Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 4 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Iwona Podwójniak

Protokolant: Joanna Wołczyńska-Kalus

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2014 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko M. C. i B. C.

o stwierdzenie nieważności umowy

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda K. G. na rzecz pozwanych M. C. i B. C. kwotę 7 217,00 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  nie uiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 147/12

UZASADNIENIE

Powód G. G. (1)w pozwie z dnia 25 kwietnia 2012 roku (data nadania) złożonym przeciwko B.i M.małżonkom C.wniósł o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)o powierzchni 0,1158 ha położoną we F.gmina L., dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...), nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)o powierzchni 0,1159 ha położoną we F.gmina L., dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...)oraz nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)o powierzchni 0,1159 ha położoną we F.gmina L., dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...)zawartej w dniu 22 września 2005 roku między nim jako zbywcą a pozwanymi jako nabywcami.

W uzasadnieniu żądania wskazał, że jedynym powodem zawarcia umowy była chęć uzyskania przez niego środków z kredytu zaciągniętego przez pozwanych na zapłatę części ceny. Nigdy nie żądał i nie otrzymał od pozwanych kwot, które mieli mu zapłacić w gotówce. Uzyskał jedynie środki z kredytu. Cała transakcja miała bowiem na celu jedynie pomoc w jego trudnej sytuacji finansowej. Postanowił fikcyjnie sprzedać nieruchomość córce i zięciowi, aby uzyskać z banku (...) środki z kredytu. Do chwili obecnej przebywa na przedmiotowej nieruchomości, co miesiąc przekazuje pozwanym kwoty na spłatę kredytu, który dla niego zaciągnęli.

Pozwani nie uznali powództwa i wnieśli o jego oddalenie na koszt powoda.

W odpowiedzi na pozew podali, że nie jest prawdą, jakoby przedmiotowa umowa sprzedaży została zawarta dla pozoru – oba oświadczenia woli, a mianowicie ujawnione między stronami i przeznaczone na zewnątrz miały taką samą treść – sprzedaż nieruchomości należącej do powoda na rzecz pozwanych, co wywołało zamierzony skutek prawny.

Sąd Okręgowy ustalił:

W dniu 22 września 2005 roku przed notariuszem A. S.strony, tj. powód G. G. (1)jako zbywca oraz pozwani B.i M.małżonkowie C.jako nabywcy zawarli umowę sprzedaży nieruchomości położonej we F.gmina L.. G. G. (1)sprzedał B.i M.małżonkom C.działki oznaczone w ewidencji gruntów numerami: (...)o powierzchni 0,1158 ha, (...)o powierzchni 0,1159 ha oraz (...)o powierzchni 0,1159 ha.

Nieruchomość stanowiąca działkę oznaczoną numerem (...)była zabudowana budynkiem mieszkalnym murowanym, natomiast dwie pozostałe działki: (...)i (...) były niezabudowane.

Dla każdej z nieruchomości urządzona była księga wieczysta. Księgi prowadzi Sąd Rejonowy w Łasku.

Działka (...) nie była obciążona żadnymi prawami rzeczowymi ograniczonymi. W księgach pozostałych działek wpisane były obciążenia: działkę (...) obciążała hipoteka kaucyjna do kwoty najwyższej 360 000 zł na rzecz (...) Bank Spółki Akcyjnej I Oddział w Ł. zabezpieczająca udzielony przez ten Bank (...) kredyt złotowy denominowany w walucie obcej w wysokości 200 000 zł waloryzowany w walucie franka szwajcarskiego na dokończenie budowy domu mieszkalnego, tak samo w księdze wieczystej urządzonej dla działki (...) wpisana była hipoteka kaucyjna do kwoty najwyższej 360 000 zł na rzecz (...) Bank Spółki Akcyjnej I Oddział w Ł. zabezpieczająca udzielony przez ten Bank (...) kredyt złotowy denominowany w walucie obcej w wysokości 200 000 zł waloryzowany w walucie franka szwajcarskiego na dokończenie budowy domu mieszkalnego.

Przy akcie G. G. (1) okazał zaświadczenie wydane przez (...) Bank w dniu 22 września 2005 roku wskazujące, że zadłużenie z tytułu udzielonego mu kredytu mieszkaniowego wynosi na dzień 22 września 2005 roku 70 953,08 franka szwajcarskiego, w przeliczeniu – 181 278,02 zł.

W akcie wskazano, że G. G. (1) sprzedaje B. i M. małżonkom C. przedmiotowe nieruchomości za łączną cenę w kwocie 500 000 zł.

Wskazano również, że powyższa cena płatna jest w następujący sposób: kwota 104 333,84 zł została zapłacona przez kupujących sprzedającemu, co G. G. (1) potwierdza, kwotę 181 278,02 zł M. i B. małżonkowie C. zobowiązują się zapłacić w terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia umowy na konto (...) Banku Spółki Akcyjnej I Oddział w Ł., celem spłaty wierzytelności tego Banku wobec G. G. (1) z tytułu udzielonego mu kredytu, resztę ceny w kwocie 214 388,14 zł M. i B. małżonkowie C. zobowiązują się zapłacić G. G. (1) w terminie 10 dni roboczych od dnia zawarcia umowy przelewem na wskazane przez niego konto bankowe.

Na kupno nieruchomości (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. Oddział w Ł. udzieliła małżonkom C. kredytu „Własny K. hipoteczny” na podstawie umowy z dnia 8 września 2005 roku. Suma kredytu wynosiła 157 260 franków szwajcarskich. Kredyt miał być wypłacony w dwóch transzach. Warunkiem postawienia do dyspozycji pierwszej transzy było m.in. udokumentowanie zaangażowania środków własnych w wysokości 100 000 zł na rzecz sprzedającego.

Kwoty płatne G. G. (1) jako część ceny sprzedaży w wysokości 181 278,02 zł i 214 388,14 zł pochodzić miały z powyższego kredytu.

Spłata kredytu została określona w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych do 1 września 2035 roku.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu małżonkowie C.ustanowili na nieruchomościach stanowiących działki (...), (...)i (...)hipoteki zwykłe i kaucyjne – te ostatnie zabezpieczające odsetki.

(d. akt notarialny – umowa sprzedaży i oświadczenie o ustanowieniu hipotek – k. 12-23, umowa kredytu mieszkaniowego – k. 80-89).

W dacie zawierania umowy sprzedaży pozwany M. C. był posiadaczem rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego w Banku (...) SA z limitem w saldzie debetowym w wysokości 10 000 zł. Zadłużenie w rachunku na dzień 21 września 2005 roku wynosiło 9 855,31 zł. Pozwany M. C. korzystał również z limitu kredytowego w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym przyznanym w kwocie 20 000 zł w (...) Bank. Saldo zadłużenia na dzień 21 września 2005 roku wynosiło 19 617,15 zł. Pozwany M. C. posiadał także odnawialny limit debetowy w wysokości 5 000 zł w rachunku prowadzonym przez (...) Bank SA. Na dzień 21 września 2005 roku zadłużenie z tytułu wykorzystanego limitu wynosiło 4 612,93 zł. Pozwany M. C. posiadał też odnawialny kredyt konsumpcyjny w MultiBank z przyznanym limitem w wysokości 29 500 zł. Na dzień 21 września 2005 roku zadłużenie wynosiło 21 890,27 zł (d. zaświadczenia – k. 186-189).

Kwota 214 388,14 zł została przelana na konto (...) Banku Spółki Akcyjnej I Oddział w Ł. i wierzytelność tego Banku wobec G. G. (1) z tytułu udzielonego mu kredytu została w ten sposób spłacona. Tak samo kwota 214 388,14 zł została przelana przez M. i B. małżonków C. na konto wskazane przez G. G. (1) – wszystko z pieniędzy uzyskanych przez pozwanych z kredytu „Własny K. hipoteczny” (bezsporne).

Powód G. G. (1) i pozwana B. C. to ojciec i córka, natomiast pozwany M. C. to mąż pozwanej B. C. i zięć powoda G. G. (1) (bezsporne).

W dacie zawarcia umowy sprzedaży stosunki między stronami były bardzo dobre. Propozycja transakcji pochodziła od powoda, który potrzebował pieniędzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą – prowadził wówczas lombard pod zastaw samochodów. Powód wskazywał, że ma już kredyty i nie może się ubiegać o dalsze na swoje nazwisko (bezsporne).

Pozwani zdecydowali się nabyć nieruchomość od powoda – mieli w planach budowę domu i chcieli pomóc ojcu (d. zeznania świadków: K. M. – k. 134-135, E. S. – k. 133 odwr.-134, zeznania pozwanych – nagranie 01: 03:08 – 01::46:27 – koperta k. 259, protokół skrócony – k. 257 odwr.-258 odwr., k. 112-113).

W dacie zawarcia umowy sprzedaży pozwani mieszkali w Ł. w mieszkaniu przy ulicy (...) i tak jest nadal. W tym mieszkaniu zameldowany był również powód. Faktycznie jednak mieszkał w domu we F. i tak pozostało także – w wyniku takiego uzgodnienia – po zawarciu przedmiotowej umowy (bezsporne). On był ubezpieczającym przedmiotowy budynek – w latach 2007-2012, natomiast jako ubezpieczeni w umowie wskazywani byli pozwani (d. polisy ubezpieczeniowe – k. 119-123).

Pozwani w dacie zawarcia umowy mieli małe dziecko i planowali zamieszkanie w nabytej nieruchomości dopiero gdy syn rozpocznie naukę. Mając małe dziecko wygodniej było im mieszkać w mieście (d. zeznania świadków: K. M. – k. 134-135, E. S. – k. 133 odwr.-134, P. G. – nagranie – 00:04:51- 00:27:25 – koperta k. 166, protokół skrócony – k. 165-165 odwr., zeznania pozwanych – nagranie 01: 03:08 – 01::46:27 – koperta k. 259, protokół skrócony – k. 257 odwr.-258 odwr., k. 112-113).

Po nabyciu przez pozwanych nieruchomości we F. był tam urządzany ogród i były także wykonywane prace wewnątrz budynku – w latach 2007-2008.

W tym okresie pozwani dokonali przelewu pieniędzy na konto powoda: w dniu 8 kwietnia 2008 roku w kwocie 14 000 zł, w dniu 15 lipca 2008 roku na sumę 12 500 zł, w dniu 7 października 2008 roku na kwotę 12 500 zł, w dniu 8 grudnia 2008 roku w wysokości 12 500 zł, w dniu 9 marca 2009 roku w kwocie 12 500 zł oraz w dniu 11 maja 2009 roku w wysokości 12 500 zł (d. potwierdzenia wykonania przelewu – k. 234-239).

Postanowieniem z dnia 25 października 2007 roku Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Ł. wszczął z urzędu postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia przychodu pochodzącego z nieujawnionych źródeł przychodu oraz zobowiązania w podatku dochodowym za rok 2005 od uzyskanego z tego tytułu dochodu.

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2008 roku postępowanie podatkowe jak wyżej zostało umorzone – ustalono, że kwota wydatków na zakup działek mieści się w ujawnionych źródłach przychodów uzyskanych przez małżonków C..

(d. postanowienie – k. 75, decyzja – k. 76-77).

Raty kredytu zaciągniętego przez małżonków C. były spłacane z rachunku bankowego pozwanego M. C. (d. historia operacji na rachunku za okres od 2 stycznia 2009 roku do 2 maja 2012 roku – k. 78-79).

Powód G. G. (1) w 2005 roku z pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnął przychód w wysokości 39 750 zł, a dochód w wysokości 33 318,92 zł. W 2006 roku osiągnął przychód w wysokości 40 400 zł, dochód w wysokości 33 291,71 zł. W 2007 roku przychód wynosił 37 600 zł. dochód – 31 451,07 zł. W 2008 roku powód osiągnął przychód w wysokości 32 400 zł, dochód w wysokości 29 482,05 zł. W 2009 roku przychód powoda wynosił 68 145,24 zł, dochód – 67 366,39 zł. W 2010 roku powód nie osiągnął żadnego przychodu. Tak samo nie osiągnął przychodu w 2011 roku (d. zeznania podatkowe PIT 36, informacja o wysokości dochodu PIT B – koperta – k. 182).

Pozwany M. C. od 1995 roku prowadzi działalność gospodarczą – jest taksówkarzem. W 2008 roku osiągnął dochód w wysokości 84 441,44 zł, w 2009 roku – 39 156,33 zł (za 6 miesięcy), w 2010 roku – 63 067,10 zł, w 2011 roku – 46 641,10 zł, w 2012 – 81 364,38 zł oraz za 5. miesięcy w 2013 roku – 47 405,22 zł (d. zestawienie dochodów – koperta – k. 202).

Pozwana B. C. w 2003 roku osiągnęła dochód w wysokości 19 845,64 zł. W 2004 roku jej dochód wynosił 19 808,83 zł. W 2005 roku osiągnęła dochód w kwocie 5 149,50 zł. W 2007 jej dochód zamknął się kwotą 4 035,37 zł. W 2008 roku dochód pozwanej wyniósł 18 698,41 zł. W 2009 roku pozwana osiągnęła dochód w wysokości 29 491,89 zł. W 2010 roku dochód pozwanej wyniósł 36 170,89 zł. W 2011 roku pozwana wypracowała dochód w wysokości 23 669,81 zł. W 2012 roku dochód pozwanej wyniósł 13 892,66 zł (d. zeznania podatkowe PIT 37 – koperta – k. 202).

W dniu 9 lutego 2007 roku pozwani dokonali sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...)położonego w Ł.przy ulicy (...)za cenę 120 000 zł (d. akt notarialny – k. 240-243).

Konflikt między stronami powstał w 2009 roku. Okazało się, że powód jest poważnie zadłużony. Na adres jego zameldowania – (...)12 była doręczana korespondencja windykacyjna, pojawiali się komornicy. W pewnym momencie pozwany M. C.zażądał, żeby powód wymeldował się z tego mieszkania. Zaczęło dochodzić do agresywnych sytuacji. Z wniosku pozwanej B. C.zostało wszczęte postępowanie o wymeldowanie G. G. (1)z mieszkania przy ul. (...)w Ł.(d. zawiadomienie o wszczęciu postępowania – k. 233).

Ostatecznie powód wymeldował się z mieszkania córki i zięcia sam (bezsporne).

Konflikt dotyczył też tego, że pozwani kiedy ich syn miał rozpocząć naukę w szkole podstawowej – w 2010 roku – chcieli zamieszkać we F.. Pozwany nie chciał się wyprowadzić. Wymienił zamek w drzwiach (d. zeznania świadków: K. M. – k. 134-135, E. S. – k. 133 odwr.-134, P. G. – nagranie – 00:04:51- 00:27:25 – koperta k. 166, protokół skrócony – k. 165-165 odwr., zeznania pozwanych – nagranie 01: 03:08 – 01::46:27 – koperta k. 259, protokół skrócony – k. 257 odwr.-258 odwr., k. 112-113, wskazanie powoda – k. 63 odwr. akt I C 563/12 Sądu Rejonowego w Łasku).

Pismem z dnia 10 maja 2012 roku pozwani wezwali powoda do opuszczenia nieruchomości we F.. Ponieważ powód nie zastosował się do wezwania, pozwani wystąpili o jego eksmisję.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2012 roku Sąd Rejonowy w Łasku nakazał G. G. (1) opuścić i opróżnić budynek we F. oraz wydać małżonkom C. stanowiącą ich własność nieruchomość tamże położoną (dokumenty i wyrok w sprawie I C 563/12 Sądu Rejonowego w Łasku).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dowodów.

Wskazać należy, że każda ze stron zaoferowała określony materiał dowodowy na okoliczność wykazania własnych – przeciwnych wobec drugiej strony – racji: powód celem wykazania, że umowa była pozorna, natomiast pozwani – na okoliczność, że umowa takiego charakteru nie miała.

Powód zgłosił wnioski dowodowe z zeznań świadków: K. G. (k. 131 odwr.-132 odwr.), M. S. (k. 132 odwr.-133 odwr.) i M. G. (nagranie – 00:01:35 – 00:30:47 – koperta – k. 203, protokół skrócony – k. 200-200 odwr.), natomiast pozwani z zeznań świadków: E. S. (k. 133 odwr.-134), K. M. (k. 134-135) i P. G. – nagranie – 00:04:51- 00:27:25 – koperta k. 166, protokół skrócony – k. 165-165 odwr.).

Oceniając przedstawione przez strony dowody z zeznań świadków, w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest wystarczających podstaw dla uznania, że powód wykazał, że umowa sprzedaży zawarta między stronami w dniu 22 września 2005 roku była pozorna. Co prawda świadek M. G. zeznał, że był świadkiem jak powód przekazywał pozwanej pieniądze na raty kredytu, a świadkowie K. G. i M. S. podali, że umowa była fikcyjna, niemniej w świetle całokształtu materiału dowodowego, zeznania te nie mogą być podstawą dla ustaleń zgodnie ze stanowiskiem powoda.

Zeznania te pozostają bowiem w opozycji do zeznań świadków przedstawionych przez pozwanych, z których jednoznacznie wynika, że umowa nie była fikcyjna, że pozwani rzeczywiście nabyli dom i działki, że cieszyli się z tego zakupu, że w jakiś czas po zakupie w domu tym została zorganizowana impreza – parapetówka. Świadkowie zaoferowani przez pozwanych nigdy nie słyszeli, żeby małżonkowie C. otrzymywali od powoda pieniądze na spłatę kredytu zaciągniętego na kupno domu.

Przede wszystkim należy podnieść w tym miejscu treść zeznań świadka K. M.– matki pozwanego M. C., która w sposób bardzo wiarygodny zrelacjonowała stosunki między stronami i przedstawiła fakty dotyczące przedmiotowej umowy. Z zeznań tego świadka wynika m.in., że wyłożyła część pieniędzy na zapłatę powodowi pierwszej części ceny – wygrała wtedy sprawę ze spółdzielnią T. – „akurat miałam pieniądze i chciałam pomóc dzieciakom”. Podała również, że kiedyś podczas spotkania w czasie Ś.w mieszkaniu pozwanych w Ł., powód G. G. (1)w rozmowie powiedział, że fajnie, że dzieciaki mają dom. Była w domu we F.na imprezie. Potem drugi raz – pokazywał jej dom powód. Pozwani cieszyli się, że kupili dom. Nigdy nie słyszała od syna i synowej, że „G.dawał jakieś pieniądze na spłatę kredytu”, słyszała natomiast od nich, że według powoda umowa miała być fikcyjna”.

W świetle oceny jak wyżej – w braku innych dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia – wersja powoda o tym, że umowa między stronami była pozorna nie mogła się ostać. Pozwani w sposób stanowczy zaprzeczali stanowisku powoda, podnosząc, że nie polega ono na prawdzie. Całokształt zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwalał więc na przyjęcie jako udowodnionej pozorności umowy.

Bez dostatecznego prawnego znaczenia dla oceny powództwa pozostawała kwestia dowodzenia podstaw pozorności umowy poprzez ocenę zdolności płatniczych pozwanych w aspekcie możliwości wyłożenia pierwszej części ceny w kwocie 104 333,84 zł oraz możliwości obsługi kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości. Wnioski dowodowe powoda w tym zakresie zostały więc oddalone. Co się tyczy posiadania środków własnych na zakup nieruchomości, to prowadzone było postępowanie kontrolne przez Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Ł. w sprawie ustalenia przychodu pochodzącego z nieujawnionych źródeł przychodu oraz zobowiązania w podatku dochodowym za rok 2005 od uzyskanego z tego tytułu dochodu zakończone decyzją z dnia 14 kwietnia 2008 roku o umorzeniu postępowania. Uprawniony organ ustalił, że kwota wydatków na zakup działek mieści się w ujawnionych źródłach przychodów uzyskanych przez małżonków C.. Zarzut powoda, że postępowanie zostało przeprowadzone nierzetelnie nie może być skuteczny w niniejszym postępowaniu. Natomiast nie jest tak jak twierdzi powód, że w sposób oczywisty pozwani nie dysponowali możliwościami płatniczymi wypłaty powodowi 104 33384 zł. Przywołać w tym miejscu należy ponownie zeznania świadka K. M., także P. G. oraz dowody z dokumentów w postaci zaświadczeń banków, w których pozwany M. C. posiadał limity debetowe.

Co się zaś tyczy kwestionowania przez powoda możliwości obsługi rat kredytu, to nawet gdyby teoretycznie założyć, że taki dowód zostałby przeprowadzony zgodnie z tezą powoda (do czego jednak brak jakichkolwiek przesłanek i w sensie merytorycznym, i w sensie technicznej możliwości przeprowadzenia takiego dowodu), to i tak okoliczność ta w żaden sposób nie wykazuje przecież, że pieniądze na te raty przekazywał pozwanym powód. Tak samo powód musiałby więc także udowodnić, że posiadał zdolności płatnicze w tym zakresie, a taki dowód przez niego nie został w ogóle zgłoszony. W sprawie nie chodzi o to czy pozwani mieli możliwość spłaty, a o to, że to powód miał spłacać kredyt. Powód winien był to wykazać, czego jednak nie uczynił.

W kontekście powyższych rozważań zeznania powoda (nagranie – 00:29:19 – 01:03:08 – koperta – k. 259, protokół skrócony – k. 256 odwr.-257 odwr.) w zakresie, w którym dotyczą okoliczności spornych między stronami nie zostały przyjęte jako podstawa ustaleń.

Sąd Okręgowy zważył:

Powód w niniejszej sprawie żądał stwierdzenia nieważności umowy sprzedaży nieruchomości, powołując okoliczność, że czynność prawna była pozorna.

Zgodnie z przepisem art. 83 § 1 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podstawą formalnoprawną powództwa jest przepis art. 189 kpc, w myśl którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Powód w niniejszej sprawie jest zbywcą nieruchomości i żąda stwierdzenia nieważności umowy sprzedaży zawartej z pozwanymi.

Dla nieruchomości będących przedmiotem kwestionowanej umowy urządzone są księgi wieczyste, w których wpisani są nadal pozwani – tytułem wpisu jest umowa z dnia 22 września 2005 roku zawarta między powodem a pozwanymi.

Powód miał interes prawny w wystąpieniu z niniejszym żądaniem. Wyrok uwzględniający powództwo w sprawie mógłby być być podstawą wpisu w księdze wieczystej usuwającego niezgodność między stanem wynikającym z wpisu a rzeczywistym stanem prawnym bez potrzeby występowania ze sprawą o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Zgodnie z przepisem art. 31 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wpis potrzebny do usunięcia niegodności może nastąpić na podstawie orzeczenia sądu lub innych odpowiednich dokumentów. Takim orzeczeniem – tu: stwierdzającym nieważność, związany jest również sąd wieczystoksięgowy (art. 365 § 1 kpc). Orzeczenie ustalające nieważność umowy przywraca stan prawny wynikający z wpisu dokonanego przed zawarciem tej umowy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 października 2011 roku w sprawie IV CSK 13/11).

Powyższe przesądza jednak jedynie istnienie interesu prawnego po stronie powoda do wystąpienia z żądaniem, niemniej nie oznacza samo w sobie zasadności powództwa. Ocena w tym zakresie musi być odniesiona do podstaw materialnoprawnych żądania określonych w przepisie art. 83 § 1 kc.

Oświadczenie jest złożone dla pozoru, jeżeli strony czynności prawnej działały bez zamiaru wywołania skutków prawnych uzewnętrznionego oświadczenia, jeżeli treść jak w umowie nie odzwierciedla ich rzeczywistych zamiarów. Inaczej, czynność prawna jest pozorna, jeżeli strony nie miały zamiaru wywołania skutków prawnych jak w elementach istotnych tworzących umowę, nie miały zamiaru wykreowania poprzez swoje oświadczenie woli stosunku prawnego w postaci umowy – w niniejszej sprawie – umowy sprzedaży. Istotą czynności pozornej jest istnienie między stronami tajnego porozumienia, niedostępnego osobom trzecim, że ich oświadczenia nie mają wywołać zwykłych skutków prawnych dokonywanej czynności. Druga strona czynności prawnej musi wyrazić zgodę na pozorny charakter czynności.

W niniejszej sprawie powód opiera żądanie pozwu na twierdzeniu, że strony zawierając umowę sprzedaży nie miały zamiaru wywołania skutków prawnych tej umowy, tj. przeniesienia własności nieruchomości na rzecz pozwanych. Wskazuje, że umowa została sporządzona tylko po to, aby mógł uzyskać pieniądze z kredytu zaciągniętego przez pozwanych. W istocie powód twierdzi, że kredyt był zaciągnięty dla niego na nazwisko pozwanych. Natomiast pozwani twierdzą, że ojcu potrzebne były pieniądze i w związku z tym zwrócił się do nich z propozycją sprzedaży im nieruchomości. Ponieważ myśleli w przyszłości o własnym domu, to zdecydowali się pomóc powodowi i kupili od niego dom i grunt za cenę 500 000 zł, która została zapłacona, w tym, w przeważającej części – około 400 000 zł, z pieniędzy z kredytu, który na ten cel zaciągnęli – środki zostały przelane na konta powoda.

Jak to już wskazano ujawnione w niniejszym postępowaniu okoliczności nie są wystarczające dla uznania zasadności powództwa. Dowód, że czynność prawna między stronami była pozorna obciążał powoda. Zgodnie bowiem z przepisem art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Jest oczywiste, że to przecież powód domaga się stwierdzenia nieważności umowy na skutek wady oświadczenia woli – pozorności. To on wywodzi z tego faktu skutki prawne – że jest właścicielem nieruchomości.

Powód nie sprostał ciężarowi dowodu. Pozwani przez cały czas stanowczo zaprzeczali wersji powoda. Powód twierdzi obecnie, że nie otrzymał od pozwanych pierwszej transzy pieniędzy – kwoty 104 333,84 zł. Tymczasem przyjęcie tych pieniędzy pokwitował – złożył oświadczenie w akcie notarialnym.

Co się tyczy twierdzenia powoda o spłacie rat kredytu przez niego, to również ta okoliczność nie została wykazana żadnym jednoznacznym dowodem. Nie istnieje jakikolwiek dowód z dokumentu, choćby dotyczący tylko jednej raty, któryby wskazywał na to, że rzeczywiście to powód płacił raty.

Z drugiej strony – na co wskazano już w ocenie materiału dowodowego – to, że umowa miała charakter rzeczywisty, a nie pozorny potwierdzają także zeznania świadków z otoczenia małżonków C., którzy byli uczestnikami ówczesnej sytuacji i stosunków między stronami i mieli wiedzę nie tylko z przekazu samych zainteresowanych, ale i z własnych obserwacji – uczestniczyli w imprezie związanej z nabyciem domu, a matka pozwanego rozmawiała z powodem, który powiedział do niej, że fajnie, że dzieciaki mają swój dom.

W takim stanie rzeczy – skoro z jednej strony w sprawie brak jest jednoznacznych dowodów na okoliczność, że umowa sprzedaży była pozorna, z drugiej wersja pozwanych – w świetle przedstawionych przez nich dowodów – nie może zostać odrzucona jako nieprawdziwa, to powództwo nie mogło zostać uwzględnione. Powód nie udowodnił zasadności dochodzonego stanowiska, dlatego jego żądanie podlega oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc. Wobec wyniku sprawy koszty te obciążają przegrywającego powoda, który powinien zwrócić pozwanym poniesione przez nich koszty procesu. Koszty procesu należne pozwanym obejmują koszty zastępstwa adwokackiego – wynagrodzenie reprezentującego pozwanych adwokata w wysokości 7 200 zł – wg stawki określonej w § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (tekst jednolity – Dz. U. z 2013 roku, poz. 461 ze zm.) oraz wydatek w postaci opłaty skarbowej od dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (art.1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej – tekst jednolity Dz. U. z 2012 roku, poz. 1282 ze zm.).

Koszty sądowe ponad uiszczone ostatecznie obciążają Skarb Państwa – wobec tego, że nie istnieją podstawy dla obciążenia nimi przeciwnika i ściągnięcia od powoda – z uwagi na niezasądzenie roszczenia (art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).