Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 grudnia 1996 r.
II UKN 31/96
Jeżeli przyznanie renty inwalidzkiej uzależnione jest od wstecznego
ustalenia inwalidztwa, obowiązkiem sądu jest zgromadzenia dostępnej
dokumentacji lekarskiej z okresu, w którym inwalidztwo mogło powstać.
Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar, SA
Mieczysław Bareja (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 1996 r. sprawy z wniosku
Mariana W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 6 października
1995 r. [...]
zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Marian W., urodzony 8 maja 1962 r., w dniu 2 marca 1995 r. wystąpił z wnios-
kiem o rentę inwalidzką powołując się na służbę wojskową od 21 czerwca 1983 r. do 7
marca 1984 r., zatrudnienie od 20 marca 1984 r. do 27 maja 1991 r. (z czterodniową
przerwą w 1986 r.), okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego od 28 maja do 23
listopada 1991 r. oraz zasiłku dla bezrobotnych od 3 grudnia 1991 r. do 2 grudnia 1992
r. Decyzją z dnia 27 maja 1995 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O.
wniosek ten załatwił negatywnie, opierając się na orzeczeniach komisji lekarskich obu
instancji, zgodnie stwierdzających brak inwalidztwa. Komisje lekarskie rozpoznały
krótkowzroczność nie uzasadniającą inwalidztwa. W odwołaniu do Sądu
Wojewódzkiego Marian W. wnosił o zmianę decyzji organu rentowego i przyznanie
prawa do renty inwalidzkiej. Powołując się na stan zdrowia, a w szczególności stan
wzroku twierdził, że nie jest zdolny do pracy i nie może pracy uzyskać.
Wyrokiem z dnia 6 października 1995 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie odwołanie Mariana W. oddalił. Wobec
niezaskarżenia wyrok uprawomocnił się. Nie sporządzono uzasadnienia wyroku na
piśmie.
W toku postępowania dowodowego Sąd Wojewódzki przeprowadził dowód z
opinii biegłego sądowego specjalisty chirurga ortopedy. Biegły stwierdził brak inwalidz-
twa, rozpoznając stan po przebytym złamaniu kości podudzia prawego, leczonym
operacyjnie. Nadto Sąd Wojewódzki przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego
specjalisty okulisty. Z opinii tego biegłego wynika, że wnioskodawca jest inwalidą III
grupy z powodu stanu wzroku. Zdaniem biegłego sądowego, inwalidztwo to powstało po
1983 r., z tym że brak dokumentacji lekarskiej z lat 1983-1994 nie pozwala na ustalenie
daty powstania inwalidztwa.
Od wyroku Sądu Wojewódzkiego Minister Sprawiedliwości złożył kasację na
podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowa-
nia cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy
o kosztach w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz.
189). Minister Sprawiedliwości zarzucił wyrokowi rażące naruszenie prawa, a w
szczególności art. 3 § 2 KPC w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 1996 r.oraz
art 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) i wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Zdaniem skarżącego, Sąd Wojewódzki wydając wyrok nie zbadał istotnych
okoliczności w sprawie, bowiem nie przeprowadził dowodu z dokumentacji lekarskiej
dotyczącej leczenia wnioskodawcy z powodu schorzeń wzroku i w efekcie nie ustalił
daty powstania inwalidztwa spowodowanego stanem wzroku. Skoro biegły sądowy
specjalista okulista stwierdził inwalidztwo wnioskodawcy i wnioskodawca udowodnił
zatrudnienie w latach 1984-1991, a nadto w 1983 r. przed zatrudnieniem został powo-
łany do służby wojskowej, to w sytuacji występującej w sprawie, konieczne jest
przeprowadzenie postępowania dowodowego mającego na celu ustalenie daty pows-
tania inwalidztwa, względnie istotnego pogłębienia inwalidztwa. Wydając wyrok w
sprawie niedojrzałej do ostatecznego rozstrzygnięcia Sąd Wojewódzki nie tylko rażąco
naruszył prawo, lecz również naruszył interes Rzeczypospolitej Polskiej. W interesie
Rzeczypospolitej Polskiej leży bowiem zagwarantowanie każdemu obywatelowi prawa
do wszechstronnego rozpatrzenia roszczeń zagwarantowanych prawem. Wydanie
wyroku bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy podważa zaufanie obywateli do
organów państwowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), renta inwalidzka przysługuje
pracownikowi, który stał się inwalidą w okresie zatrudnienia lub w okresie rów-
norzędnym z okresem zatrudnienia, albo nie później niż w ciągu 18-tu miesięcy od
ustania tych okresów, o ile pracownik udowodnił zatrudnienie w rozmiarze co najmniej 5
lat w odpowiednim dziesięcioleciu. W przypadku powoda, którego inwalidztwo powstało
przed 30-tym rokiem życia przepis art. 33 ustawy uzależnia prawo do renty inwalidzkiej
od krótszego okresu zatrudnienia, odpowiednio do wieku pracownika. W sprawie
bezsporne jest, że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu od 1984 r. przez ponad 5
lat oraz, że przed podjęciem zatrudnienia w 1983 r. został powołany do służby
wojskowej. Zatem prawo wnioskodawcy do renty inwalidzkiej zależy od ustalenia, czy
wnioskodawca stał się inwalidą w rozumieniu art. 23 wyżej wskazanej ustawy oraz, czy
inwalidztwo to powstało w okresie zatrudnienia, o którym mowa w art. 32 i 33 ustawy,
względnie czy w tym okresie uległo istotnemu pogłębieniu. W sprawie organ rentowy
wydał decyzję negatywną, opierając się na orzeczeniach komisji lekarskich
stwierdzających brak inwalidztwa. [,,,] W składach komisji lekarskich nie uczestniczył
specjalista okulista. Przydatność tych orzeczeń w sprawie jest zatem wyjątkowo
ograniczona. Biegły sądowy specjalista okulista stwierdził inwalidztwo III grupy
wskazując, że inwalidztwo spowodowane stanem wzroku powstało po 1983 r.
Niemożność ustalenia daty powstania inwalidztwa biegły sądowy uzasadnił brakiem
dokumentacji lekarskiej. W takiej sytuacji obowiązkiem Sądu Wojewódzkiego,
stosownie do art. 3 § 2 KPC, było przeprowadzenie dowodu z dokumentacji lekarskiej,
zażądanie tej dokumentacji od władz wojskowych i z właściwych przychodni lekarskich
w T. oraz wyjaśnienie, gdzie jeszcze wnioskodawca mógł się leczyć z powodu stanu
wzroku. Nieprzeprowadzenie tych dowodów i dowodu z uzupełniającej opinii biegłego
sądowego specjalisty okulisty nie pozwala na stwierdzenie, że inwalidztwo
wnioskodawcy nie powstało w okresie zatrudnienia. Zasadnie zatem Minister
Sprawiedliwości zarzuca Sądowi Wojewódzkiemu wydanie wyroku w sprawie niedoj-
rzałej do ostatecznego rozstrzygnięcia i rażące naruszenie art. 32 wyżej powołanej już
ustawy. Nierozpoznanie sprawy co do istotnych okoliczności mających wpływ na prawa
obywatela, narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej i jak to stwierdza w kasacji
Minister Sprawiedliwości, podważa zaufanie obywateli do organów państwa i nie jest do
pogodzenia z obowiązującym porządkiem prawnym. Ponownie rozpoznając sprawę
Sąd Wojewódzki przeprowadzi dowody z dokumentacji lekarskiej dotyczącej leczenia
schorzeń wzroku wnioskodawcy, a w szczególności zażąda jego dokumentacji lekars-
kiej z okresu pobytu w wojsku, w tym z Wojskowej Komendy Uzupełnień, Poradni
Rejonowej w T. oraz w W.Nadto zwróci się do wnioskodawcy o wskazanie, gdzie i kiedy
leczył się z powodu stanu wzroku. Po uzyskaniu tej dokumentacji Sąd przeprowadzi
dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty okulisty celem wyjaśnienia daty
powstania inwalidztwa i stosownie do wyników tak przeprowadzonego postępowania
dowodowego wyda orzeczenie w sprawie.
Z tych wszystkich przyczyn wniesioną przez Ministra Sprawiedliwości kasację
uznano za zasadną i stosownie do art. 393
13
§ 1 KPC orzeczono jak w sentencji.
========================================