Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w G.

przeciwko T. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 28 lutego 2014 r. sygn. akt I C 377/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo;

b)  w punkcie II w ten sposób, że zasądza od powódki na rzecz pozwanej 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 2.700 zł tytułem kosztów instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

(...) w G. wniosła o zasądzenie od T. S. kwoty 174.351 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 września 2012 r. Podała, że wykonując postanowienie Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. wypłaciła pozwanej kwotę 917.634,94 zł, pomimo że powinna była z niej potrącić 19 %, które odprowadziła za pozwaną do Urzędu Skarbowego tytułem podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym poniosła szkodę w wysokości dochodzonej pozwem.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 10 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od tego nakazu zapłaty T. S. domagała się oddalenia powództwa. Podniosła, że zgodnie z uchwałą (...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...)z dnia 17 kwietnia 2007 r. do wypłaty tytułem dywidendy została przeznaczona kwota 900.000 zł netto i taka powinna być wypłacona już po potrąceniu podatku. Dodała też, że powódka dysponowała tą kwotą przez okres od 30 listopada 2007 r. do dnia 25 lipca 2012 r., a zatem w majątku pozwanej powstała szkoda, na którą składają się ustawowe odsetki liczone od daty płatności każdej z trzech rat po 300.000 zł każda do dnia zapłaty, przy czym kwota należnych jej odsetek przewyższa kwotę dochodzoną pozwem. Z tego tytułu zgłosiła zarzut potrącenia.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 174.351 zł z ustawowymi odsetkami od 30 września 2012 r. oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 12.335 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Orzeczenie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...)z dnia 17 kwietnia 2007 r. podjęło uchwałę (...)na mocy której przypadający na M. S. zysk w wysokości 1.800.000 zł (netto), miał być wypłacony w trzech równych ratach po 600.000 zł, płatnych do: do 30 listopada 2007 r., do 30 listopada 2008 r. i do 30 listopada 2009 r.

W dniu (...) M. S. zmarł.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 13 sierpnia 2007 r. spadek po nim na mocy testamentu nabyły dzieci: J. S. (1) i J. S. (2) (sygn. akt I Ns 568/08). Spadkodawca jako wykonawcę testamentu wskazał G. G. oraz wydziedziczył swoją żonę T. S..

W związku z w wnioskiem o podział majątku wspólnego, jaki złożyła żona zmarłego T. S., Sąd Rejonowy w Wejherowie postanowieniem z dnia 6 października 2008 r. udzielił ubezpieczenia roszczenia poprzez zajęcie wierzytelności przysługującej M. S. od (...) z tytułu wypłaty dywidendy do kwoty 900.000 zł (sygn. akt I Co 2988/08). Na wniosek wykonawcy testamentu G. G. zabezpieczona kwota została zdeponowana na rachunku bankowym.

W postanowieniu o częściowym podziale majątku spadkowego i dorobkowego z dnia 25 maja 2012 r., Sąd Rejonowy w Wejherowie ustalił, że w skład majątku wchodzi wierzytelność z tytułu dywidendy w wysokości 1.800.000 zł z odsetkami, którą podzielił w ten sposób, że T. S. przyznał 917.634,94 zł z odsetkami, zaś obojgu dzieciom zmarłego M. S. po 465.000 zł z zastrzeżeniem, że zostały one już wypłacone i w tym zakresie podział jest bez spłat i dopłat (sygn. akt I Ns 1520/08). Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 9 czerwca 2012 r. W trakcie tej sprawy (...)udzieliła informacji, że wypłaciła już spadkobiercom (dzieciom) M. S. po 465.000 zł, łącznie 930.000 zł i od kwot tych odprowadziła podatek w wysokości 19%. Natomiast środki zabezpieczone postanowieniem z dnia 6 października 2008 r. zostały przeniesione na rachunek bankowy w (...), którego stan na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosił 917.634,94 zł.

Pismem z dnia 2 lipca 2012 r. pozwana wezwała powódkę do wypłaty kwoty wskazanej w postanowieniu, a w piśmie z dnia 11 lipca 2012 r. podała numer rachunku bankowego, na który środki mają być wypłacone.

W dniu 23 lipca 2012 r. powódka wypłaciła pozwanej kwotę 917.634,94 zł.

Pismem z dnia 25 lipca 2012 r. Powódka wezwała pozwaną do zwrotu kwoty 174.351 zł tytułem 19 % podatku dochodowego od osób fizycznych, zakreślając termin do 31 lipca 2012 r. Kolejne pismo wystosowała w dniu 24 sierpnia 2012 r. zakreślając termin na zwrot 3 dni od dnia otrzymania pisma, ale pomimo dwukrotnej awizacji nie zostało ono odebrane przez pozwaną.

W rozliczeniu z Urzędem Skarbowym w G. powodowa spółka zaliczyła na poczet podatku od wypłaconej pozwanej dywidendy z odsetkami, przysługującą spółce nadwyżkę podatku VAT 7 naliczonego na miesiąc czerwiec 2012 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazał, że wprawdzie wysokość dywidendy należna M. S. oraz terminy wymagalności poszczególnych rat zostały precyzyjnie określone w uchwale (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki z dnia 17 kwietnia 2007 r., tym niemniej do czasu uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. o częściowym podziale majątku, T. S. nie dysponowała żadnym tytułem, na mocy którego przysługiwałoby jej uprawnienie do domagania się wierzytelności przysługujących jej zmarłemu mężowi.

Sąd zaznaczył, że uprawnienie do dywidendy nie wynikało z samego faktu pozostawania przez pozwaną w związku małżeńskim z M. S., jak również nie należała ona także do kręgu spadkobierców testamentowych po zmarłym mężu, którymi były wyłącznie jego dzieci. W związku z tym powódka, do czasu uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. o częściowym podziale majątku wspólnego małżonków S., nie miała żadnych podstaw do wypłaty dywidendy na rzecz pozwanej. Obowiązek ten powstał dopiero po okazaniu tego orzeczenia powódce, tj. w dniu 2 lipca 2012 r., a w zasadzie dopiero 11 lipca 2012 r. kiedy to pozwana podała numer rachunku bankowego, na który miało być spełnione świadczenie. Dlatego też, zdaniem Sądu I instancji, niezasadne było stanowisko pozwanej, że przysługiwała jej wierzytelność z tytułu opóźnienia w płatności dywidendy. Nadto w ocenie Sądu I instancji, przeszkodę do formułowania roszczenia o odsetki za opóźnienie w wypłacie wierzytelności z tytułu dywidendy, jest prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie I Ns 1520/08 dotyczące częściowego podziału majątku wspólnego i spadku. Analizując treść tego orzeczenia Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż przyznana pozwanej kwota 917.634,94 zł, obejmująca odsetki od lokaty bankowej od kwoty 900.000 zł, wyczerpuje kwotę przysługującej pozwanej wierzytelności wobec powódki. W związku z tym nie uwzględnił podniesionego przez nią zarzutu potrącenia.

Odnosząc się zaś do roszczenia powódki, zauważył, że wynikająca z uchwały o wypłacie dywidendy kwota 1.800.000 zł została podana w wartości netto, co oznacza, że powódka uiściła uprzednio od niej podatek jako osoba prawna. Nie zwalniało to jednak pozwanej od obowiązku uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 19% (art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 30 a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), którego płatnikiem jest jednak powódka. Dlatego też obowiązkiem powodowej spółki było odprowadzenie podatku od kwoty 917.634,94 zł. Oznacza to zaś, że pozwana powinna otrzymać kwotę 917.634,94 zł pomniejszoną o podatek w wysokości 19%. Podatek ten zapłaciła powódka, a tym samym doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej (art. 405 k.c.), która zobowiązana jest zwrócić kwotę 174.351 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wskazanego w wezwaniu.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana, która zarzuciła Sądowi I instancji:

1.  poczynienie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. uchwałą (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki przez przyjęcie, że:

-

o wymagalności należnej jej wierzytelności z tytułu dywidendy można mówić dopiero od chwili okazania przez powódce prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r., w sytuacji, gdy z w/w uchwały wynikało, wprost, jakie kwoty i kiedy stawały się wymagalne,

-

do czasu uprawomocnienia się postanowienia o częściowym podziale majątku wspólnego, nie dysponowała ona żadnym tytułem wykonawczym, na mocy, którego przysługiwałoby jej uprawnienie do domagania się wierzytelności przysługujących uprzednio M. S.,

2.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku:

-

na podstawie jakich faktów i dowodów oraz przepisów prawa materialnego uznał, że o wymagalności przyznanej jej dywidendy można mówić dopiero z datą okazania powódce prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r.,

-

z jakich przyczyn odmiennie miałaby kształtować się wymagalność dywidendy, wobec spadkobierców M. S., a inaczej wymagalność części dywidendy należnej pozwanej,

-

przepisów na podstawie, których przyjął za niezasadne jej roszczenie z tytułu odsetek, a tym samym zgłoszony zarzutu potrącenia wierzytelności,

3.  naruszenie art. 455 k.c. przez nieuwzględnienie zawartego w dyspozycji tego przepisu sformułowania „jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony" mimo ustalenia, że z uchwały wspólników powodowej spółki wynikało wprost kiedy i jakie kwoty stawały się wymagalne

4.  naruszenie art. 455 k.c. przez jego błędną wykładnię wyrażająca się w możliwości odmiennego ukształtowania terminu wymagalności roszczenia, gdy termin świadczenia jest oznaczony.

Wnosiła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja była uzasadniona.

Stan faktyczny w sprawie był niesporny.

Roszczenie powódki sformułowane w pozwie było uzasadnione co do zasady i wysokości. Kwota dywidendy określona uchwałą (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki z dnia 17 kwietnia 2007 r. zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2012.361 j.t.) stanowi przychód z kapitałów pieniężnych z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały w spółce. W myśl art. 30a ust. 1 cyt. ustawy od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek. Zważywszy, że płatnikiem tego podatku była powodowa spółka, co wynika z art. 41 ust. 4 cyt. ustawy, zobowiązana była do przekazania tego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego (art. 42 ust.1). Poza sporem było, iż powódka podatek ten uiściła. Dlatego też pozwana była zobowiązana do zwrotu kwoty uiszczonego przez powódkę jako płatnika podatku w oparciu o art. art. 518 § 1 pkt. 1 k.c. Powódka jako osoba trzecia spłaciła wierzyciela płacąc cudzy dług, za który była odpowiedzialna osobiście, co oznacza, że nabyła spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty. Wskazana przez Sąd Okręgowy podstawa prawna żądania powódki - art. 405 k.c., nie była więc właściwa.

Sąd Apelacyjny nie podziela też oceny prawnej zaprezentowanej w motywach zaskarżonego wyroku, iż pozwanej nie przysługuje wierzytelność objęta zarzutem potrącenia (k.48 -52, 170 -174). Zgodzić się też należało z zarzutem apelacji naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., przez Sąd Okręgowy, który nie wskazał w uzasadnieniu wyroku przepisów prawa materialnego, na podstawie, których uznał, że o wymagalności przysługującej pozwanej wierzytelności w kwocie 900.000 zł, można mówić dopiero z datą okazania powódce prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r., w sprawie częściowego podziału majątku wspólnego i działu spadku. Stanowisko to nie zostało umotywowane wywodem prawnym.

Pozwana wskazała, iż z tytułu opóźnienia w wypłaceniu przez powódkę na jej rzecz kwoty stanowiącej jej udział (1/2) jako małżonki w majątku wspólnym jej i zmarłego męża M. S., powstała wierzytelność o odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.) w wysokości 421.923, 28 zł stanowiąca łączną kwotę odsetek ustawowych liczoną od dnia wymagalności poszczególnych kwot dywidendy określoną uchwałą wspólników do dnia zapłaty na jej rzecz przysługującego jej udziału tj. do dnia 24 lipca 2012 r. W związku z tym przedstawiła do potrącenia kwotę 174.351 zł z tytułu tej wierzytelności.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko pozwanej, co do istnienia wskazywanej wierzytelności.

W myśl art. 191 § 1 Kodeksu spółek handlowych wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Dywidenda jest pożytkiem prawa udziałowego, stanowi więc dochód z prawa majątkowego (art. 54 k.c.). Przysługujące tylko wspólnikowi spółki kapitałowej prawo do podziału zysku w spółce (prawo do dywidendy), przekształca się w roszczenie o wypłatę dywidendy w konkretnej kwocie z chwilą podjęcia przez wspólników uchwały o podziale zysku (tak R. Czerniawski, Kodeks spółek handlowych. Przepisy o spółce akcyjnej. Komentarz- Wyd. ABC 2004, cyt. za Lex). Jak wskazał Sąd Najwyższy w motywach wyroku z dnia 11.09.2002 r.,V CKN 1370/00 (publik. OSNC 2003/11/155) jest różnica między prawem do zysku w spółce a roszczeniem o wypłatę dywidendy, które to roszczenie wspólnicy nabywają w następstwie podjęcia uchwały o przeznaczeniu zysku spółki do podziału. Roszczenia o wypłatę dywidendy, która z reguły stanowi świadczenia pieniężne, to uprawnienie o charakterze obligacyjnym. Jako takie podlega cesji (art. 509 i n.k.c.), może też być przedmiotem potrącenia (art. 498 i n. k.c.). Prawo do przyznanej dywidendy za dany rok obrotowy, w przeciwieństwie do "udziałowego" uprawnienia do zysku w spółce, może być przedmiotem zastawu i zastawu rejestrowego. Roszczenie o wypłatę dywidendy, które wspólnik nabywa w następstwie podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników o przeznaczeniu zysku spółki do podziału, jest uprawnieniem o charakterze obligacyjnym, które może być przedmiotem cesji, potrącenia, zastawu, czy zastawu rejestrowego. Skoro uchwałą (...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki z dnia 17 kwietnia 2007 r., przyznano wspólnikowi - mężowi pozwanej prawo do dywidendy w konkretnej kwocie, powstało roszczenie o wypłatę dywidendy. Dywidenda jako pożytek prawa udziałowego stanowi dochód z majątku (udziału). Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.i.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego należą w szczególności dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 2 pkt 2 k.r.i.o.). Przyjmując nawet, że prawo do udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowiło majątek osobisty męża pozwanej, przyznana uchwałą wspólników w konkretnej wysokości dywidenda jako pożytek tego prawa, stanowiła składnik majątku wspólnego. Z chwilą śmierci jednego z małżonków z mocy prawa ustaje wspólność majątkowa. Mąż pozwanej zmarł w dniu (...), przed datą wymagalności pierwszej raty dywidendy. Z chwilą ustania wspólności uchyleniu ulegają zakazy określone w art. 35 k.r.io., z których wynika m.in., że w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Po ustaniu wspólności każdy ze współmałżonków może więc samodzielnie dochodzić przypadającej mu części wierzytelności, jeżeli świadczenie dłużnika ma charakter podzielny. W stosunkach obligacyjnych, jeżeli świadczenie jest podzielne, wierzytelność dzieli się na tyle niezależnych (samodzielnych) części, ilu jest współwierzycieli (art. 379 § 1 k.c.). Art. 43 § 1 k.r.i.o. stanowi, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Powyższe uregulowania prawne prowadzą do wniosku, że z chwilą śmierci męża pozwanej, stała się ona uprawnioną wierzycielką do dochodzenia w zakresie swego udziału w majątku wspólnym, przypadającej jej części wierzytelności z tytułu dywidendy, która jako dochód z majątku męża stanowiła składnik majątku wspólnego. Dodać przy tym należy, że uznaniu ją za wierzycielkę w zakresie ½ wysokości przyznanej mężowi dywidendy z chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej nie stoi na przeszkodzie fakt, że w tej dacie nie był dokonany podział majątku dorobkowego i spadkowego. W judykaturze wskazuje się, że rozporządzenie - po ustaniu wspólności ustawowej - przez jednego z małżonków, bez zgody drugiego małżonka, udziałem w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową, jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza uprawnienia drugiego małżonka wynikające z przepisów o podziale wspólnego majątku małżonków. O bezskuteczności takiego rozporządzenia rozstrzyga sąd w toczącym się postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami (uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 28 lipca 1993 r., III CZP 95/93, OSNC 1994/2/30). Oczywiste jest, że w przypadku śmierci małżonka stosowne zarzuty mogą podnosić jego spadkobiercy w postępowaniu działowym, dotyczącym z mocy przepisu art. 689 k.p.c. obu mas majątkowych –spadkowej i małżeńskiej. W konsekwencji błędne jest stanowisko Sądu Okręgowego, iż powódka, do czasu uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. o częściowym podziale majątku wspólnego małżonków S., nie miała żadnych podstaw do wypłaty dywidendy na rzecz pozwanej, jako, że pozwana nie była spadkobiercą M. S. ani nie dysponowała innym tytułem prawnym w zakresie wskazywanej wierzytelności. Sąd Okręgowy błędnie powiązał ocenę zasadności roszczenia powódki z faktem, iż nie była ona spadkobiercą zmarłego męża. Pozwana swojego żądania nigdy nie opierała na następstwie prawnym z tytułu dziedziczenia. Z chwilą ustania wspólności majątkowej w związku ze śmiercią małżonka, powstają dwie masy majątkowe - spadkowa i małżeńska. Pozwana wywodziła swoje roszczenie z udziału w majątku małżeńskim, nie zaś w masie spadkowej. Okoliczności, przywoływane przez powódkę z tym związane, stanowiące argumentację powódki dla odmowy wypłaty kwoty 900.000 zł, są bez znaczenia prawnego dla istnienia wierzytelności pozwanej. Pozwana już w pierwszych pismach kierowanych do powódki, domagając się wypłaty połowy wymagalnych rat dywidendy wskazywała podstawę swoich roszczeń. Dobitnym ich potwierdzeniem było postanowienie Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 6 października 2008 r. zabezpieczające roszczenia pozwanej z tytułu podziału majątku wspólnego, poprzez zajęcie wierzytelności z tytułu połowy dywidendy przysługującej M. S. wobec powodowej spółki (akta I Co 2988 Sądu Rejonowego w Wejherowie). Doręczone ono zostało powódce w dniu 4 listopada 2008 r., która je zignorowała, twierdząc, że dopiero rozstrzygnięcie sądu da jej podstawę do wypłaty połowy dywidendy pozwanej (k. 55-56).

Sąd Apelacyjny nie podziela też poglądu Sądu I instancji, jakoby przeszkodę do formułowania roszczenia o odsetki za opóźnienie w wypłacie wierzytelności z tytułu dywidendy, mogło stanowić prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie I Ns 1520/08 dotyczące częściowego podziału majątku wspólnego i spadku (k. 19). Rozważając tę kwestię w świetle art. 365 § 1 k.p.c. wskazać należy, że przepis ten reguluje problematykę mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli problematykę prawomocności materialnej, która aktualizuje się w innym postępowaniu niż to, w którym wydane zostało orzeczenie. Jak wskazuje się w judykaturze istnienie art. 523 k.p.c. nie wyłącza stosowania - na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. - do prawomocności i powagi rzeczy osądzonej orzeczeń w postępowaniu nieprocesowym przepisów art. 363-366 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2005 r., III CK 433/04, LEX nr 277127). Prawomocność materialna wyraża w dwóch aspektach. Pierwszy odnosi się do samego faktu istnienia orzeczenia, a drugi przejawia się w jego mocy wiążącej, którą należy oceniać zarówno od strony przedmiotowej, jak i podmiotowej. Gdy chodzi o granice podmiotowe, to prawomocność materialna, co do zasady odnosi się do stron, z tym, że w wypadkach przewidzianych w ustawie orzeczenie może wiązać także inne osoby (por. art. 435 k.p.c., art. 452 k.p.c., art. 458 § 1 k.p.c., wyroki uchylające uchwały zgromadzenia wspólników spółki z o.o. - art. 254 § 1 k.s.h., walnego zgromadzenia spółki akcyjnej - art. 427 § 1 k.s.h.). Skoro obie strony obecnego procesu nie były stronami postępowania w sprawie I Ns 1520/08, nie obejmują ich skutki prawomocnego orzeczenia wydanego w tej sprawie. Nie można więc przyjmować, iż rozstrzygnięcie w sprawie I Ns 1520/08 przesądziło o wysokości wierzytelności przysługującej pozwanej wobec powódki. Nadto Sąd Okręgowy w sposób nieuprawniony dokonał wykładni tego orzeczenia, przyjmując, że przyznanie pozwanej kwoty 917.634,94 zł wraz z odsetkami, jako jej udziału w składniku majątku wspólnego małżonków i spadkowego w postaci kwoty 1.800.000 zł z odsetkami, zamyka jej drogę do żądania od dłużnika - powodowej spółki, odsetek w wyższej kwocie, niż 17.634.94 zł. Taka wykładnia jest sprzeczna z treścią postanowienia przyznającego pozwanej kwotę 917.634,94 zł wraz z odsetkami.

Mając powyższe na względzie należało przyjąć, iż pozwana wykazała, iż wobec powodowej spółki przysługuje jej wierzytelność z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia w postaci wypłaty kwoty w wysokości 900.000 zł w terminach wskazanych w uchwale (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki z dnia 17 kwietnia 2007 r. (art. 481 k.c.). Dodać należy, iż opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest niezależne od winy dłużnika. Nawet gdyby przyjąć, iż powódka miała początkowo wątpliwości odnośnie do osób uprawnionych do dywidendy po śmierci zmarłego wspólnika, chcąc zwolnić się skutecznie od zarzutu opóźnienia w spełnieniu świadczenia, winna kwoty wymagalnych rat dywidendy składać do depozytu sądowego (art. 467 pkt 3 k.c.). Kwota odsetek ustawowych za okres opóźnienia, liczona od dnia następnego po datach wymagalności określonych w uchwale wspólników (300.000 zł od dnia 30.11.2007 r., 300.000 zł od dnia 30.11.2008 r. i 300.000 zł od dnia 30.11.2009 r.) - do dnia 24 lipca 2012 r., daje sumę 421.923,28 zł. Pozwana zgłosiła zarzut potrącenia w zakresie kwoty 174.351 zł.

W myśl art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§ 2 art. 498 k.c.). Skoro obie wierzytelności były wymagalne w dacie orzekania przez sąd, uwzględnienie zarzutu potrącenia skutkuje koniecznością oddalenia powództwa.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu postanowiono w oparciu o art. 98 k.p.c. obciążając nimi powódkę jako przegrywającą spór w całości. Orzekając o kosztach instancji odwoławczej Sąd Apelacyjny przez przeoczenie nie zaliczył do tych kosztów poniesionej przez pozwaną opłaty od apelacji w kwocie 8.718 zł, zasądzając jedynie koszty zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.