Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACz 1644/12

POSTANOWIENIE

Dnia 10 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Górecki (spr.)

SSA Ewa Staniszewska

SSA Waldemar Kryślak

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2012 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku uprawnionych: małoletnich L. J. D., J. D. i D. R. D.

przeciwko obowiązanemu D. L.

o zapłatę

na skutek zażalenia uprawnionych i obowiązanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 26 lipca 2012 r., sygn. akt I Co 117/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

Waldemar Kryślak Marek Górecki Ewa Staniszewska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zabezpieczył roszczenie uprawnionych o zachowek poprzez ustanowienie zakazu zbywania przez obowiązanego przysługującego mu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...), położonego w P. na Osiedlu (...), dla którego Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadzi księgę wieczystą nr (...) i oddalił wniosek w pozostałym zakresie (co do obciążenia hipoteką przymusową udziału ¾ w prawie własności nieruchomości położonej w P. przy u. (...) działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadzi księgę wieczystą nr (...)). Równocześnie wyznaczono uprawnionym termin 2 tygodni od doręczenia postanowienia na wniesieniu pozwu o roszczenie objęte udzielonym zabezpieczeniem pod rygorem jego upadku.

Postanowienie to zaskarżyły obie strony – uprawnieni w części oddalającej, obowiązany w części uwzględniającej wniosek o udzielenie zabezpieczenia.

Uprawnieni zarzucili naruszenie art. 730 1 § 2 kpc poprzez przyjęcie, że brak zabezpieczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej nie uniemożliwi lub w znaczny sposób nie utrudni wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia lub osiągnięcia celu postępowania, naruszenie art. 730 1 § 3 kpc poprzez nieuwzględnienie interesu wnioskodawców w udzieleniu należytej ochrony prawnej przy wyborze sposobu zabezpieczenia. Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej zgodnie z wnioskiem i zasądzenie od uczestnika zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Z kolei obowiązany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Zarzucił, że wartość schedy spadkowej jest mniejsza aniżeli wynika to z wniosku o udzielenie zabezpieczenia i uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia i wynosi 655.000 zł.

W odpowiedzi na zażalenie uprawnionych obowiązany wskazał na jego bezzasadność.

W odpowiedzi na zażalenie obowiązanego uprawnieni wnieśli o jego oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenia nie zasługiwały na uwzględnienie.

Z zażalenia obowiązanego wynika, że nie kwestionuje on roszczenia obowiązanych o zachowek co do zasady, a jedynie podważa wyliczenia co do wartości schedy spadkowej, a docelowo wysokości należnego zachowku. Powołane przez Sąd przepisy prawa spadkowego (991 § 1 kc, 931 § 1 i 2 kc i 1011 kc) w istocie wskazują na uprawnienie wnioskodawców - jako zstępnych wydziedziczonej I. D. - do zachowku od spadkobiercy testamentowego w osobie uczestnika D. L. w kwotach odpowiadających 1/9 udziału spadkowego (w przypadku L. i J. D. ) i 1/12 udziału spadkowego (w przypadku D. D.). Weryfikacja żądanych sum – obliczonych w oparciu o zakładaną wartość schedy spadkowej - wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, nie jest zatem możliwa, ale i celowa już na etapie postępowania zabezpieczającego. Zarzuty co do błędnego oszacowania wartości odziedziczonego majątku nie mogły zatem pozbawić roszczenia o zachowek przymiotu wiarygodności.

Skoro obowiązany nie kwestionował istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia uznać należało, że ziściła się także druga przesłanka udzielenia zabezpieczenia z art. 730 § 1 kpc.

W ocenie Sądu Apelacyjnego sposób udzielonego zabezpieczenia spełnia kryteria z art. 730 1 § 3 kpc – uwzględnia interesy stron postępowania w takiej mierze, że uprawnionym zapewnia należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciąża ponad potrzebę.

Jeśli zważyć, że uczestnikowi przysługuje zarówno spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, jak i udziału ¾ w prawie własności zabudowanej nieruchomości przyjąć trzeba, że wartość jego majątku (wedle uprawnionych odpowiednio 350.000 zł i 450.000 zł) znacznie przekracza wysokość żądanego łącznie zachowku (244.445 zł). Rozumowanie to jest aktualne również przy założeniu, że wartość tych praw wynosi odpowiednio 280.000 zł i 375.000 zł (razem 655.000 zł), skoro wysokość zachowku zależna od wartości schedy spadkowej byłaby w tym przypadku mniejsza - wynosząc 203.192 zł.

Słusznie w tej sytuacji przyjął Sąd Okręgowy, że wystarczającym z punktu widzenia interesów uprawnionych jest udzielenie zabezpieczenia uniemożliwiającego wyzbycie się przez pozwanego jednego z tych dwóch składników majątku. Jeśli nawet dojdzie do obciążenia hipoteką spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego objętego zakazem zbycia (np. wskutek zaciągnięcia kredytu przez obowiązanego) uprawnieni będą mieli jeszcze możliwość prowadzenia egzekucji z udziału uczestnika w drugiej nieruchomości. Poza tym obowiązany sygnalizował jedynie potrzebę zaciągnięcia kredytu hipotecznego celem pozyskania środków na zaspokojenie roszczeń wnioskodawców o zachowek, co przecież nie zagraża ich interesom, a wręcz jest z nimi zgodne.

W tym stanie rzeczy zażalenie oddalono, a to na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

Waldemar Kryślak Marek Górecki Ewa Staniszewska