Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 stycznia 1997 r.
II UKN 58/96
Praca sygnalisty szybowego może być uwzględniona przy ustalaniu
uprawnień do górniczej emerytury bez względu na wiek, przewidzianej w prze-
pisie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32 ze zm.) w brzmieniu nadanym art. 1 pkt
4 ustawy z dnia 30 czerwca 1994 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 385),
jedynie wówczas gdy była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
pod ziemią.
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Mańkowska, Kazimierz Jaśkowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 1997 r. sprawy z wniosku
Tadeusza K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o
emeryturę górniczą, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 7 sierpnia 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w R. decyzją z dnia 29 maja 1995 r.
odmówił Tadeuszowi K., urodzonemu 17 stycznia 1952 r., przyznania prawa do
górniczej emerytury bez względu na wiek, uznając, że wykazał jedynie 16 lat, 8 mie-
sięcy i 4 dni pracy górniczej, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy. Organ rentowy odmówił natomiast zaliczenia na uprawnienia do żądanego
świadczenia okresu pracy na stanowisku sygnalisty od 1 kwietnia 1980 r. do 28 lutego
1989 r., ponieważ z zaświadczenia pracodawcy wynika, że praca ta była wykonywana
pod ziemią jedynie w 70% czasu pracy, w pozostałych 30% na nadszybiach.
W odwołaniu do Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach zainteresowany domagał się przyznania spornego świadczenia,
podnosząc, że zatrudnienie na stanowiskach maszynistów wyciągowych na szybach
oraz sygnalistów na nadszybiach szybów kopalnianych jest pracą górniczą w rozu-
mieniu art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5. poz. 32 ze zm.), a zainteresowany w okresie wyko-
nywania pracy w spornym okresie był w zasadzie zatrudniony pod ziemią (na podszy-
biach) i jedynie ze względów organizacyjnych podyktowanych potrzebami kopalni,
sporadycznie był kierowany do pracy na nadszybia.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach, po
przeprowadzeniu postępowania dowodowego, wyrokiem z dnia 13 lutego 1996 r. [...]
oddalił odwołanie. W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki podniósł, że przeprowa-
dzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do ustalenia, że wnioskodawca w
spornym okresie wykonywał pracę pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
zatem nie zostały spełnione przesłanki do uzyskania górniczej emerytury bez względu
na wiek, określone w art. 10 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich
rodzin.
W uzasadnieniu rewizji wniesionej do Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Katowicach wnioskodawca zarzucił, że Sąd pierwszej instancji
bezpodstawnie przyjął, iż praca sygnalisty na nadszybiu nie jest pracą wykonywaną pod
ziemią, gdyż pracę taką wykonywał jedynie na polecenie dozoru wynikającego z
organizacji pracy w kopalni dotyczącej "(...) wszystkich sygnalistów w trosce o ich
równomierne obciążenie i nie może wywoływać żadnych krzywdzących dla pra-
cowników skutków tym bardziej, iż zaszeregowanie sygnalisty jest równoznaczne z
każdą inną pracą górniczą, liczoną także w wymiarze półtorakrotnym."
Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 1996 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach w sprawie [...] oddalił rewizję.
W kasacji od tego wyroku pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o zmianę wyroków
Sądów obu instancji oraz uwzględnienie w całości żądania ubezpieczonego, zarzu-
cając, że zaskarżone wyroki zostały wydane z naruszeniem prawa materialnego, w
szczególności: "Art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 1994 r. o zmianie ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym przez przyjęcie, że praca ubezpieczonego w charakterze
sygnalisty szybowego nie jest pracą która uzasadnia prawo do górniczej emerytury bez
względu na wiek i zajmowane stanowisko gdyż nie jest pracą wykonywaną stale pod
ziemią i w pełnym wymiarze..."
Rozpoznając sprawę w granicach kasacji Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Na postawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32 ze zm.), w brzmieniu nadanym pkt 4
ustawy z dnia 30 czerwca 1994 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 385), zwanej
dalej ustawą o z.e.g., prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane
stanowisko, przysługuje górnikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat.
Sąd Najwyższy w pełni podziela stanowisko Sądów orzekających w sprawie, że
zgodnie z tym przepisem jednym z warunków uzyskania górniczej emerytury, bez
względu na wiek i zajmowane stanowisko, jest wykazanie wykonywania pracy górniczej
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią oraz że nie każdy górnik wykonujący
pracę górniczą w rozumieniu przepisu art. 5 ust. 1 ustawy o z.e.g. może skorzystać z
przywileju uzyskania górniczej emerytury określonej w przytoczonym przepisie art. 10
ust. 1 tej ustawy.
Jak to słusznie podkreślił Sąd Apelacyjny, Sąd pierwszej instancji przeprowadził
właściwe postępowanie dowodowe i wystarczająco uzasadnił swoje stanowisko przyjęte
w zaskarżonym wyroku. Praca sygnalisty, jaką wykonywał wnioskodawca w spornym
okresie, miała charakter rotacyjny, była wykonywana wprawdzie w przeważającej
mierze na podszybiach, czyli pod ziemią, jednakże w 30% na nadszybiach, tj. na
powierzchni. Była więc pracą mieszaną wykonywaną zarówno pod ziemią, jak i nad
ziemią. W myśl przepisu art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy o z.e.g. praca sygnalisty na
nadszybiu w kopalniach i określonych przedsiębiorstwach jest pracą górniczą, uwzględ-
nianą na uprawnienia do górniczej emerytury przewidzianej w art. 9 ustawy o z.e.g. po
osiągnięciu wieku wskazanego w tym przepisie. Fakt, że wnioskodawca wykonywał
pracę sygnalisty na nadszybiu na polecenie przełożonych, ze względów orga-
nizacyjnych podyktowanych potrzebami kopalni, nie ma wpływu na charakter jego
pracy, bowiem ustalenia, czy wykonywał pracę pod ziemią stale i w pełnym wymiarze jej
czasu Sądy dokonały na podstawie przedłożonych dokumentów, oceniając je zgodnie z
regułą swobodnej oceny dowodów zawartą w przepisie art. 233 § 1 KPC.
Słusznie też wskazał Sąd Apelacyjny, że pismo Ministerstwa Pracy i Polityki
Socjalnej nr U5100-94/90 skierowane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Depar-
tamentu Emerytur i Rent w Warszawie dotyczące możliwości półtorakrotnego zaliczenia
sygnalistom szybowym okresów zatrudnienia przy robotach szybowych pod ziemią, na
które powołuje się wnioskodawca, nie ma w niniejszej sprawie istotnego znaczenia.
Praca sygnalisty szybowego może być bowiem - zgodnie z przepisem art. 6 ustawy o
z.e.g. - zaliczona w wymiarze półtorakrotnym i uzasadniać przelicznik 1,8, jeśli była
wykonywana przy robotach szybowych, jednakże na uprawnienia do górniczej
emerytury bez względu na wiek, o której stanowi art. 10 ustawy o z.e.g., może być
uwzględniona jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że była wykonywana
wyłącznie pod ziemią.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest nieuzasad-
niona i z mocy powołanych przepisów oraz art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji
wyroku.
========================================