Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 674/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Renata Tabor

Sędziowie:

SSO Urszula Wynimko

SSO Bogusław Suter

Protokolant:

st. sekr. sąd. Wiesława Jolanta Zaniewska

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K. i H. R.

przeciwko Skarbowi Państwa - Drugiemu Urzędowi Skarbowemu w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 29 kwietnia 2014 r. sygn. akt I C 32/14

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1. w punkcie 1 i oddala powództwo,

2. w punkcie 2 zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego:

II. zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powodowie E. K. i H. R. wnieśli pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Drugiemu Urzędowi Skarbowemu w B., w którym domagali się zasądzenia od pozwanego na ich rzecz solidarnie kwoty 6.957,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1.11.2013 r. do dnia zapłaty. Ponadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Skarb Państwa – Drugi Urząd Skarbowy w B. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2014 r. wydanym w sprawie I C 32/14 zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Drugiego Urzędu Skarbowego w B. na rzecz powodów E. K. i H. R. solidarnie kwotę 6957,88 zł z odsetkami ustawowymi w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 01.11.2013 r. do dnia zapłaty ( pkt I), zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 1582 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1234 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 14.03.2012 r. (...) H. R.oraz (...) E. K.na podstawie przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego zawarło z Drugim Urzędem Skarbowym w B. umowę nr (...)na wykonanie usług sprzątania (pomieszczeń biurowych i posesji) oraz zarządzania mieniem Drugiego Urzędu Skarbowego w B.. Umowa została zawarta na okres 36 miesięcy od dnia 1.07.2012 r. do dnia 30.06.2015 r. Aneksem nr (...)z dnia 22.01.2013 r. do umowy z dnia 14.03.2012 r. dokonano zmiany adresu Konsorcjum. W dniu 30.04.2013 r. zawarto aneks nr (...), mocą którego zmniejszono zakres wykonywanych przez Konsorcjum prac wraz ze zmniejszeniem wynagrodzenia ryczałtowego za świadczenie usług. Aneksem nr (...)zawartym w dniu 21.06.2013 . zmieniono treść załącznika (...)do umowy z dnia 14.03.2012 r. poprzez skreślenie zapisów części B oraz ponowne obniżenie wysokości wynagrodzenia ryczałtowego.

Pismem z dnia 2.09.2013 r. Drugi Urząd Skarbowy w B. powołując się na treść § 11 pkt 6 umowy oraz na art. 145 ustawy z dnia 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych odstąpił od umowy nr (...) z dnia 14.03.2012 r. na wykonanie usług sprzątania oraz zarządzania, w terminie 30 dni od podpisania oświadczenia. powołując się na istotną zmianę okoliczności powodującą, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy.

(...) H. R.oraz (...) E. K.pismem z dnia 4.09.2013 r. uznało ww. oświadczenie za nieuzasadnione oraz nieważne, a co za tym idzie za nie wywołujące skutków prawnych.

Drugi Urząd Skarbowy w B. w odpowiedzi pismem z dnia 25.09.2013 r. podtrzymał uprzednio zajęte stanowisko w sprawie. W dniu 11.10.2013 r. sporządzono protokół zdawczo-odbiorczy, w którym wskazano, iż umowa była realizowana od dnia jej zawarcia do dnia 3.10.2013 r.

Sąd Rejonowy oceniając zasadność roszczenia powoda przeanalizował treść art. 145 ust. 1 ustawy z dnia 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U.2013.907 j.t.), którego treść została powtórzona w § 11 ust. 6 łączącej strony umowy.

Pozwany odstępując od umowy zawartej z powodami oraz w toku niniejszego postępowania wskazywał na istotną zmianę okoliczności powodującą, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, w postaci braku środków finansowych na dalszą realizację zamówienia usług sprzątania i zarządzania mieniem.

Sąd ocenił, że z istotną zmianą okoliczności o której mowa w art. 145 p.z.p. w żadnym wypadku nie jest brak środków finansowych. Wystarczająca ilość środków finansowych na wykonanie umowy i wykonanie zaciągniętego zobowiązania jest okolicznością, którą strona powinna przewidzieć w chwili zawierania umowy i wpisać ją w tzw. ryzyko kontraktowe. Przyjęcie stanowiska prezentowanego przez pozwanego prowadziłoby do możliwości – jednostronnego rozwiązania umowy w przypadku każdego nieudanego przedsięwzięcia – nie bacząc na straty i konsekwencje strony przeciwnej. Dowolność w wypowiadaniu umowy – zawartej nawet na podstawie przepisów ustawy pzp prowadziłaby do destabilizacji podstawowych zasad kontraktowania i godziłaby w podstawową zasadę prawną – ,, umów należy dotrzymywać”. Zdaniem Sądu przykładową istotną zmianą okoliczności w przedmiotowej sprawie mogło być, np. całkowite zniszczenie budynku zamawiającego czy kradzież sprzętu wykonawcy, które powodują, że kontynuacja umowy jest pozbawiona podstaw i bezsensowna. Natomiast do istotnej zmiany okoliczności nie należy kwalifikować zjawiska, które występuje notorycznie, tj. nakazu oszczędzania środków pochodzących z budżetu państwa. Brak środków finansowych na realizację zadań jednostek budżetowych nie jest okolicznością szczególnie zaskakującą. Taka interpretacja omawianego przepisu może prowadzić do niebezpiecznego precedensu w przyszłości i rozwiązywania jednostronnie umów przez Skarb Państwa w przypadku, gdy zabraknie pieniędzy na ich realizację.

Sąd Rejonowy wskazał, że co prawda w trakcie roku doszło do nowelizacji ustawy budżetowej, co zdarza się niezwykle rzadko i co pociągnęło za sobą zmniejszenie środków finansowych na wydatki między innymi Drugiego Urzędu Skarbowego w B.. Jednakże nie należy tracić z pola widzenia faktu, iż nowelizacja (14.10.2013 r.) ta nastąpiła już po odstąpieniu od umowy przez pozwanego (2.09.2013 r.). Zdaniem Sądu więc- nawet gdyby uznać za pozwanym, że brak środków finansowych spowodowanych nowelizacją ustawy budżetowej jest ,, okolicznością istotną” to i tak faktyczna zmiana okoliczności, na którą powołuje się pozwany, nastąpiła dopiero po nowelizacji ustawy, a co za tym idzie pozwany odstąpił od umowy jeszcze przed zaistnieniem wskazywanej przez siebie okoliczności.

Po odstąpieniu od umowy z powodami pozwany zatrudnił inne podmioty na podstawie umowy zlecenia celem wykonywania czynności uprzednio należących do konsorcjum powodów. Zdaniem Sądu skoro umowy zlecenia okazały się być bardziej korzystne dla pozwanego, to winien był rozważyć tę kwestię przed zawarciem umowy z powodami i od razu zdecydować się na zawieranie takich umów.

Konkludując zdaniem Sądu Rejonowego odstąpienie przez pozwanego od przedmiotowej umowy nie było uzasadnione, brak było podstawowej przesłanki wynikającej z treści art. 145 § 1 p.z.p., czyli zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. Zatem nie ma zastosowania § 2 ww. przepisu, zgodnie z którym wykonawca może żądać wyłącznie wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy, na który powoływał się pozwany.

Wobec powyższych ustaleń w ocenie Sądu zasadne było roszczenie o odszkodowanie tytułem utraconych korzyści związanych z odstąpieniem od umowy przez pozwanego. Sąd I instancji stwierdził, że pozwany w toku postępowania nie kwestionował wysokości wynagrodzenia, którego domagali się powodowie, a jedynie zasadność jego wypłaty, dlatego uznał, że powództwo należało uwzględnić w całości i zasądził na rzecz powodów solidarnie kwotę 6.957,88 zł.

O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je zgodnie z żądaniem powodów, tj. od dnia 1.11.2013 r. do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o dyspozycję art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, który zaskarżył orzeczenie w całości i zarzucił mu naruszenie:

a)  art. 145 ustawy z dnia 29 stycznia 2014 r. prawo zamówień publicznych ( t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.) poprzez błędną interpretację;

b)  art. 142 ust 1 i 2 prawa zamówień publicznych poprzez ich niezastosowanie;

c)  art. 11 ust 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych( t.j. Dz. U. z 2013 r. poz.885 z zm.) poprzez jego pominięcie,

d)  art. 44 ust 3 pkt 1 oraz ust. 4 ustawy o finansach publicznych poprzez jego niezastosowanie,

e)  art. 46 ust 2 ustawy o finansach publicznych poprzez jego niezastosowanie,

f)  art. 54 ust 1, 3, 4, 5 ustawy o finansach publicznych poprzez ich pominięcie,

g)  Art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

h)  Art. 361 k.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez błędną interpretację ( wykładnię) art. 361 k.c. i błędne zastosowanie art. 230 k.p.c.;

i)  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ich błędne zastosowanie

j)  art. 224 § 1 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie w zw. z art. 225 k.p.c. poprzez jego pominięcie w zw. z art. 316 § 2 k.p.c. – poprzez jego niezastosowanie.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie w całości wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Wniósł ponadto o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się uzasadnione.

Zasadniczym zarzutem podniesionym w apelacji był zarzut naruszenia art. 145 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych (dalej jako p.z.p.), poprzez jego niewłaściwą interpretację i przyjęcie, że nie zaistniała istotna zmiana okoliczności, która uzasadniała odstąpienie od zawartej przez powodów umowy. Podniesiony zarzut okazał się chybiony. Sąd Odwoławczy uznał, że w konkretnych okolicznościach niniejszej sprawy, Sąd Odwoławczy dokonał prawidłowej wykładni powyższego przepisu.

Przypomnieć należy, że przepis art. 145 p.z.p. umożliwia zamawiającemu jednostronne odstąpienie od umowy, przy czym aby zamawiający mógł odstąpić od umowy, konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: 1) zaistnienie istotnej zmiany okoliczności; 2) zawarcie umowy nie leży w interesie publicznym, co jest skutkiem zaistnienia istotnej zmiany okoliczności; 3) nieprzewidywalność istotnej zmiany okoliczności i jej skutków w chwili zawarcia umowy. Brak spełnienia, którejkolwiek z przesłanek uniemożliwia odstąpienia od umowy we wskazanym powyżej trybie.

Zarówno w orzecznictwie, jak w i doktrynie, co wyeksponował również Sąd Rejonowy podkreśla się, że istotna zmiana okoliczności wskazana w art. 145 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) jest wprawdzie zdarzeniem o mniejszym stopniu intensywności niż „nadzwyczajna zmiana stosunków” wymieniona w art. 357[1] k.c., tym niemniej sformułowanie „istotna” wskazuje na zmianę znaczącą, a jednocześnie będącą następstwem zdarzeń występujących bardzo rzadko, niezwykłych, w każdym razie nieobjętą zwykłym ryzykiem kontraktowym, z którym powinni się liczyć kontrahenci. Zmiana okoliczności musi prowadzić do stanu, w którym wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym. W najbardziej ogólnym ujęciu przyjąć należy, iż chodzi o bezcelowość realizacji zamówienia dla interesu publicznego, którego realizację winien zapewniać zamawiający jako podmiot realizujący zadania publiczne, wynikające z przepisów prawa. Zaistnienie istotnej zmiany okoliczności prowadzącej do stanu, w którym wykonanie nie leży w interesie publicznym, nie może być przewidywalne w chwili zawarcia umowy. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2011 r., I ACa 13/11).

Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie panuje zgodność poglądów, co do tego, że przepis art. 145 p.z.p. może być stosowany w sytuacjach wyjątkowych. W systemie prawa polskiego interes publiczny nie jest dobrem absolutnie nadrzędnym wobec interesów indywidualnych i winien podlegać ochronie bardziej daleko idącej wyłącznie w sytuacjach obiektywnie usprawiedliwionych. Wykonawca, jak każdy podmiot zawierający umowę ze swoim kontrahentem , czyni to w przeświadczeniu, że wzajemne zobowiązania zobowiązanie zostanie wykonane ( P. Garnecki, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, C.H, Beck 2014)

Pozwany powołując się na zaistnienie przesłanki w postaci „istotnej zmiany okoliczności” wskazywał radykalne obniżenie wysokości wydatków na rok 2013. Wskazać należy, że w orzecznictwie zarówno Sądu Najwyższego jak i sądów apelacyjnych był już poruszony problem wpływu braku środków finansowych na możliwość odstąpienia od umowy zawartej przez jednostki dysponujące finansami publicznymi. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2003 r. został wyrażony pogląd zgodnie, z którym brak środków pieniężnych na realizację umowy o roboty budowlane, zawartej w trybie zamówienia publicznego nie stanowi „niemożności świadczenia” w rozumieniu art. 493 k.c. w zw. z art. 475 k.c., gdyż prowadziłoby to do dezawuowania zasady pacta sunt servanda, stanowiącej fundament obrotu cywilnoprawnego w zakresie zobowiązań.(III CKN 1320/00) Powyższe orzeczenie zapadło na gruncie stanu faktycznego, w którym gmina nie miała wystarczających środków finansowych na kontynuowanie realizacji inwestycji z uwagi na wstrzymanie dotacji przez wojewodę. Również Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 grudnia 2012 r., wydanym w sprawie I ACa 1202/12 uznał, że brak środków pieniężnych na realizację przedmiotu umowy nie stanowi dostatecznej podstawy do odstąpienia od umowy w trybie art. 145 § 1 p.z.p.

W orzecznictwie wyrażono zatem pogląd, że brak środków finansowych nie stanowi istotnej zmiany okoliczności uzasadniającej odstąpienie od umowy, Sąd orzekający w niniejszym składzie, co do zasady przychyla się do poglądów wyrażonych powyżej, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie można przyjmować automatycznie, że zawsze, w każdych okolicznościach, brak środków finansowych nie stanowi istotnej zmiany okoliczności, w ocenie Sądu konieczne jest zbadanie okoliczności sprawy.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania oraz płynące z orzecznictwa wytyczne dotyczące sposobu wykładni przesłanki „istotnej zmiany okoliczności”, jako zdarzenia bardzo rzadkiego, niezwykłego, obiektywnego, o znacznym nasileniu Sąd Okręgowy przeanalizował okoliczności sprawy, w których doszło do złożenia przez Skarb Państwa – Drugi Urząd Skarbowy do odstąpienia od umowy. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszym składzie w ustalonym, w tej sprawie konkretnym stanie faktycznych nie może być mowy o tym, że ograniczenie środków finansowych stanowiło istotną zmianę okoliczności w rozumieniu art. 145 p.z.p. W celu prawidłowej oceny tej przesłanki wymagane jest wzięcie pod uwagę okoliczności, jakie towarzyszyły ograniczeniu środków finansowych dla Drugiego Urzędu Skarbowego w B.. Niewątpliwie w sierpniu 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w B. poinformował Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego o rozpoczęciu prac nad nowelizacją ustawy budżetowej na 2013 roku, która wiąże się z koniecznością ograniczenia wydatków budżetu państwa w roku 2013 r. Jednocześnie wskazane zostało szczegółowe zestawienie kwot, które ulegną zmniejszeniu po uchwaleniu nowelizacji w odniesieniu do wydatków przyznanych na 2013 r. W paragrafie 4300, w którym sklasyfikowane są usługi świadczone przez powodów kwota zmniejszenia wydatków wyniosła 134.000 zł, w stosunku do pierwotnie zaplanowanej kwoty 473 898 złotych. Niewątpliwie kwota wydatków uległa znacznemu obniżeniu, co w sposób ewidentny wynika z zestawień przedstawionych przez pozwanego. Niewątpliwym jest również, że Drugi Urząd Skarbowy na skutek pisma Dyrektora Izby Skarbowej podjął działania mające na celu ograniczenie wydatków. Tym niemniej nie może budzić wątpliwości, że nawet po ograniczeniu wydatków Drugi Urząd Skarbowy w B. w dalszym ciągu dysponował pewnymi funduszami. Pomimo tego pozwany, co podkreślała strona powodowa, nie podjął próby zawarcia porozumienia z powodami i aneksowania umowy w związku ze zmienionymi warunkami finansowania. Podkreślenia przy tym wymaga, że wcześniej umowa zawarta z powodami była już trzykrotnie aneksowana i dwukrotnie na skutek porozumienia stron obniżono wynagrodzenie należne powodom w stosunku do pierwotnie określonej wysokości. Drugi Urząd Skarbowy złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej z powodami w dniu 2 września 2013 r. ze skutkiem w terminie 30 dni od dnia podpisania. Zgodnie z protokołem zdawczo – odbiorczym umowa była realizowana do dnia 3 października 2013 r. Umowa zawarta pomiędzy powodami, a pozwanym została zawarta na okres 36 miesięcy i w założeniu miała obowiązywać do maja 2015 roku. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika ograniczenie środków finansowych wyłącznie w 2013 roku, brak jest natomiast jakiejkolwiek informacji na temat finansowania w kolejnych latach 2014 i 2015.

Dodatkowo nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest fakt, że w dniu 10 grudnia 2013 roku ogłoszono w trybie zamówień publicznych nowy przetarg na usługi kompleksowego utrzymania czystości w Drugim Urzędzie Skarbowym w B. na okres 12 miesięcy w następstwie, którego zawarta została kolejna umowa.

W ocenie Sądu Odwoławczego ograniczenie funduszy na okres 4 miesięcy w roku 2013 r., a w zasadzie 3 miesięcy, bowiem umowa była przez powodów realizowana do października 2013 r., pomimo, że było znaczne powinno skutkować w pierwszej kolejności podjęciem przez pozwanego inicjatywy w zakresie korekty dotychczas zawartej umowy w zakresie wynagrodzenia we wskazanym okresie przejściowym. Takiej propozycji ze strony Drugiego Urzędu Skarbowego nie było, trudno jest ocenić, czy taka inicjatywa miała realne szanse powodzenia, czy też nie. Nie mniej jednak okoliczność ta nie może zostać pominięta przez Sąd Okręgowy, przy ocenie czy doszło do istotnej zmiany stosunków, czy też nie. Zwłaszcza, że po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy usługi z zakresu sprzątania świadczyli na rzecz Drugiego Urzędu Skarbowego byli pracownicy powodów, z którymi zostały zawarte umowy cywilnoprawne.

Konkludując Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie, w konkretnym stanie faktycznym nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające odstąpienie od umowy w trybie art. 145 p.z.p. Przepis ten przewiduje wyraźną asymetrią praw stron umowy, bowiem prawo odstąpienia od umowy przysługuje wyłącznie zamawiającemu, dlatego powinien być wykładany w sposób ścisły. Powyższego przepisu nie można traktować jako furtki do zakończenia stosunków umownych w razie przejściowych problemów finansowych, nie może też stanowić metody na zakończenie niekorzystnych z ekonomicznego punktu widzenia umów, w celu zawarcie innych, na lepszych warunkach.

Pomimo braku przesłanek do odstąpienia od umowy Sąd zmienił zaskarżony wyrok i powództwo oddalił, uznając, że roszczenie nie zostało udowodnione. Sąd w tym zakresie uznał za uzasadniony zarzut naruszenia art. 361 k.c. w zw. z art. 6 k.c. oraz art. 230 k.p.c. Zgodnie z żądaniem pozwu powodowie domagali się zasądzenia na ich rzecz kwoty 6.958 zł, która to kwota miała stanowić miesięczny przychód powodów, gdyby umowa była wykonywana zgodnie z zawartą umową. Powodowie domagali się zatem zasądzenia utraconych korzyści tzw. lucrum cessans. Szkoda w postaci lucrum cessans ma ze swej natury charakter hipotetyczny i nie zawsze weryfikowalny, dlatego jej wyliczenie musi być oparte na realnych przesłankach, odpowiadających zasadom doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 25 października 2012 roku, I ACa 248/12). W orzecznictwie wskazuje się, że zarówno utrata zysku, jak i je wysokość, muszą zostać w procesie udowodnione, a ciężar dowodu z myśl art. 6 k.c. leży po stronie domagającej się tego rodzaju odszkodowania. Szkoda bowiem musi być wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że uzasadnia ona w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że rzeczywiście nastąpiła. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 czerwca 2013 r. V ACa 201/13).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy wskazać, że powodowie nie tylko nie udowodnili wysokości utraconej korzyści, ale nawet jej nie uprawdopodobnili. Powodowie formułując żądanie ograniczyli się wyłącznie do twierdzenia o wysokości utraconej korzyści, nie przedłożyli żadnego wyliczenia, ani symulacji, która pozwalałaby na zweryfikowanie prawidłowości wyliczenia. Powódka w toku informacyjnego wysłuchania stron, wskazując na sposób wyliczenia odszkodowania wskazała: „ na kwotę odszkodowania składają się nasze wynagrodzenia, a także zatrudnienia innych pracowników i niewykorzystanego sprzętu. (…) na utracone korzyści składały się utracone wynagrodzenia za jeden miesiąc pomniejszone o koszty zatrudnienia pracowników plus cena zakupionego sprzętu. Nie pamiętam , czy wzięłam pod uwagę koszt refundacji osób niepełnosprawnych również zatrudnionych przez nas” (k. 66). Powyższe wyjaśnienia w sposób niejasny wskazują, jak została wyliczona szkoda, uniemożliwiając Sądowi ich weryfikację. Powyższe okoliczności wskazują, że powodowie nawet nie uprawdopodobnili wysokości i zasadności swojego roszczenia i to oni ponoszą konsekwencje nie wykazania powyższych okoliczności.

Podkreślić należy, że w ocenie Sądu Odwoławczego Sąd Rejonowy w sposób wadliwy ustalił wysokość szkody, uznając, że okoliczność ta została przyznana przez pozwanego w trybie art. 230 k.p.c.

Zastosowanie art. 230 k.p.c. wymaga zaistnienia przesłanek, nie wystarczy okoliczność, że pozwany nie wypowiedział się o wysokości szkody w toku postępowania. Funkcją art. 230 k.p.c. nie jest wzmacnianie ustaleń co do faktów, które nie znajdują dostatecznego uzasadnienia w dowodach przeprowadzonych w sprawie. Zastosowanie tego przepisu wchodzi w rachubę jedynie wówczas, gdy jest to uzasadnione wynikiem całej rozprawy. Oznacza to konieczność uwzględnienia zarówno postawy procesowej strony, jak również ostatecznych wyników postępowania dowodowego. Odnośnie do postawy strony zastosowanie art. 230 k.p.c. nie jest uzasadnione wówczas, gdy strona nie wypowiedziała się co do określonych twierdzeń strony przeciwnej, ale przyjęcie dorozumianego przyznania tych okoliczności byłoby sprzeczne z jej postawą procesową, w szczególności zaś jej twierdzeniami co do innych faktów lub zajętym stanowiskiem wobec zgłoszonego przez stronę przeciwną roszczenia, czy podniesionego zarzutu. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 2014-03-14, I ACa 832/13).

Tymczasem w niniejszej sprawie pozwany już w odpowiedzi na pozew wnosił o oddalenie powództwa i kwestionował wszystkie podniesione przez powodów okoliczności.

Zwalczanie powództwa w całości, a więc co do zasady, nie może być potraktowane jako równoznaczne z milczącym przyznaniem faktów, mających rozstrzygać o wysokości dochodzonego roszczenia. Oczywistym jest, że stanowcze kwestionowanie powództwa co do zasady zwalnia z obowiązku wypowiadania się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach dotyczących samej wysokości dochodzonego roszczenia. Nie uzasadnia to jednak zastosowania art. 230 k.p.c. i uznania, że w takiej sytuacji doszło do milczącego przyznania faktów. Przepis ten wymaga do jego zastosowania wzięcia przez sąd pod uwagę wyników całej rozprawy, a więc m.in. konsekwentnego stanowiska prezentowanego przez stronę pozwaną, bez względu na ostateczny rezultat oceny co do jego zasadności. ( Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2012-07-11, II CSK 744/11)

Podsumowując, Sąd przychylił się do stanowiska powodów, że odstąpienie od umowy przez pozwanego pozbawione było podstaw prawnych i było bezskuteczne, dlatego o ile roszczenia powodów były uzasadnione, co do zasady, to z uwagi na nieudowodnienie wysokości roszczenia powództwo podlegało oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie i powództwo oddalił. Wobec zmiany powództwa, co do meritum sprawy zaistniała konieczność korekty orzeczenia Sądu I instancji, z zakresie kosztów postępowania. Na skutek dokonanej zmiany pozwany wygrał proces w całości i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. należy się mu zwrot poniesionych kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę składa kwota 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego ustalona na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.2013, poz. 490).

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na również mocy art. 98 § 1 i 3 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyły się: koszty zastępstwa procesowego w kwocie 600 złotych, ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.