Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 października 1994 r.
II UR 8/94
Przedstawienie Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienia
prawnego wymaga należytego ustalenia stanu faktycznego sprawy.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędzia SN: Stefania Szymańska, Sędzia
SA: Barbara Wagner (sprawozdawca),
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, po rozpoznaniu w
dniu 12 października 1994 r. sprawy z wniosku Stanisława T. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.G. o rentę inwalidzką, na skutek rewizji pozwa-
nego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 17 marca 1994 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-
-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze do ponownego rozpo-
znania.
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne:
"czy osoba, która stała się inwalidą trzeciej grupy z ogólnego stanu zdrowia po upływie
18 miesięcy od ustania zatrudnienia, ale inwalidztwo jej powstało w czasie 18 miesięcy
od zaprzestania opłacania składki na ubezpieczenie określonej w ustawie z dnia 18
grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 46, poz. 250 z 1989 r. i Dz. U. Nr 36, poz. 206 z
1990 r.) nabywa prawo do renty inwalidzkiej na podstawie przepisów ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro dzin (Dz. U. Nr 40,
poz. 267 ze zm.) w związku z przepisem art. 6 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17
października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i
rent z późniejszymi zmianami?" sformułowane zostało na tle następującego stanu
faktycznego.
Stanisław T. złożył w dniu 30 grudnia 1992 r. wniosek o rentę inwalidzką.
Wnioskodawca, urodzony 5 lutego 1933 r., legitymujący się ponaddwudziestoletnim
okresem zatrudnienia, po rozwiązaniu w roku 1980 stosunku pracy z ostatnim praco-
dawcą - Zbiorczą Szkołą Gminną w Z.G. - podjął działalność gospodarczą w zakresie
prac ślusarsko - spawalniczych i z tego tytułu w okresie od 1 października 1981 r. do 3
marca 1992 r. podlegał obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Wobec zaliczenia
Stanisława T. przez Komisje do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia do III grupy in-
walidów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.G. decyzją [...] z dnia 19 lutego
1993 r. odmówił przyznania mu renty inwalidzkiej na podstawie przepisów ustawy z dnia
18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. 1989 r., Nr 46, poz. 250 ze zm.),
zwanej dalej ustawą ubezpieczeniową.
Po złożeniu od tej decyzji odwołania, w którym Stanisław T. twierdził, że stał się
inwalidą przed podjęciem działalności gospodarczej, organ rentowy ponownie skierował
go na badania w celu ustalenia daty powstania inwalidztwa. W orzeczeniu z dnia 18
marca 1993 r. Obwodowa Komisja do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia stwierdziła
trudności w określeniu czasu powstania inwalidztwa wnioskodawcy. Brakiem ustalenia,
że Stanisław T. stał się inwalidą w okresie zatrudnienia lub w ciągu 18 miesięcy od
ustania tego okresu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uzasadnił decyzję [...] z dnia 3
lipca 1993 r. odmawiającą przyznania wnioskodawcy renty inwalidzkiej na podstawie
przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa o z.e.p".
Rozpoznający odwołanie Stanisława T. od tych decyzji Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze ustaliwszy, że odwołujący się jest
inwalidą III grupy, a inwalidztwo jego powstało 2 czerwca 1992 r., wyrokiem z dnia 17
marca 1994 r. [...] zmienił decyzję z dnia 3 lipca 1993 r. przyznając odwołującemu się
prawo do renty inwalidzkiej pracowniczej według III grupy od dnia 1 września 1992 r.
Zdaniem Sądu, skoro zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 paździer-
nika 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), zwanej dalej ustawą
rewaloryzacyjną, przewidziany w art. 32 pkt 3 ustawy o z.e.p. warunek powstania
inwalidztwa w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów uważa się za
spełniony, jeżeli inwalidztwo powstało w okresie, o którym mowa w art. 2 ust. 1, zaś w
art. 2 ust. 1 jest mowa m.in. o okresach opłacania składki na ubezpieczenie społeczne
na podstawie ustawy ubezpieczeniowej, to ustalenie, że Stanisław T. stał się inwalidą w
czasie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z tytułu działalności
gospodarczej jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że spełnił on określony w art. 32 pkt
3 ustawy o z.e.p. warunek do przyznania renty inwalidzkiej pracowniczej.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyrok ten zaskarżył i podnosząc w rewizji z
dnia 21 kwietnia 1994 r. zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię
art. 6 ust. 2 ustawy rewaloryzacyjnej w zw. z art. 32 pkt 3 ustawy o z.e.p., wniósł o jego
zmianę i oddalenie odwołania.
Organ rentowy twierdzi, że okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia
społecznego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przy ustalaniu prawa do
świadczeń pracowniczych, nie jest okresem składkowym, o którym mowa w art. 2 ust. 1
ustawy rewaloryzacyjnej, lecz okresem uważanym za okres składkowy wymienionym w
art. 2 ust. 2 pkt 13 tejże ustawy. Ponieważ art. 6 ust. 2 pomija w wyliczeniu ten okres
jako równorzędny z okresem zatrudnienia, wobec tego wnioskodawca nie spełnił
wyznaczonego w art. 32 pkt 3 ustawy o z.e.p. warunku przyznania renty inwalidzkiej
pracowniczej i nie nabył prawa do tego świadczenia.
Sąd Najwyższy przejął sprawę do rozpoznania w trybie art. 391 § 1 zd. 2 k.p.c. i
zważył, co następuje:
Podstawę faktyczną rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku stanowią
ustalenia, że Stanisław T. jest inwalidą III grupy, a inwalidztwo jego powstało w dniu 2
czerwca 1992 r.
Ustaleń tych Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dokonał w
oparciu przede wszystkim o opinię z dnia 9 grudnia 1993 r. biegłych internisty,
neurologa, laryngologa i ortopedy.
Zarówno stopień ograniczenia zdolności do pracy odwołującego się, jak też data
powstania jego inwalidztwa, są okolicznościami istotnymi dla rozstrzygnięcia
rozpoznawanej sprawy, które, [...], wymagały szczególnie starannego, wszechstro-
nnego i wnikliwego wyjaśnienia.
Konkluzja zawarta w opinii lekarskiej, ze względu na brak jej dostatecznego
umotywowania, nie jest przekonywająca. Budzi zwłaszcza wątpliwości ocena spraw-
ności ruchowej Stanisława T., przede wszystkim manualnej. Wniosek biegłego ortopedy
co do "pełnej siły uchwytu" prawej ręki badanego po stwierdzeniu przez niego braku V
palca i " przykurczu zgięciowego palca II-III z palcem młotkowatym", a przez Obwodową
Komisję do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w orzeczeniu z dnia 10 stycznia 1993 r.
nadto "ograniczenia funkcji palca II", wymaga szerszego uzasadnienia. Na zakres
zdolności Stanisława T. do pracy w zawodzie przez niego wykonywanym może mieć
wpływ rozpoznane ograniczenie ruchomości kręgosłupa, wprawdzie "mierne" w odcinku
szyjnym i lędźwiowym, ale "duże" - z garbem - odcinka piersiowego.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy uważa za niezbędne ponowne badanie odwo-
łującego się przez biegłych ortopedę i neurologa, sporządzenie przez każdego z nich
odrębnych opinii o stanie zdrowia Stanisława T. i dokonanie łącznej oceny zdolności
badanego do pracy.
Uzupełnienia wymaga także, zdaniem Sądu Najwyższego, postępowanie
dowodowe w zakresie ustalenia daty powstania inwalidztwa Stanisława T. Wskazanie
przez biegłych dokładnej, z określeniem dnia, daty powstania inwalidztwa u odwołujące-
go się, w sytuacji, gdy zespół lekarzy orzekających w składzie Obwodowej Komisji do
Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia stwierdził w orzeczeniu z dnia 18 marca 1993 r.
trudności w ustaleniu takiej daty, nie podejmując próby określenia jej nawet w przybliże-
niu, zaś sam odwołujący się podaje przebyte schorzenia i liczne urazy, których dowieść
dokumentami nie może ze względu na ich brak w placówkach leczniczych, lecz których
prawdziwość potwierdzają pośrednio wpis w książeczce ubezpieczeniowej oraz treść
opinii, nie przekonuje i wymaga co najmniej uzasadnienia.
Po uzupełnieniu postępowania dowodowego we wskazanym kierunku Sąd
Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze dokona oceny i
kwalifikacji prawnej ustalonego stanu faktycznego, uwzględniając w tej ocenie i kwa-
lifikacji ich przedmiot - uprawnienia Stanisława T. do renty inwalidzkiej z dwu różnych
tytułów.
Dopiero wówczas aktualnym może stać się przedstawienie zagadnienia prawne-
go Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia, które na obecnym etapie postępowania w
sprawie jest przedwczesne.
Wziąwszy powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy stosownie do treści art. 388 § 1
k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================