Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 września 1994 r.
III ARN 45/94
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza nieważność decyzji rozstrzygają-
cej o roszczeniu, które nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu adminis-
tracyjnym (art. 156 § 1 pkt 1 i art. 207 § 3 k.p.a.).
Przewodniczący SSN: Walery Masewicz, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy
Kwaśniewski (sprawozdawca), Janusz Łętowski, Andrzej Wróbel,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po rozpo-
znaniu w dniu 21 września 1994 r. sprawy ze skargi Jana R. i Edwarda N. na decyzje
Szefa Wojskowego Rejonowego Zarządu Kwaterunkowo-Budowlanego w S. z dnia 20
kwietnia 1993 r. [...] w przedmiocie nabycia na własność garażu na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 18 stycznia 1994 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w punkcie I i stwierdził nieważność zaskarżonych
decyzji Szefa Wojskowego Rejonowego Zarządu Kwaterunkowo-Budowlanego w S. z
dnia 20 kwietnia 1993 r. [...] oraz poprzedzających je decyzji Dowódcy Garnizonu S. z
dnia 16 marca 1993 r. [...].
U z a s a d n i e n i e
W punkcie I zaskarżonego rewizją nadzwyczajną wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 18 stycznia 1994 r. [...],
Sąd ten uchylił zaskarżone decyzje administracyjne Szefa Wojskowego Rejonowego
Zarządu Kwaterunkowo-Budowlanego w S. oraz poprzedzające je decyzje Dowódcy
Garnizonu S., oddalające wnioski najemców garaży wybudowanych z ich środków na
gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, a będących w zarządzie organów
wojskowych, o przeniesienie na ich rzecz własności tych garaży oraz ustanowienie
użytkowania wieczystego gruntów.
W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że roszczenie
najemców garaży, takie jakie było przedmiotem postępowania administracyjnego przed
wojskowymi organami kwaterunkowymi, nie podlega drodze administracyjnej. Jest
bowiem roszczeniem wynikającym ze stosunku cywilnoprawnego i może być
rozpoznane tylko przez sąd powszechny na skutek pozwu o zobowiązanie Skarbu
Państwa do złożenia oświadczenia o oddanie w wieczyste użytkowanie gruntu zajętego
pod budowę garażu oraz o przeniesienie własności garażu. Podstawę prawną takiego
roszczenia stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o
gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464). Wobec
braku drogi administracyjnej do rozpoznania sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny
zalecił organowi wojskowemu, jeżeli w trakcie ponownego rozpoznania sprawy nadal
pozostawać będzie na stanowisku niemożności zawarcia umowy ze skarżącymi, żeby
umorzył postępowanie na podstawie art. 105 § 1 k.p.a., wskazując jako właściwą drogę
- postępowanie przed sądem powszechnym.
Minister Sprawiedliwości, we wniesionej od tego wyroku rewizji nadzwyczajnej,
zarzucił rażące naruszenie art. 207 § 3 w związku z art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. Podzielając
ustaloną przez Naczelny Sąd Administracyjny niewłaściwość drogi administracyjnej,
Minister Sprawiedliwości wskazał na to, że Sąd nie wyciągnął, wynikających ze
wskazanych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, konsekwencji
wydania decyzji administracyjnej przez organ podwójnie niewłaściwy. Niewłaściwość
bowiem organów wojskowych do rozpoznania roszczeń wynikających z art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i
wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464)wynika nie tylko z faktu, że
sprawa ma charakter cywilnoprawny, lecz przede wszystkim z tego, że organy woj-
skowe nie są upoważnione do dysponowania gruntami, którymi zarządzają. Stroną
bowiem w stosunku do której roszczenie to może być skierowane, jest właściciel gruntu,
na którym znajdują się garaże.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna podlega uwzględnieniu wobec zasadności przedstawione-
go zarzutu o niezastosowaniu w zaskarżonym wyroku, wynikających z art. 156 § 1 pkt 1
k.p.a. i art. 207 § 3 k.p.a., konsekwencji nie budzącego wątpliwości ustalenia, że
będące przedmiotem postępowania przed Sądem Administracyjnym decyzje
wojskowych organów kwaterunkowych wydane zostały z naruszeniem przepisów o
właściwości. W takich przypadkach, tj. jeżeli decyzja wydana została z naruszeniem
przepisów o właściwości, zachodzi bezwzględna przyczyna nieważności (art. 156 § 1
pkt 1 k.p.a.), co art. 207 § 3 k.p.a. nakazuje sądowi administracyjnemu stwierdzić.
Z rażącym naruszeniem tych przepisów Naczelny Sąd Administracyjny nie
stwierdził nieważności zaskarżonych decyzji oraz błędnie wskazywał na celowość
ponownego postępowania przed niewłaściwym organem, sugerując zawarcie umowy ze
skarżącymi, chociaż prowadzące to postępowanie organy nie mogłyby być - na co
słusznie zwrócił uwagę Minister Sprawiedliwości - stroną takiej umowy.
Z powyższych przyczyn, wobec zasadności rewizji nadzwyczajnej Sąd Najwyższy
orzekł stosownie do art. 422 § 1 k.p.c. co do istoty sprawy, przy odpowiednim
uwzględnieniu art. 207 § 3 k.p.a.
========================================