Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 maja 1997 r.
I PKN 161/97
Indywidualne wypowiedzenie umowy o pracę na podstawie ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.) podlega ocenie sądu pracy w
zakresie zasadności wypowiedzenia (art. 45 § 1 KP) oraz ewentualnego nadużycia
prawa (art. 8 KP).
Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy
Kuźniar (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Bożeny M. przeciwko [...] Fabryce Urządzeń Górniczych "N." SA w N.S. o przywrócenie
do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 30 grudnia 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 października 1996 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Nowym Sączu przywrócił powódkę Bożenę M. do pracy w pozwanej [...] Fabryce
Urządzeń Górniczych "N." SA w N.S., po ustaleniu następującego stanu faktycznego
Powódka była pracownikiem pozwanej Fabryki od 1975 r., pracując w wydziale poligra-
ficznym. Od 1 kwietnia 1996 r. została w trybie art. 42 § 4 KP przesunięta do pracy w
charakterze sprzątaczki i pracę tę podjęła. Było to spowodowane spadkiem zamówień
na usługi poligraficzne i koniecznością ograniczenia zatrudnienia. W dniu 27 maja 1996
r. pozwana wypowiedziała powódce umowę o pracę, mimo sprzeciwu związków
zawodowych. Zdaniem Sądu Rejonowego, konieczność redukcji zatrudnienia w
wydziale poligraficznym nie uzasadnia jeszcze definitywnego rozwiązania z powódką
umowy o pracę, gdy się zważy, że mogła być ona zatrudniona w innym wydziale,
zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią pracodawcy.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie oddalił
apelację pozwanej, podzielając stanowisko Sądu Rejonowego, że powódka mogła być
zatrudniona zgodnie z kwalifikacjami, wyraziła zresztą zgodę na jakąkolwiek pracę, w
tym także na stanowisku sprzątaczki. Jest to tym bardziej uzasadnione, gdy się
uwzględni wiek, długoletni staż pracy i sytuację rodzinną powódki oraz fakt, że pozwana
zatrudnia wielu pracowników na czas określony.
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją strona pozwana i zarzucając naruszenie
prawa materialnego, to jest art. 10 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.)
oraz art. 32 KP, wniosła o jego zmianę i oddalenie powództwa. Zdaniem kasacji, przy-
wrócenie powódki do pracy zostało dokonane z naruszeniem prawa, a wyrok Sądu
"ingeruje w prawidłową politykę kadrową pozwanego - zwłaszcza, że pozwany nie
naruszył prawa".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jedną z podstaw na których można oprzeć kasację jest naruszenie prawa
materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 393
1
pkt
1 KPC). Podstawa ta mieści w sobie bądź to nieprawidłowe rozumienie normy prawnej
bądź też jej zastosowanie lub niezastosowanie w ustalonym stanie faktycznym i
okolicznościach sprawy. Podstawa taka wiąże Sąd Najwyższy, który działa w granicach
kasacji (art. 393
11
KPC), a z urzędu bierze jedynie pod rozwagę nieważność
postępowania. Jedyną podstawą podniesioną w kasacji jest obraza art. 10 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy... bez bliższego określenia w
jaki sposób doszło do naruszenia tego przepisu. Z uzasadnienia zdaje się wynikać, że
było to niezastosowanie tego przepisu, a więc uznanie, że stan faktyczny sprawy nie
mieścił się w dyspozycji normy prawnej. Zarzut ten nie jest trafny. Według treści art. 10
ust. 1 ustawy ma ona zastosowanie także w razie podejmowania przez kierownika
zakładu pracy indywidualnych decyzji o zwalnianiu pracowników z przyczyn
wymienionych w art. 1 ust. 1, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasad-
niający rozwiązanie stosunku pracy. Przyczyny te to zmniejszenie zatrudnienia z
przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produkcyjnymi
albo technologicznymi. Fakt, że indywidualna decyzja pracodawcy podjęta jest w trybie i
na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. nie oznacza jednak wyłaczenia
stosowania art. 45 KP, a także badania, czy decyzja pracodawcy o wypowiedzeniu
umowy o pracę konkretnemu pracownikowi nie stanowi nadużycia prawa. W myśl
bowiem art. 8 KP nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia spo-
łecznego. Takie działanie nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z
ochrony.
Sąd pierwszej, jak i drugiej instancji nie kwestionowały konieczności zmniej-
szenia zatrudnienia w wydziale poligraficznym oddanym od 1 września 1996 r. w
dzierżawę, stwierdzając, że przyczyna ta może uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę
za wypowiedzeniem, ale nie podzieliły stanowiska pozwanego pracodawcy, iż w
indywidualnej sprawie powódki decyzja taka jest trafna. Nie uwzględnia ona bowiem jej
długoletniej pracy zawodowej, wieku, a także sytuacji rodzinnej. Te okoliczności miały
na uwadze organizacje związkowe (zakładowa i regionalna), które zgłosiły sprzeciw
wobec zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę.
Trzeba stwierdzić, że w przypadku konieczności zmniejszenia zatrudnienia u
pracodawcy, nie ma on obowiązku zaproponowania pracownikowi innego stanowiska
pracy (poza pracownikami szczególnie chronionymi), niemniej jednak z tej zasady nie
można też wyprowadzać wniosku, iż w przypadku istnienia przesłanek wymienionych w
art. 1 ust. 1 ustawy, wypowiedzenie umowy o pracę jest zawsze uzasadnione i nie
może być zakwestionowane. Zdaniem Sądu Najwyższego taka decyzja pracodawcy
podlega ocenie z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (art. 8 KP). W roz-
poznawanej sprawie te właśnie okoliczności, a więc wiek, długoletni staż pracy, trudne
warunki rodzinne powódki, czynią wypowiedzenie umowy o pracę sprzecznym z
zasadami współżycia społecznego.
Z tych więc względów zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 10
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. podniesiony w kasacji nie jest trafny, stąd orzeczono
jak w sentencji po myśli art. 393
12
KPC.
========================================