Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Hanna Muras

Sędzia SA Maciej Dobrzyński (spr.)

Sędzia SO (del.) Robert Obrębski

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 30 stycznia 2012 r.

sygn. akt II C 289/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

I ACa 472/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 5 kwietnia 2011 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej kwoty 58.370.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 6 lipca 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania według norm przepisanych. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia strona powodowa wskazała art. 417 ¹ § 1 k.c.

Postanowieniem z dnia 26 maja 2011 r. Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił, że organem właściwej jednostki organizacyjnej pozwanego Skarbu Państwa, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, jest Minister Infrastruktury.

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 czerwca 2011 r. Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Infrastruktury wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oznaczył jako właściwe statio fisci Skarbu Państwa Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, zwalniając od udziału w sprawie Ministra Infrastruktury.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo oraz zasądził od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedziba w W. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych:

Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. (dalej jako SM (...)) jest spółdzielnią mieszkaniową wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego za numerem (...). Do jej działalności mają zastosowanie przepisy ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t. jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t. jedn. Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116 ze zm.; dalej jako u.s.m.).

Jako spółdzielnia mieszkaniowa, powódka na skutek zamiany przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, wprowadzonych ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 ze zm.), związana została nową regulacją ustawową, wprowadzoną ww. nowelizacją.

Na mocy znowelizowanego art. 12 ust. 1 u.s.m., powódka zobowiązana została, na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego spłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1-2 ww. przepisu.

Realizując powyższy zapis ustawowy SM (...) w 2008 r. zawarła 1.515 umów przeniesienia własności lokali, do których jej członkom przysługiwało dotychczas spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. W 2009 r. zawarła zaś kolejnych 371 takich umów, dotyczących takiego przekształcenia.

Na skutek tych przekształceń wartość majątku trwałego strony powodowej zmniejszyła się - jej zdaniem - o 75.125.815,53 zł.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2008 r. zapadłym w sprawie o sygn. akt P 16/08 Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją przepis art. 12 ust. 1 u.s.m., w zakresie szczegółowo opisanym w sentencji ww. wyroku, orzekając jednocześnie, iż przepis ten traci moc obowiązująca z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, co w związku z publikacją wyroku 30 grudnia 2008 r., nastąpić miało w dniu 31 grudnia 2009 r.

Na mocy kolejnej nowelizacji u.s.m., dokonanej ustawą z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 223, poz. 1779), z dniem 30 grudnia 2009 r. ustawodawca wyeliminował z porządku prawnego zakwestionowane przepisy, dokonując ich zmiany jeszcze przed wejściem w życie mocy obowiązującej ww. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

W piśmie z dnia 7 czerwca 2010 r. SM (...) wystąpiła do Skarbu Państwa - Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z wezwaniem do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty, jako odszkodowania za szkodę spowodowaną uchwaleniem i wejściem w życie przepisu art. 12 ust. 1 u.s.m. w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r., podnosząc, iż ww. przepis uznany został za niezgodny z Konstytucją na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. Wysokość powołanej w wezwaniu do zapłaty szkody ustalono jako iloraz lokali, w odniesieniu do których dokonano przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własności, po dokonaniu ww. nowelizacji i średniej wartości za jaką takiego przekształcenia dokonywano w odniesieniu do jednego lokalu przed nowelizacją ustawy w latach 2006 i 2007.

Odpowiadając na ww. wystąpienie, w piśmie z dnia 1 lipca 2010 r. Kancelaria Sejmu RP odmówiła zapłaty żądanej przez powoda kwoty.

Sąd I instancji wskazał, że żądanie strony powodowej było nieuzasadnione i w związku z tym podlegało oddaleniu.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zauważył, że w postępowaniu cywilnym sąd związany jest żądaniem pozwu, którego granice zakreślają okoliczności faktyczne, powołane jako podstawa tego żądania. Granice te wyznaczają zakres rozpoznania sprawy cywilnej, rozstrzyganej przez sąd w postępowaniu cywilnym, a orzekający w niej sąd nie może wychodzić ponad żądanie, czy orzekać, co do przedmiotu nieobjętego żądaniem pozwu.

W niniejszej sprawie powód opierał swoje żądanie na twierdzeniu, że Skarb Państwa dopuścił się tzw. deliktu legislacyjnego, gdyż wadliwym aktem ustawodawczym pozbawił powódkę możliwości uzyskania ekwiwalentu za przeniesienie na rzecz jej członków prawa własności lokali, do których przysługiwało im dotychczas spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Zdaniem SM (...) bezprawność działania pozwanego, a jednocześnie jedna z przesłanek jego odpowiedzialności za tzw. bezprawie legislacyjne, potwierdzona została wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 17 grudnia 2008 r., wydanym w sprawie o sygn. akt P 16/08, w którym stwierdzono, że przepisy art. 12 ust. 1 u.s.m., w zakresie zobowiązującym spółdzielnię do zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu, po dokonaniu przez członka wyłącznie spłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3 tego przepisu jest niezgodny z Konstytucją. W takim bowiem wypadku spółdzielnia zostaje pozbawiona świadczenia stanowiącego ekwiwalent dokonanego na rzecz członka przysporzenia, wyzbywając się części majątku trwałego bez świadczenia ekwiwalentnego. Wyzbywanie się majątku spółdzielni bez stosownego ekwiwalentu stanowi natomiast szkodę (uszczerbek majątkowy) spółdzielni i godzi zarówno w interesy samej spółdzielni jak i interesy jej członków.

Podstawy tak sprecyzowanego roszczenia powód upatrywał w przepisie art. 417 ¹ § 1 k.c.

Sąd Okręgowy, dokonując oceny tak sformułowanej podstawy żądania powoda, w pierwszej kolejności wskazał, że tak w orzecznictwie jak i doktrynie, powszechnym poglądem jest, że w świetle przepisu art. 77 Konstytucji, wadliwy akt normatywny może być źródłem szkody. Powołany wyżej przepis, jako norma o charakterze generalnym, nie może jednak stanowić samodzielnej podstawy roszczeń, nie będąc źródłem praw podmiotowych. Źródła tego rodzaju uprawnień, a jednocześnie podstawy prawnej roszczeń związanych z tzw. bezprawiem legislacyjnym (deliktem legislacyjnym), poszukiwać należało w regulacjach szczegółowych. Regulację taką stanowią przepisy art. 417 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c.

Z przywołanych przepisów wynika, że przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa za tzw. bezprawie legislacyjne są:

- bezprawność działania będącego źródłem szkody;

- istnienie szkody;

- stwierdzenie we właściwym postępowania niegodności wydania aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą (prejudykat);

- istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a wydaniem aktu normatywnego, którego niezgodność z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą stwierdzono we właściwym postępowaniu.

Wszystkie wyżej wymienione przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie, a co za tym idzie brak wykazania przez powódkę chociażby jednej skutkuje oddaleniem powództwa.

Stwierdzenie niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową czy ustawą, stanowiące prejudykat warunkujący odpowiedzialność deliktową Skarbu Państwa za tzw. bezprawie legislacyjne, nie zawsze jednak będzie uzasadniało przypisanie Skarbowi Państwa takiej odpowiedzialności.

Dla ustalenia czy w danym wypadku, dotyczącym stwierdzenia niezgodności aktu prawnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, mamy do czynienia z odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa, konieczne jest ustalenie terminu utraty mocy wiążącej zakwestionowanego aktu normatywnego.

Zgodnie z przepisem art. 190 § 3 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, jednak sam Trybunał Konstytucyjny może określić również inny termin utraty mocy obowiązującej określonego aktu normatywnego.

Akt normatywny uznany za niekonstytucyjny traci moc obowiązującą jedynie na przyszłość, (a więc jego moc obowiązująca nie rozciąga się na stany faktyczne powstałe przed ogłoszeniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego), lub w ustalonym przez sam Trybunał Konstytucyjny innym terminie utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. W konsekwencji należy uznać, że obowiązywanie aktu normatywnego w okresie, w którym Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę jego mocy obowiązującej, nie może pociągać za sobą odpowiedzialności Skarbu Państwa przewidzianej w art. 417 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c. Odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego, uznanego za niezgodny z Konstytucją, oznacza bowiem, że powinien on zostać pozbawiony mocy obowiązującej, lecz do czasu kiedy to nastąpi, wszyscy jego adresaci w tym również organy państwowe obowiązane są do jego stosowania, a ich działania, dla których stanowi on podstawę, nie mogą być uznane za bezprawne.

Sąd Okręgowy wskazał, że powyższy pogląd jest ugruntowany, tak w orzecznictwie, jak i doktrynie prawa cywilnego.

Odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej danego przepisu, w oparciu o regulację art. 190 § 3 Konstytucji, ma zatem to znaczenie, że przepis ten, do czasu wskazanego przez Trybunał Konstytucyjny, może i powinien być stosowany, a wynikłe z tego konsekwencje nie mogą być, co do zasady, podważane nawet gdy są one negatywne dla strony. Takie też stanowisko jest powszechnie akceptowane w doktrynie prawa cywilnego.

Opisana powyżej sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie, gdzie z uwagi na odroczenie utraty mocy obowiązującej, uznanego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r., za niezgodny z Konstytucją przepisu art. 12 ust. 1 u.s.m., przewidziana w nim regulacja wiązała jej adresatów i organy państwa, do dnia jego wyeliminowania z porządku prawnego. To zaś nastąpić miało, zgodnie z jego treścią, po upływie 12 miesięcy od dnia publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw. W związku z opublikowaniem ww. wyroku w Dzienniku Ustaw dnia 30 grudnia 2008 r., utrata mocy obowiązującej, powołanego wyżej przepisu, nastąpiła z dniem 31 grudnia 2009 r.

Zgłoszone przed tą datą roszczenia, członków powodowej spółdzielni, wywodzone z zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny przepisu art. 12 ust. 1 u.s.m. znajdowały zatem uzasadnienie w obowiązującym porządku prawnym.

Sąd I instancji wskazał również, że jeszcze przed datą, z upływem której miała nastąpić utratą mocy obowiązującej ww. regulacji, ustawodawca w dniu 30 grudnia 2009 r. dokonał zmiany uznanego za niezgodny z Konstytucją przepisu art. 12 ust. 1 u.s.m., wprowadzając w jego miejsce nową regulację, która jak dotychczas nie została zakwestionowana we właściwym postępowaniu, a która również, tak jak poprzednia, nie przewiduje po stronie nabywcy prawa własności lokalu, świadczenia na rzecz jego zbywcy, będącego „ekwiwalentem" nabytego prawa (własności lokalu), odpowiadającego wysokości różnicy pomiędzy zwaloryzowanym wkładem, a wartością rynkową lokalu. Ta zaś właśnie wartość stanowiła zdaniem SM (...) o wysokości poniesionej przez nią szkody.

Sąd Okręgowy za słuszne uznał stanowisko pozwanego, że z uwagi na odroczenie utraty mocy obowiązującej, dotychczasowej regulacji i zmianę zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny przepisu przez ustawodawcę, przed utratą jego mocy obowiązującej, pozwanemu nie można było przypisać bezprawności, a powołany przez powódkę wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie może stanowić podstawy konstruowania roszczeń odszkodowawczych powoda skierowanych przeciwko Skarbowi Państwa i uzasadniających jego odpowiedzialność w świetle przepisu art. 417 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c.

W tej sytuacji zbędne było już badanie dalszych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego za tzw. delikt legislacyjny, skoro dopiero w wypadku stwierdzenia niezgodności akt normatywnego, z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, można żądać naprawienia wynikłej stąd szkody, oczywiście przy założeniu spełnienia pozostałych przesłanek odpowiedzialności.

Mając powyższe na uwadze, Sad I instancji uznał, że w sprawie brak było podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności odszkodowawczej. W tej sytuacji nie było też potrzeby odniesienia się do podnoszonego przez pozwanego zarzutu braku wykazania istnienia szkody po stronie powoda i jej rozmiaru.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz na podstawie § 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację od wyroku Sąd Okręgowego złożyła powódka, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie:

- art. 417 ¹ § 1 k.c. przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że obowiązywanie aktu normatywnego w okresie, w którym Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę jego mocy obowiązującej nie może pociągać za sobą odpowiedzialności Skarbu Państwa przewidzianej w art. 417 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c.;

- ewentualnie, z ostrożności procesowej, art. 417 ¹ § 4 k.c. przez jego niezastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty powódka wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 58.370.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 6 lipca 2010 r. do dnia zapłaty, a w punkcie 2 przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania przed sądem I instancji;

- ewentualnie, uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania do sądu I instancji;

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Skarżąca wniosła również - na podstawie art. 380 k.p.c. - o rozpoznanie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie ogłoszonego na rozprawie w dniu 23 stycznia 2012 r. w przedmiocie oddalenia wniosku powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu rachunkowości i wyceny przedsiębiorstw.

W odpowiedzi na apelację z dnia 22 marca 2012 r. strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kluczowe znaczenie miały kwestie materialnoprawne i w tym też kierunku szły zarzuty apelacji. Sąd Apelacyjny uznaje, że Sąd I instancji w istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy zakresie w sposób właściwy zastosował prawo materialne i prawidłowo rozstrzygnął o żądaniu dochodzonym przez stronę powodową.

Podstawowe znaczenie w sprawie miała odpowiedź na pytanie, jakie znaczenie dla odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wynikającej z art. 417 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c. miał fakt, że Trybunał Konstytucyjny stwierdzając w wyroku z dnia 17 grudnia 2008 r., w sprawie P 16/08, niezgodność z Konstytucją m.in. art. 12 ust. 1 u.s.m., jednocześnie postanowił, że zakwestionowane przepisy utracą moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Co do zasady wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność przepisu aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą jest skuteczny ex tunc, tj. od dnia wejścia w życie zakwestionowanego przepisu, chyba że co innego wynika z jego sentencji (np. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 315/07, LEX nr 371449; wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009/A/16; wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, OSNC 2009/12/172).

Uprawnienie Trybunału Konstytucyjnego do określenia terminu utraty mocy obowiązującej przez akt normatywny uznany za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą wynika wprost z przepisów Konstytucji (art. 190 ust. 3) i musi być wzięte pod uwagę przy ocenie, czy zachodzą podstawy do przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 417 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c. Wynika to przede wszystkim z faktu, że w okresie odroczenia utraty mocy obowiązującej przez przepisy, które utraciły domniemanie konstytucyjności, są one stosowane jako obowiązujące prawo i stanowią legalną podstawę opartych na nich działań (np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2004 r., SK 1/04, OTK-A 2004/9/96; z dnia 27 kwietnia 2005 r., P 1/05, OTK-A 2005/4/42; z dnia 1 lipca 2008 r., K 23/07, OTK-A 2008/6/100).

Z powyższego wynika, że przepis art. 12 ust. 1 u.s.m. w brzmieniu obowiązującym od dnia 31 lipca 2007 r. do dnia 29 grudnia 2009 r., jakkolwiek uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, to był w powyższym czasie obowiązującym prawem i stanowił legalną podstawę przekształceń własnościowych. Wniosek powyższy znajduje zresztą wprost potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 grudnia 2008 r., w sprawie P 16/08, w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdził: „ Odroczenie terminu utraty mocy obowiązującej przepisów uznanych za niekonstytucyjne oznacza, że do momentu wskazanego w sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego przepisy te obowiązują, o ile wcześniej nie zostaną uchylone przez ustawodawcę. Ich obowiązywanie jest równoznaczne z koniecznością ich przestrzegania i stosowania przez wszystkich ich adresatów.” Wskazując na konsekwencje powyższego stanu Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że toczące się w oparciu o zakwestionowane przepisy postępowania zmierzające do zawarcia przez osobę uprawnioną ze spółdzielnią umowy przeniesienia własności lokalu winny być kontynuowane.

Odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą oznacza, że na mocy przyznanej przez Konstytucję kompetencji Trybunał utrzymuje ten przepis w porządku prawnym do określonej w wyroku daty, co skutkuje tym, że jego stosowanie musi być uznane za zgodne z prawem i nie może prowadzić do przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z art. 417 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c. (tak też SN w uchwale z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 125/07, OSNC 2008/12/138).

W powyżej wskazanej uchwale z dnia 7 grudnia 2007 r. Sąd Najwyższy - odwołując się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - w sposób jednoznaczny wskazał, że nie można postawić znaku równości pomiędzy samym stwierdzeniem przez Trybunał niezgodności określonego aktu normatywnego z Konstytucją, a możliwością przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności odszkodowawczej za wydanie takiego aktu. Ostatecznie, to Trybunał Konstytucyjny, ważąc różne podlegające ochronie wartości, decyduje czy w danym przypadku odroczyć datę utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu, a tym samym określić inną datę, niż dzień ogłoszenia orzeczenia Trybunału, od której należy traktować dany akt normatywny za niekonstytucyjny.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażone w ww. uchwale stanowisko Sądu Najwyższego, że wbrew sugestii płynącej z brzmienia art. 417 ¹ § 1 k.c. samo wydanie aktu normatywnego nie może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa, bowiem odpowiedzialność ta winna być łączona z obowiązywaniem danego aktu normatywnego.

Przy wykładni art. 417 ¹ § 1 k.c. należy uwzględnić wskazane przepisy Konstytucji, w tym przede wszystkim znaczenie decyzji Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie odroczenia utraty mocy obowiązującej przez zakwestionowany akt normatywny. Skoro akt taki zachowuje moc obowiązującą i musi być stosowany, jako tworzący część porządku prawnego, to nie może to jednocześnie skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa z tytułu obowiązywania i stosowania tego aktu. Stan taki nie może być kwalifikowany jako bezprawny, co oznacza brak podstaw do przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z art. 417 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c.

Nie zasługiwał również na uwzględnienie podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 417 ¹ § 4 k.c. przez jego niezastosowanie. Powódka w żaden konkretny sposób nie wskazała na okoliczności, które mogłyby świadczyć o możliwości przypisania pozwanemu odpowiedzialności odszkodowawczej za tzw. zaniechanie legislacyjne. Jak się wydaje sam skarżący wyraził w apelacji wątpliwości co do możliwości przypisania odpowiedzialności stronie pozwanej na podstawie art. 417 ¹ § 4 k.c.

W świetle przedstawionej powyżej argumentacji brak już było podstaw do rozważania, czy zaistniały również pozostałe przesłanki uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa oraz jaka ewentualnie była wysokość szkody poniesionej przez SM (...).

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3, art. 99, art. 108 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).