Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 lutego 1998 r.
II UKN 501/97
Pracownik, który w okresie pobierania zasiłku chorobowego podejmuje
inną pracę zarobkową traci prawo do tego zasiłku (art. 18 ust. 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143
ze zm.).
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jerzy
Kuźniar, Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 1998 r. sprawy z wniosku
Jana K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w Z.G. o zasiłek
chorobowy, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 23 lipca 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze,
wyrokiem z dnia 23 grudnia 1996 r. oddalił odwołanie Jana K. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z.G. z dnia 30 maja 1996 r., którą odmówiono
wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 5 września 1995 r.
do dnia 31 października 1995 r., z uwagi na wykonywanie zatrudnienia i pobieranie
wynagrodzenia w Spółce "G.T." oraz od decyzji z dnia 31 maja 1996 r. zobowiązują-
cej Jana K. do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w kwocie 16.019
zł za okres od dnia 24 lipca 1995 r. do dnia 31 października 1995 r.
Wyrokiem z dnia 23 lipca 1997 r. [...], Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Poznaniu oddalił apelację wnioskodawcy.
Stan faktyczny sprawy, ustalony przez Sąd Wojewódzki i zaakceptowany
- 2 -
przez Sąd Apelacyjny przedstawiał się następująco:
Jan K. od dnia 1 sierpnia 1991 r. do dnia 31 października 1995 r. był zatrud-
niony w [...] Przedsiębiorstwie Inżynieryjnym "E." w S. w pełnym wymiarze czasu
pracy, równocześnie od dnia 2 sierpnia 1993 r. na 1/4 etatu pracował w Spółce z o.o.
"T.B.", a od dnia 1 sierpnia 1995 r. podjął pracę w Spółce z o.o. "G.T.". W okresie od
dnia 24 lipca 1995 r. do dnia 31 października 1995 r. korzystał ze zwolnienia lekars-
kiego w Spółce z o.o. "E." i pobierał zasiłek chorobowy, a od dnia 28 sierpnia 1995 r.
do dnia 31 października 1995 r. pobrał zasiłek chorobowy, również w Spółce z o.o.
"T.B." w Z.G. Łączna kwota zasiłku wyniosła w okresie od 24 lipca do 31 paździer-
nika 1995 r. 16.019,93 zł. W okresie zasiłkowym skarżący podjął kolejną pracę od
dnia 1 sierpnia 1995 r. w Spółce "G.T.", ponadto wykonywał pracę w Spółce "T.B."
(od dnia 24 lipca do 27 sierpnia 1995 r.) za co otrzymywał wynagrodzenie, od które-
go opłacono składki na ubezpieczenie społeczne. W tym czasie wykonywał czynno-
ści należące do zakresu jego pracowniczych obowiązków.
W kasacji od tego wyroku wnioskodawca wniósł o jego zmianę i uchylenie
zaskarżonych decyzji ZUS oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda
kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku, zarzucając,
że został wydany z naruszeniem prawa materialnego przez "błędną jego wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności przepisu art. 18 ust. 2 w związku z art.
55 ustawy z 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-
łecznego w razie choroby i macierzyństwa i § 13 ust. 2 zarządzenia MPPiSS z 30
listopada 1974 r. w sprawie kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich, przez przy-
jęcie, że lekarz który udzielił zwolnienia nie jest uprawniony do rozstrzygnięcia wątp-
liwości czy zwolnienie zostało wykorzystane zgodnie z jego celem i orzeczenie
wbrew jednoznacznemu stanowisku lekarza, który stwierdził, że incydentalne czyn-
ności wykonane przez Jana K. nie były czynnościami uciążliwymi, nie wpłynęły na
przedłużenie niezdolności do pracy i nie były niezgodne z celem zwolnienia".
Rozpoznając sprawę w granicach kasacji Sąd Najwyższy wziął pod uwagę,
co następuje:
W uzasadnieniu kasacji zakwestionowane zostały ustalenia Sądów obu ins-
- 3 -
tancji oraz dokonana ocena przeprowadzonych dowodów. Zgodnie z przepisem art.
393
11
KPC Sąd Najwyższy jest związany granicami kasacji, tj. jej podstawami i wnios-
kami; wyjątkiem od tej zasady jest stwierdzenie nieważności postępowania. Wobec
niewskazania w kasacji podstawy z przepisu art. 393
1
pkt 2 KPC (naruszenia
przepisów postępowania, jeżeli naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy), zarzutów zawartych w jej uzasadnieniu, kwestionujących ustalenia Sądu
Apelacyjnego bez powołania jakiegokolwiek przepisu postępowania naruszonego
tym wyrokiem, Sąd Najwyższy nie mógł brać pod uwagę. Orzecznictwo Sądu Naj-
wyższego w tym zakresie jest jednolite i wielokrotnie już publikowane (por. np. pos-
tanowienie z dnia 20 listopada 1996 r., I PKN 22/96, OSNAPiUS 1997 nr 5 poz. 74,
wyrok z dnia 21 marca 1997 r, I PKN 58/97, OSNAPiUS 1997 nr 22 poz. 436, notka -
OSNAPiUS 1997 nr 19 poz. 379). Kognicja Sądu Najwyższego, jako kasacyjnego,
jest więc ograniczona do rozpoznania wskazanej podstawy kasacyjnej - naruszenia
prawa materialnego. Zgodnie z powołanym, jako podstawa kasacyjna przepisem art.
18 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-
czenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r.
Nr 30 poz. 143 ze zm.) zwanej dalej ustawą zasiłkową, okoliczności powodujące
utratę przez pracownika prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia
ustala się w trybie przewidzianym w art. 55 ust. 2. Ten przepis natomiast stanowi, że
zakład pracy oraz organy ubezpieczeń społecznych są uprawnione do kontrolowania,
czy pracownicy wykorzystują zwolnienia od pracy zgodnie z ich celem. Treść
uzasadnienia kasacji wskazuje natomiast, że upatruje on naruszenia przepisu art. 18
ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym prawo do zasiłku chorobowego za cały okres
zwolnienia traci pracownik wykonujący w czasie zwolnienia lekarskiego od pracy inną
pracę zarobkową lub uciążliwe czynności mogące przedłużyć okres niezdolności do
pracy albo wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego
zwolnienia. Kolejny przepis, wskazany przez wnoszącego kasację jako podstawa
kasacyjna, to § 13 ust. 2 zarządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia
30 grudnia 1974 r. (a nie jak mylnie wskazano, z 30 listopada 1974 r.) w sprawie
kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy (M.P. Nr 42,
poz. 263) zwanego dalej zarządzeniem. Stosownie do tego przepisu wątpliwości, czy
czynności wykonywane przez pracownika (korzystającego ze zwolnienia lekarskiego)
- 4 -
są czynnościami uciążliwymi, mogącymi przedłużyć okres niezdolności do pracy,
oraz czy naruszenie przez pracownika wskazań lekarskich traktować należy jako
wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem, rozstrzyga lekarz, który udzielił
tego zwolnienia, wpisując swoją opinię do karty choroby. Fakt, że wnioskodawca w
okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego od pracy w spornym okresie pobierał
zasiłek chorobowy z przedsiębiorstwa "E." a wynagrodzenie za pracę ze spółki "T.-
B." oraz od 1 sierpnia 1995 r. również ze spółki "G.T." jest poza sporem. Wnoszący
kasację pomija fakt, że przepis art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej wskazuje trzy
sytuacje uzasadniające utratę prawa do zasiłku chorobowego. Zgodnie bowiem z
tym przepisem prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia traci pra-
cownik, który w czasie zwolnienia lekarskiego od pracy: 1) wykonuje inną pracę za-
robkową lub 2) uciążliwe czynności mogące przedłużyć okres niezdolności do pracy
albo 3) wykorzystuje zwolnienie od pracy niezgodnie z jego celem. Bezprzedmiotowe
jest powołanie się w kasacji na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1995
r., II UZP 38/94 (OSNAPiUS 1995 nr 11 poz. 135). Jest poza sporem, że lekarz
udzielający wnioskodawcy zwolnienia od pracy w przedsiębiorstwie "E." nie wiedział
nic o wykonywaniu przez wnioskodawcę pracy w innych zakładach i nie wpisał do
karty choroby opinii, że niezdolność do pracy wnioskodawcy dotyczy, tylko pracy
wykonywanej w tym przedsiębiorstwie względnie, że praca wykonywana w innych
zakładach pracy nie jest przeciwwskazana. Podstawą prawną wydania zaskarżonego
wyroku była pierwsza sytuacja przewidziana w art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej, a
mianowicie fakt podjęcia przez wnioskodawcę dodatkowej pracy podczas korzystania
ze zwolnienia lekarskiego. W uzasadnieniu powołanej uchwały wyraźnie Sąd Naj-
wyższy stwierdził, że pozostawia poza rozważaniami sytuację, w której "pracownik
korzystający ze zwolnienia lekarskiego w czasie jego trwania podejmuje inną pracę
zarobkową, poza dotychczasowym zakładem pracy."
Skład rozstrzygający kasację w niniejszej sprawie podziela wykładnię prze-
pisu art. 18 ustawy zasiłkowej oraz jej art. 55 ust. 2 w związku z § 13 ust. 2 zarzą-
dzenia, dokonaną w powołanej uchwale i nie widzi potrzeby jej powtarzania, zwłasz-
cza, że uchwała wraz z uzasadnieniem zawierają treść przeciwną poglądowi pre-
zentowanemu w kasacji. Również drugie, z powołanych w kasacji orzeczeń Sądu
Najwyższego (wyrok z dnia 23 października 1991 r., II URN 71/91, OSNCP 1992 z
- 5 -
11 poz. 209) jest bezprzedmiotowe w niniejszej sprawie, skoro dotyczyło pracownika
korzystającego wprawdzie ze zwolnienia lekarskiego lecz wykonującego pracę w tym
zakładzie, z którego pobierał zasiłek chorobowy, podobnie jak powołany wyrok Sądu
Apelacyjnego wydany na tle sporu, czy praca wykonywana w innych okolicznościach
niż umowa o pracę, stanowiła czynności sprzeczne z celem zwolnienia (vide uza-
sadnienie wyroku).
Jak już wyżej wspomniano, jeżeli kasacja oparta jest jedynie na zarzucie na-
ruszenia prawa materialnego, Sąd Najwyższy jest związany stanem faktycznym
ustalonym przez Sądy obu instancji, a wynikającymi z ich uzasadnień. Wobec braku
wskazania podstawy kasacyjnej z art. 393
1
pkt 2 KPC Sąd Najwyższy - jak to wyżej
wspomniano - nie rozpatrywał zarzutów zawartych w uzasadnieniu kasacji, kwestio-
nujących ustalenia faktyczne zaskarżonego wyroku. Dokonując więc oceny zasad-
ności zarzutu naruszenia prawa materialnego w rozpatrywanej sprawie Sąd Najwyż-
szy nie dopatrzył się takiego naruszenia. Zaskarżony wyrok zawiera trafne rozstrzyg-
nięcie merytoryczne. Sąd prawidłowo zastosował wskazane w uzasadnieniu przepisy
prawa materialnego i prawidłowo je uzasadnił.
Mając powyższe na uwadze, wobec braku usprawiedliwionych podstawa ka-
sacyjnych, Sąd Najwyższy z mocy art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================