Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Łochowski (spr.)

Sędziowie: SO Beata Janiszewska, SO Wojciech Szcząska

Protokolant: Olga Wyszomierska

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. O.

przeciwko K. J.

o uzgodnienie treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w W. z dnia 25 listopada 2013 r., sygn. akt I C 1564/13

I. oddala apelację;

II. zasądza od K. J. na rzecz K. O. kwotę 1.800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt IV Ca 439/14

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, szczegółowo opisane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k.477-481) i przyjmuje je za własne. Stan faktyczny nie był zresztą w niniejszej sprawie sporny, za wyjątkiem określenia charakteru lokali, które pozwany wyodrębnił aktem notarialnym z dnia 24 listopada 2011 r. Co więcej, Sąd Rejonowy dokonał także w oparciu o zebrany materiał dowodowy starannej i trafnej oceny prawnej żądania powódki, która w całości zasługuje na akceptację.

Na wstępie wymaga rozważenia kwestia legitymacji procesowej powódki. Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że – w zakresie, w jakim wyrok został zaskarżony – powódka miała legitymację do wytoczenia na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 707 ze zm., dalej, jako: „u.k.w.h.”) powództwa o uzgodnienie treści wskazanych w wyroku ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym. Trzeba zgodzić się z tezą, że powództwo z art. 10 u.k.w.h. może wytoczyć tylko osoba uprawniona w rozumieniu art. 626 ² § 5 k.p.c. do złożenia wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Legitymację czynną ma zatem właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej ( tak Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 15 marca 2006 r., III CZP 106/05, OSNC nr 10 z 2006 r., poz. 160).

Należy wziąć pod rozwagę, że w niniejszej sprawie powódka domagała się zamknięcia ksiąg wieczystych założonych dla lokali wyodrębnionych z nieruchomości, której powódka jest współwłaścicielką. Inaczej rzecz ujmując, wyodrębnienie przedmiotowych lokali i założenie dla nich osobnych ksiąg wieczystych spowodowało zmianę przedmiotu współwłasności – zmniejszenie powierzchni części wspólnej nieruchomości, a więc ingerencję w prawo własności powódki. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego, powódka ma legitymację do dochodzenia w oparciu o art. 10 u.k.w.h. zamknięcia ksiąg wieczystych dla wyodrębnionych przez pozwanego lokali, bez konieczności odwoływania się w tym zakresie do treści art. 209 k.c. Nie ma bowiem innego sposobu doprowadzenia – na płaszczyźnie wieczystoksięgowej – do zgodności treści księgi wieczystej, prowadzonej dla nieruchomości wspólnej z rzeczywistym stanem prawnym

Wymaga wyjaśnienia, że apelacja pozwanego opiera się w głównej mierze na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie złożonych do akt sprawy dokumentów, w szczególności decyzji nr (...), decyzji z dnia 4 kwietnia 2010 r., protokołu przejęcia części niesprzedanej budynku z dnia 1 sierpnia 2011 r. oraz zaświadczeń o samodzielności lokali.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis ten statuuje jedną z fundamentalnych zasad postępowania cywilnego, jaką jest zasada swobodnej oceny dowodów. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Należy przyjąć, iż ramy swobodnej oceny dowodów zakreślane są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość.

Bezspornym jest, że skuteczność zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. uzależniona jest od wykazania, iż Sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, albowiem jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Tym samym, niewystarczające jest przekonanie skarżącego o innej, niż przyjął to Sąd I instancji, doniosłości poszczególnych dowodów w sprawie i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu Rejonowego.

Według Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie uchybił przepisom prawa procesowego przy rozpoznaniu sprawy i prawidłowo ocenił materiał dowodowy. Na tej podstawie Sąd Rejonowy dokonał trafnych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w pełni podziela.

W ocenie Sądu Okręgowego, spór w niniejszej sprawie koncentruje się nie tyle wokół ustaleń faktycznych, ale sprowadza się w istocie do rozbieżnej wykładni art. 2 ust. 1 i 2 oraz art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. Nr 80 z 2000 r., poz. 903 ze zm. – dalej, jako: „u.w.l.”). Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.w.l. samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości. Przy czym, samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne (art. 2 ust. 2 u.w.l.). Z kolei stosownie do treści art. 3 ust. 1 u.w.l. w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Natomiast, nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali (art. 3 ust. 2 u.w.l.).

Wymaga zatem rozważenia, czy będące przedmiotem sporu lokale są lokalami samodzielnymi w rozumieniu art. 2 ust. 2 u.w.l., czy też stanowią część nieruchomości wspólnej zgodnie z art. 3 ust. 2 u.w.l. Zdaniem Sądu Okręgowego, wyodrębnione przez pozwanego lokale nie stanowią samodzielnych lokali, o jakich mowa w art. 2 ust. 2 u.w.l. Wskazać należy, iż w pomieszczeniach znajdujących się na ostatniej kondygnacji budynku o oznaczeniach (...), (...) i (...) znajduje się pralnia i suszarnia, jak również ulokowane są przyłącza doprowadzające wodę do pralek, zawory, składzik na rzeczy, a w lokalu (...) zlokalizowane jest jedyne wyjście na dach. Lokale o oznaczeniu (...), (...), (...) oraz (...) to pomieszczenia piwniczne. W lokalu (...) mieści się przyłącze gazu, wody i centralnego ogrzewania, a także rury kanalizacyjne, licznik gazu, główny wyłącznik prądu, studzienka odpływowa. Natomiast, lokal (...) podzielony jest na komórki, będące w posiadaniu wszystkich lokatorów nieruchomości. Trzeba zatem podzielić pogląd Sądu Rejonowego, że lokale te nie są samodzielnymi lokalami mieszkalnymi, ani samodzielnymi lokalami wykorzystywanymi na cele inne niż mieszkalne (lokalami użytkowymi). Lokale te nie pełnią bowiem samodzielnych funkcji, ale są niezbędne do korzystania z lokali mieszkalnych – w większości z nich znajdują się przecież jedynie infrastruktura i urządzenia służące właścicielom wszystkich lokali. Są to zatem zgodnie z art. 3 ust. 2 u.w.l. części nieruchomości wspólnej.

Warto również wskazać, że pozwany nie był uprawniony bez zgody właścicieli pozostałych wyodrębnionych lokali do samodzielnej zmiany przeznaczenia części nieruchomości wspólnej (art. 22 ust. 3 pkt 4 u.w.l., art. 199 k.c.).

Skoro tak, to wyodrębnienie ww. lokali nastąpiło z naruszeniem art. 2 ust. 1 i 2 u.w.l. w zw. z art. 3 ust. 2 u.w.l. Czynność ta jako sprzeczna z prawem jest zgodnie z art. 58 § 1 k.c. bezwzględnie nieważna. Już tylko ta okoliczność uzasadniała uwzględnienie powództwa w oparciu o art. 10 u.k.w.h.

Podkreślić przy tym należy, iż wbrew zarzutom podniesionym w apelacji ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy są w pełni zgodne z treścią decyzji nr (...), jak również decyzji z dnia 4 kwietnia 2010 r. Sąd I instancji słusznie przyjął, iż ostatecznymi decyzjami Prezydenta M. W. z dnia 16 grudnia 2010 r. nr (...) oraz nr (...) ustanowiono na rzecz K. J. użytkowanie wieczyste w udziale 0, (...) części niesprzedanej nieruchomości. Natomiast w dniu 1 sierpnia 2011 r. oraz 8 marca 2011 r. przekazano pozwanemu niesprzedaną część nieruchomości, a decyzją z dnia 25 października 2011 r. numer (...) uznano prawo do nieodpłatnego przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości gruntowej.

Na podstawie ostatecznych decyzji administracyjnych pozwanemu przywrócono zatem własność nieruchomości – przyznając udział w prawie własności nieruchomości gruntowej w udziale (...), który stanowił część niesprzedaną nieruchomości, tj. z wyłączeniem 5 sprzedanych lokali wraz z przysługującymi im udziałami w częściach wspólnych nieruchomości. Innymi słowy, pozwany odzyskał własność dotychczas niewyodrębnionych lokali samodzielnych wraz ze związanym z tymi lokalami udziałem w nieruchomości wspólnej. Oczywiste jest, że nie oznacza to, że pozwany przejął całość nieruchomości z wyjątkiem dotychczas wyodrębnionych lokalu. Nie sposób zatem przychylić się do twierdzeń podniesionych przez pozwanego w apelacji, z których wynika, iż pozwanemu przysługuje tytuł własności do przedmiotowej nieruchomości z wyłączeniem 5 sprzedanych lokali, ale bez wyłączenia udziałów w częściach wspólnych nieruchomości w postaci piwnic i strychów – związanych z tymi lokalami.

Nie budzi przy tym wątpliwości, że Sąd Rejonowy nie był związany zaświadczeniem o samodzielności lokali wydanym na podstawie art. 2 ust. 3 u.w.l. Zaświadczenie to stwierdza jedynie pewien stan faktyczny, ale nie jest decyzją administracyjną wiążącą sąd. Inaczej rzecz ujmując, mimo wydania takiego zaświadczenia sąd jest uprawniony do własnych ustaleń co do samodzielności lokali, a zaświadczenie podlega ocenie takiej samej jak każdy inny dowód w sprawie (art. 233 § 1 k.p.c.), przy uwzględnieniu urzędowego charakteru tego dokumentu (zob. art. 244 k.p.c.).

Za niezasadny uznać również należało zarzut naruszenia art. 15a ust. 2 ustawy o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (t.j. Dz.U. Nr 22 z 1969 r., poz. 159 ze zm. – dalej, jako: „u.g.t.m.o.”) poprzez jego niezastosowanie. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, który obowiązywał w chwili wyodrębnienia pierwszego lokalu, tj. w dniu 23 czerwca 1975 r. część budynku i inne urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali, stanowią współwłasność właścicieli lokali w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej budynku. W tym samym stosunku określa się ułamkową część terenu oddawanego w wieczyste użytkowanie nabywcy lokalu. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy odniósł się w pełni do przesłanek określonych w art. 15a ust. 2 u.g.t.m.o. Sąd Rejonowy na poparcie stanowiska, iż wyodrębnione przez pozwanego pomieszczenia stanowiły część wspólną nieruchomości i nigdy nie były uwzględniane przy ustaleniu łącznej powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych, dokonał miarodajnej analizy matematycznej, którą Sąd Okręgowy w pełni podziela. Pozwany natomiast wyodrębniając własność lokali nr (...) oraz lokali o przeznaczeniu innymi niż mieszkalne zanegował dotychczasowy charakter tych pomieszczeń.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 10 u.k.w.h. poprzez uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) w sposób, który prowadzi do wewnętrznej sprzeczności tej księgi wieczystej, gdyż suma udziałów w części wspólnej nieruchomości nie stanowi jedności i brak jest jednolitej metody wyodrębnienia poszczególnych lokali. Uwadze pozwanego umknęło, iż Sąd Rejonowy zasadnie nie uwzględnił żądania powódki o dokonanie wpisu w księdze wieczystej nr (...), albowiem powódce nie przysługiwało prawo własności lokali mieszkalnych nr (...), które stanowią własność pozwanego. Innymi słowy, nie była ona legitymowana do wytoczenia powództwa w tym zakresie. Nie budzi przy tym wątpliwości, że pozwany jest legitymowany do podjęcia stosownych czynności procesowych w celu usunięcia sygnalizowanej niezgodności.

Brak również było podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego nieuwzględnienie. Zarzut ten w ocenie Sądu Okręgowego jest całkowicie chybiony, albowiem art. 5 k.c. nie może stanowić podstawy oddalenia powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Z tych względów, zaskarżony wyrok wbrew zarzutom apelacji odpowiada prawu. Dlatego też, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda, jako bezzasadną.

Nadto, Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461) zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

.