Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Kutnie VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Ł. oddalił powództwo M. S. skierowane przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w G. o zapłatę kwoty 19.400 zł i orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że od dnia 17 maja 2007 r. do dnia 30 lipca 2009 r. M. S. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w G.. W dniu 2 lipca 2007 r. powód został skierowany w trybie art. 121 § 2 k.k.w. do wykonywania odpłatnie prac porządkowych na terenie zakładu karnego, w charakterze sprzątającego, w wymiarze 7/8 czasu pracy. Pracę wykonywał do dnia 31 maja 2009 r., albowiem w dniu 29 maja 2009 r. naruszył dyscyplinę i odmówił wykonywania pracy.

Powód posiada zobowiązania alimentacyjne w kwocie 300 zł miesięcznie, toczyło się przeciw niemu postepowanie egzekucyjne. W trakcie zatrudnienia powoda w Zakładzie Karnym na rachunek komornika przekazywane były kwoty na poczet spłaty zadłużenia. Z wynagrodzenie powoda dokonywane były również potrącenia w wysokości 20% wynagrodzenie rzecz Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej oraz odprowadzane były składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W okresie od dnia 2 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. powód przepracował na rzecz Zakładu Karnego w G. łącznie 924,5 godziny, otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 2.779,65zł /3,03 zł za godzinę pracy/. W okresie od 1 lutego 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. M. S. przepracował na rzecz Zakładu Karnego w G. łącznie 1.634 godzin, za które otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 5.563,65zł /3,40 zł za godzinę pracy/. Powód otrzymał również w lutym 2008 r. kwotę 224,71 zł tytułem dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

W okresie od stycznia do 31 maja 2009r. M. S. przepracował na rzecz Zakładu Karnego w G. łącznie 704 godziny, otrzymał wynagrodzenie w łącznej wysokości 2.741,80zł /3,89 zł za godzinę pracy/. Otrzymał również w lutym 2009 r. kwotę 472,91 zł tytułem nagrody rocznej za 2008r.

Normatywny czas pracy dla wszystkich systemów pracy z wyłączeniem ruchu ciągłego wynosił:

⚫

2.016 godzin w 2007r., tym w okresie w okresie lipiec-grudzień 1.016 godzin,

⚫

2.016 godzin 2008r, w tym w okresie luty-grudzień 1.840 godzin,

⚫

2.024 godziny w 2009r., w tym w okresie styczeń-maj 832 godziny.

M. S. jest tymczasowo aresztowany i przebywa w Areszcie Śledczym w Ł..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za bezzasadne. Jako podstawę prawną żądania powoda Sąd I instancji wskazał art. 417 § 1 k.c. Przepis ten jest podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego lub innej osoby prawnej wykonującej władzę publiczną, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

Sąd I instancji podniósł, że na powodzie, w myśl art. 6 k.c. ciąży dowód wykazania naruszenia prawa przy wykonywaniu władzy publicznej. Temu zadaniu, w toku procesu, M. S. nie sprostał. Nie sposób zarzucić pozwanemu, iż zachował się wobec powoda bezprawnie tj. ustalał oraz wypłacał powodowi wynagrodzenie za pracę w sposób sprzeczny z obowiązującymi przepisami prawa.

Art. 123 k.k.w. w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia z dnia 24 lipca 2003r. o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw / Dz. U. z 2003r., nr 142, poz. 1380 / stanowił, iż wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy ustala się w sposób zapewniający osiągnięcie co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia określonego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy. W wypadku przepracowania niepełnej miesięcznej normy czasu pracy lub niewykonania pełnej miesięcznej normy pracy wynagrodzenie wypłaca się proporcjonalnie do ilości czasu pracy lub wykonanej normy pracy. W razie zatrudnienia skazanego w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin zatrudnienia, biorąc za podstawę połowę minimalnego wynagrodzenia.

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2010 r., wydanym w sprawie sygn. akt P 20/09, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 123 § 2 zdanie pierwsze k.k.w. w zakresie, w jakim zawiera słowo „połowy” jest niezgodny z art. 32 oraz art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej / Dz. U. nr 34, poz. 191 /.

Stosownie do treści art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

W wyroku z dnia 23 lutego 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że w zakresie wskazanym w wyroku, przepis art. 123 § 2 k.k.w. utraci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Wyrok opublikowany został w Dzienniku Ustaw z dnia 8 marca 2010 r., a zatem utrata mocy obowiązującej nastąpiła z dniem 8 marca 2011 r.

Sąd Rejonowy podkreślił, że roszczenie powoda dotyczy okresu sprzed ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 20/09 – tj. od 2 lipca 2007 r. do 31 maja 2009 r., kiedy to wykonywał pracę na rzecz Zakładu Karnego w G.. Do dnia ogłoszenia tego wyroku przepisowi 123 § 2 k.k.w. służyło domniemanie zgodności z Konstytucją, a organy władzy publicznej były do dnia 8 marca 2011 r. obowiązane do stosowania przepisu art. 123 § 2 k.k.w. w jego dotychczasowym brzmieniu.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił w uzasadnieniu wyroku, że „po wejściu w życie wyroku wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy będzie ustalane w sposób zapewniający osiągniecie co najmniej minimalnego wynagrodzenia określonego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy. Konsekwencją wejścia w życie wyroku będzie zatem podwyższenie wynagrodzeń osób skazanych, jeżeli otrzymywane wynagrodzenie było niższe od wynagrodzenia minimalnego przewidywanego dla pracowników”. Trybunał Konstytucyjny wskazał zatem w wydanym wyroku, że podwyższenie wynagrodzenia osadzonych zatrudnionych do wysokości minimalnego wynagrodzenia konieczne będzie dopiero po dniu wejścia w życie wyroku – po 8 marca 2011 r. Do dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r. możliwe było zatem ustalanie wynagrodzenia w wysokości co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia. Mając na uwadze treść uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010r., Sąd I instancji stwierdził, iż powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego wywołuje on skutki na przyszłość.

Stosownie do treści art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz rozporządzeń Rady Ministrów z dnia 12 września 2006r. / Dz. U. nr 171, poz. 1227 /, z dnia 11 września 2007r. / Dz. U. nr 171, poz. 1209 / oraz z dnia 24 lipca 2008r. / Dz. U. nr 171, poz. 1227 / minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło:

• od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 grudnia 2007r. - 936zł,

• od dnia 1 stycznia 2008r. do dnia 31 grudnia 2008r. - 1.126zł,

• od dnia 1 stycznia 2009r. do dnia 31 grudnia 2009r. - 1.276zł.

Połowa minimalnego wynagrodzenia wyniosła odpowiednio:

• od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 grudnia 2007r. - 468zł miesięcznie / 5.616zł rocznie /,

• od dnia 1 stycznia 2008r. do dnia 31 grudnia 2008r. - 563zł miesięcznie / 6.756zł rocznie /,

• od dnia 1 stycznia 2009r. do dnia 31 grudnia 2009r. - 638zł miesięcznie / 7.656zł rocznie /.

Stawka za godzinę pracy obliczona od połowy minimalnego wynagrodzenia wynosiła odpowiednio 2,79zł w (...). / 5.616zł : 2016 godzin /; 3,36zł w 2008r. / 6.756zł : 2016 godzin /; 3,78zł w 2009r. / 7.656zł : 2024 godzin /. Stawki za godzinę pracy wykonywanej przez powoda ustalane były w taki sposób, aby stawki te osiągały wysokość dopuszczalnych minimalnych stawek za godzinę pracy dla osoby zatrudnionej i osadzonej w zakładzie karnym, tj. połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stawki za godzinę pracy powoda były zatem zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

Również potrącanie z wynagrodzenia M. S. kwot na poczet składek na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej było zdaniem Sądu R. zasadne, a to z uwagi na treść art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych / t. j. Dz. U z 2008 r., nr 164, poz. 1027 ze zm. / oraz z uwagi na treść art. 43§2 ust. 1 k.k.w. w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 marca 2011r.

Mając na uwadze przedstawione powyżej okoliczności, Sąd I instancji uznał, iż pozwanemu nie można przypisać, iż dział on z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa i podstawie art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 123 § 2 k.k.w., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 marca 2011r., oddalił powództwo, jak w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zaś o wynagrodzeniu pełnomocnika powoda - na podstawie § 2 ust. 1 i ust. 3 w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu / tj. Dz. U. z 2013, poz. 461 /.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód, zaskarżając wyrok w części, to jest w zakresie punktu 1. Skarżący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, dowolny i sprzeczny z treścią zebranego materiału dowodowego oraz zasadami doświadczenia życiowego i skutkujące nieprawidłowym wyliczeniem wysokości stawek godzinowych pracy powoda.

W oparciu o przedstawiony zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości wraz z zasądzeniem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji; nie wnosił o zasądzenie kosztów postępowania na rzecz strony pozwanej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W niniejszej sprawie w pierwszej kolejności celowym jest wskazanie na materialnoprawną podstawę roszczenia, którą w ocenie Sądu Okręgowego stanowi nie art. 417 k.c., lecz sam art. 123 § 1 i § 2 k.k.w.. przewidujący odpłatny charakter wykonywanej pracy. Powód opierał bowiem swoje żądanie na twierdzeniu, że nie otrzymał całości wynagrodzenia za wykonaną pracę. Zgłoszone przez niego żądanie nie jest więc roszczeniem o naprawienie szkody, lecz o wynagrodzenie określone w art. 123 k.k.w. i przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad zatrudniania skazanych (Dz. U. 2004, nr 27, poz. 242 z późn. zm.).

Uwaga powyższa niezbędna jest dla oceny podniesionego w toku procesu zarzutu przedawnienia (k. 24). W ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten – jakkolwiek odwołujący się do art. 442 ¹ § 1 k.c., z uwagi na etap postępowania w którym został podniesiony, to jest przed wyłączeniem do odrębnego rozpoznania roszczenia powoda rozpoznawanego w niniejszej sprawie – nie został ograniczony wyłącznie do pozostałych roszczeń dochodzonych na ówczesnym etapie postępowania. Jak stanowi art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe wynosi trzy lata. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia jest bez wątpienia roszczeniem o świadczenie okresowe. Pozew w niniejszej sprawie wniesiony został w dniu 14 lutego 2012 roku. Z tego względu za objęte przedawnieniem należy uznać roszczenie w części dotyczącej okresu do stycznia 2009 r. włącznie. W tym zakresie nie ma zatem potrzeby szczegółowego ustosunkowywania się do zarzutów apelacji.

Odnosząc się do podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. należy wskazać, że stosownie do treści art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Skarżący, choć powoływał się na naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i błąd w ustaleniach faktycznych, w istocie nie kwestionował ani ustaleń Sądu co do przepracowanej przez powoda liczby godzin, ani co do liczby godzin odpowiadających normatywnemu czasowi pracy. Powód prezentował jedynie własne wyliczenia co do stawki wynagrodzenia, która powinna być należna za godzinę pracy, co wiąże się nie tyle z ustaleniami faktycznymi, co z zastosowaniem prawa materialnego do dokonanych ustaleń. Sąd Okręgowy podziela zatem ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że stawka za godzinę pracy w 2009 r. wynosiła 3,78 zł, co wynika z podzielenia połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę (7.656 zł rocznie) przez ilość godzin składających się na normatywny czas pracy (2.024 h rocznie). Analiza rejestru finansowego oskarżonego (k. 127), sprowadzająca się do podzielenia wynagrodzenia wypłaconego powodowi w poszczególnych miesiącach przez liczbę godzin przepracowanych w tychże miesiącach, wskazuje że w żadnym z miesięcy godzinowa stawka wynagrodzenia powoda nie była niższa niż wskazana kwota 3,78zł/h. Wynagrodzenie powoda zostało zatem określone we właściwej wysokości.

Wywód apelacji, według którego stawka za godzinę pracy powoda powinna wynosić 10,8 zł, opiera się na całkowicie błędnych założeniach. Powód podzielił bowiem kwotę, którą otrzymałby pracując przez cały rok w pełnym wymiarze czasu pracy przez liczbę godzin przepracowanych w ciągu niespełna 5 miesięcy w wymiarze 7/8 czasu pracy. Innymi słowy, wywód apelacji opiera się na założeniu, że za niespełna 5 miesięcy pracy w wymiarze 7/8 normatywnego czasu pracy powód powinien zostać wynagrodzony tak, jakby przepracował cały rok w pełnym wymiarze czasu. Stanowisko takie jest nieuprawnione w stopniu oczywistym.

Podsumowując, apelacja okazała się bezzasadna, wobec czego Sąd Okręgowy oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., mając na uwadze, że pełnomocnik powoda nie wnosił o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda w postępowaniu odwoławczym określono na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust.1 pkt 1 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz.U.2013, poz. 461).