Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2014 r. w Kaliszu

odwołania E. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 13 czerwca 2014 r. Nr (...)

w sprawie E. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o odsetki

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 13 czerwca 2014 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje E. O. prawo do wypłaty odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie różnicy między należną rentą z całkowitej niezdolności do pracy a wypłaconą z częściowej niezdolności do pracy za okres od 21 stycznia 2013r. do daty wypłaty wyrównania,

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.05.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił E. O. wypłaty odsetek od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy wyliczonej decyzją z dnia 12.06.2014r., wydaną zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu, gdyż Sąd nie zawarł orzeczenia, iż to organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczenia, a odsetki przysługiwałyby tylko w sytuacji gdyby organ ponosił odpowiedzialność za brak ustalenia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu E. O. domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji i wypłaty odsetek ustawowych z tytułu nieterminowej zapłaty zaległego świadczenia rentowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania

Sąd ustalił i zważył co następuje.

Okoliczności faktyczne sprawy nie są sporne.

E. O. pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznaną do 31.10.2012r.

O rentę z całkowitej niezdolności do pracy na dalszy okres wystąpił w dniu 12.09.2012r., ale wobec stwierdzenia przez Komisję Lekarską ZUS w dniu 28.11.2012r. tylko częściowej niezdolności do pracy – prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy uzyskał dopiero w drodze odwołania od decyzji ZUS z dnia 30.11.2012r., wydanej w oparciu o to orzeczenie.

Prawo do renty w poprzednio orzekanej całkowitej niezdolności do pracy na okres od 01.11.2012 r. do 31.10.2014r. nabył bowiem na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 09.04.2013r., który to Sąd stwierdził w oparciu o opinię zespołu biegłych, iż ocena medyczna stwierdzająca poprawę stanu zdrowia z całkowitej na częściową niezdolność do pracy była wadliwa.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie istnieją zarówno podstawy faktyczne jak i prawne do wypłaty odsetek ustawowych na rzecz odwołującego się.

Stosownie do treści art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2013r. poz. 1442 ze zm.) .) jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego.

Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń. (§2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych Dz.U. Nr 12 poz. 104).

Organ rentowy uzasadniając odmowę wypłaty odsetek od świadczenia rentowego przyznanego od 01.11.2012r.. tj. od daty ustania prawa do renty z całkowitej niezdolności do pracy za poprzedni okres powołał się na treść art. 118 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na fakt, że Sąd orzekając o prawie do renty nie orzekł o odpowiedzialności ZUS.

Stanowisko organu rentowego nie jest zasadne, gdyż brak orzeczenia w wyroku o kwestii odpowiedzialności ZUS nie zamyka drogi do późniejszego dochodzenia odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

W dniu 1 lipca 2004 r. wszedł w życie art. 118 ust. 1a, który określił - jako dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji – uznaje się także dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego jeżeli tym orzeczeniem ustalono prawo do świadczenia lub jego wysokość.

Kwestią odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za opóźnienie w wypłacie świadczeń zajmował się już Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 września 2007 r. w sprawie P 11/07 (OTK-A 2007/8/97), gdzie przyjął, że art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał przywołał wyrok Sądu Najwyższego, w którym stwierdzono, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. (por. wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 r. I UK 159/04, OSNP 2005/19/308).

Trybunał zwrócił uwagę, na formułowany w piśmiennictwie pogląd, że w kontekście art. 85 ust. 1 ustawy systemowej sens normy wyrażonej w art. 118 ust. 1a ustawy o FUS można odczytać w następujący sposób: "Za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia, o ile za nieustalenie tych okoliczności odpowiedzialności nie ponosi organ rentowy" (por. K. Ślebzak, Prawna problematyka odsetek za opóźnienie w ustalaniu świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, "Przegląd Sądowy" nr 2/2006 s. 107 oraz podobnie K. Antonów, M. Bartnicki, op.cit., s. 403). Inna interpretacja przepisów regulujących odpowiedzialność organu rentownego, prowadziłaby do wniosku, że art. 118 ust. 1a ustawy o FUS nie tylko wyłączałby odpowiedzialność organu rentowego, ale również ograniczałby konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji) w sytuacji, w której uprawniony korzystałby z prawa do rozpatrzenia sprawy przez sąd (art. 45 Konstytucji). Ubezpieczony ponosiłby wówczas ujemne skutki (brak prawa do odsetek) z powodu złożenia odwołania od decyzji odmawiającej ustalenia prawa do świadczenia (lub zaniżającej jego wysokość), jeżeli tylko organ rentowy podniósłby, że okoliczności będące podstawą wydania decyzji były sporne ( por. K. Ślebzak, op.cit., s. 107-108)

Obecnie jest już utrwalone orzecznictwo sądowe wskazujące, że brak orzeczenia w przedmiocie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie przesądza o tym, że ZUS nie ponosi odpowiedzialności, (świadczy jedynie co najwyżej o tym, że strona nie zgłosiła żądania w tej kwestii).

W razie wystąpienia o odsetki po wykonaniu wyroku przyznającego świadczenia konieczne jest ustalenie z jakich przyczyn doszło do opóźnienia w wypłacie świadczenia.

Ocena która ze stron postępowania odpowiada za opóźnienie wypłaty świadczenia rentowego w danej sprawie winna być wyprowadzona z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy, gdyż obowiązki stron zależą od przedmiotu sporu w konkretnej sprawie oraz od tego, na której ze stron spoczywa ciężar wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy.

W sytuacji gdy przedmiotem sporu jest prawo do renty i jedyną sporną okolicznością jest ocena stanu zdrowia, zaś ubezpieczony przedstawia pełną dokumentację medyczną, to ewentualny błąd w ocenie medycznej obciąża organ rentowy, a nie ubezpieczonego.

Wspomniane orzeczenie Trybunału wprawdzie nie precyzuje sytuacji za jakie odpowiada organ, ale jest to zrozumiałe z uwagi na wielość i rozmaitość spraw ubezpieczeniowych. Z treści uzasadnienia wynika jednak wyraźnie, że w odniesieniu do spraw związanych z orzekaniem medycznym utrwalone jest orzecznictwo, iż to organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie organ rentowy miał możliwość wydania prawidłowej decyzji o przyznaniu renty, gdyby dokonano prawidłowej oceny stanu zdrowia badanej bezpośrednio po upływie prawa do renty z całkowitej niezdolności do pracy za poprzedni okres.

Biegli lekarze wydając opinię z dnia 19.02.2013r. w toku sprawy VU 49/12 wprost zawarli stwierdzenie, że odmienność ich stanowiska wynika z innej interpretacji zgromadzonych dowodów, gdyż nie stwierdzili żadnej poprawy stanu zdrowia w stosunku do stanowiącej podstawy wcześniejszego orzekania o niezdolności do pracy.

Prawidłowość stanowiska biegłych sądowych potwierdził wyrok sądu odwoławczego.

Odsetki – jak to wynika z §2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.02.1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych – wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenia prawa do świadczeń- do dnia wypłaty świadczeń.

W odniesieniu do decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość – wypłata świadczenia wynikającego z takiej decyzji następuje w terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.(art.118 pkt. 4 i 5 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2013 nr poz. 1440)

Terminem płatności świadczenia rentowego w rozpatrywanej sprawie jest 20 dzień danego miesiąca.

Po złożeniu w dniu 12.09.2012r. wniosku o rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy stan zdrowia odwołującego się oceniony był przez lekarza orzecznika w dniu 24.10.2012r. a przez Komisję Lekarską ZUS rozpoznająca sprzeciw odwołującego się w dniu 28.11.2012r. Po wyjaśnieniu kwestii zakresu niezdolności do pracy w tym dniu do najbliższego terminu płatności (20.12.2012r.) pozostał okres krótszy niż 30 dni. Decyzja mogłaby zostać wydana dopiero w kolejnym terminie tj. 20. 01.2013r.

Gdyby więc ocena stanu zdrowia nie była obciążona błędem, to decyzja przyznająca rentę z całkowitej niezdolności powinna być wydana najdalej do tego dnia tj.20.01.2013r.

Opóźnienie i odsetki od różnicy w wysokości świadczenia należnego i wypłaconego liczyć należy od dnia następnego po upływie tego terminu płatności, czyli od 21.01.2013r.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Wobec bezzasadności żądania odsetek już od 1.11.2012r. odwołanie w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴§1 kpc orzeczono jak w pkt.2 wyroku.