Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 stycznia 1998 r.
II UKN 450/97
Dochodzenie roszczeń uzupełniających z wypadków przy pracy, opar-
tych na przepisach prawa cywilnego, wymaga wykazania odpowiedzialności
pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego, udowodnienia szkody i związku
przyczynowego pomiędzy zdarzeniem (wypadkiem przy pracy) a powstaniem
szkody.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Gustawa M. przeciwko "E." SA w K. o rentę wyrównawczą z tytułu wypadku przy
pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 30 kwietnia 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 12 września 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Katowicach oddalił powództwo Gustawa M. o rentę wyrów-
nawczą z tytułu wypadku przy pracy, skierowane przeciwko byłemu pracodawcy -
"E." SA w K. W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki, odwołując się do zebranego
w sprawie materiału dowodowego, w tym opinii biegłego lekarza oraz zeznań świad-
ków stwierdził, iż brak jest podstaw do przyjęcia, iż powód mógłby po dniu 1 paź-
dziernika 1994 r. kontynuować zatrudnienie i osiągać w związku z tym wynagrodze-
nie wyższe, niż pobierana obecnie emerytura. Dalej Sąd Wojewódzki przyjął, iż zali-
czenie powoda do II grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia [...], wyklucza podję-
cie przez niego pracy na wskazanych stanowiskach, niezależnie od schorzenia wy-
nikłego na skutek zdarzenia zrównanego z wypadkiem przy pracy, to jest zawału
- 2 -
serca. W ocenie Sądu I in stancji schorzenia samoistne pozbawiły powoda możliwo-
ści zatrudnienia, nie zaś skutki przebytego w dniu 14 maja 1985 r. zawału serca,
uznanego za wypadek przy pracy.
W apelacji od tego wyroku powód zarzucając naruszenie przepisów prawa
materialnego - art. 415, 444 § 2 KC i 332 KC oraz niewyjaśnienie wszystkich oko-
liczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wniósł o zmianę wyroku i
uwzględnienie powództwa, bądź o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania. Zdaniem powoda, przyjęcie przez Sąd I ins-
tancji, iż nie mógłby on wykonywać pracy na wskazanych stanowiskach z powodu
schorzeń samoistnych jest niczym nieuzasadnione i sprzeczne z zebranym mate-
riałem dowodowym.
Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 1997 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił
apelację, podzielając ustalenia Sądu I instancji. W jego ocenie, sam fakt uznania
zawału serca powoda za wypadek przy pracy i przyznanie prawa do renty inwalidz-
kiej z tego tytułu (wyrok Sądu Wojewódzkiego z dnia 11 grudnia 1986 r. [...]) nie
przesądza o zasadności powództwa o rentę wyrównawczą po dniu 1 października
1994 r., gdy się weźmie pod uwagę, że mimo przewlekłej choroby [...], powód zdecy-
dował się na podjęcie zatrudnienia w charakterze dyrektora naczelnego strony poz-
wanej i pracował w tym charakterze do dnia 31 grudnia 1988 r. Następnie mimo po-
gorszenia stanu zdrowia podjął on pracę na placówce w Austrii jako zastępca kie-
rownika budowy eksportowej. Pogorszenie stanu zdrowia Gustawa M. tak w 1988 r.
jak i w 1992 r. było wynikiem postępu choroby [...] i pracą na stanowiskach wyklu-
czających oszczędny tryb życia. "Brak więc podstaw do przyjęcia związku przyczy-
nowego - art. 361 § 1 KPC - warunkującego istniejącą odpowiedzialność strony poz-
wanej z tytułu wypadku przy pracy za tę konkretną szkodę, której wyrównania do-
maga się powód, sprowadzającą się do utraty możliwości zarobkowych po dniu 1
października 1994 r."
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją powód i zarzucając naruszenie prawa
materialnego - art. 361 § 1 i 444 KC - przez błędną wykładnię "wobec stwierdzenia
braku związku przyczynowego pomiędzy przebytym zawałem serca uznanym jako
wypadek przy pracy, a dochodzoną szkodą wyrażającą się w obniżonych docho-
dach", oraz naruszenie prawa procesowego - art. 378, 380, 328 § 2 i 385 KPC,
- 3 -
wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i Wojewódzkiego i przekazanie
sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.
Zdaniem kasacji, oparcie się przez Sąd Apelacyjny na ustaleniach Sądu Wo-
jewódzkiego doprowadziło do błędów w ustaleniach faktycznych i do nieprzyjęcia
związku przyczynowego między wypadkiem przy pracy a utratą zdolności do zarob-
kowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja powoda powołująca jako podstawę naruszenie prawa materialnego
oraz prawa procesowego, w swej istocie podważa ustalenia Sądu Apelacyjnego do-
konane na podstawie dowodów przeprowadzonych przed Sądem pierwszej instancji
w tym zwłaszcza oparte na opinii biegłego sądowego specjalisty kardiologa. Według
konkluzji tej opinii stan zdrowia powoda uzasadniający zaliczenie go do II grupy in-
walidów, jest następstwem samoistnej choroby [...], daje podstawę do stwierdzenia -
z przeważającym prawdopodobieństwem - że postęp choroby samoistnej na przes-
trzeni 9 lat, uniemożliwia podjęcie pracy wymagającej szczególnego wysiłku i dobrej
kondycji psychofizycznej. W opinii biegły wskazał nadto, że pogorszenie stanu zdro-
wia tak w 1988, jak i w 1992 r. w związku z postępem choroby [...], było spowodowa-
ne nie dostosowaniem się powoda do zaleceń lekarskich i podjęciem pracy na sta-
nowiskach wykluczających oszczędzający tryb życia. [...]
Przeciwstawienie ustaleniom Sądu podjętym na podstawie tej opinii, odmien-
nych twierdzeń powoda popartych pozasądową opinią lekarską, nie może być
uznane za trafne. Zważyć należy, że w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy nie
jest uprawniony do badania zasadności ustaleń faktycznych i oceny dowodów
dokonanych przed sądem drugiej instancji, nie może też dokonywać własnych
ustaleń faktycznych odmiennych od przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku -
art. 393
15
KPC, nie jest bowiem uprawniony do prowadzenia postępowania dowodo-
wego (por. wyrok z dnia 6 grudnia 1996 r., II UKN 25/96, OSNAPiUS 1997 nr 14 poz.
255).
Nie jest też trafny zarzut, że nieprzeprowadzenie dowodu z opinii innego bieg-
łego doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych, nie sformułowano bowiem
- 4 -
zarzutów, których uwzględnienie prowadziłoby do zakwestionowania tych ustaleń
podjętych na podstawie powołanej wyżej opinii biegłego. Sam fakt, że złożona opinia
nie potwierdza oczekiwań strony, nie uzasadnia jeszcze wniosku, czy to o jej uzu-
pełnienie czy też o ponowienie tego dowodu, ocena bowiem dowodów, w tym ich zu-
pełności zastrzeżona jest dla sądu orzekającego (art. 233 § 1 KPC).
Oceniając sprawę w ramach ustalonego stanu faktycznego, nie można też
podzielić podniesionego w kasacji zarzutu naruszenia prawa materialnego przez
błędną wykładnię art. 361 § 1 i 444 KC. Dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych,
jako uzupełniających wobec przysługujących z ustawy wypadkowej, wiąże się z res-
pektowaniem zasad prawa cywilnego, w tym dotyczących odpowiedzialności praco-
dawcy za szkodę. Rzeczą uprawnionego pracownika jest więc wykazanie odpowie-
dzialności pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego, udowodnienie szkody i
związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem (wypadkiem przy pracy), a powsta-
niem szkody. Odpowiedzialność pracodawcy w rozpoznawanej sprawie nie została
wykazana. Ustalono bowiem, że pogorszenie stanu zdrowia powoda było spowodo-
wane podjęciem przez niego pracy na stanowiskach wykluczających zalecany przez
lekarzy oszczędzający tryb życia, nie wykazano także adekwatnego związku przy-
czynowego (art. 361 § 1 KPC) między zdarzeniem uznanym za wypadek przy pracy,
a postępem choroby wieńcowej, która w ostateczności doprowadziła do przejścia
przez powoda na wcześniejszą emeryturę od dnia 28 września 1994 r.
Wszystko to daje podstawę do stwierdzenia, że kasacja nie ma usprawiedli-
wionych podstaw, co uzasadnia jej oddalenie po myśli art. 393
12
KPC.
========================================