Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 292/14

POSTANOWIENIE

Dnia 10 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący:

SSO Katarzyna Kwilosz - Babiś (sprawozdawca)

SSO Ewa Adamczyk

SSO Urszula Kapustka

Protokolant:

staż. Kinga Burny

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2014 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. B.

przy uczestnictwie A. G., J. G., C. D. (1)

o rozgraniczenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej

z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I Ns 619/12

p o s t a n a w i a :

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Limanowej do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III Ca 292/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy w Limanowej ustalił, że granica między działką ewidencyjną nr (...)położoną w L.obręb(...) KW (...), a działką ewidencyjną nr (...)położoną w L.obręb (...)objętą KW (...)przebiega wzdłuż linii koloru czarnego od punktu 1 do punktu 2, natomiast granica między działką ewidencyjną nr (...)położoną w L.obręb (...) KW (...), a działką ewidencyjną nr (...)położoną w L.obręb (...)objętą KW (...)przebiega wzdłuż linii koloru czarnego od punktu 2 do punktu 3 – zgodnie z oznaczeniami na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego geodetę Z. S. (1)w opinii z dnia 8 lipca 2013r. (pkt I), nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa tytułem wydatków sądowych tymczasowo poniesionych przez skarb Państwa: od wnioskodawczyni Z. B.kwotę 625,20 zł, od uczestniczki C. D. (1)kwotę 625,20 zł, od uczestników A. G.i J. G.solidarnie kwotę 625,20 zł (pkt II), kosztami opłaty sądowej obciążył Skarb Państwa (pkt III) oraz przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adwokata G. D.kwotę 442,80 zł w tym VAT tytułem kosztów pomocy prawnej świadczonej wnioskodawczyni z urzędu (pkt IV).

Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...)położona w L., objęta księgą wieczystą (...), stanowi własność wnioskodawczyni Z. B.. Działka nr (...)ujęta w KW (...)powstała z pgr. (...)z KW (...). Własność pgr. (...) Z. B.nabyła na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 28 sierpnia 1987r., sygn. akt Ns 366/85 o stwierdzeniu nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego, tj. na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Parcelę tą otrzymała od matki H. K.nieformalną umową darowizny w 1969r.

Nieruchomość składająca się z działki ewidencyjnej nr (...)położonej w L.stanowiła własność A. M. (1)na podstawie postanowienia Sądu Powiatowego w L.z dnia 30 marca 1966r., sygn. akt Ns 540/65 i objęta była księgą wieczystą KW (...). Na podstawie umowy darowizny z dnia 28 września 2012r., Rep. A. (...)władność nieruchomości stanowiącej tę działkę przeniesiona została na rzecz uczestniczki C. D. (1). Aktualnie działka nr (...)objęta jest księgą wieczystą KW (...).

Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...)położoną w L., objęta jest księgą wieczystą (...). W dziale II jako właściciele ujawnieni są A. G.i J. G.na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej na podstawie umowy darowizny z dnia 22 grudnia 2012r., Rep. A. (...). Działka ewidencyjna nr (...)powstała z pgr. (...)z KW (...). Parcela pgr. (...)powstała z podziału pgr. (...)na pgr. (...)i pgr. (...)zgodnie z planem sytuacyjnym z dnia 29 marca 1966r. sporządzonym przez S. K. (1). Następnie pgr. (...)podzieliła się na pgr. (...), (...)i (...) zgodnie z mapą z dnia 6 lutego 1989r. sporządzoną przez A. M. (2).

Własność pgr. (...)oraz pgr. (...)poprzedni właściciele przedmiotowej nieruchomości – J. K.i S. K. (2), rodzice A. G.– nabyli na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 9 lipca 1986r., sygn. akt Ns 369/86 o stwierdzeniu nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego, tj. na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (parcelę tą otrzymali od H. K.nieformalną umową darowizny w 1969r.). Miały one charakter pola ornego i łąki. Z materiału dowodowego zebranego w tym postępowaniu wynikało, że już wówczas po parceli oddanej rodzicom uczestniczki biegła wytyczona na gruncie droga prowadząca do parceli wnioskodawczyni Z. B.. Umową notarialną 15 marca 1989r. ustanowiona została przez S. K. (2)i J. K.służebność przejazdu, przechodu i przegonu przez parcelę (...)do parceli (...)odpowiadającą działce nr (...).

Działka ewidencyjna nr (...), z której wydzielono następnie działkę ewidencyjną nr (...), powstała z pgr. (...)i pgr (...)– obie z KW (...). Została ona podzielona operatem KERG (...)na działki nr (...).

Granica ewidencyjna ustalona została w niniejszym postępowaniu według mapy ewidencji gruntów i budynków oraz pomiaru terenowego. Pomiędzy działką nr (...) a działkami nr (...) biegnie od punktu nr 1 do punktu 3 – ustalonych i zastabilizowanych w postępowaniu administracyjnym, przez punkt 2 na granicy ewidencyjnej między działkami (...) – stanowiący „trójmiedzę” pomiędzy wszystkimi trzema wymienionymi działkami.

Granica okazana przez wnioskodawczynię pomiędzy działką nr (...)a działkami nr (...)biegnie od punktu nr 1 do punktu 3 - ustalonych i zastabilizowanych w postępowaniu administracyjnym, przez punkt 2p okazany w trakcie oględzin przedmiotu sporu jako „trójmiedza” pomiędzy wszystkimi trzema wymienionymi działkami. Granica okazana podczas oględzin przedmiotu sporu przez uczestników J. G.i A. G.między działkami (...)przebiega od punktu 1 - ustalonego i zastabilizowanego w postępowaniu administracyjnym do punktu 1p. Granica pomiędzy działką nr (...)a działkami nr (...)ustalona w oparciu o mapę katastralną w oparciu o plan sytuacyjnym zam. (...)z dnia 29 marca 1966r. biegnie od punktu nr 1 do punktu 3 - ustalonych w postępowaniu administracyjnym, przez „trójmiedzę” w pkt 2k – usytuowanym na granicy dawnych pgr (...)i pgr. (...). Granica ewidencyjna na odcinku 1 i 2k pokrywa się z granicą katastralną. Granica ewidencyjna od punktu 2k i dalej do punktu 3 również pokrywa się z granicą katastralną. Na mapie w opinii geodezyjnej granicę ewidencyjną i kataralną pomiędzy punktami 1 – 3 zaznaczono jedną linią kolorem czarnym.

Działka nr (...) należąca do Z. B. stanowi łąkę nie wykoszoną, na której posadzone są krzewy porzeczek, sadzonki orzechów. Wzdłuż granicy między działkami nr (...) posadzone są tuje.

Działka nr (...)zabudowana jest obecnie budynkiem mieszkalnym parterowym, podpiwniczonym, z poddaszem użytkowym. Budynek jest otynkowany, przykryty i zamieszkały. Od strony działki nr (...)do budynku dostawiony jest taras na drewnianych tragarzach postawionych na betonowych słupach. Budowa przedmiotowego budynku rozpoczęła się w 2004r. Wcześniej, kiedy działka ta należała jaszcze do rodziców A. G.S. K. i J. K., była na niej trawa. Jeszcze wcześniej była uprawiana.

Na działce nr (...) znajduje się ogrodzenie z drewnianych słupków wbitych w ziemię, na których rozciągnięte są stalowe druty. Od strony działki uczestników J. i A. G. ogrodzenie to biegnie poniżej skarpy (wysokiej miedzy) ciągnącej się wzdłuż działki uczestników. Działka nr (...) stanowi łąkę koszoną, na której posadzone są sadzonki – świerki i sosny.

Między działką nr (...), a działką nr (...) należącą do Z. B. była miedza. Między niższym odcinkiem działki nr (...), a znajdującą się poniżej działką nr (...) też była wysoka miedza-skarpa. Wysokość wskazanej skarpy wynosi obecnie ok. 40 cm.

W terenie na spornym odcinku, poza tym, że jeden punkt (2p) okazano nad opisaną skarpą, a drugi (2g) poniżej, nie ma znaków szczególnych. Grunt porośnięty jest trawą. Punkt 2g znajduje się w odległości 25 cm od punktu 2 i umiejscowiony nieco wyżej na skarpie. Punkt 2p znajduje się powyżej skarpy i przesunięty jest dodatkowo w głąb działki nr (...) w kierunku wschodnim. Punkt 1p okazany przez uczestników A. G. i J. G. znajduje się poniżej skarpy z przesunięciem w kierunku zachodnim od granicy ewidencyjnej, w odległości 60 cm od punktu 2p wskazanego przez wnioskodawczynię.

Sąd Rejonowy granicę w stosunku do działki nr (...) ustalił zgodnie z przebiegiem granic ewidencyjnych na podstawie stanu prawnego, ukształtowanego orzeczeniami wydanymi w oparciu o art. 1 ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, bowiem poprzednicy prawni obu stron wywodzili z nich swoje tytuły własności do przedmiotowych nieruchomości.

Powyższe postanowienie zaskarżyła Z. B.: w zakresie punktu I i II apelacją sporządzoną przez pełnomocnika z urzędu oraz w zakresie punktu II samodzielnie sporządzonym zażaleniem. Apelująca zarzuciła:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż możliwe jest dokonanie rozgraniczenia według stanu prawnego albowiem pozwala na to zgromadzony materiał, jak również ustalenie, iż stan posiadania na gruncie w miejscu przedmiotowej „trójmiedzy” nie zmienił się od 1971r.,

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, dokonaną w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, wyrażającą się w szczególności odmową przyznania waloru wiarygodności zeznaniom wnioskodawczyni, jak również ocenę prowadzącą do stwierdzenia, iż rozgraniczenie działki wnioskodawczyni według stanu samoistnego posiadania w dniu 4 listopada 1971r. okazało się zasadne w stosunku do działki nr (...),

3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez taką ocenę zeznań świadków, która doprowadziła Sąd do stwierdzenia, iż miedza nie została przesunięta, co skutkowało rozstrzygnięciem w oparciu o punkt 2, nie zaś punkt 2p, czego domagała się wnioskodawczyni.

W zażaleniu wnioskodawczyni podniosła, iż nie jest w stanie ponieść kosztów, którymi została zaskarżonym postanowieniem obciążona, bowiem jest osobą samotną, chorą, ma 64 lata i nie ma środków aby zaspokoić swoje podstawowe potrzeby, w tym leki, a tym bardziej opłacić kosztów sądowych.

Wskazując na powyższe uchybienia apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez ustalenie, że granica między działką ewidencyjną nr (...), a działką nr (...) przebiega wzdłuż linii koloru czerwonego od punktu 1 do punktu 2p, natomiast granica między działką nr (...) a działką nr (...) przebiega wzdłuż linii koloru czerwonego od punktu 2p do punktu 3 – zgodnie z oznaczeniami na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego geodetę Z. S. (1) w opinii z dnia 8 lipca 2013r., a także o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, nieobciążanie wnioskodawczyni kosztami sądowymi, przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni, o ile wnosi o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie przebiegu granicy działki (...) z działkami (...) od punktu 1 do 2 p i od 2 p do punktu 3, która to granica ma odzwierciedlać ostatni spokojny stan posiadania, nie zasługuje na uwzględnienie. Po pierwsze z akt sprawy wcale nie wynika, że linia 1-2p-3 odzwierciedla ostatni spokojny stan posiadania. Podczas oględzin przedmiotu sporu w dniu 18 października 2012r. wnioskodawczyni i uczestnicy po oświadczeniach co do punktu trójmiedzy zgodnie podali, że nigdy nie było tu spokojnej granicy ( por. karta 168 akt), aczkolwiek nie wiadomo, czy w oświadczeniu tym chodziło wyłącznie o punkt trójmiedzy, czyli w istocie o granicę pomiędzy działkami (...), czy również o granicę działki wnioskodawczyni z działkami uczestników. Po drugie zgodnie z treścią art. 153 k.c. ustalenie granicy według ostatniego spokojnego stanu posiadania jest możliwe dopiero wówczas, gdy nie da się ustalić stanu prawnego granicy czyli linii granicznej wynikającej z tytułów nabycia własności. W niniejszej sprawie przyjęcie, że stanu prawnego granicy nie da się ustalić nie jest na razie możliwe, ponieważ nie wyczerpano wszelkich możliwości ustalenia granicy prawnej. Wprawdzie Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia prawidłowo wskazał, że istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia będzie miało ustalenie stanu posiadania na datę 4.11.1971r., ale dalsza ocena w/w Sądu co do zakresu posiadania uczestników rozgraniczenia a to, że zakres ten wyznaczała linia 1-2-3 ( czyli linia z mapy ewidencyjnej) nie znajduje oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i jako taka nie może się ostać ( zarzuty apelacji o nieprawidłowości oceny prawnej wniosku o rozgraniczenie okazały się częściowo zasadne). Wbrew temu co stwierdzono w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia ani świadkowie ani uczestnicy rozgraniczenia nie byli przesłuchiwani na okoliczność stanu posiadania na gruncie w dacie 4.11.1971r. czyli w dacie nabycia własności przez wnioskodawczynię oraz przez J. i S. K. (2) ( poprzedników prawnych uczestników A. i J. G.) a przynajmniej nie wynika to z treści protokołów rozpraw. W części uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia zawierającej ustalenia faktyczne brak jakichkolwiek ustaleń co do stanu posiadania na gruncie na datę 4.11.1971r. Dopiero w rozważaniach prawnych Sądu znajduje się argumentacja dla ustalenia, że stan posiadania na datę 4.11.1971r. wyznacza granica z mapy ewidencyjnej czyli linia łącząca punkty 1,2,3, przy czym argumentacja ta nie jest przekonująca. Po pierwsze argumentacja ta nie odwołuje się do jakichkolwiek ustaleń faktycznych Sądu, bo takowych brak. Po drugie w aktach sprawy brak informacji, kiedy opracowano aktualnie obowiązującą mapę ewidencyjną i kiedy została ona ogłoszona. Jeśli mapę ewidencyjną opracowano po 4.11.1971r. to nie można zastosować przyjętego przez Sąd Rejonowy domniemania faktycznego, że mapa ewidencyjna odzwierciedla stan prawny, o ile inne dowody temu nie przeczą. Powołując się na takie domniemanie Sąd Rejonowy przeoczył, że zarówno wnioskodawczyni jak i poprzednicy prawni uczestników G. „uwłaszczyli” się na parcele katastralne. Również poprzednik prawny C. D. (1) tj. A. M. (1) nabyła własność w granicach z mapy katastralnej ( na podstawie postanowienia Sądu Powiatowego z 1966r. ). Podsumowując należy stwierdzić, że zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia ocena, że stan posiadania na datę 4.11.1971r. nie był zgodny ze szkicem sytuacyjnym z 29 marca 1966r., którym posłużono się przy uwłaszczeniu, jest zupełnie dowolna.

Mając powyższe na uwadze zasługiwał na uwzględnienie zawarty w apelacji wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Uchylenie zaskarżonego orzeczenia do ponownego rozpoznania jest konieczne także z innych względów, nie podniesionych w apelacji, a zauważonych przez Sąd Okręgowy z urzędu. Należy bowiem przypomnieć, że w sprawach o rozgraniczenie droga sądowa jest co do zasady dopuszczalna po wyczerpaniu trybu administracyjnego ( co wynika z treści art. 29 ust. 3 w związku z art. 34 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne). Zakres przedmiotowy sprawy sądowej wyznacza treść decyzji administracyjnej o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego oraz decyzji o umorzeniu postępowania administracyjnego i przekazaniu sprawy sądowi. W postanowieniu Burmistrza Miasta L.z dnia 2 lipca 2012r. orzeczono o umorzeniu postępowania administracyjnego i przekazaniu sprawy z urzędu do rozpatrzenia Sądowi w zakresie dotyczącym rozgraniczenia działki ewidencyjnej (...) w punkcie nr 2 stanowiącym trójmiedzę z następującymi przyległymi nieruchomościami a to z działką (...). Dosłowne odczytanie tej decyzji prowadzi do wniosku, że Sąd może ustalić wyłącznie położenie punktu trójmiedzy, gdyż tylko w zakresie tego punktu przekazano sprawę do rozpoznania Sądowi. Z akt sprawy wynika także, że w tym samym dniu to jest 2 lipca 2012 roku Burmistrz Miasta L.orzekł o rozgraniczeniu działki ewidencyjnej nr (...)z następującymi działkami przyległymi do wymienionej: z działką ewidencyjną nr (...)na odcinku oznaczonym punktami 5 4,3”, z działką ewidencyjną nr (...)w punkcie oznaczonym 3” , z działką ewidencyjną nr (...)w punkcie oznaczonym 1’, z działką ewidencyjną (...)w punkcie oznaczonym nr 1’ i 5. Porównanie treści obu wyżej wymienionych decyzji z decyzją o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego z dnia 22 lipca 2011r. prowadzi do dwóch wniosków. Po pierwsze prawdopodobną intencją organu administracji było to, aby Sąd Rejonowy rozstrzygnął o przebiegu granicy działki wnioskodawczyni ( (...)) z działką uczestników G.( (...)) i z działką uczestniczki C. D.( (...)) za wyjątkiem skrajnych punktów tej granicy ( czyli punktu trójmiedzy działek (...)oraz punktu trójmiedzy działek (...), albowiem te punkty trójmiedzy zostały ustalone w decyzji o rozgraniczeniu z 2 lipca 2012r. i są to odpowiednio punkty 1’ i 3”. Na tym odcinku brak bowiem rozstrzygnięcia o przebiegu granicy a zarazem odcinek ten był objęty decyzją o wszczęciu rozgraniczenia. Drugi wniosek jaki nasuwa się z analizy w/w decyzji jest taki, że kognicją sądu w niniejszej sprawie nie jest objęte ustalenie położenia punktu trójmiedzy działek (...)( w decyzji o rozgraniczeniu z 2 lipca 2012r. jest to punkt 1’) oraz punktu trójmiedzy działek (...)( w w/w decyzji jest to punkt 3”). Jako nieprawidłowe ocenić więc należy wyrzeczenie w treści zaskarżonego orzeczenia również co do w/w punktów trójmiedzy. Wprawdzie z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd Rejonowy założył, że w/w punkty trójmiedzy są niesporne a nadto zostały ustalone prawomocną decyzją administracyjną, niemniej jednak przedmiotowe założenie nie znalazło odzwierciedlenia w treści sentencji postanowienia. Zaskarżone postanowienie odwołuje sie bowiem wyłącznie do opinii biegłego Z. S.z dnia 8 lipca 2013r. wydanej w postępowaniu sądowym, natomiast co do w/w punktów trójmiedzy ( 1’ i 3”) winno odwoływać się wyłącznie do tego opracowania geodezyjnego, z którego punkty te wynikają, czyli opracowania geodezyjnego geodety H. O.powołanego w decyzji z dnia 2 lipca 2012r. Na marginesie należy zauważyć, że nie ma pewności, że punkty 1’ i 3” są tożsame z punktami 1 i 3 z opinii biegłego Z. S. (1), skoro geodetka H. O.wyznaczając punkty graniczne korzystała m.in. z punktu poligonowego nr (...) a biegły Z. S. (1)takiej możliwości nie miał, gdyż punkt ten został zasypany podczas remontu ulicy (...)( por. zeznania biegłego k. 288). Poza tym według opinii Z. S.punkty 1 i 3 to punkty z mapy ewidencyjnej, natomiast z uzasadnienia decyzji z dnia 2.07.2012r. wynika, że punkt 3” to punkt przyjęty według zgodnego oświadczenia stron. Z uzasadnienia kolejnej decyzji administracyjnej a to decyzji z dnia 27 czerwca 2013r. wynika, że punkt 3” to punkt pośredni pomiędzy punktem z granicy ewidencyjnej a punktem z granicy katastralnej. W związku z powyższym budzi wątpliwości prawidłowość opinii geodezyjnej wydanej w postępowaniu apelacyjnym, w której biegły Z. S. (1)stwierdził, że punkty 1 i 3 z jego opinii odpowiadają punktom 1’ i 3’’ z decyzji z dnia 2 lipca 2012r. ( por. opinia k. 444)

Dalej trzeba podnieść, że przyjęte przez Sąd Rejonowy założenie, że punkty trójmiedzy działek: (...)( w decyzji o rozgraniczeniu z 2 lipca 2012r. jest to punkt 1’) oraz działek (...)( w w/w decyzji jest to punkt 3”) są ustalone i niesporne, okazało sie błędne. Jak bowiem wynika z uzupełniającego postępowania dowodowego przeprowadzonego w postępowaniu apelacyjnym, postanowieniem z dnia 6 września 2012r. Burmistrz Miasta L.wznowił postępowanie administracyjne w sprawie zakończonej decyzją ostateczną z 2 lipca 2012 roku orzekającej o rozgraniczeniu działki ewidencyjnej nr (...)z : działką nr (...)na odcinku oznaczonym punktami 5,4 i 3”, działką nr (...)w punkcie oznaczonym nr 3”, działką (...)w punkcie oznaczonym numerem 1’, działką nr (...)w punkcie oznaczonym nr 1’ i 5. W wyniku wznowienia postępowania administracyjnego decyzją z dnia 27 czerwca 2013 roku Burmistrz Miasta L.orzekł o uchyleniu decyzji ostatecznej z dnia 2 lipca 2012 roku oraz o rozgraniczeniu działki (...)z działkami przyległymi to jest: z działką ewidencyjną nr (...)na linii granicznej oznaczonej punktami 5 4,3, z działką ewidencyjną nr (...)w punkcie oznaczonym nr 3, z działką ewidencyjną nr (...)w punkcie oznaczonym numerami 1’ i 5. Z powyższą decyzją w części dotyczącej granicy między działkami (...)nie zgodziła się wnioskodawczyni Z. B.. W odwołaniu podała że jest niezadowolona z ustalonej granicy i granicę między działkami (...)powinna wyznaczać linia między pkt 4 zaznaczonym na mapie geodety H. O., którego położenie było między stronami niesporne a pkt 3’ wynikającym z mapy katastralnej. Pismem z dnia 22 lipca 2013 roku Burmistrz Miasta L.działając na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy prawo geodezyjnej kartograficzne w zaskarżonym przez wnioskodawczynię zakresie przekazał sprawę do rozpoznania sądowi. Postępowanie sądowe toczyło się pod sygn. I Ns 561/13 i zakończyło się postanowieniem z dnia 24 czerwca 2014 roku, w którym Sąd Rejonowy w Limanowej ustalił, że granica między działką ewidencyjną nr (...)i działką ewidencyjną nr (...)przebiega wg linii koloru czarnego i punktów 5, 4, i 3 zaznaczonych w opinii biegłego Z. S. (1)z dnia 6 marca 2014 roku - wersja I. Przedmiotowe postanowienie zostało zaskarżone apelacją przez wnioskodawczynię Z. B.. W wyniku rozpoznania apelacji postanowieniem z dnia 22 października 2014r. w sprawie III Ca 541/14 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu uchylił zaskarżone postanowienie w pkt 1 w części dotyczącej granicy pomiędzy punktami 4,3 i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Limanowej do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego. W konsekwencji zapadłych orzeczeń punkt trójmiedzy działek (...)nadal nie jest ustalony, a jego ustalenie należy do Sądu Rejonowego w Limanowej w sprawie prowadzonej pod sygn. I Ns 943/14.

W ocenie Sądu Okręgowego skoro zakres przedmiotowy sprawy sądowej wyznacza treść decyzji administracyjnej o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego oraz decyzji o umorzeniu postępowania administracyjnego i przekazaniu sprawy sądowi, to nie powinno być żadnych wątpliwości co do jakiego odcinka granicy umorzono postępowanie administracyjne i w jakim zakresie przekazano sprawę sądowi. Kwestia ta ma znaczenie dla dopuszczalności drogi sądowej a w konsekwencji dla ważności postępowania. Jak wyżej zaznaczono dosłowne odczytanie decyzji z dnia 2 lipca 2012r. o umorzeniu postępowania administracyjnego i przekazaniu sprawy sądowi prowadzi do wniosku, że Sąd może ustalić wyłącznie położenie punktu trójmiedzy działek : (...) gdyż tylko w zakresie tego punktu przekazano sprawę do rozpoznania Sądowi. Taka interpretacja decyzji jednakże prowadziłaby do wniosku, że nadal pozostanie nieustalony odcinek granicy pomiędzy zewnętrznymi punktami trójmiedzy ( ustalonym punktem 1’ i nadal nieustalonym punktem 3 ( poprzednio 3”) a punktem trójmiedzy wymienionym w decyzji, która zainicjowała niniejsze postępowanie. Należy w tym miejscu zauważyć, że z niczego nie wynika, że granica pomiędzy działką wnioskodawczyni a działkami (...)musi składać się z dwóch prostych odcinków. Fakt, że na mapie ewidencyjnej są to linie proste nie oznacza, że granice prawne lub granice wynikające z ostatniego stanu posiadania ( jeśli nie da się ustalić granicy prawnej) albo granice wyznaczone przez Sąd ( jeśli nie da się ustalić ostatniego spokojnego stanu posiadania) muszą stanowić linie proste łączące wszystkie trzy punkty trójmiedzy.

Podsumowując należy stwierdzić, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy konieczne jest wystąpienie do Burmistrza Miasta L. ( bezpośrednio przez Sąd lub przez wnioskodawczynię) o dokonanie w trybie art. 113 kodeksu postępowania administracyjnego wykładni decyzji z dnia 2 lipca 2012r., która zainicjowała niniejsze postępowanie sądowe, mającej na celu wyjaśnienie czy przedmiotem umorzenia postępowania administracyjnego i przekazania sprawy sądowi było wyłącznie położenie punktu trójmiedzy działek (...) ( jak wynikałoby z dosłownego brzemienia decyzji) czy też ustalenie granicy działki (...) od strony działek (...) ( za wyjątkiem zewnętrznych punktów trójmiedzy działek (...) ( w decyzji o rozgraniczeniu z 2 lipca 2012r. jest to punkt 1’) oraz działek (...) ( w w/w decyzji jest to punkt 3”) na co wskazywałaby logika i cel postępowania rozgraniczeniowego. Celowym wydaje się także połączenie do wspólnego rozpoznania niniejszej sprawy ze sprawą dotycząca ustalenia granicy działki (...) z działką (...) obecnie prowadzoną pod sygn. I Ns 943/14. Wskazania co do zasad ustalania granicy zawarte w uzasadnieniu postanowienia Sądu Okręgowego w sprawie III Ca 541/14 mają znaczenie również dla niniejszej sprawy i w tym miejscu zbędne jest ich powtarzanie.

Mając powyższe na uwadze na zasadzie art. 386 §4 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy uwzględni uwagi zawarte w niniejszym uzasadnieniu i stosownie do nich przeprowadzi uzupełniające postępowanie dowodowe a następnie dokona oceny prawnej wniosku zgodnie z kryteriami rozgraniczenia określonymi w art. 153 k.c. Jeżeli w wyniku wykładni decyzji administracyjnej okaże się, że Sąd ma ustalić granicę działki (...) od strony działek (...) ( a nie wyłącznie położenie punktu trójmiedzy w/w działek) to podczas przesłuchania świadków i stron należy dążyć przede wszystkim do ustalenia stanu posiadania wnioskodawczyni na dzień 4.11. 1971r. na całej długości ustalanej granicy. Położenie punktu trójmiedzy działek (...) jest kwestią drugorzędną aczkolwiek również istotną, gdyż konieczne jest ustalenie, w którym miejscu kończy się granica działki wnioskodawczyni z działką uczestników G. i w którym miejscu zaczyna się granica działki wnioskodawczyni z działką C. D. (1). Należy jednakże podkreślić, że to jak dalej ( czyli od w/w punktu trójmiedzy na południowy - wschód) przebiega granica pomiędzy działkami (...) dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie ma znaczenia i nie powinno być przedmiotem ustaleń Sądu ( brak decyzji o wszczęciu rozgraniczenia działek (...) i brak kognicji Sądu w tym zakresie).

Gdyby ustalenie stanu prawnego granicy okazało się niemożliwe, Sąd podejmie próbę ustalenia ostatniego spokojnego stanu posiadania. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na zeznanie S. K. (2), która podała, że spory graniczne były rodziną M., natomiast z Z. B. granica przy jej działce nie była sporna. Jeśli nie będzie możliwe ustalenie ostatniego spokojnego stanu posiadania pozostanie ustalenie granicy przez Sąd z uwzględnieniem wszelkich okoliczności – o ile uczestnicy rozgraniczenia nie dojdą do ugody. Na marginesie należy wskazać, że ugoda jest najlepszym rozwiązaniem w sporach o granicę jeśli, pomiędzy wskazaniami granic nie ma znacznych rozbieżności, a tak jest w niniejszej sprawie. Zawarcie ugody granicznej znacznie obniża koszty postępowania i daje dobre rokowania na przyszłość co do poszanowania ustalonej zgodnie granicy.

W związku z uchyleniem zaskarżonego orzeczenia w całości bezprzedmiotowa staje się ocena zażalenia wnioskodawczyni Z. B. na punkt II zaskarżonego orzeczenia dotyczący koszów sądowych. O kosztach wyłożonych w sprawie tymczasowo przez Skarb Państwa Sąd orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie. Należy jednakże zauważyć, że w sprawach o rozgraniczenie zasadą jest, że koszty koniecznego postępowania dowodowego ponoszą wszyscy zainteresowani w sprawie. Apelująca może co najwyżej wykazywać, że poniosła już wydatki w fazie administracyjnej i wnosić o uwzględnienie tego faktu przy orzekaniu o kosztach sądowych. Podnoszona w zażaleniu kwestia braku środków finansowych na pokrycie kosztów sądowych nie ma znaczenia przy ustalaniu kto i w jakim zakresie winien partycypować w kosztach postępowania. Brak środków na pokrycie kosztów sądowych ma znaczenie jedynie w przypadku złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych lub w przypadku obciążenia strony tymi kosztami w prawomocnym orzeczeniu w fazie egzekucyjnej. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje np. możliwość rozkładania na raty należności sądowej.

(...)