Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 lutego 1996 r.
II URN 62/95
Zespół Składnic Lasów Państwowych, jako jednostka organizacyjna Lasów
Państwowych nie ma obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Gwa-
rantowanych Świadczeń Pracowniczych na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia
29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności
pracodawcy (Dz. U. z 1994 r., Nr 1, poz. 1).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Maria Tyszel,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 14 lutego 1996 r. sprawy z wniosku Zespołu Składnic Lasów Państwowych w M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. o zwolnienie z obowiązku
zapłaty składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na skutek
rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Gdańsku z dnia 12 stycznia 1995 r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił rewizję Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych Oddział w S. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Koszalinie z dnia 2 listopada 1994 r., [...].
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 1 sierpnia 1994 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
orzekł, że "wszystkie jednostki organizacyjne Lasów Państwowych są zobowiązane do
opłacania składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych", dlatego
też Zespół Składnic Lasów Państwowych w M. powinien od dnia 1 stycznia 1994 r.
opłacać takie składki. Zdaniem organu rentowego, skoro wszystkie jednostki
organizacyjne Lasów Państwowych mogą być likwidowane, istnieje podstawa prawna
do żądania płacenia dochodzonych składek.
W odwołaniu od powyższej decyzji, Zespół Składnic wniósł o jej zmianę i ustale-
nie, że nie ma obowiązku opłacania składek. Stosownie bowiem do art. 32 ustawy z
dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 1991 r., Nr 101, poz. 444), wszystkie jed-
nostki Lasów Państwowych są państwowymi jednostkami organizacyjnymi reprezen-
tującymi Skarb Państwa i jako takie nie podlegają likwidacji, a jedynie ewentualnemu
przekształceniu organizacyjnemu.
Wyrokiem z dnia 2 listopada 1994 r. [...], Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Koszalinie, zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że na wnios-
kodawcy nie ciąży obowiązek opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świad-
czeń Pracowniczych.
Zespół Składnic Lasów Państwowych w M. jest bowiem jednostką organizacyjną
Lasów Państwowych utworzoną na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 28 września
1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444) i reprezentuje Skarb Państwa w zakresie
zarządzanego mienia. Ustawa przewiduje możliwość zmian organizacyjnych, w tym i
likwidację poszczególnych jednostek organizacyjnych, ale Lasy Państwowe jako takie
likwidacji nie podlegają.
Pracownicy zlikwidowanej jednostki mogą żądać zaspokojenia swoich roszczeń z
majątku jednostki, która przejęła majątek jednostki zlikwidowanej. Dlatego też nie ma
do nich zastosowania ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pra-
cowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1994 r., Nr 1, poz. 1).
Wobec rewizji pozwanego Oddziału ZUS, Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku wyrokiem z dnia 12 stycznia 1995 r., [...] zmienił
zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji organu rentowego,
podzielając w uzasadnieniu jego stanowisko, że nie jest wyłączona likwidacja jednostki
organizacyjnej będącej stroną postępowania, co uzasadnia opłacanie składek na
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości i
zarzucając rażące naruszenie prawa, a to art. 2 ust. 2 i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29
grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności praco-
dawcy (Dz. U. z 1994 r., Nr 1, poz. 1) oraz interesu Rzeczypospolitej Polskiej, wnosił o
jego uchylenie i oddalenie rewizji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S. od wyroku
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej, rewidujący powołał się na uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1995 r., II UZP 7/95 - OSNAPiUS 1995 nr 21 poz. 265,
w której wyrażono pogląd, iż "nadleśnictwo jako jednostka organizacyjna Lasów
Państwowych nie ma obowiązku opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych przewidzianych w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o och-
ronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1991 r.,
Nr 1, poz. 1)".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, zaś jej uwzględnienie powoduje uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i oddalenie rewizji organu rentowego od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni podziela stanowisko zawarte w
przytoczonej wyżej uchwale z dnia 5 kwietnia 1995 r., II UZP 7/95, jak też jej uzasadnie-
nie.
Ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1994 r., Nr 1, poz. 1 ze zm.) wyłączyła w art. 2
ust. 2 z zakresu swego działania pracodawców, wobec których odrębne przepisy nie
przewidują możliwości ogłoszenia ich upadłości i likwidacji. Ustawa z dnia 28 września
1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444), powierzyła zarząd nad lasami państwowymi
stanowiącymi własność Skarbu Państwa, Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu -
Lasy Państwowe, wyłączając tylko lasy w parkach narodowych.
Lasy Państwowe,będące państwową jednostką organizacyjną nie posiadającą
osobowości prawnej,reprezentują Skarb Państwa w zakresie zarządzanego mienia (art.
32 ust. 1 ustawy o lasach), zaś w ich skład, stosownie do przepisu ust. 2 art. 32,
wchodzą: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, regionalne dyrekcje Lasów Pańs-
twowych oraz nadleśnictwa. Te ostatnie jednostki (regionalne dyrekcje i nadleśnictwa)
tworzy, łączy, dzieli i likwiduje, a także określa terytorialny zasięg ich działania Minister
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Z faktu, że wyżej wymienione jednostki mogą być m.in. likwidowane, nie można
jednak wyprowadzać wniosku, że nie są one w związku z tym wyłączone z działania
ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.
Lasy Państwowe jako państwowa jednostka organizacyjna reprezentująca Skarb
Państwa, w zakresie zarządzanego mienia, nie podlegają likwidacji w trybie przepisu
art. 18a ustawy z dnia 25 września 1991 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U.
Nr 18, poz.80 ze zm.), jak też w trybie i na zasadach przewidzianych ustawą z dnia 13
lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze
zm.), zaś likwidacja ich poszczególnych jednostek organizacyjnych może być
dokonywana wyłącznie w formie decyzji administracyjnej, wiążącej się ze zmianami
organizacyjnymi w zakresie zarządzania majątkiem Skarbu Państwa, przy
kontynuowaniu dotychczasowej działalności gospodarczej w innej formie prawnej,
przewidzianej w ustawie o lasach.
Ustawa ta nie wyłącza nadto odpowiedzialności Skarbu Państwa za zobowią-
zania Lasów Państwowych jako państwowej jednostki organizacyjnej. Stąd też nie mają
do niej zastosowania przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24
października 1934 r. Prawo upadłościowe (jednolity tekst: Dz. U. z 1991 r., Nr 118, poz.
512 ze zm.) - art. 3 § 1 rozporządzenia.
Celem ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych jest
ochrona takich roszczeń wówczas, gdy ich realizacja zostaje zagrożona brakiem środ-
ków finansowych pracodawcy po wszczęciu postępowania likwidacyjnego. Dlatego nie
każda likwidacja pracodawcy może być uznawana za wystarczającą przesłankę do
objęcia uregulowaniem art. 2 ust. 2 cyt. wyżej ustawy.
Odmienny pogląd zawarty w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie może być w
związku z tym uznany za trafny, zaś Sąd Najwyższy podziela stanowisko Sądu
Wojewódzkiego w Koszalinie, jak i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zajęte w postano-
wieniu z dnia 26 stycznia 1995 r., sygn. akt III AUr 32/95 w analogicznej sprawie.
Z tych przyczyn należało uwzględnić rewizję nadzwyczajną i orzec jak w sen-
tencji, po myśli art. 422 § 1 k.p.c.
Zaskarżony wyrok nie tylko rażąco narusza prawo, ale także interes Rzeczypos-
politej Polskiej. Obciążanie pracodawcy, wbrew obowiązującemu prawu, składkami na
rzecz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, przy niejednolitości
orzecznictwa w ramach okręgu jednego Sądu Apelacyjnego, podważa zaufanie
obywateli do organów sprawiedliwości i narusza tym samym interes Rzeczypospolitej
Polskiej.
=======================================