Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia SO Danuta Pacześniowska (spr.)

Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2014 r. w Gliwicach na rozprawie sprawy

z powództwa T. W.

przeciwko (...) w T.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 29 sierpnia 2013 r., sygn. akt I C 1111/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Danuta Pacześniowska SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt III Ca 368/14

UZASADNIENIE

Powódka wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach 22 listopada 2002r. w sprawie I Nc 609/02 i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w zakresie wyegzekwowanej już kwoty 3.548,20 zł tytułem świadczenia głównego. W uzasadnieniu wskazała, że na mocy przedmiotowego nakazu zapłaty Sąd zasądził od niej na rzecz pozwanej 8.947,35 zł z ustawowymi odsetkami od określonych w nakazie kwot i dat. W oparciu o nakaz zapłaty zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, które prowadził Komornik Sadowy przy Sądzie Rejonowym w tarnowskich Górach M. Z.. W drodze egzekucji prowadzonej z nieruchomości dłużniczki wyegzekwowano 4.892,20 zł, którą zaliczono na poczet należności głównej w wysokości 3.548,20 zł, kosztów postępowania – 1.194 zł oraz kosztów zastępstwa prawnego – 150 zł. Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone 8 kwietnia 2009r. Następnie wszczęto ponownie postępowanie egzekucyjne celem wyegzekwowania całej kwoty objętej nakazem zapłaty. W ocenie powódki nie wzięto pod uwagę kwoty już wyegzekwowanej, zaliczonej na poczet należności głównej.

W toku postępowania powódka sprecyzowała, że domaga się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci przedmiotowego nakazu zapłaty w zakresie wyegzekwowanych 3.548,20 zł z tytułu należności głównej.

Pozwana uznała powództwo i wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, argumentując, że nie dała powódce podstawy do wytoczenia powództwa i uznała przy pierwszej czynności żądanie pozwu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to zapadło przy ustaleniu, że na mocy nakazu zapłaty z 22 listopada 2002r. wydanego w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 609/02 Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach zasądził od powódki na rzecz pozwanej 8.947,35 zł z ustawowymi odsetkami od wyszczególnionych w nakazie kwot i dat. Nakaz zaopatrzono w klauzulę wykonalności postanowieniem z 3 listopada 2003r. W oparciu o wskazany nakaz zapłaty Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach M. Z. prowadził postępowanie egzekucyjne pod sygn. I Km 1494/04. Jedynym skutecznym sposobem egzekucji okazała się egzekucja z należącej do dłużniczki nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Nieruchomość ta została nabyta w drodze licytacji przez (...) Sp. z o.o. w W. za cenę 145.000 zł. Postanowieniem z 24 listopada 2006r. udzielono przybicia na rzecz nabywcy, a własność przysądzono postanowieniem z 21 lutego 2007r. Zgodnie ze sporządzonym planem podziału postanowieniem z 10 kwietnia 2007r. pozwanej przyznano pierwotnie 4.712,20 zł oraz 30,09 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego. Ostatecznie, po uwzględnieniu zarzutów wniesionych przeciwko planowi podziału, postanowieniem z 14 sierpnia 2007r. przyznano pozwanej 2.818,10 zł oraz 30,09 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego.

Postanowieniem z 17 września 2008r. umorzono postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1494/04. Komornik na tytule wykonawczym odnotował, że roszczenie wierzycielki – pozwanej w niniejszej sprawie zostało zaspokojone w kwocie 4.892,20 zł, w tym 3.548,20 zł zaliczono na poczet należności głównej, 1.194 zł na poczet kosztów procesu, a 150 zł kosztów zastępstwa procesowego. Postanowieniem z 20 czerwca 2012r. wydanym w sprawie I Km 1494/04 organ egzekucyjny dokonał sprostowania wzmianki uczynionej na tytule wykonawczym przez wykreślenie wpisu o wyegzekwowaniu tytułem należności głównej 3.548,20 zł i dokonaniu wpisu o wyegzekwowaniu powyższej kwoty tytułem odsetek. Wzmiankę o sprostowaniu zamieszczono na tytule wykonawczym.

W dniu 10 kwietnia 2012r. pozwana wszczęła, w oparciu o przedmiotowy nakaz zapłaty, postępowanie egzekucyjne z wierzytelności i ruchomości powódki celem wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt Km 3598/12. Postanowieniem z 27 grudnia 2012r. komornik sądowy umorzył postępowanie w sprawie wobec jego bezskuteczności.

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że wskutek wniesionej przez powódkę skargi na czynność komornika, postanowienie komornika z 20 czerwca 2012r. o sprostowaniu wzmianki na tytule wykonawczym zostało uchylone jako niedopuszczalne postanowieniem Sądu Rejonowego z 5 listopada 2012r., a następnie zarządzeniem komornika z 27 listopada 2012r., niezaskarżonym przez strony, sprostowano pomyłkę pisarską przez wykreślenie wpisu o wyegzekwowaniu tytułem należności głównej oraz dokonanie wpisu o wyegzekwowaniu tytułem odsetek.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Wskazując na treść art. 840 § 1 pkt 1 kpc oraz zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd pierwszej instancji uznał, ze powódka nie wykazała by w toku postępowań egzekucyjnych została wyegzekwowana jakakolwiek kwota tytułem należności głównej. Mając na uwadze treść art. 451 kc Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że wyegzekwowana od powódki kwota 2.818,10 zł winna zostać w pierwszej kolejności zaliczona na poczet należności ubocznej jaką są odsetki od świadczenia głównego. Stwierdziwszy, że należność główna nie została przez dłużniczkę spełniona w jakiejkolwiek wysokości Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia jej powództwa zwracając uwagę na dokładnie określoną w pozwie treść żądania. Jednocześnie Sąd pierwszej instancji uznał oświadczenie pozwanej o uznaniu powództwa za sprzeczne z prawem i w związku z tym niedopuszczalne. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc obciążając nimi powódkę jako stronę przegrywającą sprawę.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przez nieprawidłowe ustalenie, wbrew treści dokumentów urzędowych, że roszczenie pozwanej nie zostało zaspokojone po powstaniu tytułu egzekucyjnego w zakresie należności głównej w wysokości 3.549 zł, a także że wyegzekwowane należności winny być księgowane w inny sposób niż to wynika z treści adnotacji na tytule egzekucyjnym oraz woli powódki od której wyegzekwowano przedmiotową kwotę. Nadto powódka zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, a to: art. 213 § 2 przez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że uznanie roszczenia przez pozwaną było niedopuszczalne, mimo że mieściło się w granicach rozporządzenia przedmiotem procesu przez pozwaną; art. 244 kpc i art. 815 § 2 kpc i art. 816 kpc przez ich niezastosowanie i przeprowadzenie dowodu ponad osnowę dokumentu urzędowego w postaci adnotacji komornika o wyegzekwowanej należności na tytule egzekucyjnym, która ma moc pokwitowania przyjęcia należności, art. 328 § 2 przez jego niezastosowanie polegające na braku należytego uzasadnienia rozstrzygnięcia odmawiającego uznania powództwa przez pozwaną oraz art. 102 kpc w zw. z art. 109 § 2 kpc przez jego niezastosowanie i obciążenie powódki kosztami procesu. Nadto apelująca zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 451 kc przez jego nieprawidłowe zastosowanie oraz art. 1025 § 1 i 3 kpc przez jego niezastosowanie i w rezultacie nieprawidłowe zaliczenie wyegzekwowanej należności na odsetki i koszty, nie zaś na należność główną wbrew wielokrotnie wyrażanej woli dłużnika oraz wierzyciela wyrażającej się uznaniem powództwa.

W oparciu o tak podniesione zarzuty powódka domagała się zmiany zaskarżonego orzeczenia i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu, tj. pozbawienia tytułu egzekucyjnego wykonalności w zakresie wyegzekwowanej kwoty 3.548,20 zł tytułem należności głównej.

Pozwana domagała się oddalenia apelacji oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wywodziła, że zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu, bowiem powódka nie wykazała by zobowiązanie zostało przez nią wykonane w zakresie należności głównej.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego nie zasługuje uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, ponieważ znajdują one oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 kpc. Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego, a jego wnioski, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że zarzuty powódki podniesione w apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Celem powództwa opozycyjnego z art. 840 kpc jest pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenie. Powództwo to, jako środek merytorycznej obrony dłużnika, pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem. Artykuł 840 § 1 pkt 2 kpc stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub zdarzenia, wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane. Jeżeli dłużnik wskazuje, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane (art. 840 § 1 pkt 2 kpc), to powinien je udowodnić.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, który w pisemnych motywach rozstrzygnięcia podkreślał, że powódka z tego obowiązku się nie wywiązała. Podstawą swojego roszczenia uczyniła wzmiankę umieszczoną przez Komornika na tytule wykonawczym, z której wynikało, że roszczenie pozwanej zostało zaspokojone do kwoty 4.892,20 zł w tym 3.548,20 zł tytułem należności głównej oraz 1.194 zł kosztów oraz 150 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego. Poza powoływaniem się na przedmiotową wzmiankę nie przedstawiła żadnych dowodów, z których wynikałoby, że spełniła świadczenie na rzecz wierzyciela w wysokości wskazanej w pozwie. Tymczasem takim ustaleniom przeczą dopuszczone w charakterze dowodów dokumenty znajdujące się w aktach egzekucyjnych sygn. I Km 1494/04, a zwłaszcza plan podziału sumy uzyskanej w drodze licytacji należącej do dłużniczki nieruchomości. W ocenie Sądu Okręgowego treść wzmianki poczynionej przez Komornika nie może przesądzać o zasadności powództwa, tym bardziej, że spełnieniu przez pozwaną świadczenia przeczą inne dokumenty zgromadzone w sprawie i dopuszczone w charakterze dowodów. Nie sposób również podzielić zarzutu powódki, że Sąd dopuścił się naruszenia art. 244 kpc i art. 815 § 2 kpc oraz art. 816 kpc przeprowadzając dowód przeciw osnowie dokumentu. Podkreślić należy, że art. 247 kpc wprowadza ograniczenia jedynie w zakresie wykorzystania przez uczestników czynności prawnej środków dowodowych w postaci zeznań świadków lub przesłuchania stron przeciwko osnowie (treści) lub ponad osnowę każdego sporządzonego dokumentu, który może zostać przedstawiony sądowi, obejmującego konkretną czynność. W niniejszej sprawie Sąd nie przeprowadzał dowodów z przesłuchania świadków, ani stron na okoliczności stwierdzone dokumentem urzędowym. Przepis ten nie mógł zatem znaleźć zastosowania.

Nie podlegał również uwzględnieniu zarzut zmierzający do wykazania, że Sąd Rejonowy przy orzekaniu naruszył art. 213 § 2 kpc uznając, że uznanie powództwa przez pozwaną był sprzeczne z prawem. Uznanie powództwa w rozumieniu art. 213 § 2 kpc zakłada stwierdzenie istnienia dochodzonego roszczenia, a tym samym wystąpienie wszystkich przesłanek kreujących jego byt prawny. W okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości, że powódka w toku postępowania egzekucyjnego nie zaspokoiła roszczenia wierzyciela co do należności głównej w jakimkolwiek zakresie. Słusznie zatem przyjął Sąd Rejonowy, że brak było podstaw do uwzględnienia stanowiska pozwanej w zakresie uznania powództwa. Pozwana w toku postępowania nie zwolniła powódki z długu, ani nie zrzekła się roszczenia. Wnosiła wyłącznie o oddalenie żądania powódki co do zasądzenia kosztów procesu wywodząc, że nie dała podstaw do wszczęcia sprawy.

Nie mógł odnieść zamierzonego skutku także zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc. O uchybieniu temu przepisowi można mówić jedynie wtedy, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na jego kontrolę (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., sygn. I CKN 185/01, Lex nr 52726). Z taką sytuację w niniejszej sprawie nie mieliśmy do czynienia. Wręcz przeciwnie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi Odwoławczemu na ocenę zarówno prawidłowości ustalenia stanu faktycznego, jak również kontrolę czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. Podniesiony zarzut nie mógł zatem odnieść spodziewanego skutku.

Nie sposób również uznać za uzasadniony zarzut naruszenia prawa materialnego, a to art. 451 kc. Apelująca wskazuje, że Komornik niezasadnie zaliczył sumę wyegzekwowaną w drodze licytacji i sprzedaży należącej do powódki nieruchomości w pierwszej kolejności na poczet odsetek od należności głównej. Skarżąca wskazywała, że powyższe nie znajdowało uzasadnienia w woli dłużnika oraz stanowisku wierzyciela. Z takim twierdzeniem nie sposób się zgodzić. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie pozwala na ustalenie, że powódka jako dłużniczka wskazała, który dług chce zaspokoić w pierwszej kolejności. Tym samym zachodziły podstawy do zastosowania art. 451 § 2 kc i zaliczenia uzyskanej w drodze egzekucji kwoty w pierwszej kolejności na poczet należności ubocznych, co w rzeczywistości miało miejsce.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację po myśli art. 385 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 kpc i § 6 pkt 3 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490 j.t.), obciążając nimi powódkę, jako stronę przegrywającą. Koszty te stanowiło wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w kwocie 300 zł.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Danuta Pacześniowska SSO Magdalena Balion - Hajduk