Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 marca 1997 r.
I PKN 37/97
Prawo pracodawcy doboru pracowników i samodzielnej oceny ich kwalifikacji
zawodowych nie jest prawem bezwzględnym. Podlega ono ograniczeniu określonemu w
art. 45 § 1 KP, z którego wynika, że wypowiedzenie nieuzasadnione może być przez
pracownika skutecznie zakwestionowane przed sądem pracy.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Teresa Flemming-Kulesza
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 marca 1997 r. sprawy z powództwa
Małgorzaty O. przeciwko Zakładowi Opieki Zdrowotnej w P. o uznanie za bezskuteczne
wypowiedzenia umowy o pracę na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 19 listopada 1996 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Małgorzata O. wniosła o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.
Pozwany Zakład Opieki Zdrowotnej w P. nie uznał powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Pabianicach wyrokiem z dnia 30 sierpnia 1996 r.
uwzględnił powództwo. Sąd ten poczynił następujące ustalenia faktyczne:
Powódka zatrudniona była u strony pozwanej od 1 kwietnia 1974 r. na stanowisku
technika dentystycznego w jednej z pracowni protetyki stomatologicznej. Dnia 15 maja 1996
r. przeprowadzono kontrolę, której zadanie określono jako "wykonanie normy punktowej za
cztery miesiące 1996 r. a wielkość zatrudnienia w pracowniach protetyki ZOZ w P.".
Stwierdzono, że pracownia, w której pracowała powódka nie wykonała przewidywanej
normy. Norma miesięczna na jednego pracownika wynosiła 124,82 punktów, a wykonano
98,5 punktów. W pracowni tej zatrudnionych było 17 pracowników w pełnym wymiarze
czasu pracy i jeden pracownik na 1/2 etatu. Wykonanie normy 124,82 punktów wynikającej z
przepracowanego czasu było możliwe przez 13,8 pracowników; stwierdzono wobec tego
przerost zatrudnienia o 3,5 etatu. Powódka znalazła się na 10 miejscu w uszeregowaniu osób,
u których stwierdzono "największe niewykonanie" oraz "najniższy procent wykonania". Na 1
miejscu umieszczono nazwisko powódki w zestawieniu nazwisk osób, pod względem
procentowego udziału napraw w całości wykonanych prac. Naprawy uznano za najprostsze
prace. Kontrolujący stwierdził, że w pracowni tej należy zmniejszyć zatrudnienie o czterech
pracowników "osiągających najniekorzystniejsze wyniki punktowe". Wymienił pięć osób, w
tym powódkę.
Strona pozwana pismem z dnia 22 maja 1996 r. zawiadomiła zakładowe organizacje
związkowe o zamiarze wypowiedzenia umów o pracę czterem pracownikom, w tym
powódce. Jedna z tych osób nie była wymieniona we wnioskach kontrolującego. Dnia 30
maja 1996 r. doręczono powódce oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę z
dniem 31 sierpnia 1996 r. "w związku z reorganizacją". Przyczyną wypowiedzenia były
wyniki kontroli przeprowadzonej 15 maja 1996 r. oraz reorganizacja pracowni polegająca na
likwidacji czterech etatów z powodu przerostu zatrudnienia. Powódka wykonuje tylko
naprawy protez, co wynika z wewnętrznego podziału czynności w pracowni. W ciągu 4
miesięcy 1995 r. niemożliwe było wykonanie normy punktów(170) miesięcznie z powodu
niedostarczenia wycisków przez lekarzy oraz z powodu niezgłaszania się pacjentów.
Niewykonanie norm - zdaniem Sądu - "nie świadczy o tym, że spowodowane to zostało z
przyczyn pracownika". Naprawa protez nie jest najprostszą pracą, a wykonywanie napraw
przez powódkę nie świadczy o jej mniejszych umiejętnościach. Powódka choruje na
padaczkę, brak jest dokumentu o dopuszczeniu jej do pracy na stanowisku technika
dentystycznego. Ma ona na wyłącznym utrzymaniu syna-studenta.
Zdaniem Sądu Pracy wyniki kontroli nie mogą stanowić uzasadnienia wypo-
wiedzenia, gdyż powódka została sklasyfikowana na 10 miejscu wśród 18 pracowników
uszeregowanych według najgorszych wyników pracy. Nie potwierdziły się też stawiane
powódce zarzuty co do ilości i jakości wykonywanej przez nią pracy, wykorzystania czasu
pracy, ani co do tego, że wykonywała prace najprostsze i wymagające najmniejszych
umiejętności i wynikami swojej pracy przyczyniła się do niewykonywania ogólnego planu
protezowni.
Zakład pracy nie uwzględnił też sytuacji rodzinnej i zdrowotnej powódki, co
prowadzi - zdaniem Sądu Rejonowego - do wniosku o braku uzasadnienia, a w konsekwencji
bezskuteczności dokonanego wypowiedzenia.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia 19
listopada 1995 r. oddalił apelację strony pozwanej od omówionego wyroku. Zdaniem tego
Sądu, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego zebranego w
sprawie. Powódka była długoletnim pracownikiem i przez dwadzieścia lat pracy nie było
uwag co do jej sumienności i staranności. Przeciwnie, z akt osobowych wynika, że była ona
oceniania pozytywnie. Wybór osób przewidzianych do zwolnienia z pracy podlega kontroli
sądu i kontroli tej dokonał Sąd Pracy.
Pozwany wniósł kasację od tego wyroku, podnosząc naruszenie prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 45 KP. Zdaniem pozwanego
ocena pracy powódki jest niezgodna z ustaleniami faktycznymi Sądu. Sąd oceniając materiał
dowodowy nie dokonał tego w sposób swobodny, ale dowolny. Pracodawca prawidłowo
wypowiedział umowę o pracę, biorąc pod uwagę pogarszający się stan zdrowia powódki,
mający wpływ na jej pracę, bezpieczeństwo jej i innych pracowników, a także to, że
powódka wykonuje przede wszystkim naprawy protez, "którą to czynność może wykonać
każdy technik robiący protezy". Podniesiono też, że pracodawca nie dysponuje innym
stanowiskiem pracy, odpowiednim dla powódki. Sąd nie wziął też pod uwagę, że nastąpiła
likwidacja etatów, co również uzasadniało wypowiedzenie umowy o pracę.
Pozwany wniósł "o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa
ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona.
Zarzut naruszenia prawa materialnego (art. 45 KP) nie może być uznany za słuszny. Z
uzasadnienia kasacji należy wnosić, że kwestionowana jest interpretacja art. 45 § 1 KP
dokonana w zaskarżonym wyroku, a w szczególności analiza przesłanki braku uzasadnienia
wypowiedzenia. W przepisie art. 45 § 1 KP użyty został zwrot "wypowiedzenie umowy o
pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione". Zwrot ten zawiera element
niedookreślony, ocenny. Sądowi powierzona została ocena zasadności wypowiedzenia w
okolicznościach konkretnej sprawy. O naruszeniu tego przepisu można by mówić, gdyby
stanowisko Sądu było dowolne, wypływające z nieprawidłowo poczynionych ustaleń i nie
poparte rzeczową, przekonującą argumentacją. W zaskarżonym wyroku Sąd II instancji
zaaprobował ustalenia Sądu Rejonowego i przedstawione przez niego motywy przyjęcia
braku uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę powódce. W rozpoznawanej sprawie
ocena zasadności wypowiedzenia odnosiła się do jakości pracy powódki oraz prawidłowości
wyboru pracownika do zwolnienia wobec przeprowadzonej reorganizacji. Dokonana została
w sposób prawidłowy i poparta przekonywającymi argumentami. Podnoszone w kasacji
prawo pracodawcy doboru pracowników i samodzielnej oceny ich kwalifikacji nie jest
prawem bezwzględnym. Podlega ono ograniczeniu właśnie w myśl art. 45 § 1 KP, z którego
wynika, że wypowiedzenie nieuzasadnione może być przez pracownika skutecznie
zakwestionowane przed sądem. Rozwiązanie umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem
podlega kontroli sądu pracy między innymi również pod kątem spełnienia tej przesłanki.
W rozpoznawanej sprawie pracodawca uzasadniał wypowiedzenie reorganizacją.
Podnoszenie w kasacji choroby powódki jako przesłanki uzasadniającej wypowiedzenie
(uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie) nie może odnieść skutku.
Nie była to okoliczność wcześniej podnoszona w tym kontekście, a w związku z tym
nie była przedmiotem postępowania dowodowego, co skutkuje niemożliwość jej rozważania
(bez względu na to, czy mogłaby być uznana za uzasadniającą wypowiedzenie).
Z tych wszystkich względów należało oddalić kasację na mocy art. 39312
KPC.
========================================