Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale H. T., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 r.

sprawy

A. S.

oskarżonego z art. 258 §1 kk, art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 29.07.2005 roku
o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz.1485 z późn. zm.) w zw. z art. 12 kk i w zw. z art. 65 §1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 4 lipca 2014 r., sygn. akt II K 54/12

1.  uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. B. – Kancelaria Adwokacka w S. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt: II Aka 245/14

UZASADNIENIE

A. S. został oskarżony o to, że:

1. w okresie od października 2008 roku do grudnia 2009 roku w Z. oraz innych miejscach na terenie Polski, w różnym składzie osobowym m.in. wspólnie i w porozumieniu z Ł. C., S. K. oraz innymi ustalonymi i dotychczas nieustalonymi osobami występującymi w tym postępowaniu, brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej, ukierunkowanej na popełnianie przestępstw mających na celu wprowadzenie do obrotu znacznych ilości narkotyków w tym głównie tabletek tzw. ekstazy, marihuany i amfetaminy,

tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.

2. w okresie od października 2008 roku do grudnia 2009 roku w Z. oraz innych miejscach na terenie Polski działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w warunkach grupy przestępczej opisanej w pkt. 1 wspólnie i w porozumieniu z Ł. C., S. K. a ponadto innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami uczestniczył w obrocie znacznymi ilościami substancji psychotropowej w postaci tabletek z zawartością MDMA tzw. ekstazy w ilości łącznej nie mniejszej niż 320 szt., amfetaminy w ilości nie mniejszej niż 1700g. oraz środków odurzających w postaci ziela konopi innych niż włókniste tzw. marihuany w ilości nie mniejszej niż 800 g. o łącznej wartości szacunkowej nie mniejszej niż 33.540 zł. czyniąc z popełnienia przestępstwa stałe źródle dochodów,

tj. o czyn z art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zmianami) w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2014 roku, w sprawie sygn. akt II K 54/12, Sąd Okręgowy w Sieradzu:

1. na podstawie art. 17 § 1 pkt. 7 k.p.k. postępowanie karne wobec A. S. umorzył w całości;

2. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. R. B. kwotę 1200 złotych zawierającą podatek VAT z tytułu zwrotu poniesionych kosztów udzielonej z urzędu a nieopłaconej oskarżonemu pomocy prawnej;

3. zwolnił oskarżonego od kosztów postępowania i obciąża nimi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator.

Zaskarżając orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego A. S. zarzucił mu:

- mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów prawa procesowego: art. 366 §1 k.p.k. i art. 410 k.p.k., polegającą na nie wyczerpaniu przez Sąd inicjatywy dowodowej, poprzez odstąpienie od przesłuchania w charakterze świadków osób pierwotnie współoskarżonych z A. S.: S. Z., J. S., P. P., D. R., R. K., D. N. i T. P. oraz odstąpienia od ustalenia okoliczności związanych z datą w której K. C. wrócił do Polski z Finlandii i dostarczył S. Końcowi narkotyki, następnie przekazane A. S.;

- mogący mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, wynikający pośrednio z zaniechania przeprowadzenia wskazanych wyżej dowodów, polegający na bezkrytycznym przyjęciu, na podstawie tylko jednego zdania wypowiedzianego przez świadka S. K. na etapie postępowania sądowego, iż narkotyki o których mowa w jego wyjaśnieniach i zeznaniach zostały mu dostarczone w okresie do lipca 2009 r., podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego w śledztwie materiału uzupełnionego czynnościami pominiętymi, w sposób bezsprzeczny prowadziłaby do wniosku, o późniejszej dacie, sięgającej grudnia 2009 r.;

- obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 12 kk. poprzez niesłuszne przyjęcie, iż niezależnie od opisu czynu, co do którego zapadło prawomocne rozstrzygnięcie w warunkach art. 12 kk., wyłączona jest możliwość rozstrzygania o innym czynie, zbieżnym w zakresie prawno - karnej oceny i popełnionym równocześnie.

W konkluzji prokurator wniósł o uchylenie wydanego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, zważył co następuje:

Apelacja prokuratora zasługiwała na uwzględnienie wraz z wnioskiem końcowym o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Trafnie w apelacji wywiódł prokurator, że Sąd Okręgowy wydając zaskarżone orzeczenie dopuścił się obrazy przepisów prawa materialnego w postaci art. 12 kk. poprzez niesłuszne przyjęcie, iż niezależnie od opisu czynu, co do którego zapadło prawomocne rozstrzygnięcie w warunkach art. 12 kk., wyłączona jest możliwość rozstrzygania o innym czynie, zbieżnym w zakresie prawno - karnej oceny i popełnionym równocześnie.

Istota czynu ciągłego i powaga rzeczy osądzonej powodują, że niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania wtedy, gdy miałoby ono dotyczyć zachowania będącego elementem składowym i mieszczącego się w ramach czasowych czynu ciągłego, za który sprawca został prawomocnie skazany (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2014 r. III KK 440/13, Lex nr 1425050).

Orzecznictwo Sądu Najwyższego, ale także poglądy doktryny, pozwalają na stwierdzenie, że w przypadku czynu ciągłego, uprzednie prawomocne skazanie stanowi przeszkodę dla późniejszego sądzenia tego samego sprawcy za inne fragmenty tego samego czynu. W tym wypadku chodzi więc o jednorodne działania oskarżonego, które stanowią zamach na to samo dobro prawem chronione. Innymi słowy prawomocne skazanie za czyn ciągły stoi na przeszkodzie, ze względu na treść art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., ponownemu postępowaniu o później ujawnione zachowania, będące elementami tego czynu, które nie były przedmiotem wcześniejszego osądzenia (tak też: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2014 r. III KK 439/1, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 29/01, OSNKW 2002/1-2/2, M. Rogalski, Res iudicata jako przeszkoda dla osądzenia fragmentu czynu ciągłego w: Przesłanka powagi rzeczy osadzonej w procesie karnym, Kraków 2005).

Powyższe prowadzi do stwierdzenia, że niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania wtedy, gdy miałoby ono dotyczyć zachowania będącego elementem składowym i mieszczącego się w ramach czasowych czynu ciągłego, za który sprawca został prawomocnie skazany. Prawomocne skazanie za czyn ciągły rodzi bowiem powagę rzeczy osądzonej, co wyklucza przypisanie skazanemu kolejnych, takich samych jednostkowych zachowań z okresu opisanego w prawomocnym wyroku. ( tak też: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2014 r. III KK 439/13)

Właściwe zrozumienie relacji, jaka zachodzi pomiędzy zasadą ne bis in idem a przestępstwem ciągłym, musi być poprzedzone wyjaśnieniem zagadnienia tożsamości czynu osądzonego oraz nowo ujawnionego.

Trafnie w tym zakresie wskazał prokurator, powołując się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie sygn. II Aka 48/14 z dnia 21 sierpnia 2014 roku, że dla stwierdzenia tożsamości czynów w ramach art. 12 k.k. ważny jest nie tylko czasokres zarzutów, ale i wola oskarżyciela, bądź Sądu wyrażona w opisie czynu historycznego zarzuconego oskarżonemu.

Dla jasności wywodu poczynić należy w tym miejscu uwagę, że na kanwie niniejszej sprawy decydujące znaczenie ma opis czynu z prawomocnego skazania przyjęty przez Sąd w prawomocnym wyroku. Powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie sygn. II KK 14/13 zaznaczyć trzeba, że z punktu widzenia ocen związanych z zasadą ne bis in idem, nie można utożsamiać przedmiotu rozpoznawania sprawy z przedmiotem rozstrzygnięcia wydanego w tej sprawie. O ile bowiem dla oceny zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej w postaci stanu zawisłości sprawy istotne jest jedynie porównanie przedmiotów rozpoznawania w obu sprawach, o tyle dla oceny zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej w postaci rzeczy osądzonej konieczne jest porównanie przedmiotów (zakresu) rozstrzygnięcia wydanego w odniesieniu do tej samej osoby w obu sprawach. Punktem odniesienia będzie zatem prawomocne skazanie, które rodzi powagę rzeczy osądzonej tylko w zakresie, w jakim sąd orzekł o odpowiedzialności karnej za zachowania będące przedmiotem zarzutu.

W myśl zasadny wynikającej z art. 413 § 2 pkt 1k.p.k. zobowiązującej Sąd do dokładnego określenia w wyroku skazującym przypisanego oskarżonemu czynu, niezbędne jest m. in. wskazanie miejsca i czasu popełnienia czynu, jak również opisanie zachowań sprawcy wypełniające ustawowe znamiona czynu zabronionego, a także istotne elementy konkretyzujące ten czyn.

Stwierdzając powagę rzeczy osądzonych istotne jest zatem, aby opis czynu z prawomocnego skazania w zakresie znamion czynu zabronionego oraz innych istotnych elementów konkretyzujących ten czyn, obejmował swoim zakresem w całości opis czynu nowo ujawnionego.

Prawdą jest, na co wskazał Sąd Okręgowy w pisemnych motywach wyroku, że dla bytu przestępstwa opisanego w art. 56 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii niezbędnym jest wprowadzenie do obrotu środków odurzających substancji psychotropowych lub słomy makowej lub uczestniczenie w takim obrocie. Nie można jednak wywieść z tego twierdzenia, że dla tożsamości czynów rodzaj środków będących przedmiotem przestępstwa nie ma znaczenia.

Sąd w wyroku skazującym (a wcześniej prokurator w akcie oskarżenia) zobligowany jest do wskazania, który z tych alternatywnie określonych zespołów znamion tworzących typ czynu zabronionego, czyni podstawą kwalifikacji prawnej. Stosownie do przyjętego typu czynu zabronionego kształtuje wówczas opis zarzuconego sprawcy czynu, przy czym wtedy, gdy konkretne znamię czynu zabronionego może być spełnione przez różne desygnaty, zobligowany jest do uszczegółowienia tego opisu, wskazując, na czym konkretnie polegało przypisane sprawcy zachowanie. Nie jest w takim wypadku wystarczające ograniczenie się do przepisania zwrotów ustawowych użytych w abstrakcyjnie ujętym przepisie prawa karnego

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2013 r. sygn. II KK 229/12, opublikowano w LEX nr 1315625).

Jak wynika z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy, bezsporna na gruncie rozpatrywanej sprawy jest okoliczność, iż przedmiotem obrotu narkotykami, jakiego dopuszczał się A. S., była nie tylko amfetamina, ale także środki odurzające w postaci marihuany oraz substancje psychotropowe w postaci tabletek ekstazy.

Błędnie zatem uznał Sąd I instancji, że skazanie oskarżonego A. S. w sprawie (...) Sądu Okręgowego w P. wyłącznie za wprowadzanie do obrotu amfetaminy, jest pozbawione znaczenia dla oceny prawnej w niniejszej sprawie. W takim bowiem wypadku nie zachodzi tożsamość zachowań w sprawie o prawomocnie osądzone przestępstwo ciągłe oraz w sprawie o nowo ujawnione zachowania, popełnione w okresie objętym skazaniem, a to z kolei prowadzi do wniosku, że nie zachodzi tutaj tożsamość czynów: osądzonego oraz ujawnionych. Mając na względzie, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. w sprawie (...) A. S. został skazany za wprowadzanie do obrotu znacznej ilości substancji psychotropowych w postaci amfetaminy natomiast przedmiotem niniejszego postępowania jest uczestniczenie w obrocie znacznymi ilościami substancji psychotropowej w postaci tabletek ekstazy i amfetaminy oraz środków odurzających w postaci marihuany - oznacza to, że taka sytuacja wymyka się spod zasady ne bis in idem.

Wobec poczynionych wyżej rozważań nie znajduje oparcia wywód Sądu I instancji, iż czyn będący przedmiotem uprzedniego prawomocnego skazania oskarżonego A. S. jest fragmentem czynu, o który został on oskarżony na gruncie niniejszej sprawy. Należy ponad wszelką wątpliwość wskazać, że poza zakresem tego czynu pozostaje uczestniczenie przez oskarżonego w obrocie substancjami psychotropowymi w postaci tabletek ekstazy oraz środkami odurzającymi w postaci marihuany.

Nadto wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń faktycznych pozwalających na jednoznaczne wykluczenie z zakresu zarzutu okresu czynu zarzuconemu oskarżonemu A. S. na przestrzeni od lata 2009 do grudnia 2009 roku. Trafnie wywiódł w tym zakresie prokurator w apelacji, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w szczególności wyjaśnienia oskarżonego A. S., stwarza wątpliwości co do prawidłowego wskazania czasookresu objętego zarzutem. Konieczne jest zatem uzupełnienie materiału dowodowego w szczególności przesłuchanie świadków na okoliczność dokonywania transakcji w tym okresie.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także z uzasadnienia Sądu I instancji, Sąd nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych zakresie zbadania oraz porównania tożsamości grup przestępczych wskazanych w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie II K 15/12 oraz w niniejszej sprawie.

W tej sytuacji procesowej apelacja prokuratora podlegała uwzględnieniu, co w oparciu o treść art. 437 k.p.k. i art. 438 pkt 1,2 i 3 k.p.k. doprowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Sieradzu mając na względzie wyżej poczynione uwagi, z uwzględnieniem zakresu czynu zarzuconego aktem oskarżenia oraz zasady ne bis in idem, określi przedmiot postępowania, a następnie poczyni ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu A S. z urzędu przed sądem apelacyjnym orzeczono na podstawie § 2, § 14 ust. 2 pkt 5 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Sąd Apelacyjny w Łodzi zasądził na rzecz adw. R. B. – Kancelaria Adwokacka w S. kwotę 738,00 złotych, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu A. S. z urzędu w postępowaniu przed sądem apelacyjnym.