Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie:SSA Lucyna Guderska (spr.)

SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Protokolant: stażysta Paulina Działońska

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2012 r. w Łodzi

sprawy H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o przeliczenie emerytury,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 18 stycznia 2012 r., sygn. akt: VIII U 1990/11;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 522/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił H. S. prawa do przeliczenia emerytury na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a nadto ustosunkowując się merytorycznie do żądania ubezpieczonego wskazał, że okres zatrudnienia od 23 sierpnia 1977 r. do 22 sierpnia 1984 r., w którym ubezpieczony pracował na terenie Niemiec został uwzględniony przy wyliczaniu stażu pracy oraz podstawy wymiaru emerytury na podstawie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne na obszarze Polski, gdyż przepisy ustawy emerytalnej nie przewidują przeliczenia świadczeń w oparciu
o zarobki i składki opłacane za granicami Polski.

W dniu 8 listopada 2011 r. ubezpieczony odwołał się od wyżej wymienionej decyzji do Sądu wskazując, że jest ona dla niego krzywdząca. Podniósł, że organ rentowy nie uwzględnił mu przy wyliczaniu emerytury rzeczywistych zaliczkowo pobranych składek przez ubezpieczyciela niemieckiego za okres od 23 sierpnia 1977 r. do 22 sierpnia 1984 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego.

H. S. urodził się w dniu (...)r.

W okresie od l listopada 1976 r. do 22 sierpnia 1982 r. wnioskodawca był zatrudniony w Filharmonii (...) B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku śpiewaka - wokalisty w zespole madrygalistów Capelli B.. Od l lipca 1977 r. do 22 sierpnia 1982 r. korzystał z urlopu bezpłatnego.

Od 23 sierpnia 1977 r. do 22 sierpnia 1984 r. ubezpieczony pracował na terenie Niemiec, gdzie opłacał składki na ubezpieczenie społeczne w niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej.

Wynagrodzenie na stanowisku śpiewaka - wokalisty w Filharmonii (...) w B. (tj. na stanowisku na jakim ubezpieczony był zatrudniony przed podjęciem pracy w Niemczech) w okresie zatrudnienia ubezpieczonego na terenie Niemiec wynosiło:

-

w 1977 r. - od 23 sierpnia 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. - 19680 zł.,

-

w 1978 r. - 50496 zł.,

-

w 1979 r. - 34245 zł.,

-

w 1980 r. -52182 zł.,

-

w 1981 r. -92795 zł.,

-

w 1982 r. - 124268 zł.,

-

w 1983 r. - 134685 zł.,

-

w 1984 r. - od l stycznia 1984 r. do 22 sierpnia 1984 r. - 109407 zł.

Decyzją z dnia z 17 lipca 2001 r. ZUS przyznał wnioskodawcy emeryturę od l sierpnia 2001 r. tj. od ustania zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1974 - 1990, 1998 - 2000. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 68,98%. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 29 lat okresów składkowych oraz 3 lata i 5 miesięcy okresów nieskładkowych.

Następnie decyzją z dnia 18 stycznia 2002 r., wobec przedłożenia nowych dowodów mających wpływ na wysokość świadczenia, przeliczono emeryturę ubezpieczonego od l sierpnia 2001 r., tj. od nabycia uprawnień do emerytury. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 87,28%.

Następnie organ rentowy decyzją z dnia 12 marca 2002 r. ponownie przeliczył emeryturę ubezpieczonego od l sierpnia 2001 r. tj. od daty przyznania świadczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 89,06%.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 28 sierpnia 2009 r. przeliczył emeryturę ubezpieczonego z urzędu od l sierpnia 2006 r. tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc wydania niniejszej decyzji. Dokonał przeliczenia podstawy z wynagrodzeniami zastępczymi za okres pracy za granicą w latach 1982 - 1984. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1974 - 1990, 1998 - 2000. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 97,42%.

W dniu 5 kwietnia 2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne przeliczenie emerytury z uwzględnieniem składek opłacanych na terenie Niemiec w okresie od 23 sierpnia 1977 r. do 22 sierpnia 1984 r..

Zaskarżoną decyzją z dnia 28 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił H. S. prawa do przeliczenia emerytury.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji uznał odwołanie H. S. za bezzasadne na podstawie przepisu art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. 2009 Nr 153, póz. 1227, ze zm.), gdyż ubezpieczony nie przedłożył nowych dowodów, jak również nie ujawnił nowych okoliczności w sprawie.

Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy merytorycznie ocenił zasadność żądania H. S. w świetle regulacji prawnych zawartych w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63, ze zmianami). Sąd Okręgowy wskazał, że analiza przepisu § 10 cytowanego rozporządzenia prowadzi do wniosku, iż przepis ten jako stanowiący wyjątek od ogólnej zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń, dopuszcza przyjęcie „za okresy zatrudnienia za granicą” kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju wiążąc wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru z charakterem bądź stanowiskiem pracy. Mając na uwadze powyższe Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy za sporny okres zatrudnienia na terenie Niemiec w okresie od 23 sierpnia 1977 roku do 22 sierpnia 1984 roku. Skarżący w okresie od 1 listopada 1976 roku do 22 sierpnia 1982 roku był zatrudniony w Filharmonii (...) im. J. P. w B. na stanowisku śpiewaka – wokalisty w zespole madrygalistów Capelli B.. A zatem jako wynagrodzenie zastępcze ubezpieczonego Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo przyjął wynagrodzenie śpiewaka wokalisty zatrudnionego w tej Filharmonii i na jego podstawie ustalił podstawę wymiaru świadczenia wnioskodawcy za okres zatrudnienia na terenie Niemiec od 23 sierpnia 1977 roku do 22 sierpnia 1984 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w Łodzi, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Wyrok ten zakwestionowany został w całości apelacją H. S., w której apelant wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzeń faktycznie uzyskanych przez niego w okresie od 23 sierpnia 1977 roku do 22 sierpnia 1984 roku z tytułu zatrudnienia na terenie Niemiec, ewentualnie o zadanie pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu o zbadanie zgodności z Konstytucją zastosowanych w niniejszej sprawie przepisów. Nadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, to jest:

-

art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 2 i 3, art. 9, art. 8 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 1 Protokołu dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 20 marca 1952 roku i art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez nieuzasadnione stosowanie wobec niego przepisów bezpodstawnie ograniczających prawo własności wnioskodawcy, nieuwzględniających rzeczywistych zarobków ubezpieczonego osiąganych za granicą, jak i rzeczywiście płaconych składek na ubezpieczenie społeczne, które to przepisy dyskryminują H. S. w stosunku do osób, które pracowały za granica po dniu 1 stycznia 1991 roku, w przypadku których uwzględnia się realnie płacone przez nie za granica składki, jak i ich realne zarobki,

-

art. 67 ust. 1 i art. 64 ust. 3 w związku z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP poprzez zastosowanie do wnioskodawcy przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku, podczas gdy Konstytucja wymaga dla tego typu uregulowań formy ustawy, a nie rozporządzenia.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że jest dla niego niezrozumiałą dyskryminacją, czemu osoby, które pracowały za granicą po dniu 1 stycznia 1991 roku mając do obliczeń uwzględniane ich rzeczywiste wynagrodzenie osiągane za granicą, rzeczywistą wysokość płaconych im składek, a tym samym przysługuje im wyższa emerytura. H. S. powołał się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z którym płacenie składek na rzecz zabezpieczenia społecznego może stanowić prawo własności i to prawo może być naruszone poprzez sposób, w jaki środki te są dysponowane, a prawa wynikające z wpłaconych składek są prawami majątkowymi w rozumieniu art. 1 Protokołu I. Dlatego też do tego prawa stosuje się art. 14 Konwencji, czyli zasadę niedyskryminacji. Ponadto jako prawo własności podlega ono ochronie na mocy przepisów Konstytucji RP.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja H. S. nie odnosi skutku, gdyż rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe.

Nie ma racji skarżący, ze Sąd Okręgowy naruszył wskazane w apelacji przepisy Konstytucji RP, jak i Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Odnosząc się merytorycznie do żądania H. S. Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozpoznał je na płaszczyźnie przepisu § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63 ze zmianami), zgodnie z którym jako podstawę wymiaru świadczeń z uwzględnieniem okresu pracy za granicą, bez opłacenia składki przed dniem 1 stycznia 1991 roku, przyjmuje się kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicą. Tym samym Sąd słusznie przyjął, że składki odprowadzone z tytułu zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 23 sierpnia 1977 roku do 22 sierpnia 1984 roku na rzecz niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej nie mogą stanowić podstawy wymiaru emerytury przyznanej i wypłacanej na podstawie przepisów prawa polskiego. Prawidłowo przy tym uznał Sąd Okręgowy, że obowiązujące przepisy przewidują możliwość ustalenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzeń pracowników zastępczych, to jest zatrudnionych w kraju na takim samym lub podobnym stanowisku.

Stanowisko Sądu pierwszej instancji znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 24 października 2006 roku uznał, że w podstawie wymiaru emerytury ustalanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnia się wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia w Niemczech, od których składki na ubezpieczenia społeczne zostały opłacone w tamtejszej instytucji ubezpieczeniowej (wyrok SN z 24 października 2006 r. sygn. akt II UK 98/06, opubl. OSNP 2007/21-22/332).

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe, wbrew opinii skarżącego, nie jest przejawem dyskryminacji, czy też naruszeniem zasady równości wobec prawa. Zważyć należy, że H. S. pobiera emeryturę krajową. Nie tylko w porządku krajowym, ale także w ustawodawstwie wspólnotowym, a mianowicie w rozporządzeniu Rady EWG nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. U. UE z dnia 5 lipca 1971 roku Nr 149, poz. 2 ze zmianami; Dz. U. UE –sp.05-1-35) przyjęto rozwiązanie uzależniające wysokość świadczenia od poziomu wynagrodzeń w państwie, z którego systemu przyznaje się świadczenia. Artykuł 23 ust. 1 i 58 ust. 1 rozporządzenia stanowią, że instytucja państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych na podstawie przeciętnego wynagrodzenia, ustala ich wysokość wyłącznie na podstawie wynagrodzeń uzyskanych w trakcie okresów ukończonych na podstawie tego ustawodawstwa. Wynagrodzeń pobranych podczas działalności zarobkowej na terytorium innego państwa nie uwzględnia się dla celów ustalenia wysokości świadczeń, jeżeli nie została potrącona od nich składka na ubezpieczenie społeczne do systemu krajowego (por. wyrok ETS z dnia 9 listopada 2006 roku w sprawie C -205/05 F. N. przeciwko C. regionalne d’assurance maladie du N.-E., Dz. U. C 182 z 23.07.2005 r., podobnie wyrok z dnia 11 lipca 1979 rojku w sprawie 268/78 P., R.. s. (...), pkt 8 i 9. Zasadę równości wobec prawa realizuje natomiast przepis art. 46 rozporządzenia Rady EWG nr 1408/71, na podstawie którego ubezpieczony może złożyć wniosek o wyliczenie tzw. świadczenia proporcjonalnego, w którym będą uwzględnione zarówno składki opłacone w kraju, jak i na rzecz niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej.

Wobec powyższego nie sposób podzielić argumentu skarżącego, że doszło w stosunku do niego do naruszenia prawa własności, którego ochrona jest gwarantowana przepisami Konstytucji RP, gdyż opłacone przez niego składki na rzecz niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej mogą być uwzględnione w ramach tzw. świadczenia proporcjonalnego wyliczanego w oparciu o powołane wyżej przepisy.

Skutkiem tego Sąd Apelacyjny oddalił apelację H. S., na podstawie art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.