Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. w Szczecinie

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wG.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 8 października 2012 r. sygn. akt VI U 207/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 867/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 stycznia 2012 roku organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, z uwagi na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, która stwierdziła, że badany nie jest osobą niezdolną do pracy.

J. W. w odwołaniu podniósł, że nie zgadza się z decyzją ZUS, gdyż jego obecny stan zdrowia nie pozwala mu na wykonywanie jakiejkolwiek pracy, a nawet jest utrudnieniem w codziennym życiu.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 8 października 2012 roku oddalił odwołanie.

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych. J. W. urodził się dnia (...). Posiada wykształcenie zawodowe jako murarz i w takim zawodzie pracował. Wykonywał także prace przy produkcji zwierzęcej i jako palacz c.o. Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony nie posiada dodatkowych kwalifikacji ani nie ukończył kursów przyuczających do wykonywania innego zawodu. Od 1996 roku nie pracuje. Sąd pierwszej instancji ustalił, że decyzją z 1 lipca 1998 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 listopada 2004 roku. Decyzją z dnia 26 listopada 2004 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia 31 grudnia 2008 roku. Decyzją z dnia 02 marca 2009 roku ZUS przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, którą na mocy kolejnej decyzji przedłużył do dnia 31 sierpnia 2011 roku. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika także, że w dniu 19 sierpnia 2011 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 07 grudnia 2011 roku ustalił, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Skarżący wniósł sprzeciw od tego orzeczenia. W dniu 30 grudnia 2011 roku Komisja Lekarska ZUS w Z. ustaliła, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. W związku z wydanym orzeczeniem przez Komisję Lekarską ZUS decyzją z dnia 12 stycznia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu J. W. prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy. Biegli sądowi okulista i neurochirurg, powołani w sprawie w celu zdiagnozowania stanu zdrowia ubezpieczonego, rozpoznali u niego zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego, stan po leczeniu operacyjnym dyskopatii lędźwiowej, pozostałości po rwie kulszowej, jaskrę obu oczu i zez rozbieżny oka lewego z głębokim niedowidzeniem. Biegli stwierdzili jednocześnie, że J. W. jest zdolny do pracy.

W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy wyraził pogląd, że rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia nie dają podstaw do orzeczenia częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu art. 57 ust. 1 i 2, art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2, art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227, ze zmianami).

W celu rozstrzygnięcia czy J. W. spełniał warunki niezbędne do uznania, iż jest osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy oraz charakteru tej niezdolności Sąd pierwszej instancji dopuścił dowód z opinii biegłych specjalistów z dziedzin odpowiadających schorzeniom, na które cierpi ubezpieczony. Powołani w niniejszej sprawie biegli okulista i neurochirurg orzekli, iż badany nie jest osobą niezdolną do pracy. Sąd Okręgowy dał w pełni wiarę powyższemu dowodowi z opinii biegłych, albowiem został sporządzony przez właściwe osoby, w granicach przyznanej im kompetencji. Ponieważ ocenę biegłego neurochirurga zakwestionował ubezpieczony twierdząc, że czeka go kolejna operacja kanału lędźwiowego Sąd pierwszej instancji dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej neurochirurg, która wskazała, że zaświadczenia lekarskie opisują to samo schorzenie, a jedyną różnicą była ocena czy należy zastosować leczenie operacyjne. Sąd Okręgowy podzielił wnioski opinii uzupełniającej i podał, że pobyt w szpitalu nie stanowi o trwałej, ale o czasowej niezdolności do pracy w okresie której skarżący może korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Sąd ten podkreślił, że z opinii biegłych jednoznacznie wynikało, iż skarżący odzyskał zdolność do pracy gdyż nie stwierdzono dysfunkcji ruchowej i objawów korzeniowych, po dziewięciu latach od ostatniej operacji uzyskano poprawę w stanie zdrowia wnioskodawcy.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w przedmiotowej sprawie ubezpieczony posiada wykształcenie zawodowe jako murarz. Przez okres zatrudnienia świadczył pracę fizyczną jako murarz, pracownik produkcji zwierzęcej i palacz c.o. W oparciu o poczynione ustalenia w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki warunkującej prawo do przywrócenia świadczenia rentowego jaką jest dalsza niezdolność do pracy.

Z rozstrzygnięciem Sądu pierwszej instancji nie zgodził się ubezpieczony, który w wywiedzionej apelacji wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. W treści odwołania wskazał, że jego stan zdrowia nie pozwala mu na podjęcie jakiejkolwiek pracy. Ubezpieczony wskazał, że jest po dwóch operacjach , a aktualnie przewidywana jest trzecia. W piśmie uzupełniającym ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przywrócenie mu prawa do renty oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego podlegała oddaleniu, jako niezasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wyprowadził z nich należycie uzasadnione wnioski, które następnie stały się również podstawą do wydania orzeczenia przez Sąd Apelacyjny.

W związku z apelacją ubezpieczonego w niniejszej sprawie koniecznym stało się skontrolowanie dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w pryzmacie zdolności do pracy, zgodnie z kwalifikacjami. W pierwszej kolejności należy zatem wyjaśnić, że zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu. Art. 12 ustawy emerytalnej stanowi natomiast, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1), przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2), a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Natomiast art. 13 ust. 1 ustawy wskazuje, że przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat (ust. 2), bądź na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu (ust. 3). Mając na uwadze powyższe przepisy prawa oraz zebrany w sprawie przez Sąd pierwszej instancji materiał dowodowy, Sąd apelacyjny widział potrzebę uzupełnienia zebranego w sprawie materiału dowodowego na podstawie art. 382 k.p.c. w celu przesądzenia czy na dzień wydania spornej decyzji ubezpieczony był niezdolny do pracy zgodnie z kwalifikacjami, czy też zdolności odzyskał. Sąd apelacyjny dążył do tego aby opinie były wydane przez biegłych o specjalnościach odpowiednich do schorzeń ubezpieczonego a więc przez ortopedę, neurologa i medycyny pracy.

Ponowna ocena materiału dowodowego, w tym opinii łącznej zespołu biegłych sądowych, uzupełnionej opiniami przeprowadzonymi w postępowaniu apelacyjnym przez Sąd drugiej instancji, pozwoliła przyjąć, że ustalenia Sądu Okręgowego okazały się prawidłowe. W celu oceny stanu zdrowia ubezpieczonego po dniu 31 sierpnia 2011 roku Sąd Apelacyjny dopuścił bowiem dowód z łącznej opinii nowego składu biegłych z zakresu neurochirurgii, ortopedii i medycyny pracy na okoliczność czy po 31 sierpnia 2011 roku ubezpieczony jest nadal co najmniej częściowo niezdolny do pracy, a także czy niezdolność ta jest trwała czy okresowa, a także czy stan zdrowia ubezpieczonego po 31 sierpnia 2011 roku uległ poprawie i w czym się ona przejawia. Sąd Apelacyjny zalecił biegłym aby ustosunkowali się do orzeczenia lekarza orzecznika ZUS oraz Komisji lekarskiej ZUS, a nadto do opinii biegłych z P.. Po przeprowadzonym badaniu lekarskim biegli z zakresu ortopedii i medycyny pracy uznali, że wnioskodawca był niezdolny częściowo do pracy po 31 sierpnia 2011 roku i jest nadal niezdolny okresowo do końca grudnia 2013 roku. Podali, że utrzymujący się zespół bólowo – korzeniowy kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa L-S pomimo przebytych operacji w 2000 roku i 2003 roku oraz wielokrotnego leczenia rehabilitacyjnego był wskazany do ponownego leczenia operacyjnego kręgosłupa L-S w dniu 18 kwietnia 2013 roku. Zdaniem tego zespołu badany jest niezdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji zawodowych. W związku z wnioskami zespołu biegłych powołanych przez Sąd Apelacyjny organ rentowy złożył zastrzeżenia do opinii biegłego, w której za pośrednictwem przewodniczącego komisji lekarskiej wskazał, że biegli wydali opinię na podstawie nowej okoliczności jaką był zabieg operacyjny w dniu 18 kwietnia 2013 roku. Wskutek zastrzeżeń organu rentowego Sąd Apelacyjny dopuścił zatem dowód z kolejnej łącznej opinii biegłych lekarzy z zakresu ortopedii (H. M.), neurologii (T. K. – P.), medycyny pracy (A. J.) i chirurgii (E. P.) na okoliczność czy po dniu 31 sierpnia 2011 roku ubezpieczony J. W. był co najmniej częściowo niezdolny do pracy, co oznacza utratę w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnie z wykształceniem podstawowym i wykonywanymi pracami, a nadto na okoliczność ustalenia czy niezdolność do pracy jest całkowita, co oznacza niezdolność do jakiejkolwiek pracy, czy niezdolność jest trwała, czy okresowa, a nadto do wskazania czy w ocenie stanu zdrowia nastąpiła poprawa po dniu 31 sierpnia 2011 roku. Sąd Apelacyjny zobowiązał biegłych do ustosunkowania się do treści dotychczas wydanych opinii w tej sprawie. Wskutek badania biegli z zakresu chirurgii, ortopedii oraz neurologii ustalili, że ubezpieczony w aktualnym stanie zdrowia jest zdolny do pracy. Podczas badania lekarskiego nie stwierdzono objawów ostrego zespołu bólowego ani neurologicznych objawów ubytkowych. Biegli uznali jednak, że skoro ubezpieczony był trzykrotnie leczony operacyjnie to wskazana jest praca niewymagająca dźwigania. Zespół podzielił ustalenia Komisji Lekarskiej z 30 grudnia 2012 roku. Natomiast w sporządzonej opinii biegła z zakresu medycyny pracy A. J. podała, że badany ze względu na bolesność w obrębie lewego stawu biodrowego i chód utykający oraz ze względu na przebyte trzykrotne leczenie operacyjne kręgosłupa L/S nie jest zdolny do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej takiej jak na stanowisku murarza i pracownika produkcji zwierzęcej. Biegła ta wskazała, że przeanalizowała całość dokumentacji i nie znajduje dowodów na poprawę stanu zdrowia po 31 sierpnia 2011 roku w stopniu umożliwiającym podjęcie pracy murarza, która wymaga sprawnego przemieszczania się, często na wysokościach i rusztowaniach oraz podnoszenia i przenoszenia ciężarów. W ocenie tej biegłej badany jest niezdolny do pracy na wysokościach także z powodu niedowidzenia oka lewego. Biegła uznała jednak, że wnioskodawca jest zdolny do podjęcia, na ogólnym rynku pracy, lekkiej pracy fizycznej bez dźwigania ciężarów na przykład jako portier, szatniarz, palacz c.o. ewentualnie hydraulik ze współpracownikiem – tak by uniknąć dźwigania. W związku z zarzutami przedstawionymi przez organ rentowy do opinii biegłej z zakresu medycyny pracy A. J., Sąd Apelacyjny postanowił dopuścić dowód z ustnej uzupełniającej opinii tej biegłej. Podczas przesłuchania na rozprawie apelacyjnej z 18 września 2014 roku biegła podtrzymała opinię pisemną i podała, że wnioskodawca jest niezdolny do pracy w zawodzie murarza i ta niezdolność jest trwała. Wskazała, że skoro większość czasu wnioskodawca pracował jako murarz i przebył trzy operacje to jest on niezdolny do wykonywania pracy murarza i pomocnika murarza na dzień zakończenia i złożenia wniosku czyli na dzień 31 sierpnia 2011 roku i zarazem na dzień badania. Zdaniem biegłej ta niezdolność jest trwała. Biegła wskazała jednak, że skoro wnioskodawca pracował w czasie całej swojej kariery zawodowej również na innych stanowiskach pracy to na innych stanowiskach pracy jest on zdolny do pracy, czyli do pracy w charakterze hydraulika z pomocnikiem, portiera, szatniarza. Zastrzegła, że badany jest jedynie niezdolny do pracy murarza na trwałe, nie jest natomiast częściowo niezdolny do pracy, skoro może podjąć pracę na pozostałych stanowiskach pracy na których wcześniej pracował.

Z przedstawionych wyżej opinii zespołu biegłych z P., opinii zespołu biegłych ze S. wydających opinię z 3 lutego 2014 roku, w tym biegłej z zakresu medycyny pracy A. J. oraz badania przeprowadzonego przez Komisję Lekarską ZUS wynika, że schorzenia ubezpieczonego nie kwalifikują go do uznania za osobę choćby częściowo niezdolną do pracy. Zdaniem Sądu Apelacyjnego opinie wyżej wymienionych biegłych sądowych stanowią przydatny i wiarygodny materiał dowodowy. Biegli ci wydali opinię po uprzednim zebraniu wywiadu, przeprowadzeniu badania przedmiotowego, zapoznaniu się z aktami sprawy i zgromadzoną dokumentacją medyczną, a nadto legitymują się wysokimi i odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi, udzielili wyczerpujących wyjaśnień, ustosunkowali się do zgłoszonych zastrzeżeń, a ich wnioski były spójne, logiczne i przekonywujące. Oba składy biegłych (z P. i drugi skład opiniujący ze S.) wyjaśniły dlaczego nie uznały J. W. za osobę niezdolną do pracy zgodnie z kwalifikacjami. Biegła A. J. wskazała co prawda, że ubezpieczony jest niezdolny do pracy w charakterze murarza, ale jednocześnie podała, że badany jest zdolny do wykonywania prac lekkich, w tym pracy palacza, a zatem prac zgodnych z jego wykształceniem i zdobytym doświadczeniem zawodowym. Biegła wskazała jednoznacznie, że w jej opinii ubezpieczony nie jest częściowo ani też całkowicie niezdolny do pracy. Powyższy pogląd Sąd Apelacyjny podziela. Co prawda, ubezpieczony wykonywał pracę murarza, do której w obecnym stanie zdrowia nie jest zdolny, ale pracę tę wykonywał krótko. Ze świadectw pracy wynika, że J. W. pracował w zawodzie pomocnika murarza w okresie od 20 kwietnia 1988 roku do 31 maja 1989 roku. Natomiast w charakterze murarza pracował od 15 marca 1990 roku do 31 lipca 1996 roku. W ciągu 21 lat stażu pracy jaki posiada ubezpieczony najwięcej czasu przepracował w charakterze palacza c.o. Te pracę wykonywał bowiem około 10 lat, to jest od 8 grudnia 1977 roku do 19 września 1987 roku. Ponadto, ubezpieczony wykonywał także inne prace. Pracował jako robotnik transportu oraz pomocnik instalatora sieci sanitarnych, które to prace jak wynika z opinii biegłych jest zdolny nadal wykonywać.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższe fakty potwierdzają trafność wniosków końcowych opinii łącznej biegłych z 3 lutego 2014 roku oraz z 16 kwietnia 2012 roku a także stanowiska orzeczników ZUS oraz Komisji Lekarskiej. W tym miejscu Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 29 czerwca 2009 roku ( I UK 299/04, OSNP 2006/5-6/93), że pojęcie …"niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami należy rozumieć jako rzeczywistą utratę zdolności do pracy lub znaczne jej ograniczenie, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Między innymi chodzi o zdolność, a więc potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowość przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Sąd Apelacyjny w świetle całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego jest zdania, że ubezpieczony pomimo ograniczeń do wykonywania ciężkiej pracy, jest zdolny do pracy zgodnie z posiadanym wykształceniem.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że oceny stanu zdrowia dokonuje się według stanu na dzień wydania decyzji, a nie według stanu po dniu jej wydania kiedy ubezpieczony był hospitalizowany. Stąd też Sąd drugiej instancji nie podzielił wniosków opinii zespołu biegłych z 3 września 2013 roku i podzielił zarzuty złożone przez organ rentowy w piśmie z 23 września 2013 roku. Biegli wydali opinie na podstawie nowej okoliczności jaką był zabieg operacyjny w dniu 18 kwietnia 2013 roku. Jak słusznie wskazał organ rentowy nie można wykluczyć, że pogorszenie w stanie zdrowia ubezpieczonego mogło nastąpić po dniu wydania spornej decyzji, jednakże stan zdrowia ubezpieczonego jest oceniany na dzień wydania decyzji.

Należy też podkreślić, że występowanie licznych schorzeń również nie decyduje o niezdolności, choćby częściowej, do pracy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 grudnia 2000r., sygn. II UKN 113/00, opubl. OSNP 2002/14/343). Stąd też Sąd Okręgowy słusznie wskazał, że pobyt w szpitalu nie stanowi o trwałej, ale o czasowej niezdolności do pracy w okresie której skarżący może korzystać ze zwolnienia lekarskiego.

Na zakończenie niniejszych rozważań należy wyjaśnić, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które zostało załączone do akt sprawy jest wydawane do innych celów aniżeli orzecznictwo rentowe. Z orzeczenia tego wynika również, że skarżący może wykonywać prace według zaleceń lekarza medycyny pracy. Biegła z zakresu medycyny pracy A. J. wskazała natomiast, że ubezpieczony może wykonywać prace lekkie. W niniejszej sprawie brak jest zatem podstaw do stwierdzenia niezdolności do pracy, choćby częściowej.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego, o czym orzekł w sentencji.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Anna Polak del. SSO Beata Górska