Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko S. S.

o ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w T.

z dnia 25 marca 2014 r. sygn. akt I C 2336/12

Oddala apelację

Na oryginale właściwe podpisy.

VACa 402/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 25 marca 2014r. Sąd Okręgowy w T. oddalił powództwo R. S. skierowane przeciwko S. S. o ustalenie nieważności umowy i orzekł o kosztach postępowania.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie ustalił, że powód R. S. ma (...). Od śmierci żony mieszka sam w C. przy ul. (...).

Od 2002r. jest pod opieką (...)w T.. Wówczas rozpoznano(...)

W między czasie w 2002 około miesiąca czasu przebywał w Szpitalu (...) w T. z rozpoznaniem (...)nawracających, zaś w 2003r. przebywał w tym samym szpitalu(...) Nie stwierdzono u niego natomiast zaburzeń opcji poznawczych. W 2004r. przez 3 miesiące mieszkał u powoda jego syn J. S. wraz z żoną, bo w tym czasie (...).

Od śmierci żony powód słabo radził sobie finansowo. Zdarzało się, że zaciągał pożyczki, bądź kupował różne rzeczy na raty, a potem miał problemy z ich spłatą. Nie informował jednak o tym swoich dzieci J. S. i E. S. (1). J. S. dowiedział się o tych problemach znacznie później tj. dopiero jak firma windykacyjna zażądała od powoda zwrotu pieniędzy. Wtedy starał się pomóc ojcu w rozwiązaniu tych problemów. Nawet przez pewien czas przechowywał u siebie dowód osobisty powoda aby uniemożliwić mu dokonywania kolejnych zakupów na raty i dalsze zadłużanie się. W 201 Or. po tym jednak, jak w sprawie dowodu

l

osobistego powoda interweniowała u J. S. policja, relacje pomiędzy powodem a jego synem zdecydowanie pogorszyły się.

Pozwany S. S., syn J. S. był w dobrych relacjach z powodem. Nie odwiedzał go jednak zbyt często, ale zdarzało się, że spotykali się podczas świąt czy uroczystości rodzinnych, (...). Bardziej zażyły kontakt z R. S. miał jego syn J. S., który powoda odwiedzał i opiekował się nim. Powód przez to, że dokonywał zakupów różnych rzeczy na raty, miał też problemy z systematycznym dokonywaniem opłat za mieszkanie, bo na to już nie starczało mu pieniędzy. Z tego tytułu powstało zadłużenie. Aby te problemy rozwiązać, pod koniec 2007r. powstał pomysł, by zadłużone mieszkanie powoda wykupić na własność, na ten cel zaciągnąć kredyt, bo w ten sposób zostałoby spłacone nie tylko zadłużenie, ale także można byłoby pomniejszyć bieżące koszty utrzymania tego mieszkania. Z taką inicjatywą wystąpił do powoda S. S. z żoną L.. (...) Myśleli, o tym aby zabezpieczyć swoje dzieci na przyszłość w mieszkanie. Dlatego zaproponowali powodowi, że razem zaciągną kredyt na wykupienie przez powoda mieszkania, a następnie powód daruje pozwanemu to mieszkanie. R. S. wyraził na to zgodę, wręcz cieszył się z tej propozycji. W związku z tym zostały podjęte działania w tym kierunku. W tym też czasie tj. od końca 2007r. i cały 2008r. powód cieszył się dobrym stanem zdrowia, (...). Był postrzegany przez otoczenie jako człowiek bardzo aktywny, komunikatywny, utrzymujący kontakty towarzyskie z sąsiadami, znajomymi i rodziną. Był też samodzielny np. sam załatwiał swoje sprawy i robił zakupy.

Wcześniej, bo w sierpniu 2007r. (...)w C. przyznał powodowi (...). Pomoc ta polegała na tym, że opiekunka G. M. sprzątała jego mieszkanie, albo w przypadku gdy powód chciał zrobić większe zakupy, chodziła razem z nim na zakupy.

Mieszkanie nr (...) przy ul. (...) w C., które od lat zajmował powód na podstawie umowy najmu lokalu mieszkalnego nawiązanej na czas nieokreślony, stanowiło mienie komunalne będące własnością Gminy M. C.. R. S. posiadał prawo pierwszeństwa do jego nabyciu w drodze bez przetarg owej.

W dniu 30 stycznia 2008r. na spotkaniu z Burmistrzem Miasta C. przystąpił do uzgodnień w sprawie ustalenia warunków sprzedaży tego lokalu mieszkalnego. Na tę okoliczność został sporządzony odpowiedni protokół. Ustalono wówczas jego wartość wraz z udziałem w gruncie na kwotę 41.109,77zł. brutto. Ustalono też, że powód skorzysta z 50% bonifikaty z tytułu nabycia tego lokalu za gotówkę. Ustalono, że kwota jaką miał zapłacić wynosi 20.642,27zł. Powód został zobowiązany ją uiścić najpóźniej na dzień przed podpisaniem umowy sprzedaży.

Strony ustaliły, że aby zdobyć środki na zakup tego mieszkania zaciągną kredyt. Dnia (...)została zawarta umowa kredytu hipotecznego na kwotę 22.300zł. pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W., a S. S., jego żoną L. S. oraz powodem R. S.. Na zabezpieczenie kredytu na nieruchomości ustanowiono hipotekę umowną zwykłą w kwocie 22.300zł. i hipotekę umowną kaucyjną do kwoty 11.500zł. na rzecz w/w Banku. Zaciągnięty kredyt cały czas spłaca pozwany razem z żoną L..

(...) pomiędzy przedstawicielem Gminy M. C., a powodem została zawarta w formie aktu notarialnego umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego oraz umowa sprzedaży, na mocy której powód nabył na własność lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w C. oraz nabył w użytkowanie wieczyste ułamkową część gruntu gminnego. W czasie zawierania tej umowy R. S. był w takim stanie zdrowia psychicznego, który pozwalał mu na świadome rozeznanie w czynności, którą podejmuje i w jej skutkach prawnych. (...)

(...)na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego Rep. Nr (...) sporządzonej przed notariuszem M. S., mającym siedzibę kancelarii w T. przy ul. (...), R. S. darował swojemu wnukowi S. S. własność lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość oznaczonego numerem(...) powierzchni 54,29 m ^{( 2)}, składającego się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju położonego na drugim piętrze budynku w C., przy ul. (...) pod numerem(...), dla którego Sąd Rejonowy w T. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Natomiast S. S. ustanowił na nabytym lokalu mieszkalnym nieodpłatnie dożywotnią służebność mieszkania na rzecz swojego dziadka R. S. polegającą na prawie korzystania przez uprawnionego z całego lokalu mieszkalnego, którego koszty eksploatacyjne miał ponosić uprawniony.

W lutym 201 Or. powód uległ wypadkowi, przewrócił się i na skutek tego doznał urazu barku. Trafił do szpitala. Potem jeszcze w maju 201 Or. powód ponownie przebywał w Wojewódzkim Szpitalu (...) w T. na Oddziale(...), gdzie przeprowadzono u niego zabieg operacyjny w postaci(...). Z uwagi na to, że stan zdrowia R. S. po powrocie ze szpitala nie był najlepszy, (...)w C. przyznał powodowi od 1.03.2010r. pomoc w postaci opiekunki. Tym razem pomoc ta trwała dłuższy okres czasu i każdorazowa wizyta opiekunki była dłuższa. Przychodziła ona cztery lub pięć razy w tygodniu na półtora do dwóch godzin dziennie. Pomoc ta była udzielana też w szerszym zakresie, bo nie tylko polegała na sprzątaniu, robieniu zakupów ale także na dbaniu o przyjmowanie leków przez powoda, czasami też towarzyszeniu w wizycie u lekarza.

(...)

W dniu 2.02.2011r. R. S. wystąpił do Sądu Rejonowego w T. z powództwem przeciwko S. S. domagając się zobowiązania S. S. do złożenia oświadczenia woli o treści, że S. S. przenosi na rzecz R. S. własność lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość oznaczoną nr(...)o powierzchni użytkowej 54,29 m2 składającego się z dwóch pokoi, łazienki i przedpokoju położonego na

drugim piętrze budynku przy ul. (...) w C. tytułem zwrotu darowizny uczynionej w (...) przez R. S. na rzecz S. S. aktem notarialnym Rep. A (...). Powód w uzasadnieniu swojego stanowiska powoływał się na rażącą niewdzięczność pozwanego. Sprawa została zarejestrowana pod (...)Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z dnia 12.09.2011 r. oddalił powództwo R. S.. Powód złożył apelację od tego wyroku. Sąd Okręgowy w T. wyrokiem z dnia 16.05.2012r. oddalił apelację powoda.

Czyniąc te ustalenia wyjaśnił, że ich podstawę stanowiły dowody z zeznań świadków: M. S., M. R., M. Z., E. S. (2), M. K., A. S., J. S., H. W., G. M., I. J., K. P., L. S., J. Z., M. W., zeznań pozwanego S. S., częściowo zeznań świadka E. S. (1), częściowo zeznań powoda i pisemnej, a także ustnej opinii (...) W. N..

Ponadto stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów zarówno prywatnych jak i urzędowych, których treść dla Sądu nie budziła żadnych wątpliwości, a i żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i zgodności z prawdą.

Za wiarygodne w całości Sąd uznał zeznania świadków M. R. (k. 145), M. Z. (k. 145), E. S. (2) (k. 145v i 146) oraz G. M. (k. 201 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 7.05.2013r. k. 203), albowiem zeznania te korespondowały ze sobą i wzajemnie się uzupełniały. Osoby te to osoby obce dla stron, to pracownice(...) w C.. Za wyjątkiem M. R., która jest kierownikiem tego Ośrodka od wielu lat, pozostali świadkowie, to opiekunki, które świadczyły pomoc powodowi. Z tym, że tylko G. M. tę pomoc świadczyła w okresie objętym pozwem. Potwierdziła ona w swoich zeznaniach czas, w jakim ją świadczyła i zakres swoich obowiązków, a także przyznała, że w tym okresie powód był w dobrym stanie zdrowia, sam robił zakupy, gotował, ogólnie dobrze sobie radził. Był kontaktowy i był z nim logiczny kontakt. Zeznania tego świadka korespondują także z treścią pisma z (...) k. 139. Zeznania pozostałych w/w świadków nie wniosły nic istotnego w sprawie za wyjątkiem potwierdzenia, że powód korzystał z pomocy opiekunek z (...) także od 201 Or.(...).

Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania świadków: M. K. (k. 199), A. S. (k. 199v i 200) i H. W. (k. 200v oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 7.05.2013r. k. 203). To są także obce osoby dla stron. Pierwszy z nich jest pracownikiem Urzędu Miasta w C., który uczestniczył w podpisywaniu aktu notarialnego (...) kiedy to doszło do zawarcia umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego powoda. Świadek ten mógł ocenić zachowanie powoda podczas tej czynności. Wprawdzie świadek ten niezbyt dobrze pamiętał to zdarzenie, jednak przyznał, że zachowanie powoda niczym szczególnym się nie wyróżniało, powód był kontaktowy, na pewno nie był zalękniony czy przestraszony. Świadek A. S. jest(...)w C. i często widywał powoda w mieście, kiedy ten robił zakupy, także niejednokrotnie rozmawiał z nim. Potwierdził, że w okresie objętym pozwem powód był człowiekiem aktywnym i widocznym, z którym można było logicznie rozmawiać. Świadek H. W., to z kolei sąsiadka powoda, która potwierdziła dobrą kondycję psychiczną powoda w lipcu 2008r. Utkwił jej ten okres w pamięci, bo w tym miesiącu zmarł jej mąż, a powód interesował się co się stało. Ona także potwierdziła możliwość logicznego kontaktu z powodem w tym czasie. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie było podstaw, żeby zeznaniom tych świadków nie dać wiary.

Sąd także dał wiarę zeznaniom świadka M. W. (k. 214) w całej rozciągłości. Świadek ten jest(...) w T.. Mimo, że ma ona wielu pacjentów pamiętała przypadek powoda, choć bardziej dokładne informacje o ostanie zdrowia powoda potrafiła przekazać z ostatniego okresu. Po okazaniu temu świadkowi historii choroby powoda zeznała, że odbywał regularnie wizyty w Poradni, a na podstawie dwóch wpisów w historii z dnia (...). może stwierdzić, że ze świadomością powoda w tamtym czasie nic się nie działo tzn. zaburzeń tej świadomości nie było. Świadek ten jest osobą obcą dla powoda i nie ma żadnych przesłanek aby uznać, ze złożyła zeznania niezgodne z prawdą.

Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania J. Z. (k. 201), I. J. (k. 201 v), K. P. (k. 201 v), L. S. (k. 202), J. S. (k. 200 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 7.05.2013r. k. 203). Wprawdzie wszyscy ci świadkowie są spokrewnieni z pozwanym, a J. S. jest także synem powoda, z którym w tej chwili nie utrzymuje kontaktów, to jednak Sąd uznał, że ich zeznania zasługują na uwzględnienie, albowiem korespondują one ze sobą i wzajemnie się uzupełniają, a także korespondują z zeznaniami innych świadków, którzy wskazywali na dobre funkcjonowanie powoda. Oprócz tego zeznania tych świadków korespondują także z dokumentami złożonymi w sprawie.

Istotne były w sprawie zeznania M. S. (k. 144v i 145), notariusza sporządzającego nie tylko umowę (...) będącą przedmiotem niniejszego postępowania, ale także wcześniejszy akt notarialny z 21.03.2008r. dzięki któremu mogło dojść do zawarcia umowy darowizny. Zeznaniom tego świadka Sąd dał wiarę w całej rozciągłości. Opisała ona jakich czynności dokonywała z udziałem powoda i przyznała, że nie miała żadnych wątpliwości co do stanu psychicznego powoda. Stwierdziła, że gdyby takie wątpliwości miała, na pewno nie doszłoby do podpisania tych aktów. Zeznania te są logiczne, korespondują także z zeznaniami pozwanego i pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie. Ponadto świadek ten jest obcą osobą dla stron, wykonywała jedynie czynności służbowe i nie miała żadnego powodu aby składać zeznania niekorzystne dla powoda.

Co do zeznań świadka E. S. (1) (k. 113-115 oraz płyta z nagraniem rozprawy z dnia 23.01.2014r. k. 117), to Sąd dał wiarę tym zeznaniom tylko częściowo i tylko w takim zakresie, w jakim są one zgodne z ustalonym stanem faktycznym w sprawie. Sąd nie dał wiary jej zeznaniom co do tego, że (...)przebywała ona w T., a powód w tym czasie przebywał, a nawet pomieszkiwał u niej i czas spędzał na oglądaniu telewizji, wychodził na spacer będąc u niej. W tym zakresie jej zeznania pozostają nie tylko w sprzeczności z zeznaniami pozwanego, którym Sąd dał wiarę, a który podał, że powoda do notariusza zabierał tego dnia z jego mieszkania w C., a nie z T., to także pozostają w sprzeczności z zeznaniami samego powoda, który zeznał, że córki E. w dniu(...) nie było w Polsce, bo przebywała w(...), a on do notariusza jechał z pozwanym i zabrano go z jego mieszkania w C.. Ponadto Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka co do tego, że powód przed 14.07. (...). nie był (...)W tym zakresie zeznania tego świadka pozostają w sprzeczności z treścią opinii (...) W. J.- N. (k. 231-239), której Sąd dał wiarę w całej rozciągłości. Sąd także nie dał wiary zeznaniom tego świadka co do tego, że powód nigdy nie był samodzielny. W tym zakresie jej zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami G. M., która w 2008r. opiekowała się powodem, a także z zeznaniami innych świadków np. I. J., K. P., J. S., którzy mówili o dużej samodzielności powoda, fakcie robienia samodzielnie podstawowych zakupów, załatwiania różnych swoich spraw.

Sąd dał także wiarę zeznaniom pozwanego S. S. (k. 292v i 293 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 24.01.2914r. k. 294) w całej rozciągłości, albowiem korespondują one z materiałem zgromadzonym w sprawie.

Co do zeznań powoda (k. 291v i 292 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 24.01.2914r. k. 294), to Sąd dał im wiarę tylko częściowo. Nie dał wiary jego zeznaniom co do tego, że tylko powód zawarł umowę kredytu z Bankiem (...), a także co do kwoty zaciągniętego kredytu. W tym zakresie te zeznania pozostają w sprzeczności z treścią umowy o kredyt (k. 94). Ponadto Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda co do tego, że nie wiedział w jakim celu jedzie do notariusza oraz co do tego, że dokonanie darowizny mieszkania była nagłą decyzją podjętą pod wpływem chwili. W tym zakresie te zeznania pozostają w sprzeczności z czynnościami prawnymi w jakich powód brał udział poczynając od(...) W tym okresie czasu brał udział w sporządzeniu protokołu z uzgodnień w sprawie ustalenia warunków sprzedaży lokalu mieszkalnego przy ul. (...), a także przy sporządzeniu aktu notarialnego z dnia 21.03.2008r. w sprawie wyodrębnienia własności tego lokalu. Ponadto Sąd nie dał wiary zenanami powoda co do tego, że powód (...)w chwili podpisywania aktu notarialnego (...). W tym zakresie jego zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami notariusza M. S. oraz opinii (...).

Co do opinii sporządzonej przez biegłego (...) W. N. na piśmie (k. 231-239), to Sąd dał jej wiarę w całej rozciągłości. Jest ona bardzo obszerna, wyczerpująca, przejrzysta, logiczna i nie budziła żadnych wątpliwości, ani zastrzeżeń Sądu. Z uwagi na to, że pełnomocnik powoda uznał ją za niewyczerpującą, biegła uzupełniła swą opinię ustanie na rozprawie w dniu 24.01.2014r. równie wyczerpująco. Biegła odpowiedziała na wszystkie zarzuty pełnomocnika powoda zawarte w jego piśmie procesowym z dnia 15.11.2013r. a także dodatkowo odpowiedziała na liczne pytania zadawane przez niego na rozprawie. Swoją wypowiedź zakończyła dopiero po wyczerpaniu wszystkich pytań ze strony pełnomocnika powoda. Sąd Okręgowy podzielił w całej rozciągłości opinię biegłej złożoną zarówno na piśmie jak i ustnie na rozprawie. Wcześniej też przesłuchał (...) M. W., której zeznaniom także dał wiarę, a pod opieką której od lat pozostaje powód. Opinia biegłej została także sporządzona w oparciu o te zeznania oraz wszelką dostępną dokumentację medyczną znajdującą się w aktach sprawy, której prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała.

Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika powoda zawarty w piśmie procesowym z dnia 6.02.2014r. o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego (...). Sąd uznał, że opinia złożona przez biegłą W. N. zarówno na piśmie jak i ustna uzupełniająca jest wyczerpującą, a powołanie kolejnych biegłych, którzy mieliby sporządzić nową opinię zmierza tylko do przedłużenia procesu i nie znajduje uzasadnienia. Powoływanie nowych biegłych tylko dlatego, że treść opinii dotychczasowego biegłego nie jest dla powoda zadawalająca nie znajduje uzasadnienia. Biegła W. N. na rozprawie w dniu 24.01.2014r. w sposób wyczerpujący udzieliła odpowiedzi na wszystkie pytania pełnomocnika powoda, złożyła dodatkowe jeszcze wyjaśnienia wykraczające ponad tezę dowodową. Dlatego też zdaniem Sądu jej opinia zarówno na piśmie jak i uzupełniająca ustna nie budzi żadnych wątpliwości. Jest ona rzetelna z uwzględnieniem całej dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach sprawy, a dotyczącej leczenia powoda w (...), a także z uwzględnieniem zeznań (...)

W zasadzie w tej sprawie spór sprowadził się do ustalenia, czy powód podpisując (...) u notariusza umowę darowizny działał będąc w stanie wyłączającym jego świadomość, czy też działał z pełną świadomością.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalony stan faktyczny pozwala na przyjęcie, że R. S. w dniu (...)miał zachowaną zdolność do podejmowania czynności prawnych, a co za tym idzie zawarta przez niego z S. S. umowa darowizny jest ważna.

Przepis art. 82 k.c. stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności (...), (...)

Brak świadomości lub swobody przy składaniu oświadczenia woli jest jedną z wad oświadczenia woli. Wada oświadczenie polega bądź na nieprawidłowym funkcjonowaniu mechanizmu woli, bądź na niezgodności miedzy powzięciem woli, a jej przejawem. To z natury rzeczy subiektywne pojęcie podlega obiektywizacji zależnie od istniejących w danej sytuacji okoliczności faktycznych, a także spełnieniu określonych w ustawie faktycznych. Pojęcie „wada oświadczenia woli” stanowi zbiorczą nazwę dla określenia stanów faktycznych, uzasadniających pozbawienie oświadczenia woli skuteczności prawnej, bądź przez samego ustawodawcę, bądź przez autora oświadczenia woli, jednakże tylko przy istnieniu przesłanek ukształtowanych przez normę prawną (tak Komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. K. Pietrzykowskiego, Wydawnictwo Beck 1997, uwagi do art. 82 k.c.)

O świadomym powzięciu decyzji i wyrażeniu woli możemy mówić wtedy, gdy składający to oświadczenie czyni to z pełnym rozeznaniem treści swojego oświadczenia i skutków, które chce przez nie osiągnąć. Świadomość dotyczy zarówno powzięcia decyzji jak i wyrażenia woli. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11.12.1979roku (OSPiKA 3/81, poz. 45) wyraził pogląd, że stosunek psychiczny do podejmowanego zachowania się i jego skutków opiera się na przewidywaniu i woli. Oba te czynniki zakładają istnienie nieupośledzonego działania funkcji psychicznych pozwalające na właściwe rozeznanie znaczenia i skutków swego zachowania się oraz pokierowania swym postępowaniem. Powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest swobodne, gdy zarówno sam proces decyzyjny jak i uzewnętrznienie woli nie były zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające z aktualnych właściwości psychiki lub procesu myślowego w sposób wyłączający autonomiczne, czyli wolne - w znaczeniu suwerenne działanie (tak Komentarz do Kodeksu Cywilnego, Księga Pierwsza . Część Ogólna. St. Dmowski, St. Rudnicki LexisNexis, Warszawa 2007, uwagi do art. 82 k.c.)

Powód w pozwie podnosił, Ze w chwili zawierania umowy darowizny na rzecz pozwanego (...)

Zdaniem Sądu Okręgowego zebrany materiał dowodowy nie potwierdził występowania u R. S. żadnego z powyżej opisanych stanów. Powód miał zachowaną zdolność do podejmowania czynności prawnych, a co za tym idzie zawarta przez niego umowa darowizny jest ważna.

(...)Stwierdził też, że w chwili badania R. S. mimo wieku nie (...). Wskazał, że lekarz prowadzący powoda w Poradni P. po raz pierwszy u powoda w lipcu 201 Or. postawił podejrzenie (...). Biegły podał, że w oparciu o dokumentację medyczną z Poradni P. może stwierdzić, że w okresie od stycznia do lipca 2008r. (...) u powoda była lepsza niż w 201 Or. Nadto podał, że od 2007r. do 2009r.(...)

Poza w/w argumentami, które przemawiają za tym, że Sąd przyjął, iż powód był w pełni świadomy podpisując umowę darowizny na rzecz pozwanego świadczy także i to, że R. S. w żadnej sprawie, w której był stroną nie kwestionował ważności aktu notarialnego, dotyczącego wyodrębnienia na jego rzecz własności lokalu mieszkalnego przy ul. (...), który był zawarty (...) a więc niespełna dwa miesiące wcześniej. Gdyby rzeczywiście powód miał wyłączoną świadomość(...)to i takie wyłączenie świadomości dotyczyłoby wcześniejszej umowy skutkujące jego nieważnością, a na podstawie tego aktu stał się właścicielem przedmiotowego lokalu. Stwierdzenia jednak nieważności tego aktu powód nigdy nie dochodził.

Biorąc powyższe pod uwagę sąd uznał, że żądanie unieważnienia aktu notarialnego (...)zawartego pomiędzy powodem, a pozwanym nie zasługuje na uwzględnienie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego i dlatego powództwo oddalił na mocy art. 82 k.c. a contrario .

Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego. Przepis ten stanowi, że w wypadkach szczególnie

uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, iż zastosowanie tego przepisu zależy od konkretnego stanu faktycznego. Jednocześnie podkreśla się, że zastosowanie przez Sąd przepisu art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu zaliczyć należy także fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego ( sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, niepublikowane). Przepis artykułu 102 kpc pozostawia - ze względów słuszności - sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu, gdyby stosowanie zasady odpowiedzialności za wynik (art. 98 k.p.c.) nie dałoby się pogodzić z zasadami słuszności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1976r., IV PZ 61/76, LEX nr 7856).

Mając na uwadze powołaną regułę oraz sytuację osobistą i majątkową powoda, Sąd postanowił nie obciążać go kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego. (...). Mieszka sam i utrzymuje się tylko z emerytury w kwocie 1255,49zł. Z czego około 600zł. miesięcznie musi przeznaczyć na opłaty za mieszkanie, za telefon dodatkowo płaci 50zł., na leki przeznacza 150zł. zaś ubezpieczenie mieszkania to kwota 128zł. rocznie. Na żywność wydaje około 300zł. miesięcznie. Dodatkowo jeszcze ponosi opłaty za opiekę 130zł. miesięcznie.

Zatem zasady współżycia społecznego przemawiają za tym aby nie został on obciążony kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez pozwanego.

W apelacji powód domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa zarzucając naruszenie prawa procesowego, które mogło wpłynąć na wynik sprawy, tj. art. 286 w zw. z art. 217 § 1 kpc i 227 kpc przez bezpodstawne oddalenie jego wniosku o przeprowadzenie dowodu z dodatkowej opinii nowych biegłych bo biegła W. N. nie wyjaśniła istotnych okoliczności związanych ze stanem zdrowia powoda w 2008r. Zarzucił również naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 kpc przez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego uznanie, że opinia sporządzona w tej sprawie jest rzetelna i wyczerpująca czego skutkiem było wadliwe przyjęcie, że powód w dacie dokonywania czynności miał zachowaną zdolność do czynności prawnych.

W uzasadnieniu apelacji podnosił, że powołana w tej sprawie biegła nie wykazała w przekonujący sposób jakoby powód w 2008r. z całą pewnością(...) Uznał, że wyjaśnienie tych kwestii miało znaczenie dla rozstrzygnięcia i skoro biegła powołana w tej sprawie nie sprostała postawionemu zadaniu celowe było przeprowadzenie nowego dowodu z opinii biegłych. Skoro sąd tego nie uczynił nie wyjaśnił istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela zarówno ustalenia zaskarżonego wyroku, jak i jego argumentację prawną przyjętą na oddalenie powództwa.

Wbrew podniesionym w apelacji zarzutom, ustalenia Sądu Okręgowego są kompletne i wynikają w logiczny sposób z zebranych dowodów. Ich ocena zaś nie narusza zasad przewidzianych w art. 233 § 1 kpc. Dlatego Sąd Apelacyjny czyni je również podstawą swojego wyroku.

Nie można się zgodzić ze skarżącym, że oddalenie jego wniosku o powołanie innych biegłych dla oceny jego stanu psychicznego w dacie zawierania umowy darowizny, doprowadziło do nieprawidłowych ustaleń procesowych bo materiał dowodowy był niekompletny, a w konsekwencji ustalenia sądu oparte zostały na niereprezentatywnym materiale dowodowym.

Wypada przypomnieć, że prowadząc postępowanie sąd ma przede wszystkim obowiązek ustalić okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia ale również przeciwdziałać przewlekłości postępowania. Tę zasadę w pełni wyrażają przepisy art. 227 kpc i art. 217 § 2 kpc, które nie tylko dają sądowi przyzwolenie, ale go obligują do takiego ukierunkowania postępowania dowodowego aby jego przedmiotem były po pierwsze tylko okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, a po drugie by pomijał zgłaszane wnioski dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki.

Oceniając w tym kontekście kwestionowane oddalenie wniosku dowodowego powoda o dowód z opinii innych biegłych trzeba wyjaśnić, że brak zgody strony na ustalenia opinii biegłego i jej wnioski nie jest wystarczającym powodem dla ponowienia tego dowodu. Możliwość skutecznego domagania się przeprowadzenia kolejnego dowodu z opinii innego biegłego jest bowiem uzależniona od tego, czy opinia kwestionowana ma braki tego rodzaju, że nie można ich uzupełnić lub wyeliminować w drodze bądź to opinii uzupełniającej tego samego biegłego, bądź jego uzupełniającego przesłuchania. Nie chodzi przy tym o jakiekolwiek wątpliwości tylko o wątpliwości i niedoskonałości opinii dotyczące istotnych okoliczności, które mają stanowić podstawę procesowych ustaleń decydujących o rozstrzygnięciu (por. tezę 2 wyroku Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2013r. w sprawie IIICSK 243/12 LEX 1353200).

Dlatego nie jest istotne, inaczej niż zarzuca apelacja, żeby jednoznacznie ustalić, czy powód(...) Istotne jest bowiem, czy miał w dacie dokonywania czynności zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia podejmowanego działania, zrozumienia jego skutków i pokierowania swoim postępowaniem. Nie ma prostej i bezpośredniej zależności pomiędzy istnieniem (...), a możliwością zachowania funkcji poznawczych w stopniu pozwalającym na zrozumienie znaczenia i wagi podejmowanego działania i jego skutków oraz pokierowania swoim postępowaniem.

Zapomina apelacja, że u podstaw ustalenia przez Sąd istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, w tym przede wszystkim stanu zdrowia powoda w dacie dokonywania kwestionowanej czynności, legło całe spektrum dowodów przywołanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Oprócz istotnej dla tych ustaleń opinii biegłej były nimi także zeznania świadków obcujących w tym czasie z powodem, a także notariusza sporządzającego kwestionowaną umowę, który miał obowiązek ocenić stan zdrowia psychicznego stających i ich zdolność rozumienia znaczenia podejmowanego działania oraz zdolność pokierowania swoim postępowaniem odnoszonym do zamierzanej czynności. Przede wszystkim jednak stanowiły je zeznania lekarza leczącego powoda w tym czasie oraz wpisy do jego historii choroby, z których nie wynikało aby stan zdrowia powoda uniemożliwiał mu normalne funkcjonowanie, w tym ograniczał zdolność rozumienia sensu podejmowanego działania i jego skutków oraz zdolność pokierowania swoim postępowaniem. Wszystkie te dowody nakreśliły sposób funkcjonowania powoda w tym czasie, jego umiejętność percepcji i rozumienia dokonywanych czynności, sposób w jaki prowadził swoje sprawy i jak funkcjonował w codziennym życiu.

Dlatego brak akceptacji apelującego dla ustaleń i wniosków opinii dla niego niekorzystnych nie jest wystarczającym argumentem za powołaniem kolejnego dowodu z opinii innych biegłych (tak Sąd Najwyższy w tezie 3 wyroku z 16 października 2009r. w sprawie IIUK 47/09 LEX 559955).

Powód nie wskazał bowiem na niekonsekwencje rozumowania biegłej, które mogły zdecydować o wadliwych wnioskach jej opinii. Nie wyjaśnił również dlaczego istotne jest to, że biegła - jego zdaniem - nie wykazała w przekonujący sposób jakoby w 2008r. z całą(...). Czyniąc ten zarzut zdaje się nie dostrzegać, jak w procesie cywilnym przebiega rozkład ciężaru dowodu (art. 6 kc) i że to on powinien wykazać przesłanki uzasadniające przekonanie, że czynności dokonywał w okolicznościach pozwalających na uznanie istnienia wady oświadczenia woli. Biegła tymczasem jednoznacznie wyjaśniła, że zarówno dokumentacja medyczna powoda (brak wpisów świadczących o stanie zdrowia wyłączającym istnienie u niego świadomości podejmowanych czynności), jak również zeznania(...), który miał z nim bezpośredni kontakt oraz inne dowody nie pozwalają na retrospektywne uznanie istnienia u niego stanu psychicznego wyłączającego świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Subiektywne przekonanie skarżącego, że podawanie mu, jak pisze, (...) czego nie przyjęła kwestionowana opinia, nie tylko mija się z wyjaśnieniami biegłej ale przede wszystkim pomija rozpoznanie(...)i treść jego dokumentacji medycznej z okresu istotnego dla oceny jego świadomości. Dlatego nie sposób przyjąć, aby ustalenia sądu dokonane między innymi z wykorzystaniem opinii biegłej J. - N. były wadliwe a drogą usunięcia tej wadliwości jest dowód z opinii innych biegłych. Z wyjaśnień biegłej wynika bowiem, że u powoda - (...) nie rozpoznano zaburzeń opcji poznawczych, co ma istotne znaczenie dla kwalifikowania jego stanu psychicznego w czasie zawierania kwestionowanej umowy darowizny. Poza tym, jak zeznała,(...) Apelujący tego stwierdzenia biegłej nie zakwestionował i nie wykazał aby przywołane przez nią postępowanie nie miało miejsca. Zatem trzeba przyjąć, że nie występują na tym tle istotne wątpliwości, bo stosowanie tego kodu nie świadczy wcale o rozpoznaniu (...) a poza tym - jak wcześniej podniesiono - powód nie wykazał istnienia zależności pomiędzy hipotetycznym rozpoznaniem tej choroby a „nieprawidłowym” ustaleniem jego stanu psychicznego w dacie zawierania umowy.(...). W konsekwencji niewadliwe jest ustalenie, że stan funkcji psychicznych powoda w dacie dokonywania darowizny był niezakłócony, a kwestionująca to ustalenie apelacja ma zatem jedynie walor polemiczny.

W konsekwencji zarzut naruszenia wskazanych w niej przepisów prawa procesowego okazał się nieuzasadniony.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 kpc apelację oddalił.