Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 czerwca 1994 r.
I PRN 32/94
Jednostronna zmiana warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika
będącego członkiem komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej (art. 32
ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych - Dz. U. Nr 55, poz.
234 ze zm.) jest dopuszczalna, gdy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 ustawy
z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) nie jest możliwe
jego dalsze zatrudnienie na dotychczasowym stanowisku pracy (art. 10 ust. 4
wym. wyżej ustawy).
Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Jerzy Kwaśniewski,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 1994 r. sprawy z powództwa Józefa
P. przeciwko Spółdzielni Niewidomych w L. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia
warunków pracy i płacy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Komisji Krajowej Niezależnego
Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" [...] od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 31 stycznia
1994 r. [...]
o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną
U z a s a d n i e n i e
Powód Józef P. w pozwie przeciwko Spółdzielni Niewidomych w L. domagał się uznania
za bezskuteczne wypowiedzenia warunków umowy o pracę ponieważ pełni funkcję
członka komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej NSZZ "Solidarność" i
zgodnie z art. 32 ustawy o związkach zawodowych podlega szczególnej ochronie.
Pozwana Spółdzielnia nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie. Powód
zajmował różne stanowiska, ostatnio od 1 grudnia 1992 r. był zatrudniony na
stanowisku brygadzisty w wydziale szczotkarsko-pędzlarskim. Stanowisko to uległo
likwidacji z uwagi na "ograniczone w stosunku do potrzeb rynku zadania produkcyjne" i
w dniu 13 maja 1993 r. Zarząd Spółdzielni dokonał wypowiedzenia zmieniającego
proponując powodowi pracę w wydziale elektrotechnicznym, uwzględniając zalecenia
lekarskie, że powód nie może wykonywać prac związanych z transportem i
podnoszeniem ciężarów.
Sąd Rejonowy w Lublinie wyrokiem z dnia 5 października 1993 r. oddalił powództwo
uznając, iż przy przesunięciu powoda na inne stanowisko, zakład pracy nie przekroczył
swoich kompetencji, a jego decyzja była racjonalna i w pełni uzasadniona. Sąd ustalił,
że nie było możliwe dalsze zatrudnienie powoda na dotychczasowym stanowisku
brygadzisty ponieważ zostały zmniejszone zadania produkcyjne i nastąpiła likwidacja
tego stanowiska.
Sąd Wojewódzki w Lublinie wyrokiem z dnia 31 stycznia 1994 r. oddalił rewizję powoda,
w pełni podzielając ustalenia faktyczne i rozważania Sądu Rejonowego. Ponadto
potwierdził, że w stanie faktycznym sprawy likwidacja stanowiska pracy powoda była
konieczna i uzasadniona sytuacją ekonomiczną strony pozwanej.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez Niezależny Samorządny Związek Zawodowy
"Solidarność" - Komisję Krajową, w drodze rewizji nadzwyczajnej, w której zarzucono
rażące naruszenie przepisów art. 10 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych. W rewizji nadzwyczajnej wniesiono o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przywrócenie powoda do pracy na stanowisku brygadzisty w dziale
szczotkarsko-pędzlarskim ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. Zdaniem rewidującego, Sądy obu instancji błędnie
ustaliły, że likwidacja stanowiska powoda była uzasadniona. W dziale szczotkarskim
były bowiem 3 stanowiska brygadzistów i dlatego decyzja organizacyjna o konieczności
likwidacji mogła dotyczyć jednego z nich, a nie stanowiska zajmowanego przez
konkretnego pracownika. Gdyby była uzasadniona likwidacja tylko stanowiska
zajmowanego przez powoda, to wówczas nie występowałaby "wyłączność" powodu
określonego w art. 1 ust. 1 w/w ustawy uzasadniającego zmianę warunków pracy i
przepis art. 10 ust. 4 tej ustawy nie miałby w ogóle zastosowania do takiego stanu
faktycznego. Wówczas dla zmiany warunków pracy powoda wymagana byłaby zgoda
zakładowej organizacji związkowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna nie jest uzasadniona bowiem wyciągnięte wnioski wypływają z
innego stanu faktycznego, niż ustalony w niniejszej sprawie. Na rozprawie przed Sądem
Najwyższym powód potwierdził, że pracował na stanowisku brygadzisty
odpowiedzialnego za produkcję pędzli w dziale szczotkarsko-pędzlarskim i właśnie to
stanowisko uległo likwidacji. W postępowaniu sądowym zeznawał o tym świadek A.
W., zatrudniony u strony pozwanej na stanowisku szefa produkcji (k. 43 akt sądowych),
który wyjaśnił, że powód nadzorował pracę pracowników akordowych pracujących w
oddziale pędzlarskim. To właśnie stanowisko uległo likwidacji, bo nastąpił spadek
produkcji pędzli związany z brakiem popytu na rynku. Oddział pędzlarski należał do
Wydziału szczotkarsko-pędzlarskiego. Produkcję szczotek nadzorowało 2 innych
brygadzistów, którzy po zlikwidowaniu stanowiska brygadzisty oddziału pędzlarskiego
przyjęli na siebie nadzór również nad produkcją pędzli.
W tej sytuacji faktycznej, błędny jest pogląd iż likwidując stanowisko brygadzisty, które
zajmował powód, strona pozwana dokonała wyboru pomiędzy trzema brygadzistami.
Tylko stanowisko brygadzisty z oddziału pędzli stało się nieprzydatne z uwagi na
ograniczone w stosunku do potrzeb rynku zadania produkcyjne, dlatego potrzebne były
z przyczyn ekonomicznych zmiany organizacyjne skutkujące likwidację tego stanowiska
i zwiększenie obowiązków dwóch pozostałych brygadzistów, zatrudnionych w tym
samym wydziale.
Likwidacja stanowiska brygadzisty, które zajmował powód była zatem uzasadniona
przyczynami, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (z Dz. U. 1990 r., Nr 4, poz.
19 ze zm.).
Dopuszczalność indywidualnej decyzji o zmianie warunków pracy z powyższych
przyczyn przewiduje art. 10 wymienionej ustawy pod warunkiem, że przyczyny te
stanowią wyłączny powód uzasadniający taką decyzję zakładu pracy. W sprawie nie ma
ustaleń, aby istniały inne przyczyny dokonanego wypowiedzenia zmieniającego, jak
tylko leżące po stronie pozwanej Spółdzielni. Konieczność ograniczenia produkcji pędzli
z uwagi na niski popyt na rynku nie ma żadnego związku ze stanem zdrowia powoda,
który jak twierdzą obie strony, nie uległ zmianie, znaczącej dla tego wypowiedzenia.
Powód jest niewątpliwie pracownikiem szczególnie chronionym przed rozwiązaniem lub
zmianą stosunku pracy, jako pełniący funkcję członka komisji rewizyjnej zakładowej
organizacji związkowej NSZZ "Solidarność". Wynika to z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). W ust. 2
tego przepisu przewidziano, że pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej
organizacji związkowej zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść
pracownika będącego członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji
związkowej w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu, chyba
że dopuszczają to odrębne przepisy.
Takim odrębnym przepisem jest art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o tzw.
zwolnieniach grupowych, który dopuszcza wypowiedzenie warunków pracy i płacy
również pracownikom szczególnie chronionym, pod warunkiem, że nie jest możliwe
dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy. Sądy obu instancji,
orzekające w niniejszej sprawie, dokonały prawidłowej oceny przesłanki "niemożności
dalszego zatrudnienia" powoda na dotychczasowym stanowisku, wobec ograniczenia
produkcji, co spowodowało likwidację tego stanowiska. Było to stanowisko określonego
rodzaju, które dotyczyło nadzoru nad produkcją pędzli, a nie jedno z trzech stanowisk
brygadzistów, bowiem pozostali dwaj brygadziści nadzorowali wówczas inny rodzaj
produkcji.
Uwzględniając powyższy stan faktyczny sprawy strona pozwana miała prawo
zaproponować powodowi nowe warunki pracy, zgodne z jego kwalifikacjami i zalece-
niami lekarskimi do wykonywania pracy zawodowej.
Słusznie podniesiono w uzasadnieniach obu wyroków, Sądu Rejonowego i Sądu
Wojewódzkiego, że ochrona wynagrodzenia powoda trwa nadal bowiem w przypadku
obniżenia wynagrodzenia na nowym stanowisku powód będzie mógł skorzystać z
dodatku wyrównawczego w okresie objętym szczególną ochroną (art. 10 ust. 5
powołanej ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.).
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy uznał, że skoro likwidacja stanowiska pracy
powoda była konieczna i uzasadniona sytuacją ekonomiczną strony pozwanej,
dokonane wypowiedzenie zmieniające nie narusza przepisów ustawy o zwolnieniach
grupowych ani ustawy o związkach zawodowych.
Wobec powyższego rewizja nadzwyczajna podlegała oddaleniu z mocy art. 421 § 1
k.p.c.
========================================