Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 2619,90 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 28.08.2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 3 lipca 2012 r. uległ uszkodzeniu pojazd R. należący do G. B., naprawa została wykonana przez powoda, zaś poszkodowany na czas naprawy wynajął samochód zastępczy. Powód w związku z tym wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 4391,10 zł obejmującą 21 dni wynajmu (za kwotę 209,10 zł brutto za dobę). Pozwany dokonał rozliczenia szkody i przyznał poszkodowanemu kwotę 1771,20 zł zwrotu kosztów najmu – uznano za zasadne 13 dni wynajmu oraz zweryfikowano stawkę za wynajem. Poszkodowany umową cesji przelał swoją wierzytelność w stosunku do pozwanego na powoda. Powód wystąpił do pozwanego o dopłatę odszkodowania, który odmówił.

Nakazem zapłaty z dnia 17 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu podniesiono, iż wypłata tytułem wynajmu za okres 13 dni w pełni wyczerpuje żądania powoda, który nie uzasadnił żadnymi dowodami konieczności wynajęcia pojazdu w określonym czasie i wysokości, powództwo nie zostało udowodnione. Pozwany zakwestionował wskazany w fakturze okres najmu - pozwany odpowiada tylko za okres konieczny i niezbędny. Ponadto u powoda nie wystąpiła szkoda, gdyż faktura nie została zapłacona.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał swe dotychczasowe stanowisko, wskazał też, że zgodnie z art.36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, poszkodowany zgodnie z zasadą pełnej kompensaty może domagać się od zakładu ubezpieczeń odszkodowania nie obejmującego nie tylko koszty naprawy samochodu, ale także pokrycia wszelkich innych szkód, które powstały na skutek wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego oraz kosztów, które poszkodowany poniósł na skutej wystąpienia zdarzenia i których nie musiałby ponosić gdyby szkoda nie zaistniała.

Wyrokiem z dnia 12 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo (pkt I), zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617, 00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II) oraz nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sadu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 63, 49 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa (pkt 3).

Dokonując analizy ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy podkreślił w pierwszej kolejności, iż w sprawie występuje zagadnienie prawne dotyczące objęcia ochroną ubezpieczeniową kosztów najmu pojazdu zastępczego. W tym kontekście Sąd wskazał, iż w sprawie bezsporne było, że pozwany wypłacił odszkodowanie tytułem zwrotu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, a sprawca zdarzenia miał zawartą z pozwanym towarzystwem ubezpieczeń umowę w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe z ruchem tych pojazdów (polisa OC), odmówił zaś wypłaty dochodzonej pozwem należności jako części kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Sąd zaznaczył, iż w sprawie nie była kwestionowana umowa przelewu wierzytelności pomiędzy poszkodowaną a powodem. Pozwany zakwestionował natomiast konieczność wynajęcia pojazdu, zasadność wskazanego okresu najmu, podniósł, iż stawka została zawyżona oraz brak szkody powoda wobec braku zapłaty należności z faktury. W tym kontekście Sąd Rejonowy wskazał, iż w świetle opinii biegłego M. nie budziło wątpliwości, że przyjęta przez powoda stawka dobowa za najem nie była zawyżona i mieściła się w średnich stawkach, również długość naprawy w okolicznościach sprawy nie była nadmierna. Sąd zaznaczył, iż sporne nie było także, że kwota wskazana w fakturze jako należność za najem nie została przez poszkodowanego zapłacona. W świetle tej okoliczności, Sąd Rejonowy powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, iż nie jest zasadne stanowisko powoda jakoby zapłata za wynajęty pojazd nie była warunkiem wypłaty odszkodowania. Sąd zaznaczył, iż w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 17 listopada 2011 r. wprost wskazuje się na poniesienie przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego i to poniesione wydatki można uznać za stratę. W uzasadnieniu uchwały SN z dnia 17 listopada 2011 r. wskazuje się na poniesienie przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego i to poniesione wydatki można uznać za stratę. W uzasadnieniu również wprost wskazuje się też, że zwrotowi mogą podlegać jedynie wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem. W tym stanie rzeczy wobec braku wykazania rzeczywistego poniesienia przez powoda kosztów najmu pojazdu zastępczego , a tym samym wobec braku powstania szkody z art. 361 § 2 k.c. powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne. Ponadto Sąd wskazał, iż powód pomimo ciążącego na nim ciężaru dowodu w tym zakresie (art.6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.) nie udowodnił konieczności wynajęcia pojazdu, taki zarzut zaś postawił pozwany, a powód w tym zakresie nie przedstawił żadnego dowodu na okoliczność celowości najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną. W punkcie II sentencji wyroku Sąd orzekł o kosztach postępowania, opierając swoje rozstrzygniecie o przepisy art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. W punkcie III formuły sentencji wyroku, na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.) nakazano pobrać od powoda kwotę 63,49 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości zaskarżył apelacją powód, który zarzucił obrazę przepisów art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz.1152 ze zm.) oraz art. 361 k.c. i uznanie, że poszkodowany nie poniósł szkody, gdyż nie zapłacił za fakturę, którą został obciążony przez zakład naprawczy tytułem najmu pojazdu zastępczego.

W uzasadnieniu apelujący wywodził m.in., iż stratą jest zmniejszenie majątku poszkodowanego, co może przejawiać się bądź w uszczupleniu aktywów bądź zwiększeniu pasywów. W tym świetle apelujący podnosił brak konieczności zapłaty za fakturę za wynajem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, jako że został on obciążony tymi kosztami, stąd zwiększone zostały jego zobowiązania, a tym samym poniósł on szkodę.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zarzuty podniesione w apelacji dotyczyły naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz.1152 ze zm.) oraz art. 361 k.c. i koncentrowały się na twierdzeniu, iż stratą jest zmniejszenie majątku poszkodowanego rozumiane jako zwiększenie pasywów. Z twierdzeń tych apelujący wywodził zasadność roszczeń o zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego, zachodzącą już z momentem wykazania istnienia wymagalnego zobowiązania z tego tytułu, a tym samym brak konieczności faktycznej zapłaty. Takie stanowisko – w ocenie Sądu Okręgowego nie jest jednak trafne.

W tym miejscu Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd Sądu Najwyższego zawarty w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r . (III CZP 5/11, Lex nr 1011468) przytoczony również w uzasadnieniu Sądu Rejonowego, iż zwrotowi za najem samochodu zastępczego podlegać mogą tylko wydatki rzeczywiście poniesione z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Chodzi tu zatem o sytuację, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego pojazdu, co prowadzi do zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 kc). Odwrotnie niż w przypadku naprawy samochodu, która nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania (istotne znaczenie ma tu fakt powstania szkody), w sytuacji najmu pojazdu zastępczego, strata majątkowa jak wyżej wskazano powstaje dopiero z chwilą rzeczywiście poniesionych kosztów z tego tytułu. Tym samym w ocenie Sądu stanowisko wyrażone w apelacji, wskazujące iż samo zwiększenie pasywów wchodzi w zakres pojęciowy szkody już z momentem wykazania istnienia wymagalnego zobowiązania z tego tytułu, uznać należało za bezzasadny.

Konstatację tę potwierdza także stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2013 r .(III CZP 76/13, LEX 1392609). W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy wskazał wyraźnie, iż niemożność korzystania z pojazdu może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wówczas, gdy spowoduje wydatki posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego. Stratę w rozumieniu art. 361 §2 k.c. stanowią zatem wydatki, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy. Sąd Najwyższy zważył, iż szkoda, mająca charakter dynamiczny i zmienny w czasie, obejmuje nie tylko bezpośrednie następstwa zdarzenia szkodzącego, ale także dalsze, powstałe już po zdarzeniu szkodzącym, w tym związku z poniesieniem kosztów najmu pojazdu zastępczego w czasie, w którym poszkodowany nie mógł korzystać z uszkodzonego pojazdu służącego mu do wykonywania działalności zawodowej lub gospodarczej albo pomocnego w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. W świetle powyższego stanowiska, niewątpliwym jest zatem, iż o szkodzie z tytułu najmu pojazdu zastępczego można mówić dopiero z chwilą faktycznego poniesienia przez poszkodowanego wydatków z tego tytułu.

Podkreślić zaś należy, iż w przedmiotowej sprawie bezspornym było, że nie doszło do faktycznej zapłaty przez poszkodowanego - G. B. należności z tego tytułu. Skoro zatem poszkodowana nie uiściła należności z tytułu najmu auta zastępczego, oznacza to, iż w świetle prezentowanych powyżej rozważań nie poniosła ona szkody w tym zakresie, albowiem strata majątkowa (szkoda) powstaje dopiero z chwilą rzeczywistego poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego. W związku z tym, że nie było straty po stronie G. B., w konsekwencji nie powstała także wierzytelność względem pozwanego towarzystwa ubezpieczeniowego stanowiąca przedmiot umowy cesji z dnia 09.10.2012 r. pomiędzy poszkodowaną – G. B., a powodem (k.14 akt). Jak wskazał Sąd Najwyższy warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa. Dlatego wierzytelność przyszła może przejść ma nabywcę dopiero z chwilą jej powstania. Jakkolwiek przelew wierzytelności przyszłej jest dopuszczalny, niemniej pełny skutek wywiera on dopiero z chwilą powstania wierzytelności (por. wyrok SN z dnia 16 października 2002 r. IV CKN 1471/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2003 r. V CKN 345/01). Tymczasem poszkodowana w niniejszej sprawie nie poniosła kosztów najmu pojazdu zastępczego przed zawarciem umowy przelewu, co więcej przedmiotowa umowa wyłączała w praktyce poniesienie przez nią kosztów z tego tytułu. Tym samym cesja wierzytelności pomiędzy G. B. a powodem – (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w T. nie mogła stanowić skutecznej podstawy dochodzenia roszczenia przez powoda.

W tym świetle zważyć należało, iż Sąd Rejonowy doszedł do słusznego wniosku, że wobec braku rzeczywistego poniesienia kosztów najmu przez poszkodowanego, powództwo podlegało oddaleniu.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności, wyrok Sądu pierwszej instancji należało uznać za prawidłowy i apelacja jako bezzasadna - na mocy art. 385 k.p.c. - podlegała oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 98 k.p.c., tj. na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy, stosownie do stawek rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.