Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II C 343/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Gawlik

Ławnicy:

/

Protokolant: Hanna Świątek

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2014 roku w Rybniku

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w R. zastępowanego przez Prokuratorię

Generalną Skarbu Państwa

o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  przyznaje adwokatowi B. R. od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. kwotę147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych 60/100) w tym kwotę 27,60 zł (dwadzieścia siedem złotych 60/100) podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za udzielenie pomocy prawnej przyznanej powodowi z urzędu;

3)  zasądza od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt II C 343/13

UZASADNIENIE

Powód S. K. wniósł pozew o zapłatę kwoty 75.000 zł przez pozwanego Skarb Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w R. na jego rzecz oraz kwoty 35.000 zł na rzecz fundacji (...) tytułem zadośćuczynienia za doznanie szkody niemajątkowej – krzywdy.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że w okresie od 10 listopada 2008 r. do 5 stycznia 2009 r. przebywał w Zakładzie Karnym w R. w przeludnionych celach (w celi na więźnia przypadało znacznie mniej niż 3 m 2), co niejednokrotnie wymuszało spożywanie posiłków w łóżku. Cele były pozbawione odpowiedniej wentylacji, zaś w okresie zimowym były niedogrzane. W celach panował fetor, cele były zagrzybione, kącik sanitarny był niezabudowany, co skutkowało brakiem intymności. Został osadzony w jednej celi z osobami chorymi na HCV ,mimo iż wiedziano, że powód jest osoba zdrową. Był też osadzony w jednej celi z osobami przewlekle chorymi psychicznie. Nadto powód był osadzony w jednej celi z osobami posiadającymi sprzęt RTV, co uniemożliwiało mu opuszczanie celi i udanie się na świetlice czy zajęcia kulturalno – oświatowe. W Zakładzie Karnym nie było zajęć kulturalno – oświatowych oraz zajęć sportowych i wychowania fizycznego. Powód podniósł także, że był wprowadzany w błąd przez funkcjonariuszy/wychowawców, którzy nie udzielali informacji o przysługujących mu prawach w Zakładzie Karnym.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Zakładu Karnego w R. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w odpowiedzi na pozew z dnia 7 lutego 2014 r. zgłosił zarzut przedawnienia całości roszczenia powoda wnosząc o oddalenie powództwa.

Odnosząc się do zarzutów powoda pozwany wskazał, że w Zakładzie Karnym w R. nie stwierdzono przeludnienia w okresie, w którym przebywał tam powód. Pozwany zaprzeczył także pozostałym zarzutom dotyczącym warunków socjalno - bytowych (niewłaściwe wyposażenie cel mieszkalnych, brak oddzielenia kącików sanitarnych od reszty celi, brak należytej wentylacji cel, zły stan sanitarny cel - zagrzybienie, wilgoć, zarobaczenie itp.), albowiem pomieszczenia mieszkalne są wyposażone w niezbędne sprzęty kwaterunkowe przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Osadzeni mają do dyspozycji łóżko, taboret, miejsce przy stoliku oraz w szafce. Ponadto cele są wyposażone w miskę plastikową, zmiotkę, szufelkę i kosz na śmieci. Za utrzymanie czystości i porządku w celach oraz higienę osobistą odpowiedzialni są sami osadzeni. Dlatego, na początku miesiąca do każdej celi wydawane są środki czystości , nadto - każdorazowo w przypadku zgłaszania potrzeb w tym zakresie. Dla utrzymania higieny osobistej osadzeni otrzymują stosowne środki : zgodnie z normami, korzystają z kąpieli, sanitariatów oraz wymiany bielizny pościelowej i odzieży. Powód miał zatem wystarczające środki do stworzenia sobie warunków odpowiadających elementarnym zasadom higieny i czystości. Żywienie osadzonych w Zakładzie Karnym w R. było i jest zgodne z Rozporządzaniem Ministra Sprawiedliwości z 2 września 2003 r. w sprawie określania wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych. Miał zapewnioną darmową opiekę lekarską, a także zapewnione warunki do odpowiedniego spędzania czasu wolnego, gdyż były organizowane zajęcia kulturalno-oświatowych. Nadto pozwany podniósł, iż powód ,wbrew treści art.6 k.c. nie wykazał, jakoby poniósł szkodę ,czy też aby doznał krzywdy na skutek działań pozwanego, ani też nie wykazał pozostałych przesłanek uzasadniających ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa, czy też istnienia uzasadnienia dla żądania zadośćuczynienia. Zdaniem pozwanego, w europejskiej przestrzeni prawnej, nie funkcjonuje pojęcie standardów europejskich w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności, zwłaszcza, brak jest ścisłego i wiążącego określenia norm powierzchni mających przypadać na każdego osadzonego. Poza tym powód w żaden sposób nie uzasadnił i nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia , a tę pozwany kwestionuje.

Pozwany pismem z dnia 7 października 2014 r. wniósł o odrzucenie pozwu w oparciu o treść art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zakresie roszczenia powoda związanego z zarzutem braku możliwości korzystania przez powoda z zajęć kulturalno – oświatowych w Zakładzie Karnym w R., gdyż zostało ono już prawomocnie rozstrzygnięte. Wyrokiem z 6 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. Wydział II Cywilny, sygn. akt II C 235/08, oddalił powództwo S. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w R. o zapłatę 85.000 zł tytułem zadośćuczynienia za uniemożliwienie powodowi korzystania z zajęć kulturalno – oświatowych. Apelacja powoda od powyższego orzeczenia wyrokiem z dnia 17 grudnia 2009 r., sygn. akt V ACa 553/09, została przez Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalona.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód ma 29 lat i obecnie przebywa w Zakładzie Karnym w Ł.. Od 10 listopada 2008 r. do 5 stycznia 2009 r. przebywał w Zakładzie Karnym w R.. W okresie od 14 listopada 2008 r. do 19 grudnia 2008 r. przebywał na oddziale III w celi mieszkalnej nr (...) o powierzchni 7,30 m 2 przeznaczonej dla dwóch osadzonych. W okresie od 19 grudnia 2008 r. przebywał na oddziale III w celi mieszkalnej nr (...) o powierzchni 7,13 m 2 przeznaczonej dla dwóch osadzonych. Rozmieszczenie powoda w celach mieszkalnych Zakładu Karnego w R. odbyło się na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa, z których wynika, iż wychowawcy działu penitencjarnego rozmieszczają osadzonych w podległych im oddziałach, natomiast nadzór nad prawidłowym rozmieszczeniem osadzonych prowadzi kierownik działu penitencjarnego. W trakcie rozmieszczania osadzonych pod uwagę brane były następujące kryteria: bezpieczeństwo przebywających w zakładzie karnym osadzonych, bezpieczeństwo jednostki, zabezpieczenie dobra śledztwa i związane z tym osobne rozmieszczenie skazanych i tymczasowo aresztowanych oraz oddzielne rozmieszczenie skazanych palących i niepalących.

dowód: zeznania powoda z 4 sierpnia 2014 r. k. 96-97, notatka służbowa inspektora działu kadr i organizacyjno-prawnego z 30.01.2014r. k.63.

W dniu 24 i 25 listopada 2008 r. powód złożył do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w K. skargi dotyczące nieprzeniesienia go na oddział półotwarty i braku wystarczającego limitu czasowego na rozmowy telefoniczne. W dniu 8 grudnia 2008 r. złożył do Centralnego Zarządu Służby Więziennej, a w dniu 9 grudnia 2008 r. do Ministra Sprawiedliwości skargi dotyczące złego traktowania przez funkcjonariuszy oraz nieuzasadnionego przetransportowania. 12 grudnia 2008 r. złożył skargę dotyczącą nie wydania potwierdzenia wysłanej korespondencji urzędowej. Powyższe skargi po przeprowadzeniu postępowań wyjaśniających zostały uznane za bezzasadne.

dowód: odpowiedź zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w R. z dnia 31 grudnia 2008 r. na skargi powoda z dnia 24 i 25 listopada 2008 r. k. 110, sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego w sprawie skargi powoda z dnia 24 listopada 2008 r. k. 113, odpowiedź zastępcy Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w K. z dnia 19 lutego 2009 r. na skargi powoda z dnia 8 i 9 grudnia 2008 r. k. 114, odpowiedź zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w R. z dnia 31 grudnia 2008 r. na skargę powoda z dnia 12 grudnia 2008 r. k. 111, odpowiedź zastępcy Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w K. z dnia 11 marca 2009 r. na zażalenie powoda z dnia 8 stycznia 2009 r. k. 112.

Zakład Karny w R. jest zakładem typu zamkniętego i przeznaczony jest dla recydywistów penitencjarnych. Budynki Zakładu Karnego w R. są obiektami wpisanymi do rejestru zabytków. Cele, które zajmował powód były wyposażone w sprzęty kwaterunkowe przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Na ich wyposażeniu znajdował się stół, szafki więzienne, taborety i łóżka dla każdego osadzonego, które w celach dwuosobowych są przewidziane do spania obok siebie i w związku z tym nie są zaopatrzone w barierkę i drabinkę. Ponadto każdy z osadzonych miał zapewnioną możliwość korzystania z miski plastikowej, zmiotki, szufelki i kosza na śmieci. W każdej celi znajdował się kącik sanitarny, na który składa się muszla klozetowa i umywalka z bieżącą zimną wodą. Kącik sanitarny odgrodzony był od reszty pomieszczenia przesłoną z nieprzeźroczystego materiału o wysokości minimum 1,20 m. Zabudowa tych kącików do pełnej wysokości nie jest możliwa ze względów architektonicznych i brak dodatkowych kanałów wentylacyjnych. Wynika to także z konieczności monitorowania więźniów , ma na celu zapobieganie próbom samobójczym i stosowaniu przemocy pomiędzy osadzonymi. Zapachy z kącików sanitarnych istotnie rozchodziły się po całej celi, jednakże te, wyposażone były w sprawnie działające wentylacje grawitacyjne. Niemniej jednak, o czystość i porządek w celach dbali sami więźniowie, którym wydawano odpowiednie środki. Co miesiąc więźniowie otrzymywali „czyściki” i płyn do mycia naczyń - w miarę możliwości, a także szmaty do mycia podłóg. W celu utrzymania higieny osobistej raz w miesiącu wydawano im mydło toaletowe, papier toaletowy, proszek do prania i nożyk do golenia, a według zgłaszanych potrzeb również krem do golenia, pastę i szczoteczkę do zębów. Środki czystości i higieny wydawane były regularnie dla potrzeb cel, w których przebywał powód. W Zakładzie odbywały się niezapowiedziane kontrole warunków higieniczno - sanitarnych przeprowadzone przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny. Podczas kontroli, SANEPID nie stwierdził zaniedbań ze strony pozwanego i nie kwestionował umiejscowienia kącika WC, jak i warunków panujących w celach mieszkalnych. Ponadto cele wyposażone były w sprawną technicznie wentylację grawitacyjną, której drożność co najmniej raz w roku kontrolowana była przez kominiarza. Istniała również możliwość przewietrzenia pomieszczeń, przez otwarcie znajdującego się w nich pełnowymiarowego okna, które można było otwierać o każdej porze dnia i nocy. Cele oświetlane są naturalnym światłem padającym z okna, a nadto oświetleniem jarzeniowym o mocy 2 x 40 W. Za zgodą Dyrektora, osadzeni mogli korzystać z własnych lampek stołowych np. do czytania. Natężenie oświetlenia jest zgodne z odpowiednimi normami, co potwierdzają okresowe, wyrywkowe kontrole w tym zakresie. Skład i kaloryczność wyżywienia osadzonych jest zgodna z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 2 września 2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych. W jednostce funkcjonuje system (...), w ramach którego prowadzony jest pełny monitoring jakości wyżywienia osadzonych. Każdorazowo, przed wydaniem posiłków z kuchni, sprawdzana jest przez lekarza lub upoważnione osoby zarówno jakość posiłków, walory smakowe, temperatura jak i zgodność z jadłospisem. Osadzeni spożywają posiłki w swoich celach mieszkalnych.

dowód: notatka służbowa kierownika działu kwatermistrzowskiego z 29.01.2014r. k.61, kopie protokołów z kontroli sanitarnych z 7 marca 2008 r., 23 kwietnia 2008 r., 7 maja 2008 r., 21 maja 2008 r., 9 czerwca 2008 r., 1 lipca 2008 r. i 8 września 2008 r. k.131-178.

Osadzeni w Zakładzie Karnym w R. mają możliwość korzystania z porad lekarza oddziałowego dwa razy w miesiącu. W przypadkach „nagłych ,zagrażających życiu lub zdrowiu” osadzeni przyjmowani są przez lekarzy poza grafikiem przyjęć po wcześniejszym zgłoszeniu. Ponadto, korzystają z konsultacji lekarzy specjalistów, po uprzednim skierowaniu przez oddziałowego. Otrzymują odpowiednie leczenie farmakologiczne do zgłaszanych i zdiagnozowanych dolegliwości.

dowód: notatka służbowa kierownika ambulatorium z 30.01.2014r. k. 62.

Zakład Karny w R. zapewnia osadzonym bogatą ofertę zajęć kulturalno – oświatowych, do których powód także miał dostęp. Osadzeni mają dostęp do wielu programów radiowych. Na terenie zakładu działa Eksperymentalne (...), w ramach którego powstał zespół muzyczny D.. Regularnie organizowane są koncerty muzyczne. Funkcjonuje także Dyskusyjny Klub (...), „Terapia przez film”. Istnieje kółko akwarystyczne, rekreacyjne. Ponadto w ramach świetlicy centralnej funkcjonuje pracownia dekoratorska i kółko (...), działa grupa medytacji chrześcijańskiej, odbywają się spotkania grup wyznaniowych. Do dyspozycji osadzonych jest kaplica. Prowadzi się szeroko zakrojoną działalność z zakresu profilaktyki uzależnień. Prężnie działa grupa (...). W ramach zajęć z zakresu kultury fizycznej organizuje się turnieje tenisa stołowego, szachowe, warcabowe, pięcioboju siłowo – wytrzymałościowego, siatkówki. Ponadto na boisku (...) przy Szkole nr 15 w R. były organizowane rozgrywki w piłce nożnej dla osadzonych z podgrupą klasyfikacyjną P-2 i R-2. Co roku promuje się postawy ekologiczne poprzez organizację ogólnopolskich konkursów ekologicznych obejmujących jednostki penitencjarne z całego kraju. Ponadto osadzeni mają możliwość udziału w wielu innych konkursach ogólnopolskich organizowanych przez inne jednostki penitencjarne. W Zakładzie Karnym w R. działa biblioteka, która posiada ponad 15.000 woluminów dostępnych dla osadzonych. Każdy wychowawca w oddziale ma do dyspozycji dla osadzonych kodeks karny, kodeks karny wykonawczy, kodeks postępowania karnego.

dowód: kopia protokołu rozprawy z dnia 18 marca 2009 r. przed Sądem Okręgowym w Gliwicach Ośrodkiem (...) w R. II Wydziale Cywilnym, sygn. akt II C 235/08 k.125-127, kopia wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. Wydział II Cywilny, sygn. akt II C 235/08 z dnia 6 sierpnia 2009 r. wraz z uzasadnieniem k.121-123, kopia wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach, sygn. akt V ACa 553/09 k.124, notatka służbowa wychowawcy z 30.01.2014r. k.65-66.

Czynności realizowane przez funkcjonariuszy Zakładu Karnego w R. wobec powoda były wykonywane zgodnie z przepisami prawa i poszanowaniem jego godności osobistej w myśl zasady humanitaryzmu, praworządności i nigdy nie stosowano wobec powoda, w trakcie jego pobytu w niniejszej jednostce, żadnych niedopuszczalnych form postępowania. Funkcjonariusze pełniący służbę w bezpośrednim kontakcie z powodem wykonywali swoje obowiązki służbowe prawidłowo.

dowód: notatka służbowa starszego inspektora DO z 29.01.2014r. k. 64

Przy ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd kierował się zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Podejmując rozstrzygnięcie Sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów, którym dał wiarę w całości, albowiem zgodność ich treści z rzeczywistym stanem faktycznym nie została przez strony zakwestionowana w toku procesu, a sporządzone zostały przez uprawnione podmioty w ramach obowiązków wynikających z charakteru ich działalności, także nadzorczej.

Jednocześnie Sąd oddalił wniosek dowodowy powoda o zwrócenie się do administracji Zakładu Karnego w R. o przekazanie danych osobowych osób, które były osadzone w tym Zakładzie w okresie od listopada 2008 r. do 5 stycznia 2009 r., gdyż dowody te , zwłaszcza wobec mocy dowodowej dokumentów jak wyżej, nie miały istotnego znaczenia dla oceny zasadności roszczenia, a prowadziłyby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Sąd nie dał wiary twierdzeniom i zeznaniom powoda, gdyż uznał je za wysoce subiektywne i nakierowane na podkreślenie dolegliwości związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności, która ze swej istoty, jest karą izolującą osobę skazaną za popełnienie przestępstwa. Powód kreował się na ofiarę systemu penitencjarnego, co bezskutecznie czynił już uprzednio dla potrzeb pozyskania środków finansowych , w sprawie prowadzonej przed tutejszym Sądem( sygn. akt II C 225/08). Wówczas oddalono jego powództwo ustalając, że ostatecznie nie mógł udać się na zajęcia kulturalno- oświatowe, bo nie było już miejsca na świetlicy, ale też, że on sam , przy przyjęciu do Zakładu pozwanego oświadczył, że wybiera zwykły system, tzn. taki, który posiada ograniczone środki resocjalizacyjne, a co za tym idzie ograniczony również zakres kulturalno – oświatowy ( k. 75 akt II C 235/08).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą prawną dochodzonego przez powoda zadośćuczynienia za złe, uciążliwe warunki pobytu w Zakładzie Karnym w R. jest art. 448 k.c., zgodnie z którym ,w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia.

Przesłanki ochrony dóbr osobistych zostały sprecyzowane w art. 24 § 1 k.c., który wskazuje, że ten czyje dobro osobiste zostało naruszone bezprawnym działaniem, może żądać zaniechania tego działania lub usunięcia jego skutków. Ustawodawca w art. 24 k.c. wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego, które strona pozwana może obalić przez wykazanie, że jej działanie miało miejsce w warunkach obowiązującego porządku prawnego, stanowiło wykonywanie prawa podmiotowego, było za zgodą pokrzywdzonego, lub wynikało z potrzeby ochrony uzasadnionego interesu lub wartości nadrzędnych. Pozwany wykazał powyższe, ponad jakiekolwiek wątpliwości., co sprawia, że roszczenie powoda jest bezzasadne.

Pozwany w odpowiedzi na pozew z dnia 7 lutego 2014 r. zgłosił zarzut przedawnienia roszczeń powoda w całości.

Sąd uznał zarzut przedawnienia, podniesiony przez pozwanego za zasadny. Zgodnie bowiem z treścią art. 442 1§ 1 zd. 1 k.c., roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Roszczenia dochodzone na podstawie art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c., podlegają trzyletniemu okresowi przedawnienia. Trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 442 1 § 1 k.c. rozpoczął bieg najpóźniej 5 stycznia 2009 r., kiedy to powód opuszczał Zakład Karny w R., bowiem powód już wówczas „wiedział o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia”. Zgodnie z tą zasadą termin przedawnienia upłynął w dniu 6 stycznia 2012 r. , a powództwo zostało wytoczone w maju 2013 r. Roszczenie powoda dotyczące pobytu w Zakładzie Karnym w R. uległo przedawnieniu, a wobec podniesionego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda, skutkowało oddaleniem powództwa w całości (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 6 grudnia 2011 r. I ACa 650/11).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 sierpnia 2010 roku sygn. I CSK 653/09 – niepubl. jednoznacznie wskazał , że skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia jest wystarczające do oddalenia powództwa ,bez potrzeby ustalania, czy zachodzą wszystkie inne przesłanki materialno- prawne uzasadniające jego uwzględnienie, a ich badanie w takiej sytuacji jest zbędne, mimo to Sąd stwierdza, że gdyby pozwany nie podniósł zarzutu przedawnienia roszczeń powoda, bądź, gdyby Sąd nie uwzględnił podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia, to powództwo zostałoby oddalone jako bezzasadne. Sformułowane przez powoda zarzuty nie znalazły bowiem potwierdzenia w ustaleniach stanu faktycznego poczynionych przez Sąd. Powód odbywał karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym zamkniętym. Kara spełnia funkcję represyjną ,jako odpłata za dokonane przestępstwo i dolegliwość dla skazanego (dyskomfort) stanowi jej istotę (tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z dnia 7 maja 2009 r., sygn. akt I ACa 247/09). Aby można było mówić o odczuwaniu dolegliwości przez skazanego, odbywanie kary musi być bardziej uciążliwe od sposobu życia osób pozostających na wolności. Odczuwanie niedogodności i dyskomfortu, nawet znacznych rozmiarów, w przypadku kary pozbawienia wolności nie ogranicza się jedynie do braku możności opuszczenia zakładu karnego, lecz oznacza izolację, a także obniżenie standardu życiowego. Działania pozwanego, polegające na stworzeniu warunków pobytu w zakładzie karnym, poniżej poziomu typowego dla życia na wolności, które powód odczuwa jako uciążliwe, nie są przez to bezprawne. Żądania zmierzające do podwyższenia warunków życia, tak aby odpowiadały one warunkom osób przebywających na wolności, a nawet, które zapewniłyby powodowi poziom pobytu pod pewnymi względami wyższy niż poziom życia znacznej części polskiego społeczeństwa są tym samym bezzasadne. O bezprawnym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności godności może być mowa dopiero, gdy dochodzi do poniżającego i nieludzkiego traktowania, sprzecznego z zasadą humanitaryzmu. Do naruszenia godności ludzkiej może dojść w wypadku, gdy pozbawi się więźniów jakiejkolwiek intymności przy spełnianiu potrzeb fizjologicznych, gdy brak wyżywienia będzie powodował głód u więźniów, lub nie zapewni niezbędnych składników odżywczych, gdy przeludnienie osiągnie stan uniemożliwiający funkcjonowanie w celi, w szczególności, gdy więźniowie zostaną zmuszeni do spania na przemian w jednym łóżku, gdy w celi nie będzie możliwości pozostawania w pozycji leżącej, gdy niewykonywanie obowiązków przez służbę zdrowia spowoduje permanentny stan chorobowy u osadzonego, gdy w celach będzie panowało zimno.

Sąd uznał, że z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Podstawą prawną dochodzonego przez powoda zadośćuczynienia za złe, uciążliwe warunki pobytu w Zakładzie Karnym w R. jest art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia.

Regulacja zawarta w wyżej przytoczonym przepisie wskazuje, że przesłanką odpowiedzialności przewidzianej w nim jest nie tylko bezprawne ale i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.06.2005 r., sygn. akt IV CK 805/04). Przyjęcie zatem odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy takiego naruszenia wymaga kumulatywnego zaistnienia nie tylko wystąpienia szkody o charakterze niemajątkowym i wskazania bezprawności działania sprawcy, ale także wykazania jego zawinienia, a także związku przyczynowego zachodzącego pomiędzy zaistniałą szkodą, a działaniem sprawcy.

Zarzuty powoda odnoszą się do złych warunków socjalno - bytowych występujących w Zakładzie Karnym w R.. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie wykazało, że w zakładzie panują surowe warunki, jednakże ocena ,czy nastąpiło naruszenie dobra, jakim jest godność osobista winna być dokonana przez pryzmat całokształtu okoliczności, w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Dokonując oceny warunków pobytu powoda w zakładzie karnym nie można pominąć realiów występujących w Polsce, dotyczących czasami wręcz fatalnej sytuacji osób przebywających w szpitalach, domach opieki czy placówkach oświatowych, co wynika w głównej mierze z ich nie doinwestowania. Państwo Polskie nie jest na tyle zasobne finansowo, aby było w stanie zapewnić tym osobom, jak też skazanym, warunki bytowe odpowiadające poziomowi i standardom obowiązującym w zamożnych państwach Europy. Nie można uznać, że pozwany naruszył godność powoda, skoro przez cały czas zapewniał mu warunki odbywania kary zgodne z obowiązującymi normami. Powód nie przebywał w warunkach przeludnienia. Osadzeni w Zakładzie Karnym w R. mają możliwość podjęcia pracy i dokonywania zakupów w kantynie, korzystają ze spacerów. Zakład Karny w R. zapewnia osadzonym bogatą ofertę zajęć kulturalno – oświatowych, do których powód także miał dostęp. Kąciki sanitarne usytuowane w celach są odgrodzone od reszty pomieszczenia przegrodą dość niską, ale zapewniającą minimum intymności, a odczucia związane z rozchodzącym się po całej celi nieprzyjemnym zapachem na pewno nie należą do przyjemnych, ale skala tych dolegliwości nie przekracza stopnia, który pozwalałby mówić o naruszeniu godności. Tym bardziej, że więźniowie sami odpowiadają za czystość, i w tym celu wydawane są im odpowiednie środki czyszczące. Ponadto ze względów bezpieczeństwa oraz rozwiązań architektonicznych nie możliwe było całkowite zabudowanie kącików sanitarnych. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 sierpnia 2010 r., sygn. I ACa 508/10 - niepubl., wskazał, iż: „Jedynie częściowe odgrodzenie od reszty celi kącika sanitarnego wynika z konieczności zapewnienia warunków bezpieczeństwa (obserwacja skazanych), a ujemne doznania skazanych wynikające z konieczności obcowania z toaletą znajdującą się w celi, która ponadto nie zapewnia całkowitej intymności winny ustąpić przed nadrzędną wartością, jaką jest bezpieczeństwo zdrowia i życia człowieka”. W celach znajduje się sprawna technicznie wentylacja i okno, które można otwierać o każdej porze dnia i nocy. Zakład Karny w R. jest wyposażony w wentylację grawitacyjną, której zasada działania polega na tym, że ciepłe powietrze jako lżejsze unosi się do góry zapewniając jego obieg w pomieszczeniu. Wprowadzenie rozwiązań bardziej zaawansowanych technicznie np. wentylacji mechanicznej za pomocą wentylatorów umieszczonych w przewodach wentylacyjnych, stanowiłoby w istocie luksus, byłoby to bowiem lepsze rozwiązanie niż posiada większość budynków w Polsce. Cele oświetlane są naturalnym światłem padającym z okna, a nadto oświetleniem jarzeniowym o mocy 2 x 40 W. Natężenie oświetlenia jest zgodne z odpowiednimi normami. Za zgodą Dyrektora osadzeni mogą też korzystać z własnych lampek stołowych np. do czytania. Osadzeni w Zakładzie Karnym w R. mają możliwość korzystania z porad lekarza oddziałowego dwa razy w miesiącu. W przypadkach „nagłych zagrażających życiu lub zdrowiu” osadzeni przyjmowani są przez lekarzy poza grafikiem przyjęć po wcześniejszym zgłoszeniu. Ponadto korzystają z konsultacji lekarzy specjalistów po uprzednim skierowaniu przez oddziałowego. Otrzymują odpowiednie leczenie farmakologiczne do zgłaszanych i zdiagnozowanych dolegliwości.

Działania te negują zarzuty i argumenty powoda mające na celu wykazanie naruszenia jego dóbr osobistych .

Zważyć również należy, iż budynek Zakładu Karnego w R. pochodzi z XIX wieku i budowany był dla innych standardów niż obowiązują obecnie, co powoduje , że istniejące w budynku ograniczenia natury architektonicznej nie zawsze pozwalają dostosować go w pełni do najnowszych rozwiązań, jakie stosuje się we współczesnych obiektach budowlanych pomimo, iż jednostka penitencjarna przechodziła w ostatnim dziesięcioleciu szereg remontów.

Powód podnosił także, że został osadzony w jednej celi z osobami chorymi na HCV przy jednoczesnej świadomości, że jest osobą zdrową oraz był osadzony w jednej celi z osobami przewlekle chorymi psychicznie. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż rozmieszczenie powoda w celach mieszkalnych Zakładu Karnego w R. odbyło się na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. W trakcie rozmieszczania osadzonych pod uwagę brane były następujące kryteria: bezpieczeństwo przebywających w zakładzie karnym osadzonych, bezpieczeństwo jednostki, zabezpieczenie dobra śledztwa i związane z tym osobne rozmieszczenie skazanych i tymczasowo aresztowanych oraz oddzielne rozmieszczenie skazanych palących i niepalących. Nadto osadzeni są pouczani przez wychowawców o konieczności bezzwłocznego zgłaszania wszelkiego rodzaju przejawów dotyczących zagrożenia swojego bezpieczeństwa osobistego w celu ich zapobieżenia. Zarażenie wirusem HIV, HCV, HBV w normalnych kontaktach międzyludzkich, jest praktycznie niemożliwe ,o ile przestrzega się podstawowych zasad profilaktyki i higieny osobistej. Szczegółowe informacje na ten temat udzielane są osadzonym przez personel służby zdrowia.

Powód nie udowodnił również, jak podnosił w pozwie, że był wprowadzany w błąd przez funkcjonariuszy/wychowawców, którzy nie udzielali informacji o przysługujących mu prawach w Zakładzie Karnym. Sąd ustalił, że czynności realizowane przez funkcjonariuszy Zakładu Karnego w R. wobec powoda były wykonywane zgodnie z przepisami prawa i poszanowaniem godności osobistej powoda.

Istotą izolacji więziennej i to we wszystkich systemach penitencjarnych jest poddanie penitentów władzy w ramach sprawowanej przez państwo funkcji imperium. Doświadczenie życiowe uczy, że wszelkie próby wyegzekwowania przez personel penitencjarny zachowań osadzonych, zgodnych z obowiązującymi przepisami, są poczytywane przez więźniów jako szykany, przejaw dyskryminacji, zastraszanie, ogólnie rzecz ujmując za przejaw nieludzkiego traktowania. Kreując się na ofiarę systemu penitencjarnego powód nie chce pamiętać, że jest przede wszystkim ofiarą własnych decyzji, stylu życia i postępowania.

Powód został osadzony w Zakładzie Karnym w R. w celu ochrony interesu społecznego i wartości nadrzędnych ,jakimi są izolacja przestępców od społeczeństwa i uzyskanie pozytywnych efektów probacji. Ponadto osadzenie powoda nie miało cech poniżającego i nieludzkiego traktowania i odbywało się w godziwych warunkach. Subiektywne zatem przekonanie powoda, że nastąpiło przy tym naruszenie jego dóbr osobistych, jest bezpodstawne i nie może znaleźć ochrony z mocy art. 23 i 24 k.c., nie może też być podstawą przyznania mu zadośćuczynienia przewidzianego w art. 448 k.c., zwłaszcza, że powód nie wykazał, zgodnie z ciążącym na nim na podstawie art. 6 k.c. obowiązkiem, jakiej wymiernej szkody doznał wskutek pobytu w jednostce pozwanego.

Powód nie przedstawił żadnych konkretnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, a jego pozew, jakkolwiek obszerny, został sformułowany w sposób nieprecyzyjny. Natomiast pozwany w odpowiedzi na pozew szczegółowo i merytorycznie wykazał, że szkoda nie miała miejsca. Przedstawił odpowiednie dokumenty na potwierdzenie swoich twierdzeń. Nie ma więc podstaw, by przyjąć, iż działanie pozwanego naruszyło jakiekolwiek dobro osobiste powoda. Brak też podstaw, by uznać zachowanie pozwanego jako bezprawne i że powód wskutek takiego zachowania doznał jakiejkolwiek szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z tym działaniem lub zaniechaniem. Brak też jakiegokolwiek dającego się uzasadnić powiązania pomiędzy wysokością dochodzonej kwoty zadośćuczynienia, a rzekomą krzywdą doznaną przez powoda. Żądana kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana i nie przystaje do rzeczywistości, świadczy jedynie o wybitnie merkantylnej podstawie roszczenia. Wysokość żądanego przez powoda zadośćuczynienia w odniesieniu do intensywności rzekomego naruszenia dóbr ze strony pozwanego Zakładu Karnego wskazuje, iż powództwo miało charakter wyłącznie fiskalny.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji.

Sąd oddalił powództwo w całości uznając, ze nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu w części, bowiem żądanie w niniejszej sprawie, jakkolwiek dotyczy również materii rozpoznawanej w sprawie II C 235/08, w niniejszej sprawie jest zakresowo szersze.

W punkcie 2 wyroku Sąd przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie za udzielenie S. K. pomocy prawnej przyznanej mu z urzędu, która nie została uiszczona przez powoda ani w części, ani w całości zgodnie z § 19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013, poz.461) przy zastosowaniu stawki wynagrodzenia określonej w § 11 ust 1 pkt 25 w związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia jak wyżej.

Jakkolwiek powód był zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych, to w myśl art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2010 r. nr 90, poz. 594 z późn. zm. ), nie zwalnia go to od obowiązku zwrócenia kosztów procesu przeciwnikowi, któremu koszty te należą się co do zasady po myśli art. 98 k.p.c., a co do których Sad orzekł w punkcie 3 wyroku w oparciu o przepis § 11 ust. 1 pkt 25 przywołanego rozporządzenia w związku z treścią art. 99 k.p.c.