Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 lutego 1995 r.
I PRN 87/94
Art. 28 ustawy budżetowej na rok 1992 z dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz. U. Nr
50, poz. 229) ustanawiający okresowe zawieszenie przewidzianej w art. 71 § 2
ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (jed-
nolity tekst: Dz. U. z 1994 r., Nr 7, poz. 25) waloryzacji wynagrodzenia sędziów nie
jest niezgodny z zasadą państwa prawnego wyrażoną w art 1 oraz zasadami
praworządności i legalności, wyrażonymi w art. 3, a także zasadą niezawisłości
sędziowskiej, wyrażoną w art. 62 oraz zasadą równości, wyrażoną w art. 67 ust. 2
przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 ustawy
Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między
władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o
samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426).
Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Maria Mańkowska,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Witolda Bryndy, po rozpoznaniu w dniu
3 lutego 1995 r. sprawy z powództwa Marzeny I. przeciwko Sądowi Rejonowemu i
Sądowi Wojewódzkiemu w S. o wynagrodzenie, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Szczecinie z dnia 20 kwietnia 1994 r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i zmienił poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowe-
go-Sądu Pracy w Szczecinie z dnia 9 marca 1994 r., [...] w części uwzględniającej
żądania pozwu (pkt I i IV) w ten sposób, że powództwo oddalił.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 9 marca 1994 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Szczecinie
zasądził na rzecz powódki Marzeny I. od pozwanego Sądu Rejonowego w S. kwotę
14.911.585 zł z ustawowymi odsetkami tytułem wyrównania wynagrodzenia za okres od
dnia 1 czerwca 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz skapitalizowanych odsetek i
oddalił powództwo w pozostałej części.
Sąd ten ustalił, że w spornym okresie powódka była sędzią Sądu Rejonowego w
Szczecinie. Zasądzone wynagrodzenie stanowi różnicę między wynagrodzeniem
należnym powódce na podstawie art. 71 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o
ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst: Dz. U. z 1990 r., Nr 23, poz. 138 ze zm.),
a wynagrodzeniem faktycznie wypłaconym. Zdaniem Sądu I instancji ustawa
budżetowa na 1992 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 229), na podstawie której pozwany wypłacał
powódce wynagrodzenie, jest aktem adresowanym jedynie do organów administracji
państwowej, nie może więc być uznana za akt zawierający normy płacowe. Nie
zawiesza ona obowiązywania art. 71 Prawa o ustroju sądów powszechnych.
Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1994 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Szczecinie oddalił rewizję strony pozwanej. Zdaniem tego Sądu ustawa
budżetowa zawiera normy o charakterze finansowo-ustrojowym i pozostaje w
funkcjonalnym podporządkowaniu w stosunku do ustaw przyznających świadczenia dla
obywateli. Z tego względu ustawa budżetowa nie może uchylać przepisów Prawa o
ustroju sądów powszechnych, przewidujących kwartalną waloryzację wynagrodzeń
sędziów.
Wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości zarzucając
rażące naruszenie art. 28 ustawy budżetowej na rok 1992 z dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz.
U. Nr 50, poz. 229) i wniósł na podstawie art. 417 § 1 k.p.c. o jego uchylenie oraz o
uchylenie wyroku Sądu I instancji w części uwzględniającej powództwo i o przekazanie
sprawy temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Zdaniem rewidującego, błędny jest pogląd Sądów obydwu instancji, że przy
ustalaniu wynagrodzenia sędziów w spornym okresie należy stosować art. 71 Prawa o
ustroju sądów powszechnych. Fakt, że w ustawie budżetowej nie dokonano wyraźnie
zmiany bądź uchylenia tego przepisu jest w sprawie bez znaczenia. Przepisy powo-
łanych ustaw uchylają w okresie ich obowiązywania moc obowiązującą art. 71 Prawa o
ustroju sądów powszechnych zgodnie z regułą lex posterior derogat priori. Bez
znaczenia jest również, według rewidującego, że regulacja prawna wynagrodzeń
sędziów została zamieszczona w ustawie budżetowej. O znaczeniu i wykładni konkret-
nego przepisu decyduje bowiem jego treść i wynikająca z niego funkcja, którą przepis
ten ma spełniać.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
W sprawie sporny jest charakter art. 28 ustawy budżetowej na rok 1992. W tym
zakresie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w pkt 2 orzeczenia z dnia 8 listopada
1994 r., P. 1/94, według którego art. 28 ustawy budżetowej na rok 1992 z dnia 5
czerwca 1992 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 229), ustanawiający okresowe zawieszenie prze-
widzianej w § 2 art. 71 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jednolity tekst: Dz. U. z 1994 r., Nr 7, poz. 25) waloryzacji wyna-
grodzenia sędziów, ze względu na to, że został wprowadzony pod rządem art. 24 i 27
Konstytucji RP (art. 78 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o
wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej
Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym - Dz. U. Nr 84, poz. 426), nie jest niezgodny z
zasadą państwa prawnego, wyrażoną w art. 1 oraz zasadami praworządności i
legalności, wyrażonymi w art. 3 przepisów konstytucyjnych, pozostawionych w mocy na
podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej. Przepis art. 28 ustawy budżetowej na rok
1992 nie jest także niezgodny z zasadą niezawisłości sędziowskiej, wyrażoną w art. 62
oraz zasadą równości, wyrażoną w art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych.
Podzielając poglądy wyrażone przez Trybunał Konstytucyjny należy wskazać na
argumenty świadczące o błędności stanowisk Sądów I i II instancji. W czasie uchwa-
lania ustawy budżetowej na rok 1992 obowiązywał art. 24 Konstytucji RP, który
zobowiązywał Sejm do corocznego uchwalania budżetu. Ani ten przepis, ani odnoszący
się do ustawy budżetowej przepis art. 27 Konstytucji RP, nie określały zakresu treści
ustawy budżetowej. Dopiero art. 20 Małej Konstytucji określił jako wyłączny przedmiot
ustawy budżetowej "dochody i wydatki państwa". Zjawisko zamieszczenia w ustawie
budżetowej przepisów prawa materialnego, przed wejściem w życie Małej Konstytucji,
miało w polskiej praktyce legislacyjnej charakter względnie trwały i nie dostrzegano
podstaw do zakwalifikowania go jako prawnie niedopuszczalnego. Ponadto wszystkie
ustawy mają taką samą rangę prawną. Wyższości jednych ustaw w stosunku do
drugich nie można domniemywać, taka hierarchia musiałaby wynikać z Konstytucji.
Wobec tego pominięcie przez Sądy obu instancji art. 28 ustawy budżetowej na
rok 1992 należy uznać za rażące naruszenie prawa. Skutkuje to uchylenie zaskarżo-
nego wyroku. Ponieważ powódce w okresie objętym żądaniem pozwu, wypłacono
wynagrodzenie w sposób prawidłowy, w wysokości wynikającej z cyt. art. 28 ustawy
budżetowej na rok 1992, należało wyrok Sądu I instancji zmienić i powództwo oddalić.
Z powyższych względów, na mocy art. 422 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================