Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 marca 1997 r.
I PKN 26/97
Ustawowe okreœlenie "grupa zawodowa" u¿yte w art. 12 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwi¹zywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotycz¹cych zak³adu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z
1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) obejmuje nie tylko zespó³ pracowników wykonuj¹cych
œciœle okreœlony zawód (lekarz, kierowca), b¹dŸ pracowników spe³niaj¹cych w
zak³adzie pracy takie same funkcje (czynnoœci), ale równie¿ pracowników o podobnych
kwalifikacjach realizuj¹cych okreœlone zbli¿one rodzajowo zadania. Zaliczenie
pracowników do tej samej grupy zawodowej zale¿y tak¿e od charakteru zak³adu pracy,
rodzaju wykonywanych zadañ i wymaganego przygotowania pracowników.
Przewodnicz¹cy Prezes SN: Jan Wasilewski (sprawozdawca), Sêdziowie SN: Józef
Iwulski, Kazimierz Jaœkowski.
S¹d Najwy¿szy, po rozpoznaniu w dniu 7 marca 1997 r. sprawy z powództwa Ewy P.
przeciwko Muzeum Okrêgowemu w K. o nawi¹zanie stosunku pracy, na skutek kasacji
pozwanego od wyroku S¹du Wojewódzkiego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w
Koszalinie z dnia 31 paŸdziernika 1996 r. [...]
o d d a l i ³ kasacjê.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Ewa P. wnios³a o zobowi¹zanie Muzeum Okrêgowego w K. do nawi¹zania z
ni¹ stosunku pracy na stanowisku bibliotekarki.
S¹d Rejonowy-S¹d Pracy w Koszalinie nakaza³ pozwanemu Muzeum zatrudnienie
powódki na stanowisku kustosza biblioteki muzealnej w wymiarze po³owy etatu. S¹d ten
ustali³, ¿e powódka by³a zatrudniona w pozwanym Muzeum od 1 paŸdziernika 1987 r. do 31
sierpnia 1995 r. w dziale etnograficznym kolejno na stanowiskach sta¿ysty, asystenta i
adiunkta. Pozwane Muzeum rozwi¹za³o z powódk¹ umowê o pracê z dniem 31 sierpnia 1995
r. ze wzglêdów okreœlonych w ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwi¹zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotycz¹cych zak³adu pracy oraz
o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.). Powódka w piœmie do
pozwanego Muzeum z 14 wrzeœnia 1995 r. wyrazi³a gotowoœæ ponownego podjêcia pracy
w tym zak³adzie. W dniu 15 kwietnia 1996 r. w bibliotece Muzeum zosta³a zatrudniona na
pó³ etatu inna osoba, z wykszta³ceniem magistra etnografii, identycznym z wykszta³ceniem
powódki. Powódka ponownie zwróci³a siê do dyrektora Muzeum z oœwiadczeniem o
gotowoœci podjêcia pracy.
S¹d Rejonowy-S¹d Pracy uzna³, ¿e ustalony stan faktyczny uzasadnia ¿¹danie powódki
ponownego jej zatrudnienia w pozwanym Muzeum na stanowisku kustosza biblioteki na
podstawie art. 12 powo³anej wy¿ej ustawy. Skoro Muzeum na tym stanowisku zatrudni³o
osobê o takim samym wykszta³ceniu jakie ma powódka, to jej pracê na poprzednim
stanowisku w dziale etnograficznym i pracê w bibliotece muzealnej nale¿y zaliczyæ do tej
samej grupy zawodowej.
S¹d Wojewódzki-S¹d Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Koszalinie oddali³ apelacjê
pozwanego Muzeum od wyroku S¹du Rejonowego-S¹du Pracy. S¹d Wojewódzki stwierdzi³,
¿e pracodawca rozwi¹zuj¹c z pracownikiem umowê o pracê z przyczyn okreœlonych w
ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r. musi siê liczyæ z obowi¹zkiem ponownego zatrudnienia
takiego pracownika, je¿eli zostan¹ spe³nione warunki wskazane w art. 12 tej ustawy.
Pozwane Muzeum po rozwi¹zaniu umowy o pracê z powódk¹, przed up³ywem roku,
zatrudni³o osobê, legitymuj¹c¹ siê - podobnie jak powódka - tytu³em magistra etnografii.
Zatrudniona pracownica wprawdzie ukoñczy³a 30 godzinne przeszkolenie bibliotekarskie, ale
podobne wiadomoœci uzyska³a powódka na trzecim roku studiów, w ramach zajêæ z
podstaw informacji naukowej. O tym zaœ, czy praca adiunkta w dziale etnograficznym i
praca kustosza biblioteki nale¿¹ do tej samej grupy zawodowej w rozumieniu art. 12 ustawy
przes¹dzaj¹ warunki i specyfika pozwanego Muzeum. Fakt, ¿e w tym Muzeum na
jednoosobowym stanowisku pracownika biblioteki zatrudniono osobê o takich samych
kwalifikacjach, jakie ma powódka, uzasadnia zaliczenie obu tych stanowisk do jednej grupy
zawodowej. S¹d Wojewódzki na podstawie tabeli wymagañ kwalifikacyjnych do pracy w
Muzeum i jego schematu organizacyjnego ustali³ trzy grupy zawodowe: pracowników
merytorycznych z wykszta³ceniem specjalistycznym, pracowników administracyjnych i pra-
cowników obs³ugi.
W kasacji pozwane Muzeum na podstawie art. 3931
pkt 1 i 2 KPC zarzuci³o
zaskar¿onemu wyrokowi naruszenie art. 12 powo³anej wy¿ej ustawy oraz art. 233 KPC.
Kasacja zawiera wniosek o zmianê zaskar¿onego wyroku i oddalenie powództwa, albo
uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy S¹dowi Wojewódzkiemu do ponownego
rozpoznania. Skar¿¹cy twierdzi³, ¿e ponowne zatrudnienie pracownika na podstawie art. 12
ustawy z 28 grudnia 1989 r. oznacza powtórzenie (wznowienie) w zakresie zatrudnienia
stanu istniej¹cego przed zwolnieniem grupowym. W Muzeum nie odtworzono
zlikwidowanego stanowiska pracy powódki, a stan zatrudnienia systematycznie siê
zmniejsza. Wadliwy jest te¿, dokonany przez S¹d Wojewódzki, podzia³ na grupy zawodowe.
Wykonanie wyroku S¹du Rejonowego spowodowa³o zatrudnienie powódki na stanowisku
kustosza biblioteki, co stanowi awans w stosunku do poprzednio zajmowanego stanowiska
adiunkta, mimo ¿e do pracy na tym nowym stanowisku nie ma ona przygotowania
zawodowego. Ocena kwalifikacji powódki do pracy w bibliotece muzealnej zosta³a dowolnie
dokonana przez S¹d Wojewódzki.
Powódka wnios³a o oddalenie kasacji.
S¹d Najwy¿szy zwa¿y³, co nastêpuje:
Kasacja jest nieuzasadniona. Zarzut naruszenia art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1989
r. o szczególnych zasadach rozwi¹zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotycz¹cych zak³adu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19
ze zm.) dotyczy wadliwej - w przekonaniu skar¿¹cego - oceny orzekaj¹cych S¹dów, co do
spe³nienia siê wskazanego w tym przepisie warunku ponownego zatrudnienia przez Muzeum
innego pracownika w tej samej grupie zawodowej, do której nale¿a³oby zaliczyæ poprzednie
zatrudnienie powódki. Stanowisko skar¿¹cego co do sensu ustawowego zwrotu "ponownego
zatrudnienia pracowników w tej samej grupie zawodowej" jest nietrafne nawet przy
zastosowaniu tylko wyk³adni jêzykowej rozwa¿anego przepisu. Zatrudnienie w tej samej
grupie zawodowej na pewno nie mo¿e byæ rozumiane w¹sko jako zatrudnienie wy³¹cznie na
zlikwidowanym i nastêpnie przywróconym stanowisku zajmowanym poprzednio przez
pracownika. Nie jest te¿ to¿same z zatrudnieniem na stanowisku równorzêdnym ani zatrud-
nieniem na poprzednich warunkach.
U¿yte w art. 12 ustawy okreœlenie "w tej samej grupie zawodowej" nie zosta³o
zdefiniowane i powinno byæ interpretowane z uwzglêdnieniem okolicznoœci konkretnej
sprawy oraz intencji ustawodawcy, ustanawiaj¹cego prawo pracownika do ¿¹dania
ponownego zatrudnienia w zak³adzie pracy, z którego zosta³ zwolniony na podstawie
przepisów tej ustawy. Grupa zawodowa mo¿e byæ rozumiana jako zespó³ pracowników
legitymuj¹cych siê szczególnymi uprawnieniami do wykonywanej pracy (kierowca, lekarz),
b¹dŸ te¿ zespó³ wykonuj¹cy w zak³adzie takie same lub podobne rodzajowo czynnoœci
(funkcje), a tak¿e grono pracowników o podobnym wykszta³ceniu i kwalifikacjach
potrzebnych dla realizacji skonkretyzowanych zadañ zak³adu pracy. Ocena, czy nast¹pi³o
zatrudnienie w tej samej grupie zawodowej - jak s³usznie stwierdzi³ S¹d Wojewódzki - zale¿y
te¿ od sytuacji konkretnego zak³adu pracy, jego charakteru, rodzaju wykonywanych zadañ i
wymaganego przygotowania pracowników.
Przepisy ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. mia³y na celu u³atwienie zak³adom pracy
dostosowania siê do nowych warunków ekonomicznych, dokonania niezbêdnych dla
prawid³owego funkcjonowania zmian organizacyjnych oraz racjonalizacji zatrudnienia, ale
tak¿e zabezpieczenie prawa powrotu do pracy zwolnionego pracownika, gdy odpad³y
przyczyny rozwi¹zania z nim stosunku pracy. Ten cel ustawy uzasadniaj¹cy okreœlone
preferencje dla zwolnionych pracowników nale¿y równie¿ uwzglêdniæ przy wyk³adni jej art.
12.
Powódka w pozwanym Muzeum zajmowa³a stanowisko adiunkta i spe³nia³a istotne
funkcje merytoryczne. Jej przygotowanie teoretyczne i wieloletnia praca w Muzeum nakazuj¹
uznaæ, ¿e ma ona niezbêdne przygotowanie do pracy w specjalistycznej bibliotece
muzealnej. To, ¿e w warunkach muzeum regionalnego osoby zatrudnione na stanowiskach
etnografa i kustosza biblioteki naukowej tego muzeum mo¿na zaliczyæ do tej samej grupy
zawodowej jest uzasadnione. Przede wszystkim dlatego, ¿e obowi¹zki w niewielkiej
specjalistycznej bibliotece, nie wymagaj¹ce nawet zatrudnienia na pe³nym etacie, mog¹ byæ
nale¿ycie spe³nione bez szczególnego przeszkolenia z zakresu bibliotekarstwa, natomiast ze
wzglêdu na charakter tej biblioteki, istotniejsze jest wykszta³cenie etnograficzne i
doœwiadczenie w pracy etnografa. Zdarza siê, ¿e w ma³ych muzeach bibliotekê zawodow¹
prowadzi jeden z pracowników merytorycznych muzeum. Ponowne zatrudnienie pracownika
w tej samej grupie zawodowej nie oznacza ani identycznoœci treœci stosunku pracy w
zakresie stanowiska ani te¿ wynagrodzenia. S¹d Rejonowy okreœli³ stanowisko pracy
powódki i wymiar czasu pracy. Wysokoœæ wynagrodzenia ustal¹ strony z uwzglêdnieniem
obowi¹zuj¹cych przepisów p³acowych.
S¹d Najwy¿szy stwierdzi³, ¿e zaskar¿ony wyrok, jak i poprzedzaj¹cy go wyrok S¹du
Rejonowego nie naruszaj¹ art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwi¹zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotycz¹cych zak³adu pracy oraz
o zmianie niektórych ustaw.
Zarzut naruszenia art. 233 KPC nie móg³ odnieœæ skutku, poniewa¿ podstawê kasacji
stanowi¹ tylko takie uchybienia przepisów postêpowania, które mog³y mieæ istotny wp³yw
na wynik sprawy (art. 3931
pkt 2 KPC). Takiego skutku, wobec innych ustaleñ w sprawie, nie
mo¿e wywo³aæ pogl¹d S¹du Wojewódzkiego, i¿ zajêcia na studiach z podstaw informacji
naukowej spowodowa³y uzyskanie przez powódkê kwalifikacji do pracy w bibliotece, nawet
je¿eli takie stwierdzenie, oceniaj¹c abstrakcyjnie, by³oby dyskusyjne.
Z tych przyczyn S¹d Najwy¿szy oddali³ kasacjê na podstawie art. 39312
KPC.
N o t k a
Z dotychczas publikowanych orzeczeñ dotycz¹cych wyk³adni art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
o sz czególnych zasadach rozwi ¹zyw ania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotycz¹cych zak³adu
pracy oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) nale¿y wskazaæ uchwa³ê z dnia 22
lutego 1994 r., I PZP 2/94 (OSNAPIUS 1994 nr 1 poz. 5, OSNCP 1994 z. 9 poz. 173, OSP 1995 z. 3 poz. 49
z glos¹ I. Sierockiej, PiZS 1995 nr 2 s. 67 z glos¹ M. Gersdorf), wed³ug której na podstawie art. 12 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. pracownikowi przys³uguje roszczenie o nawi¹ zanie stosunku pracy w razie, gdy zak³ad
pracy rozwi¹za³ z nim stosunek pracy, a nastêpnie zatrudnia w tej samej grupie zawodowej innego pracownika;
zak³ad pracy nie mo¿e odmówiæ nawi¹ zania stosunku pracy z takim pracownikiem z uwagi na dokonanie
oceny jego kwalifikacji i przydatnoœci do pracy ani te¿ ze wzglêdu na zatrudnienie na tym stanowisku innego
pracownika.
========================================