Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 kwietnia 2010 r.
II UK 304/09
Okres pobierania uposażenia w związku z pełnieniem mandatu posła
podlega zaliczeniu do pracy nauczycielskiej jako uprawnienie pracownicze
szczególne, uzależnione od zatrudnienia w określonym zawodzie (art. 28
ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2199 ze zm.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 kwietnia
2010 r. sprawy z wniosku Bronisławy K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w L. o emeryturę, na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od
wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 kwietnia 2009 r. [...]
1. u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację organu rentowego,
2. zasądził od strony pozwanej na rzecz wnioskodawczyni kwotę 120 zł (sto
dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił, na
skutek apelacji strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w L.,
pkt I zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Legnicy z dnia 18 grudnia 2008 r. i oddalił odwołanie wnioskodawczyni Broni-
sławy K. od decyzji organu rentowego odmawiającej przyznania jej prawa do emery-
tury nauczycielskiej.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: wnioskodawczyni Bronisła-
wa K. (urodzona 5 grudnia 1955 r.), w dniu 21 kwietnia 2008 r. złożyła wniosek o
emeryturę. Do wniosku dołączyła dokumenty potwierdzające staż pracy w wymiarze
32 lat, 8 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy
2
decyzją z dnia 10 września 2008 r. odmówił wnioskodawczyni przyznania prawa do
emerytury nauczycielskiej, uznając iż wykazała ona okres jedynie 9 lat i 9 dni pracy
nauczycielskiej, wobec wymaganych 20 lat. Organ rentowy nie zaliczył do okresu
pracy nauczycielskiej okresu zatrudnienia: od 1 września 1983 r. do 31 sierpnia 1986
r. w Centralnej Szkole Instruktorów Zuchowych ZHP w O., od 1 września 1986 r. do
31 sierpnia 1988 r. oraz od 1 września 1989 r. do 30 września 1989 r. w Komendzie
Chorągwi L. ZHP w L., wskazując, że zarówno Centralna Szkoła Instruktorów Zu-
chowych ZHP, jak i Komenda Chorągwi L. ZHP nie są objęte systemem oświaty we-
dług art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), stąd też osoby zatrudnione w takich jednostkach
nie podlegają ustawie Karta Nauczyciela. Nie zaliczono także do okresu pracy nau-
czycielskiej urlopu bezpłatnego udzielonego wnioskodawczyni przez Zespół Szkół
Technicznych i Ogólnokształcących [...] w L. od 14 października 1993 r. do 18 paź-
dziernika 2005 r. w związku z pełnieniem mandatu poselskiego. Wnioskodawczyni
zatrudniona była w tym Zespole Szkół od 1 września 1993 r. do 18 października
2005 r. na stanowisku nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy oraz od dnia 8
września 2008 r. do 30 listopada 2008 r. w wymiarze czasu pracy 6/30 oraz 8/26
etatu, a od 1 września 2005 r. do 18 listopada 2008 r. w Wyższej Szkole Menedżer-
skiej w L. W dniu 25 listopada 2008 r. złożyła wniosek o rozwiązanie z nią umowy o
pracę. W dniu 30 listopada 2008 r. Dyrektor Zespołu Szkół w L.P. działając na pod-
stawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity
tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) rozwiązał z nią stosunek pracy. Wnio-
skodawczyni ponownie złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury w dniu 27
listopada 2008 r. Organ rentowy decyzją z dnia 4 grudnia 2008 r. odmówił prawa do
emerytury wskazując, że wnioskodawczyni nie wykazała stażu pracy nauczycielskiej
w wymiarze 20 lat. Organ rentowy zaliczając wnioskodawczyni dodatkowo okres
zatrudnienia w Zespole Szkół w L.P. od 8 września 2008 r. do 30 listopada 2008 r.,
uznał, że wykazała się ona stażem pracy nauczycielskiej 9 lat, 3 miesiące i 2 dni.
Podobnie jak w decyzji z dnia 10 września 2008 r. organ rentowy nie zaliczył wnio-
skodawczyni do okresu pracy nauczycielskiej okresów zatrudnienia w Centralnej
Szkole Instruktorów Zuchowych ZHP w O., w Komendzie Chorągwi L. ZHP w L., a
także okresu urlopu bezpłatnego udzielonego jej przez Zespół Szkół Technicznych i
Ogólnokształcących [...] w L. w związku z pełnieniem mandatu poselskiego.
3
Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Legnicy zmienił decyzję organu rentowego, przyznając wnioskodaw-
czyni prawo do emerytury od 1 grudnia 2008 r. W ocenie Sądu brak było podstaw do
zaliczenia do tzw. stażu nauczycielskiego pracy w charakterze instruktora - wykła-
dowcy w Centralnej Szkole Instruktorów ZHP oraz w Komendzie Chorągwi L. ZHP,
podzielając w tym zakresie stanowisko organu rentowego, uznające, że zarówno
Centralna Szkoła, jak i Komenda Chorągwi ZHP nie są objęte systemem oświaty w
myśl art. 2 ustawy o systemie oświaty, a tym samym okresy pracy w nich nie mogą
być zaliczone do okresu pracy nauczycielskiej. Natomiast analizując, czy okres
urlopu bezpłatnego w związku z wykonywaniem mandatu posła w okresie od 14 paź-
dziernika 1993 r. do 18 października 2005 r. i pobieranie z tego tytułu uposażenia
może być traktowany jako okres wykonywania pracy nauczycielskiej, uznał, że
uprawnienia wnioskodawczyni wynikają z art. 28 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wy-
konywaniu mandatu posła i senatora (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 221, poz.
2199 ze zm.), zgodnie z którym okres pobierania uposażenia jest traktowany jak
okres zatrudnienia. Okres ten zalicza się również do stażu pracy, od którego zależą
wszelkie uprawnienia pracownicze, w tym także uprawnienia szczególne, uzależnio-
ne od zatrudnienia w określonym zawodzie, branży lub zakładzie pracy. Zaliczając
powyższy okres do stażu pracy nauczycielskiej, Sąd uznał, że wnioskodawczyni wy-
kazała się dwudziestoletnim stażem pracy nauczycielskiej i tym samym spełniła wa-
runki do przyznania jej prawa do emerytury.
Na skutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił
zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji organu rentowego,
nie podzielając prezentowanej wykładni, według której uprawnienia wnioskodawczyni
wynikają z art. 28 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i se-
natora. Sąd drugiej instancji uznał, że powołany przepis wskazuje na uprawnienia
pracownicze, których nie można utożsamiać z uprawnieniami emerytalnymi. Przepis
art. 28 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora wskazuje jedynie prawa i
obowiązki osoby wykonującej mandat posła lub senatora wynikające ze stosunku
pracy. Są to uprawnienia pracownicze wynikające z przepisów prawa pracy i ustaw
szczególnych wynikające ze stażu pracy (np. prawo do urlopu dla poratowania zdro-
wia), natomiast nie było zamiarem ustawodawcy rozszerzenie zakresu tego przepisu
na uprawnienia emerytalne. Z art. 88 Karty Nauczyciela wynika, że uprawnienie do
tzw. wcześniejszej emerytury wiąże się z wykonywaniem pracy w szczególnych wa-
4
runkach. Wykonywanie innej pracy poza objętą regulacjami zawartymi w art. 1, art. 3
ust.1 i art. 6 ustawy - Karta Nauczyciela nie może być uznane za pracę nauczyciel-
ską. Tym samym, w ocenie tego Sądu, okresu wykonywania mandatu posła nie
można zaliczyć do pracy nauczyciela (pracy w szczególnym charakterze).
Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik wniosko-
dawczyni i zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 28
ust. 1 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora w związku z art. 88 ustawy -
Karta Nauczyciela, polegającą na przyjęciu, że „z treści wyżej cytowanego przepisu
ustawy o wykonywaniu mandatu posła lub senatora wynikają jedynie prawa i obo-
wiązki (…), wynikające ze stosunku pracy, a zakres tego przepisu nie podlega roz-
szerzeniu na uprawnienia emerytalne (…)”, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, wraz z orzeczeniem o kosztach
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W ustalonym stanie faktycznym sprawy, wiążącym w postępowaniu kasacyj-
nym (art. 39813
§ 2 k.p.c.), sporny między stronami pozostawał status prawny okresu
urlopu bezpłatnego udzielonego wnioskodawczyni przez Zespół Szkół Technicznych
i Ogólnokształcących [...] w L. od 14 października 1993 r. do 18 października 2005 r.
w związku z pełnieniem przez nią mandatu poselskiego, który nie został zaliczony
decyzjami organu rentowego do okresu pracy nauczycielskiej.
Stosownie do art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczy-
ciela według stanu prawnego obowiązującego w chwili złożenia wniosku (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2000 r., II UKN 376/99, OSNAPiUS 2001 nr 14,
poz. 467) podstawą do przejścia nauczycieli na emeryturę przed osiągnięciem wieku
emerytalnego jest - między innymi - wykazanie trzydziestoletniego okresu zatrudnie-
nia, w tym dwudziestu lat pracy w szczególnym charakterze. Krąg uprawnionych do
tej emerytury określony został w powołanym przepisie w związku z art. 86 Karty, zali-
czającym nauczycieli do pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze.
Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu
posła i senatora, okres pobierania przez posła lub senatora uposażenia jest trakto-
wany jak okres zatrudnienia. Okres ten zalicza się również do stażu pracy, od które-
5
go zależą wszelkie uprawnienia pracownicze, w tym także uprawnienia szczególne,
uzależnione od zatrudnienia w określonym zawodzie, branży lub zakładzie pracy.
Wykładnia językowa powołanego przepisu, zdaniem Sądu Najwyższego, wy-
raźnie wskazuje, że okres pobierania przez posła lub senatora uposażenia jest okre-
sem zatrudnienia (tak jest traktowany), jest również zaliczany do stażu pracy, od któ-
rego zależą także uprawnienia szczególne, uzależnione od zatrudnienia w określo-
nym zawodzie, branży lub zakładzie pracy. Innymi słowy okres ten (pobierania upo-
sażenia w związku z pełnieniem mandatu posła) może być traktowany jak okres za-
trudnienia w określonym zawodzie, a więc także jak okres pracy w szczególnym cha-
rakterze, jeżeli tak była traktowana praca wykonywana przed objęciem mandatu po-
selskiego. Skoro wnioskodawczyni przed powołaniem jej do wykonywania mandatu
posła była nauczycielem zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, to na pod-
stawie wskazanego przepisu (art. 28 ustawy z dnia 9 maja 1996 r.) nie utraciła
szczególnych uprawnień wynikających z racji pracy nauczycielskiej, gdyż okres po-
bierania przez nią jako posła uposażenia podlega zaliczeniu do pracy nauczycielskiej
jako „uprawnienie pracownicze szczególne uzależnione od zatrudnienia w określo-
nym zawodzie”. Tym samym okres urlopu bezpłatnego w związku z wykonywaniem
przez wnioskodawczynię mandatu posła od 14 października 1993 r. do 18 paździer-
nika 2005 r. powinien być traktowany jako okres wykonywania pracy nauczycielskiej,
od którego między innymi zależą uprawnienia szczególne, w tym przewidziane w art.
88 Karty Nauczyciela.
Tym się kierując, na podstawie art. 39816
k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================