Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym-Odwoławczym
w składzie:

Przewodniczący: SSO Agata Adamczewska (spr.)

Protokolant: st. prot. sąd. Joanna Kurkowiak

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu Danuty Mazur

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2014 r.

sprawy A. K. oskarżonej o popełnienie przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. i art. 278 § 5 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim

z dnia 29 lipca 2014 roku, sygn. akt. II K 254/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sadowi Rejonowemu w Grodzisku Wielkopolskim do ponownego rozpoznania.

Agata Adamczewska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Grodzisku Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt II K 254/14, po rozpoznaniu wniosku prokuratora złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., wyrokiem z dnia 29 lipca 2014r. uznał oskarżoną A. K. za winną tego, że w okresie od 24 marca 2014r. do 12 maja 2014r. w mieszkaniu nr (...) w budynku nr (...) na ul. (...) w miejscowości R. w woj. (...), nielegalnie pobierała energie elektryczną poprzez bezpośrednie połączenie przewodów zalicznikowych z przedlicznikowymi, z ominięciem licznika, przez co pobierana energia nie była mierzona, co spowodowało obciążenie oskarżonej opłatą za nielegalny pobór energii elektrycznej oraz za czynności związane z wykryciem tegoż nielegalnego poboru w kwocie 5.792,71 zł na rzecz (...) Sp. z o.o. Rejon (...) O., tj. występku z art. 278 § 1 i 5 k.k. i za to wymierzył oskarżonej karę 5 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby.

Na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 k.k. Sąd Rejonowy zobowiązał oskarżona A. K. do uiszczenia na rzecz (...) Sp. z o.o. Rejon (...) O. kwoty 5.792,81 zł w terminie 2 lat od uprawomocnienia się wyroku.

Sąd I instancji obciążył też oskarżoną kosztami sądowymi i wymierzył jej stosowną opłatę.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator, zaskarżając go na niekorzyść oskarżonej w części dotyczącej orzeczenia o karze, zarzucając rozstrzygnięciu:

obrazę przepisów prawa materialnego, poprzez zastosowanie błędnej podstawy prawnej zobowiązania A. K. do uiszczenia na rzecz (...) sp. z o.o. Rejon (...) O. kwoty 5.792,81 złotych w terminie dwóch lat od uprawomocnienia się wyroku – art. 72 § 1 pkt 8 k.k., podczas, gdy jako podstawa prawna powinien zostać wskazany art. 72 § 2 k.k.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę podstawy prawnej zobowiązania A. K. do uiszczenia na rzecz (...) sp. z o.o. Rejon (...) O. kwoty 5.792,71 złotych z art. 72 § 1 pkt 8 k.k. na art. 72 § 2 k.k. z pozostawieniem pozostałych rozstrzygnięć wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora okazała się konieczna, bowiem skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku, mimo, że Sąd Odwoławczy nie podzielił stanowiska prokuratora w niej zawartego.

W niniejszej sprawie prokurator zarzucił oskarżonej A. K., że w okresie od 24 marca 2014r. do 12 maja 2014r. w mieszkaniu nr (...) w budynku nr (...) na ul. (...) w miejscowości R. w woj. (...), nielegalnie pobierała energie elektryczną poprzez bezpośrednie połączenie przewodów zalicznikowych z przedlicznikowymi, z ominięciem licznika, przez co pobierana energia nie była mierzona, co spowodowało straty w wysokości 5.792,71 zł na szkodę (...) Sp. z o.o. Rejon (...) O., kwalifikując ten czyn jako występek z art. 278 § 1 i 5 k.k.

Podczas przesłuchania w dniu 9.06.2014r. oskarżona A. K. przyznała się do popełnienia zarzucanego jej przestępstwa i wyraziła wolę dobrowolnego poddania karze w wymiarze 5 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby oraz obowiązkowi naprawienia szkody w terminie 2 lat. Prokurator dołączył do aktu oskarżenia wniosek w trybie art. 335 § 1 k.p.k. o skazanie oskarżonej bez przeprowadzania rozprawy na karę z nią uzgodnioną, precyzując, iż naprawienie przez oskarżoną szkody ma nastąpić w terminie 2 lat od uprawomocnienia się wyroku.

Na posiedzenie w przedmiocie powyższego wniosku nie stawiła się ani oskarżona ani prokurator – prawidłowo zawiadomieni o jego terminie.

Stwierdzić należy, że A. K. wyraziła wolę naprawienia wyrządzonej szkody, wnosząc o nałożenie na nią takiego obowiązku. Nie wskazała przy tym kwoty, jaką miałaby na rzecz pokrzywdzonej spółki tytułem naprawienia szkody zapłacić. Sąd Okręgowy zauważa, że rozmiaru szkody nie wyliczono ani w postępowaniu przygotowawczym, ani w postępowaniu sądowym w niniejszej sprawie. Szkodą wyrządzoną przestępstwem zarzuconym oskarżonej nie jest bowiem z pewnością wartość wskazana w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa i dołączonych do niego dokumentach (5792,71 złotych). Kwota ta stanowi opłatę naliczaną przez dostawcę za nielegalny pobór energii, zgodnie z Taryfą dla Usług (...). Zgodnie z art. 3 pkt 18 Prawa energetycznego, przez nielegalne pobieranie energii należy rozumieć pobieranie energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ, mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.

W art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego (w brzmieniu obowiązującym od 30 maja 2006 r. do 11 marca 2010 r.) postanowiono natomiast, że w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. Opłaty pobierane przez dostawców energii z tytułu czynów nielegalnych związanych z kradzieżą energii są opłatami o charakterze sankcyjnym i odszkodowawczym, niezależnym od odpowiedzialności karnej (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002 r., sygn. akt IV KKN 570/99). Zgodnie przy tym z § 40 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną, przedsiębiorstwo energetyczne świadczące usługi przesyłania lub dystrybucji lub usługi kompleksowe może obciążyć podmiot nielegalnie pobierający tę energię opłatami w wysokości pięciokrotności stawek opłat określonych w taryfie dla jednostrefowej grupy taryfowej, do której ten podmiot byłby zakwalifikowany, zgodnie z kryteriami określonymi w § 6 ust. 1, oraz pięciokrotności cen energii elektrycznej, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b Prawa energetycznego, przyjmując ilości energii elektrycznej uwzględniające rzeczywistą możliwość pobierania energii przez dany podmiot wynikające z mocy i rodzaju zainstalowanych odbiorników. Wspomniana opłata właśnie poprzez swoją wysokość pełni też rolę odstraszającą (analogicznie jak sankcja karna), mającą na celu przez swą dolegliwość i łatwiejszy sposób egzekucji (w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) odstraszyć od popełniania tego typu czynów (vide: wyrok NSA w Warszawie z dnia 8.06.2010r. I FSK 763/09).

Mając na uwadze powyższe uznać należało, że wysokość opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej nie jest równoważna wartości szkody wyrządzonej dostawcy energii przestępstwem zarzuconym oskarżonej. Tym samym, podstawą do zasądzenia od A. K. na rzecz pokrzywdzonej spółki kwoty 5792,71 złotych nie może być, wbrew twierdzeniom apelującego, art. 72 § 2 k.k. W tym stanie rzeczy wywodów apelacji Sąd Odwoławczy nie podzielił.

Wskazać trzeba, że omawiane powyżej okoliczności dostrzegł Sąd Rejonowy zmieniając opis czynu przypisanego oskarżonej (w miejsce stwierdzenia, że czyn A. K. spowodował straty w wysokości 5.792,71 zł na szkodę (...) Sp. z o.o. Rejon (...) O. uznał, że spowodował on obciążenie oskarżonej opłatą za nielegalny pobór energii elektrycznej oraz za czynności związane z wykryciem tegoż nielegalnego poboru w kwocie 5.792,71 zł na rzecz (...) Sp. z o.o. Rejon (...) O.). Zmiana ta skutkowała również tym, że Sąd I instancji nie nałożył na A. K. obowiązku naprawienia szkody, lecz, na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 k.k., inny środek probacyjny polegający na zobowiązaniu oskarżonej do zapłaty na rzecz pokrzywdzonej omówionej wyżej opłaty. Takie rozstrzygnięcie kłóci się z treścią wniosku oskarżonej wyrażonego w protokole przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym oraz z treścią wniosku prokuratora wniesionego w trybie art. 335 § 1 k.p.k.

W tych okolicznościach uznać należało, że treść wyroku Sądu Rejonowego wydanego na podstawie art. 343 k.p.k. nie odpowiada treści wniosku złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k. Skutkować to musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, mając na względzie, iż wniosek złożony przez prokuratora istnieje w dalszym ciągu, Sąd I instancji winien rozważyć, czy istnieją warunki do wydania orzeczenia na posiedzeniu w trybie art. 343 k.p.k., zwłaszcza w kontekście wysokości wyrządzonej przestępstwem szkody, do której naprawienia oskarżona chce się zobowiązać. W tej sytuacji należy ustalić rzeczywistą wartość szkody poniesionej przez pokrzywdzoną spółkę na skutek nielegalnego poboru energii przez oskarżoną, z uwzględnieniem wywodów przytoczonych powyżej (wartość ta nie może uwzględniać jakichkolwiek opłat administracyjnych nakładanych na nielegalnego odbiorcę energii według opisanych wyżej taryfikatorów). W przypadku niemożności precyzyjnego ustalenia wysokości szkody, Sąd ponownie rozpoznający sprawę winien rozważyć modyfikację wniosku prokuratora (przy wyraźnej akceptacji obu stron) w kierunku ewentualnej rezygnacji z nakładania na A. K. rzeczonego obowiązku. Zdaniem Sądu Odwoławczego, niedopuszczalnym jest zobowiązanie oskarżonej do zapłaty na rzecz pokrzywdzonej wskazanej w punkcie 2 wyroku kwoty pieniężnej (nota bene jej wysokość wskazana cyframi nie zgadza się z opisem słownym) na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 k.k. Orzeczenie zawierające zobowiązanie z art. 72 § 1 pkt 8 k.k., w przeciwieństwie do zobowiązania do naprawienia szkody z art. 72 § 2 k.k., nie jest uważane za orzeczenie, co do roszczeń majątkowych w rozumieniu przepisu art. 107 § 2 k.p.k. i nie podlega wykonaniu w drodze egzekucji (vide: wyrok SA w Katowicach z dnia 8.04.2009r. II AKa 63/09). Nie ma przeszkód, by na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 k.k. nakładać na oskarżonego obowiązki wykonania orzeczeń sądowych (nawet tych zasądzających określoną kwotę pieniężną), brak jest natomiast możliwości nałożenia w tym trybie obowiązku zapłaty.

W każdej sytuacji natomiast, Sąd I instancji ma możliwość uznania, że wniosek prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie, co skutkować musi rozpoznaniem sprawy A. K. na zasadach ogólnych.

SSO Agata Adamczewska