Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 maja 1997 r.
I PKN 173/97
1. Pracodawca ma w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę
obowiązek wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie (art. 30 § 4 KP).
Niewykonanie tego obowiązku jest naruszeniem przepisów o wypowiadaniu
umów o pracę w rozumieniu art. 45 § 1 KP.
2. Konflikt między pracodawcą a pracownikiem w związku z procesem
sądowym nie przesądza o niemożliwości lub niecelowości przywrócenia do pracy
(art. 45 § 2 KP).
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Janusz Łętowski, Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Jana K. przeciwko Gospodarstwu Rolnemu "C." Spółka z o.o. w C. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 13 lutego 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Jan K. domagał się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.
Pozwane Gospodarstwo Rolne "C." sp. z o.o. w C. wniosło o oddalenie powódz-
twa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Brodnicy wyrokiem z 29 listopada 1996 r. uznał za
bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę dokonane w dniu 23 sierpnia 1996 r.
przez dyrektora Gospodarstwa Rolnego "C." Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w C. doręczone Janowi K. 27 sierpnia 1996 r. Sąd ten ustalił, że powód był członkiem
zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością "C." w C. Był zastępcą dyrektora, zaś
Zbigniew F. był dyrektorem spółki. Spółka ta zawarła umowę dzierżawy nieruchomości
rolnych z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa. Dzierżawca - Spółka "C."
zobowiązała się zatrudnić co najmniej 37 pracowników spośród zatrudnionych w
Gospodarstwie Rolnym Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wykaz
pracowników przejętych stanowił załącznik do umowy dzierżawy. W wykazie tym ujęty
był też powód, zatrudniony ostatnio na stanowisku specjalisty do spraw mechanizacji -
magazyniera. Takie czynności wykonywał też w pozwanej spółce, a nadto zajmował się
sprawami bhp. Z poglądem powoda w przedmiocie sposobu napraw sprzętu nie
zgadzał się niekiedy dyrektor spółki Zbigniew F. Przed kampanią żniwną cały sprzęt był
sprawny, ale w trakcie żniw miały miejsce awarie. Powód wydawał czasem klucze od
magazynu traktorzystom, którzy sami pobierali nawóz. Mimo tego nie stwierdzono w
magazynie niedoboru, ani nadmiernego zużycia nawozów. Zdarzało się, że powód
przychodził do pracy później niż powinien. Powód dokonał poprawek na liście
obecności: w miejsce zapisu "urlop wypoczynkowy" wpisał "wolna sobota" i poprawił
zapis o nie usprawiedliwionej nieobecności.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zarówno członkiem zarządu spółki, jak i jej
pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nie określony. Dyre-
ktor spółki mógł wypowiedzieć powodowi umowę o pracę. Powinien był jednak wskazać
przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie, czego nie uczynił. Sąd Rejonowy uznał, że
pracodawca naruszył przepis art. 30 § 4 KP oraz art. 45 KP bowiem wypowiedział
umowę o pracę bezzasadnie.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń w Toruniu wyrokiem z 13 lutego 1997
r. oddalił apelację pozwanego od omówionego wyroku. Zdaniem tego Sądu nie-
dopełnienie przez pozwanego ustawowego obowiązku z art. 30 § 4 KP (w brzmieniu
obowiązującym od 2 czerwca 1996 r.), czyli wskazania w oświadczeniu woli z 23
sierpnia 1996 r. o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem przyczyny uzasad-
niającej to wypowiedzenie, było wystarczającą przesłanką do uwzględnienia docho-
dzonego roszczenia - wybranego przez pracownika w ramach art. 45 KP. Sąd II
instancji uznał, że Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 23
1
KP przyjmując, iż
powód został przejęty przez pozwanego, a także poczynił niewadliwe ustalenia i wysnuł
z nich prawidłowe wnioski, nie przekraczając zasady swobodnej oceny dowodów z art.
233 § 1 KPC.
Strona pozwana wniosła kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego, zarzucając
naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię. Zdaniem wnoszącego
kasację Sąd naruszył art. 30 § 4 KP "wskutek przyjęcia, że pozwany zobowiązany był
do podania w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczynę uzasadniającą
wypowiedzenie pod rygorem nieważności wypowiedzenia umowy o pracę", a także art.
45 § 1 i 2 "przez uznanie, że naruszenie przez powoda dyscypliny pracy, przepisów o
odpowiedzialności materialnej pracowników oraz samowolne przerabianie dokumentów
nie są okolicznościami dającymi podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę".
Zdaniem wnoszącego kasację określenie z art. 30 § 4 KP "powinna być wskazana
przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie" nie może być "interpretowane jednoznacznie
jako obligatoryjny obowiązek podania w wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny tego
wypowiedzenia". W okresie wypowiedzenia umowy o pracę powodowi nie było znane
stanowisko orzecznictwa ani literatury fachowej. Wnoszący kasację ocenił
sformułowanie art. 30 § 4 KP jako niejednoznaczne. Pozwany podniósł, że zarzuty
stawiane powodowi dawały podstawę do wypowiedzenia umowy, a ponadto Sąd
Wojewódzki bezpodstawnie nie uwzględnił zarzutu apelacji o niezastosowaniu przez
Sąd I instancji art. 45 § 2 KP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona.
Ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110) rozszerzono treść oświadczenia pracodawcy
o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony, wprowadzając w art.
30 § 4 obowiązek wskazania przyczyny wypowiedzenia. Sformułowanie "powinna być
wskazana przyczyna" należy rozumieć jako ustanowienie obowiązku, a nie tylko jako
zalecenie. Przed tą zmianą pracodawca obowiązany był podać przyczynę tylko
organizacji związkowej (art. 38 KP). Rozumienie art. 30 § 4 KP jako zalecenia
podważałoby sens nowelizacji, skoro i przed nią nie było przeszkód prawnych dla
wskazania przyczyny. Zwrot "powinien" adresowany do pracodawcy w innych prze-
pisach był już poprzednio rozumiany jako ustanowienie obowiązku. I tak, w uchwale z
dnia 17 września 1976 r., I PZP 48/75 (OSNCP 1977 z. 4 poz. 65) wyrażono pogląd, że
w art. 53 § 5 KP ("Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić
pracownika") ustanowiono obowiązek pracodawcy nawiązania z byłym pracownikiem
stosunku pracy. Podkreślić należy, że w art. 53 § 5 KP użyto zwrotu "powinien w miarę
możliwości", co bardziej mogło uzasadniać inne jego rozumienie.
W uchwale z dnia 22 lutego 1994 r., I PZP 2/94 (OSNAPiUS 1994 nr 1 poz. 5)
Sąd Najwyższy podobnie zinterpretował zwrot "powinien" z art. 12 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z
1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Sformułowanie z art. 30 § 4 KP "powinna być wskazana przyczyna" nie może
być zatem inaczej rozumiane, jak "pracodawca ma obowiązek wskazać przyczynę".
Niewykonanie tego obowiązku skutkuje uznanie wypowiedzenia za naruszające prze-
pisy o wypowiadaniu umów o pracę w rozumieniu art. 45 § 1 KP. Przepisy te zostały
prawidłowo zinterpretowane w zaskarżonym wyroku. Niezasadny jest też zarzut naru-
szenia art. 45 § 2 KP przez jego niezastosowanie. Słusznie przyjął Sąd Wojewódzki, że
w rozpoznawanej sprawie powinno być uwzględnione roszczenie wybrane przez
pracownika. Pracodawca nie wykazał, aby uwzględnienie żądania było niemożliwe lub
niecelowe. Konflikt między stronami nie może o tym przesądzać, jest to sytuacja
typowa, jeżeli dochodzi do procesu między pracownikiem a pracodawcą. Istnienie
konfliktu nie może być dostateczną przesłanką do orzeczenia o odszkodowaniu na
podstawie art. 45 § 2 KP zamiast o bezskuteczności wypowiedzenia. Słusznie też uznał
Sąd Wojewódzki, że stwierdzenie naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów o pracę
czyni zbędnym rozważania na temat istnienia przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie,
czyli drugiej przesłanki z art. 45 § 1 KP. Stanowisko takie nie może być uznane za
naruszające art. 45 § 1 KP.
Kasacja podlegała zatem oddaleniu, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw
(art. 393
12
KPC).
========================================