S.A. w W. należało w całości uznać za zasadne, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania w punkcie II Sąd orzekł przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. uwzględniając fakt, że pozwana jest osobą bezrobotną (k. 103 - zaświadczenie z PUP w M.), samotnie wychowującą małoletniego syna, a także biorąc pod uwagę jej dolegliwości o charakterze neurologicznym (k. 58 - wynik badania pod kątem pląsawicy H.).