Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 września 1994 r.
II URN 17/94
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, pobierającym rentę inwali-
dzką z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje prawo do
dodatku kombatanckiego, określonego w art. 15 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.)
Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Teresa
Flemming-Kulesza, Stefania Szymańska,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w
dniu 6 września 1994 r. sprawy z powództwa Lucjana M. przeciwko Dolnośląskiej
Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w W. o dodatek kombatancki, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego [...] od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 9 grudnia
1993 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz zmienił decyzję Dolnośląskiej Dyrekcji
Okręgowej Kolei Państwowych w W. z dnia 30 lipca 1993 r. [...] i przyznał Lucjanowi M.
prawo do dodatku kombatanckiego od 1 maja 1992 roku.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem
z 9 grudnia 1993 r. oddalił odwołanie Lucjana M. od decyzji Dolnośląskiej Dyrekcji
Okręgowej Kolei Państwowych we W. z 30 lipca 1993 r., którą odmówiono
wnioskodawcy przyznania dodatku kombatanckiego do pobieranej przez niego renty
inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy. W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki
podał, że stanowisko organu rentowego jest zgodne z treścią art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy
z dnia 12 czerwca 1975 roku o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.). Przepis ten
stanowi, iż osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy
przysługują dodatki rodzinne oraz dodatek pielęgnacyjny w wysokości określonej w
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Wnioskodawca
pobiera dodatek pielęgnacyjny z tytułu inwalidztwa I grupy wywołanego schorzeniami
ogólnymi (następstwa wypadku przy pracy, któremu wnioskodawca uległ 16 marca
1950 r. powodują inwalidztwo III grupy). Brak jest podstaw do przyznania mu dodatku
kombatanckiego, skoro dodatku takiego art. 22 ustawy z 12 czerwca 1975 r. nie
przewiduje.
W rewizji nadzwyczajnej Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zarzucił powyż-
szemu wyrokowi rażące naruszenie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.) i wniósł o uchylenie tego wyroku oraz o
zmianę decyzji organu rentowego i przyznanie wnioskodawcy od maja 1992 r. dodatku
kombatanckiego do pobieranej przez niego renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy
pracy.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podano, że argument użyty w decyzji
organu rentowego, iż dodatek kombatancki nie przysługuje wnioskodawcy, ponieważ
dodatku takiego nie przewiduje art. 22 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z
1983 r., Nr 30, poz. 144) i przyjęty zapewne przez Sąd (w chwili sporządzania rewizji
nadzwyczajnej nie dysponowano uzasadnieniem wyroku Sądu) jest nietrafny.
Ustawodawca w 1975 roku nie mógł bowiem przewidzieć, że w 1991 roku przyzna
wszystkim osobom pobierającym jakiekolwiek świadczenia emerytalno-rentowe dodatek
za określone zasługi (kombatanctwo).
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Poza sporem pozostaje stan faktyczny sprawy. Wnioskodawca jest inwalidą III
grupy, a inwalidztwo w tej grupie powstało w skutek wypadku przy pracy w dniu 16
marca 1950 roku. Na mocy ustawy z dnia 31 marca 1977 roku o dalszym zwiększaniu
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.
U. Nr 11, poz. 43) wnioskodawca pobiera rentę w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.). Specyfika tej ustawy, jej
mieszany odszkodowawczo-ubezpieczeniowy charakter spowodowała, iż ustawodawca
uregulował prawo do dodatków przysługujących osobie pobierającej rentę inwalidzką z
powodu inwalidztwa wywołanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
odmiennie, zawężająco w stosunku do dodatków do świadczeń emerytalno - rentowych
przewidzianych przez przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników. Wspomniany
już art. 22 ust. 1 tej ustawy przewiduje dla osoby pobierającej rentę inwalidzką jedynie
dodatki rodzinne oraz dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonych w
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Dodatek taki
wnioskodawca pobiera od chwili zaliczenia go do I grupy inwalidów z powodu
inwalidztwa wywołanego innymi przyczynami niż wypadek przy pracy lub choroba
zawodowa. W dniu 11 sierpnia 1992 r. Lucjan M. złożył wniosek o przyznanie do
pobieranej renty dodatku kombatanckiego. Załączył zaświadczenie Urzędu do spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 6 lutego 1992 r., stwierdzające jego
uprawnienia do świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.). W myśl art. 15 ust. 1 tej ustawy,
kombatantom i innym osobom uprawnionym, pobierającym emeryturę lub rentę
przysługuje dodatek kombatancki. W treści tego przepisu Sąd Wojewódzki nie dopatrzył
się podstawy do uznania, iż rozszerza on zakres dodatków przewidzianych w art. 22
ust. 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Sąd
ten jednak pominął przepisy ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Art 1
pkt 9 tej ustawy stanowi, że przepisy w niej zawarte stosuje się do emerytur i rent
rzysługujących m.in. na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Art. 21 ust. 1 ustawy
rewaloryzacyjnej określa dodatki przysługujące do rent i emerytur. Są to dodatki:
rodzinny, pielęgnacyjny, dla sieroty zupełnej. Przepis ten w ust. 4 stanowi, że do
emerytur i rent przysługujących na podstawie przepisów, o których mowa w art. 1, nie
przysługują żadne inne dodatki, wzrosty ani zwiększenia, poza wymienionymi w ust. 1,
a także poza dodatkiem za tajne nauczanie oraz dodatkiem określonym w przepisach o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego.
Jak wspomniano, zgodnie z art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 października 1991 r. jej
przepisy stosuje się do świadczeń przysługujących na mocy ustawy z dnia 12 czerwca
1975 roku o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W
konsekwencji, przewidziany w art. 21 ust. 4 ustawy rewaloryzacyjnej dodatek za tajne
nauczanie lub dodatek określony w przepisach o kombatantach oraz niektórych
osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego przysługuje do
renty inwalidzkiej wypłacanej w oparciu o przepisy ustawy z 12 czerwca 1975 roku o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, oczywiście jeżeli
osoba pobierająca to świadczenie udowodni prawo do takiego dodatku.
Prawo wnioskodawcy do dodatku kombatanckiego, przewidzianego w art. 15
ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będą-
cych ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (wymienionej poprzednio),
pozostaje poza sporem.
Art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i
rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr
104, poz. 450 ze zm.) dopuszcza możliwość przyznania, do renty inwalidzkiej z tytułu
wypadku przy pracy, prócz dodatków określonych w art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
12 czerwca 1975 roku o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.), również dodatku
kombatanckiego lub za tajne nauczanie.
Dlatego też Sąd Najwyższy, nie podzielając wywodów uzasadnienia rewizji
nadzwyczajnej, uznał, że zaskarżony tą rewizją wyrok rażąco narusza przytoczony
wyżej art. 21 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent...
wymienionej poprzednio oraz art. 15 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach
oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego i
orzekł jak w sentencji.
Wyrok Sądu Najwyższego opiera się ponadto na art. 99 ustawy z dnia 14 grud-
nia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz.
267 ze zm.), który z mocy art. 25 pkt 3 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ma odpowiednie
zastosowanie.
========================================