Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 października 2014 r.

M. S. pozwem z dnia 7 września 2012 r. (data nadania na poczcie), sprecyzowanym na rozprawie z dnia 5 sierpnia 2014 r. (k. 154 i 155), wniósł o zasądzenie solidarnie od Browaru (...) z siedzibą w S. i C. (...)
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za wykorzystanie wizerunku powoda do celów reklamowych bez jego zgody.

W uzasadnieniu powód wskazał, że rozpoznał swój wizerunek na etykiecie piwa K. przedstawiającej wizerunek szlachcica oraz w reklamie telewizyjnej promującej ten produkt prowadzonej przez (...) Sp. z o.o. Na wykorzystanie i rozpowszechnianie swego wizerunku powód nigdy nie wyrażał zgody. Działanie pozwanych było bezprawne
i naruszało dobra osobiste powoda, wywołując w jego środowisku sugestię, że czerpie zyski
z reklamy napoju alkoholowego.

W odpowiedzi na pozew (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała, że opracowanie wizerunku (...) umieszczanego na opakowania piwa K. zostało zlecone zewnętrznej agencji (...) Sp. z o.o. Zgodnie z oświadczeniem agencji stworzony wizerunek jest przejawem samodzielnej działalności twórczej ilustratora. Agencja nie wykorzystała w żaden sposób wyglądu powoda jako pierwowzoru postaci K., a wygląd powoda nie był w tamtym czasie znany ilustratorowi.

Postanowieniem z dnia 14 marca 2014 r. Sąd odrzucił pozew w stosunku do pozwanego Browaru (...), ze względu na brak zdolności sądowej po stronie tego pozwanego
( k. 137-138). Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez strony i uprawomocniło się.

W toku postępowania (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zwanej dalej, zmieniła nazwę na (...) Spółka Akcyjna. ( odpis pełny z KRS pozwanej spółki – k. 217-223v.).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana spółka (...) jest producentem piwa marki K.. Na etykiecie piwa znajduje się wizerunek mężczyzny z brodą, ubranego w czapkę i kontusz szlachecki, trzymającego w ręce zwinięty dokument z pieczęcią, który ma przedstawiać postać kasztelana – urzędnika w średniowiecznej Polsce. ( etykieta piwa marki K. – k. 16).

M. S. jest mężczyzną noszącym brodę. Wielokrotnie podróżował turystycznie po miastach P. i innych krajów europejskich. Kilka lat temu wystąpił w programie telewizyjnym „Rozmowy w toku”. ( kopia dowodu osobistego M. S. – k. 15, fotografie M. S. na k. 186, zapis programu telewizyjnego na płycie CD –
k. 185). Nie udostępniał swoich fotografii w Internecie. ( oświadczenie powoda złożone na rozprawie z dnia 15 października 2014 r. – k. 190).

Projekt etykiety piwa marki K. wykonywała kilka lat temu dla spółki (...) agencja projektowa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł.. Przy tworzeniu wizerunku kasztelana na etykiecie w/w (...) nie wykorzystywało wizerunku M. S., nie dysponowało jego fotografiami, a M. S. nie był znany osobom, które pracowały nad tym projektem. Tworząc wizerunek kasztelana (...) w zakresie ubioru tej fikcyjnej postaci wzorowało się na ubiorze siedemnastowiecznych i osiemnastowiecznych szlachciców polskich. Jeśli zaś chodzi o brodę, wyraz oczu i twarzy postaci kasztelana inspiracją dla pracowników Studia był wizerunek aktora G.’a C.’a. ( zeznania świadka J. R. – k. 189-190, porównanie etykiety piwa K. ze zdjęciami G.’a C.’a wykonane przez świadka J. R. – k. 187, pismo Studia (...) Sp. z o.o. do (...) Sp. z o.o. z dnia 19.06.2013 r. – k. 89).

Pismami z dnia 14 października 2011 r., z dnia 25 stycznia 2012 r. i z dnia 7 marca 2012 r. M. S. zwrócił się do spółki (...) z prośbą o udzielenie informacji odnośnie osoby, której wizerunek został wykorzystany na etykiecie piwa K.. ( pisma M. S. z dnia 14 października 2011 r., z dnia 25 stycznia 2012 r. i z dnia 7 marca 2012 r. wraz z pocztowymi potwierdzeniami nadania – k. 9-14). Spółka (...) nie odpowiedziała powodowi na powyższe pisma. ( okoliczność bezsporna).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Sąd dał wiarę obiektywnym dowodom z wymienionych wyżej dokumentów, fotografii
i zapisu programu telewizyjnego na płycie CD, ponieważ nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka J. R. złożone na okoliczności stworzenia na zlecenie pozwanego wizerunku postaci kasztelana bez inspiracji osobą powoda. Skoro powód nie jest osobą powszechnie znaną, nie udostępniał nawet swoich fotografii w Internecie, a wyraz twarzy wizerunku kasztelana na etykiecie piwa wytwarzanego przez pozwaną nie wykazuje wyraźnego podobieństwa do wizerunku twarzy powoda, lecz jest bardziej podobny do wizerunku twarzy powszechnie znanego aktora G.’a C.’a,
to w tym kontekście nie było podstaw do odmówienia wiary twierdzeniom świadka, że pracownicy prowadzonego przez nią Studia (...) przy tworzeniu wizerunku postaci kasztelana nie wykorzystywali wizerunku powoda, lecz inspirowali się luźno wizerunkiem twarzy G.’a C.’a.

Sąd zważył, co następuje:

Zasada ochrony dóbr osobistych człowieka wyrażona została w art. 23 k.c., w myśl którego dobra osobiste człowieka, pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog chronionych dóbr osobistych wymieniony w art. 23 k.c. ma przy tym jedynie charakter przykładowy, na co wskazuje sformułowanie
„w szczególności”, nie jest to więc katalog wyczerpujący. W tym katalogu wymieniony został wyraźnie wizerunek człowieka. Nadto art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r., nr 90, poz. 631) ustanawia zasadę, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej, przy czym, w braku wyraźnego zastrzeżenia, zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Środkiem ochrony naruszonych dóbr osobistych jest m.in. przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 zd. 3 k.c.). Przesłanką roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia na podstawie przytoczonych przepisów jest wykazanie przez pokrzywdzonego faktu naruszenia konkretnego dobra osobistego oraz doznania krzywdy na skutek owego naruszenia. Przepis art. 24 § 1 k.c. formułuje przy tym domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych, zatem to na pozwanym ciąży obowiązek wykazania, że jego działanie naruszające dobra osobiste powoda nie było bezprawne. Wskazać także należy, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd – zgodnie z art. 448 k.c. – „może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone” odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę”. Oznacza to, że nawet w razie stwierdzenia naruszenia dobra osobistego przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego nie jest obligatoryjne, lecz ma charakter fakultatywny – pozostawiony swobodnemu uznaniu sędziowskiemu. Zasadność przyznania zadośćuczynienia pieniężnego, jak i jego wysokość, zależą od oceny całokształtu okoliczności faktycznych sprawy, takich jak rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanego uszczerbku, charakter następstw naruszenia, stopień zawinienia sprawy, stosunki majątkowe zobowiązanego i uprawnionego, itp. (tak też: G. B., w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom 1, W. 2005, s. 492; Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 19 kwietnia 2006 r., II PK 245/2005 oraz Sad Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 r., I ACa 833/2006, LEX nr 298413).

M. S. nie wykazał jednak w rozpatrywanej sprawie faktu naruszenia jego dobra osobistego w postaci wizerunku przez spółkę (...), a w konsekwencji doznania krzywdy
w wyniku zachowania pozwanego, a to na nim spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu, zgodnie z regułą z art. 6 k.c. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dawał podstaw do stwierdzenia, że przy tworzeniu wizerunku kasztelana znajdującego się na etykiecie piwa produkowanego przez spółkę (...) wykorzystano wizerunek powoda. Jak już wskazano, wizerunek twarzy postaci kasztelana nie wykazuje wyraźnego podobieństwa do wizerunku twarzy powoda, a pewnym podobieństwem jest tylko broda, jaką nosi powód i ów fikcyjny kasztelan. Powód nie jest osobą powszechnie znaną, a jego fotografie nie są powszechnie dostępne – sam oświadczył, że nie udostępniał nikomu swoich zdjęć ani nie zamieszczał ich
w Internecie. Akcentowane przez powoda fakty pobytów turystycznych w miastach polskich
i europejskich oraz jego udział przed kilku laty w programie telewizyjnym, nie mogą dowodzić – nawet tylko z pewnym stopniem prawdopodobieństwa – że studio projektowe tworzące na zlecenie pozwanej spółki fikcyjny wizerunek postaci kasztelana posłużyło się wizerunkiem twarzy powoda. O wiele bardzie prawdopodobne w tych okolicznościach jest, że – jak wskazała w złożonych zeznaniach świadek J. R. – pracownicy prowadzonego przez nią Studia (...) Sp. z o.o. przy tworzeniu wizerunku postaci kasztelana inspirowali się luźno wizerunkiem twarzy powszechnie znanego aktora G.’a C.’a, a nie wizerunkiem twarzy powoda. Wskazuje też na to porównanie etykiety piwa K. ze zdjęciami G.’a C.’a, złożone do akt przez świadka J. R., gdyż twarz fikcyjnego kasztelana – w zakresie zarysu ust i oczu – wykazuje o wiele większe podobieństwo do twarzy wskazanego aktora, niż do twarzy powoda. W rezultacie nie ziściła się w rozpatrywanej sprawie podstawowa przesłanka odpowiedzialności pozwanego względem powoda w postaci naruszenia dobra osobistego (wizerunku) powoda przez pozwaną spółkę lub przez osoby działające na zlecenie tej spółki. Brak było więc podstaw do uwzględnienia roszczeń powoda.

Mając to na uwadze Sąd oddalił powództwo na podstawie powołanych wyżej przepisów.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Powód, jako przegrywający sprawę, obowiązany jest zwrócić pozwanemu poniesione przez pozwanego koszty procesu niezbędne do celowej obrony, w kwocie 2.417 zł, na którą składa się uiszczona przez pozwanego opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego
w wysokości 2.400 zł, ustalone stosownie do treści § 6 pkt. 5 zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 490).