Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 5 września 1995 r.
III PO 15/95
Były funkcjonariusz pożarnictwa, który nie podjął pracy w jednostkach
organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, lecz nadal wykonywał pracę w
dotychczasowym zakładzie pracy, a następnie został zwolniony ze służby na
własną prośbę w związku z nabyciem prawa do zaopatrzenia emerytalnego,
przysługującego mu na mocy art. 39 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie
funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz. U. Nr 50, poz. 321 ze zm.) w związku z art. 41
ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81, poz.
351 ze zm.) i art. 129 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej
Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 88, poz. 400 ze zm.) może dochodzić roszczenia o
odprawę pieniężną przed sądem rejonowym-sądem pracy.
Przewodniczący Sędzia SN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski, przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości
Tadeusz Szóstakowski, przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Beata Smal,
Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w dniu 5
września 1995 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Andrzeja U. o rozstrzyg-
nięcie sporu kompetencyjnego między Komendantem Głównym Państwowej Straży
Pożarnej w W. a Sądem Rejonowym-Sądem Pracy w T. o ustalenie organu właściwego
do rozpoznania sprawy o odprawę emerytalną.
p o s t a n o w i ł:
uznać, że właściwym do rozpoznania sprawy Andrzeja U. przeciwko Polskim
Kolejom Państwowym Lokomotywowni Pozaklasowej w T. o odprawę w związku z
przejściem na emeryturę - jest Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w T.
U z a s a d n i e n i e
Rzecznik Praw Obywatelskich działając na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy z dnia
15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (jednolity tekst: Dz.U. 1991 r., Nr 109,
poz. 471) oraz na zasadzie art. 192 § 2 k.p.a. wystąpił do Pierwszego Prezesa Sądu
Najwyższego z wnioskiem z dnia 13 lipca 1995 r. o potraktowanie pisma Andrzeja U.,
złożonego w Biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego jako wniosku o rozstrzygnięcie
sporu między Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej w W. a Sądem
Rejonowym-Sądem Pracy w T. o właściwość do rozpoznania sprawy o odprawę
emerytalną. Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, że na skutek niewłaściwego
pouczenia Andrzej U. złożył ogólnikowo sformułowany wniosek, który nie został
załatwiony. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego nadał temu pismu dalszy bieg, trak-
tując je jako wniosek o rozpatrzenie sporu kompetencyjnego.
Z akt sprawy Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w T. wynika, że powód Andrzej U. w
pozwie skierowanym przeciwko Polskim Kolejom Państwowym, Lokomotywowni
Pozaklasowej w T. wniósł o zasądzenie odprawy zgodnie z obowiązującymi przepisami
w związku z przejściem na emeryturę strażacką z dniem 1 stycznia 1993 r.
Pozwane Polskie Koleje Państwowe, Lokomotywownia Pozaklasowa w T. w
odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i podała, że powód był dwukrot-
nie zatrudniony w pozwanym zakładzie pracy, ostatnio jako funkcjonariusz zakładowej
straży pożarnej w okresie od 3 listopada 1976 r. do 31 grudnia 1992 r. Powód z dniem
1 stycznia 1993 r. przeszedł na własną prośbę na tzw. wcześniejszą emeryturę po 15
latach pracy. Do akt dołączono kopię rozkazu personalnego Komendanta Głównego
Państwowej Straży Pożarnej z dnia 31 grudnia 1992 r. zwalniającego powoda ze służby
w Państwowej Straży Pożarnej i pismo z tej samej daty PKP Lokomotywowni
Pozaklasowej w T. zwalniające powoda z pracy w Zakładowej Zawodowej Straży
Pożarnej.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w T. postanowieniem z dnia 4 października 1993 r.
przekazał sprawę Andrzeja U. na mocy art. 464 § 1 k.p.c. Komendantowi Głównemu
Państwowej Straży Pożarnej w W. uznając, że ten organ administracji państwowej jest
właściwy do rozpoznania sprawy.
Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej decyzją z dnia 8 listopada 1993
r., [...] uznał się niewłaściwym do rozpatrzenia sprawy w trybie postępowania
administracyjnego i umorzył postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu swej decyzji
Komendant podał, że powód nie wykonywał służby w Państwowej Straży Pożarnej i nie
miał statusu strażaka oraz nie pozostawał w stosunku służby.
Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zważyło, co następuje:
Powód Andrzej U. był zatrudniony w pozwanym zakładzie pracy na stanowisku
funkcjonariusza zakładowej straży pożarnej. Stosunek pracy powoda był uregulowany
dekretem z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz.U. Nr 50,
poz. 321 ze zm.). Roszczenie majątkowe dochodzone pozwem powstało jednak w
okresie obowiązywania ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej
(Dz.U. Nr 88, poz. 400 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.
Stosownie do przepisu art. 134 tej ustawy z chwilą wejścia jej w życie utracił moc
obowiązującą wyżej wymieniony dekret o służbie funkcjonariuszy pożarnictwa. Z mocy
art. 126 ust. 1 przepisów przejściowych nowej ustawy z chwilą utworzenia Państwowej
Straży Pożarnej zostały rozwiązane jednostki organizacyjne ochrony przeciwpożarowej
oraz zniesione stanowiska, o których mowa w dekrecie o służbie funkcjonariuszy
pożarnictwa. Stosownie do przepisu art. 129 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży
Pożarnej dotychczasowi funkcjonariusze pożarnictwa stali się strażakami tej straży o ile
w ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy wyrazili na to pisemną zgodę. Powód
wprawdzie wyraził taką zgodę, ale nie został mianowany na stanowisko służbowe,
przewidziane przepisami nowej ustawy i nie został zatrudniony w żadnej jednostce
organizacyjnej nowo powstałej Państwowej Straży Pożarnej. Jednakże nadal
wykonywał dotychczasową pracę, w pozwanym zakładzie pracy. W związku z tym
dotychczasowy jego stosunek służbowy funkcjonariusza pożarnictwa faktycznie uległ
przekształceniu w stosunek pracy. Roszczenie powoda nie jest więc związane ze
służbą w Państwowej Straży Pożarnej, lecz wynika ze stosunku pracy łączącego
powoda z zatrudniającym go pozwanym zakładem pracy. Przepis art. 129 ust. 3 ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej stanowi, że funkcjonariusze pożarnictwa, którzy nie
podejmą służby w Państwowej Straży Pożarnej, zwalniani są z zachowaniem uprawnień
przewidzianych w dekrecie z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie funkcjonariuszy
pożarnictwa, bowiem przepis art. 15 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie
przeciwpożarowej (Dz.U. Nr 81, poz. 351 ze zm.) zaliczył zakładową straż pożarną do
jednostek ochrony przeciwpożarowej. Z kolei przepis art. 41 tej ustawy uregulował
uprawnienia dotychczasowych funkcjonariuszy pożarnictwa w ten sposób, że "do czasu
zorganizowania kolejowego systemu ratownictwa gaśniczego funkcjonariusze
pożarnictwa, którzy są zatrudnieni w resortowych jednostkach organizacyjnych ochrony
przeciwpożarowej zachowują wszystkie dotychczasowe uprawnienia wynikające ze
stosunku pracy". Z powyższej regulacji prawnej wynika, że powód zwolniony ze służby
na własną prośbę w związku z nabyciem prawa do emerytury, zachował dotychczasowe
uprawnienia do odprawy pieniężnej, wynikające z art. 39 i 40 powołanego dekretu.
Zgodnie z art. 129 ust. 5 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej wydatki z tytułu
świadczeń finansowych dotychczasowych funkcjonariuszy pożarnictwa, którzy
zachowali uprawnienia przewidziane w dekrecie, pokrywane są ze środków
dotychczasowych pracodawców.
Według art. 5 kodeksu pracy do roszczeń ze stosunku pracy unormowanych
przepisami szczególnymi "przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym
tymi przepisami". W związku z tym przepis art. 242 k.p. stanowiący, że pracownik może
dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej miałby zastosowanie
w sprawie w tym zakresie, jeżeli kwestia ta nie byłaby uregulowana przepisami
szczególnymi. Jednakże przepis art. 36 ust. 1 omawianego dekretu poddał regulacji
administracyjnej tylko niektóre rodzaje spraw, określone w tym przepisie. Wśród tych
spraw nie są objęte trybem postępowania administracyjnego roszczenia majątkowe
dochodzone przez powoda w pozwie, lecz zgodnie z art. 48 dekretu stosuje się przepisy
Kodeksu pracy. Wobec zachowania przez powoda z mocy art. 41 ustawy o ochronie
przeciwpożarowej "wszystkich dotychczasowych uprawnień, wynikających ze stosunku
pracy" w związku z zatrudnieniem w resortowych jednostkach organizacyjnych należy
uznać, że powód zachował także uprawnienie do rozpoznania jego sprawy przez sąd
pracy. Nie było więc podstaw do uznania się przez Sąd Rejonowy-Sąd Pracy
niewłaściwym do rozpatrzenia tych roszczeń i do przekazania sprawy do rozpoznania w
drodze postępowania administracyjnego.
W konkluzji należy stwierdzić, że funkcjonariusz pożarnictwa, który nie podjął
pracy w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, lecz nadal wykony-
wał pracę w dotychczasowym zakładzie pracy, a następnie został zwolniony ze służby
na własną prośbę w związku z nabyciem prawa do zaopatrzenia emerytalnego,
przysługującego mu z mocy art. 39 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie
funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz.U. Nr 50, poz. 321 ze zm.) w związku z art. 41 ustawy
z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81, poz. 351 ze zm.)
i art. 129 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.
U. Nr 88, poz. 400 ze zm.), może dochodzić roszczenia o odprawę pieniężną przed
sądem rejonowym-sądem pracy.
Mając to na uwadze Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym doszło
do przekonania, że na zasadzie art. 190 § 1 k.p.a. należy rozstrzygnąć negatywny spór
kompetencyjny między sądem rejonowym-sądem pracy, a organem administracji
państwowej, jak w sentencji.
========================================