Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 grudnia 1997 r.
I PKN 442/97
Jeżeli na skutek zmian organizacyjnych występuje konieczność zmniej-
szenia zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych, pracodawcy przysługuje
uprawnienie do wyboru pracowników zakwalifikowanych do zwolnienia z
pracy, przy zastosowaniu obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pra-
cowników i wyników ich pracy (art. 94 pkt 9 KP).
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Adam
Józefowicz (sprawozdawca), Kazimierz Jaśkowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 1997 r. sprawy z powódz-
twa Czesława M. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Zakładów
Opieki Zdrowotnej w K.P. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie
z dnia 28 maja 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Czesław M. wystąpił z powództwem przeciwko Samodzielnemu Pub-
licznemu Zespołowi Zakładów Opieki Zdrowotnej w K.P. o przywrócenie do pracy na
stanowisku sanitariusza, twierdząc, że wypowiedzenie mu umowy o pracę było karą
za jego działalność związkową i szykaną za głoszone poglądy oraz krytyczny stosu-
nek wobec przełożonych.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Według pozwanego przyczyną wy-
powiedzenia powodowi umowy o pracę były zmiany organizacyjne i trudności eko-
nomiczne, które spowodowały konieczność zmniejszenia zatrudnienia. Podstawą
zakwalifikowania powoda do wypowiedzenia umowy o pracę spośród 15 sanitariuszy
był fakt, iż powód miał lekceważący stosunek do pracy, nie wykonywał poleceń
- 2 -
przełożonych, zachowywał się wobec nich niewłaściwie, a jego współpracownicy byli
mu niechętni.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Świnoujściu wyrokiem z dnia 12 marca 1997 r.
[...] oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony u pozwanego na sta-
nowisku sanitariusza w Oddziale Pomocy Doraźnej od 4 maja 1987 r. Od 1989 r. do
stycznia 1995 r. Czesław M. był członkiem Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność",
a od stycznia 1995 r. do 14 lipca 1995 r. pełnił funkcję przewodniczącego tej Komisji.
W okresie, gdy powód był członkiem Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność",
a w szczególności jej przewodniczącym dochodziło do konfliktów między nim a dy-
rektorem pozwanego, skutkiem czego było wystąpienie dyrektora i 28 pracowników
do Komisji Zakładowej z zarzutami wobec powoda. Konflikt między powodem a dy-
rektorem pozwanego był znany władzom Regionu i Podregionu NSZZ "Solidarność"
oraz tematem publikacji prasowych. W dniu 30 maja 1995 r. powód był ukarany karą
upomnienia za niewywiązywanie się z powierzonych obowiązków służbowych na
skutek pozostawienia po dyżurze brudnej karetki, a w dniu 26 lipca 1995 r. karą na-
gany za odmowę wykonania polecenia umycia walizki wyjazdowej w dniach 19 lipca i
21 lipca 1996 r. W dniu 14 stycznia 1996 r. po dyżurze nie posprzątał karetki, a 16
stycznia 1996 r. spóźnił się 35 minut do pracy. Pismem z dnia 18 stycznia 1996 r.
dyrektor przestrzegł powoda, iż powtórzenie się podobnych sytuacji spowoduje kon-
sekwencje służbowe do rozwiązania umowy o pracę włącznie. W dniu 27 lutego
1996 r. udzielono powodowi nagany za niestawienie się do pracy, którą to karę dy-
rektor złagodził stosując karę zmniejszenia premii. Sąd Rejonowy ustalił także, że
między powodem a pielęgniarką oddziałową dochodziło do scysji na tle stawianych
powodowi wymagań. Lekarze, z którymi powód pracował byli niezadowoleni ze
współpracy z nim, a współpracownicy dwukrotnie występowali do kierownika Od-
działu Pomocy Doraźnej, że nie chcą z powodem pracować, bo muszą za niego
sprzątać. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że na skutek uzyskania osobowości praw-
nej i zmian w finansowaniu działalności, pozwany zmienił organizację i ograniczył
zatrudnienie o 2 sanitariuszy i 5 lekarzy, a przy wyborze osób do zwolnienia kierował
się kwalifikacjami do wykonywania zawodu. Wypowiadając powodowi umowę o
pracę miał na uwadze, że był on niezdyscyplinowanym i konfliktowym pracownikiem,
a inni sanitariusze posiadali wyższe kwalifikacje. Sąd Rejonowy uznał, że spór po-
- 3 -
woda z dyrektorem pozwanego nie przekroczył granic wyznaczonych sporom między
pracodawcą, a działaczem związkowym. Jednakże powód był konfliktowy, niezaan-
gażowany w pracy, a ze współpracy z nim byli niezadowoleni lekarze i inni sanitariu-
sze. Fakty te potwierdzili świadkowie i przyznał je powód. Zdaniem Sądu Rejono-
wego brak jest podstaw do przyjęcia, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia po-
wodowi umowy o pracę są szykany za działalność związkowąłac, a nie uzasadniona
krytyczna ocena jego pracy i zmniejszenie zatrudnienia. W ocenie Sądu Rejonowego
wypowiedzenie powodowi umowy (jednemu spośród 16 sanitariuszy), nie narusza
prawa, jeśli weźmie się pod uwagę naruszanie przez niego dyscypliny, jego stosunek
do obowiązków, współpracowników i przełożonych oraz porównanie kwalifikacji z
innymi sanitariuszami. Nie znalazły potwierdzenia w zebranych dowodach twier-
dzenia powoda, że przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę była szykana za dzia-
łalność związkową. Dlatego Sąd Rejonowy oddalił powództwo.
Po rozpoznaniu apelacji powoda od powyższego wyroku, Sąd Wojewódzki-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyrokiem z dnia 28 maja 1997
r. [...] oddalił ją. Sąd Wojewódzki uznał, że Sąd I instancji należycie ustalił i ocenił
stan faktyczny sprawy oraz prawidłowo przyjął, że w pozwanym zakładzie nastąpiły
zmiany organizacyjne, trudności ekonomiczne i konieczność zmniejszenia zatrud-
nienia. Stanowiło to - zdaniem Sądu Wojewódzkiego - podstawę wypowiedzenia po-
wodowi umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Sąd II instancji uznał
za nietrafny zarzut powoda, iż pozwany przy zwolnieniu go z pracy kierował się
względami pozamerytorycznymi, bowiem jednym z kryteriów przy wyborze powoda
do zwolnienia była jego postawa i kwalifikacje. Kryteria wyboru osób do zwolnienia
były obiektywne i uzasadnione. Powód nie dostrzega swoich realnych uchybień, po-
mimo iż w miejscu pracy ma opinię negatywną, zarówno wśród przełożonych, jak
również współpracowników. Twierdzenia powoda o szykanach Sąd Wojewódzki
uznał za nieuzasadnione.
Od powyższego wyroku wniósł kasację pełnomocnik powoda - radca prawny
Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność". Skarżący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi
naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
art. 45 KP w związku z art. 94 ust. 9 KP, art. 35 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 maja
1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) oraz art. 6 ust. 1
- 4 -
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pra-
cownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.). Ponadto wnoszący kasację
zarzucił niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzyg-
nięcia sprawy, a w szczególności czy wypowiedzenie powodowi umowy o pracę, jako
wieloletniemu działaczowi związkowemu, było aktem dyskryminacji w rozumieniu art.
35 ust. 1 pkt 3 ustawy o związkach zawodowych, a także czy było wywołane
obiektywnymi przyczynami ekonomicznymi, wykraczającymi poza normatywną treść
art. 6 ust. 1 wymienionej ustawy z 28 grudnia 1989 r. Ponadto w kasacji zarzucono
błędne przyjęcie, że drobne uchybienia obowiązkom pracowniczym , za które powód
został ukarany mogły skutkować wypowiedzenie stosunku pracy. Skarżący wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi II lub I instancji z uwzględnieniem kosztów postępowania kasacyjnego
według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie może być uwzględniona, gdyż zawarte w niej zarzuty są nieuza-
sadnione. W ustalonym przez Sąd Rejonowy stanie faktycznym sprawy (znajdującym
oparcie w zebranym materiale dowodowym), zaaprobowanym przez Sąd Woje-
wódzki w ramach kontroli apelacyjnej, brak jest podstaw do uznania, że zaskarżony
wyrok narusza prawo materialne. Sąd Najwyższy nie dopatrzył się, aby wypowiedze-
nie powodowi umowy o pracę w ustalonych okolicznościach sprawy było nieuzasad-
nione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę i zakazie dyskryminacji
pracowników w związku z pełnioną funkcją w związkach zawodowych (art. 45 § 1 KP
i art. 35 ust. 1 pkt 3 ustawy o związkach zawodowych). Z pisma pozwanego zakładu
pracy z dnia 28 listopada 1996 r. i ustaleń Sądów obu instancji wynika, że rozwiąza-
nie z powodem umowy o pracę nastąpiło rzeczywiście na skutek zmian organizacyj-
nych i konieczności zmniejszenia zatrudnienia w Oddziale Pomocy Doraźnej w K.P. z
przyczyn ekonomicznych, a nie z innych powodów. W takiej sytuacji zakładowi pracy
przysługuje uprawnienie do wyboru pracowników zakwalifikowanych do zwolnienia z
pracy przy zastosowaniu obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny i wyników
- 5 -
ich pracy. W świetle ustalonych uchybień powoda w pracy nie można dopatrzyć się,
aby pracodawca naruszył art. 94 pkt 9 KP lub szykanował powoda. Rozwiązanie z
powodem stosunku pracy nastąpiło po upływie okresu ochronnego przewidzianego
dla pracowników pełniących funkcje związkowe (art. 32 ust.1 i 3 ustawy o związkach
zawodowych). W związku z tym nie było warunków do zastosowania przepisu art. 6
ust. 1 wymienionej ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. i pracodawca nie naruszył tego
przepisu, rozwiązując z powodem stosunek pracy.
Sąd Rejonowy przeprowadził bardzo starannie i prawidłowo postępowanie
dowodowe i wnikliwie ocenił zebrany materiał dowodowy. Na podstawie tego mate-
riału Sąd Wojewódzki uznał, że powód Czesław M. demonstrował negatywną posta-
wę wobec przełożonych i obowiązków pracowniczych. W tej sytuacji wobec wyjaś-
nienia istotnych okoliczności faktycznych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy,
bezpodstawny jest zarzut kasacji niewyjaśnienia sprawy i nieprzeprowadzenia
wszechstronnego postępowania dowodowego, tym bardziej, że powód nie wskazał
naruszenia przez Sądy obu instancji żadnego konkretnego przepisu postępowania,
który usprawiedliwiałby zarzut kasacji wymieniony w art. 393
1
pkt 2 KPC. Sąd Naj-
wyższy rozpoznając sprawę zgodnie z art. 393
11
KPC w granicach kasacji nie jest
uprawniony do wzruszenia ustaleń sądów I i II instancji, gdy nie stwierdzi zarzuca-
nych w kasacji konkretnych uchybień procesowych lub błędów w postępowaniu tych
sądów, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że
brak jest w sprawie usprawiedliwionych podstaw kasacji i dlatego należy na zasadzie
art. 393
12
KPC orzec, jak w sentencji.
========================================